Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 44, 29 October 1925 — HOONANEA NO KA MANAWA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HOONANEA NO KA MANAWA.

y v - C0 Kepakailiula. Kaikl o ka 0 Pnna Paia Aala i ka Mi.a —Helu JvkaW o k& IkaM&i Hawaii AMki i Kauai MOKUNA lIL Huli Am i ka WaWno. v <? Z. P. K. kamaki ekaopna. Hoomauia mai) i holo mai ai m&waho o n pili anr. i ka nuku o Ma- :•« aai la laua ia Makole'a :v: ana, hoomau mai la laua ( ia Makole'a, a kokoke, -"n aku la lana, he wahine >a oia, aohe ona lua, a Jce ai elike me keia wahine :.: 3-..a. lalau aku la laua iaia, iluna o ka. waa, a lawe s : liauai i wahine na Kaiki--'i ke'lii. i :c.a "ilo ana o Makole'a i . kepu ae la ko Kepakailiula a e imi i kana wahine i - nonoi aku la oia ia Ka- •-* : waa nona e holo aL Haa- - o Kakuhihewa i ka waa i.asaka. Houle aku o Kepa- - o'u manao e hele ma ke .. -lo k* mea, ua kii aihueia , : wahine, a. pela au e hele • ai, aolaila, e haawi mai -*-Jii waa uuku no'u." 1 mai la o Kakuhihewa i Holo aku la o Kepaka- - t>o a ao ae ku ma Waimea --:ii -a oia a uka, wawahi )ca "tra& a okaoka hele aku : "kekahi hali e noho ana 0 Kauai, o Kaunalewa .■= he a'ii waiwai a hanohano - -s: la i ke kanaka maikai 0 :u'.s, kahea mai la, ahiki o Kepakailiula imua ona, i --i .•*. - ! m.-ikemake au e lilo oe i - 3 'u. 0 kau mau mea e olelo 'u. o ka'u ia e hoolohe la laua a hala ekolu a aku la ka hauwawa 0. o r.a kanaka ame ke 'lii, rir.aa akn la o Kepakaili- ? sikane ana ia Kaunalewa. --a leeia hauwawa o uka?" 0 Kaunalewa: ko ma- : o Kaikipaananea, e honu- - -a. e an»komoko ; ana, e kui . hina iho Ja,kekahi, uwa ae : o Kep.ikailiula: "Aolo e -. kn i.i Trahi?*' aikane: "I keaha hoi. ,f ka ia laua ahiki imua o Kai--ren. e paapu ana aa kana- - r.a mea apau loa. Ike npai - rr.?a apau ia Kepakailiula, 1 ke kanaka u'i ame ka -i ?ninamina iho la no ka ■s Kaikipaananea. MOKUMA IV. T\.-; : kipaananea; oia ko Kauai zr.\. he alii ikaika lea oia i '-.nkn. ame ke kuL Aole ona - ra ai. oia ka oi o Kauai .-. .->he alii aohe koa oi ae ma- - - nana wale 110 ka hina .ilua alii maka'uia, e na Hawaii a Xiihau: o Ka-

kaalaneo ko Maui, 0 Kaikipaananea ko Kauai. Nolaila» haawi wale na kaikamahine alii ame ka aina no keia mau alii, no ka maka'u 0 make. Ike mai la 0 Kaikipaananea ia Kepakailiula, kahea mai la: E! maanei ka malihini e papa lealea ai me ke kamaaina, eia no hoi na lealea oonei, he honuhonu, he mokomoko, he kui no hoi." I aku o Kepakailiula: "Aole au i ike i ka honuhonu," wahi a Kai kipaananea. Ole ae ia oe ia, i ka mokomoko hoi" "Aole no au i ike iff." "I ke kui hoi." "Ae e aho au ia, ua a'ō iki, aole nae i ailolo, aka, e hoao no me ke kamaaina." No ka honuhonu: Eia kt ano 0 keia, he noho ilalo a hookomo ka wawae maloko 0 kekahi wawae a hoopili na' uha, a pela na wawae. la kapaia ia he honuhonu. Ku ae la laua iluna; a olelo mai la o Kaikipaananea: "Ia wai mua, i kamaaina i ka īnalihini? I aku 0 Kepakailiula:. "I kamaaina ka mua, he hope ka malihini." Mahope 0 keia olelo ana, ku'i mai la o Kaikipr«ananea ia Kepakailiula, a kunewa, ona iho la, me ka aneane e haule ilalo. Aole nae i hina, aka, ua poniuniu ma keia ku ana o Kepakailiula. Xolaila ku pono ae la oia iluna a pololei, pohala ae la kona poniuniu; waiho aku la 0 Kepakailiula i kana puupuu, ku o Kaikipaananea, waiho ilalo. Helelei ka mimi, hu ka hanalepo, lele kukae makuu, kolili na wawae, mo'a ka umu. Mahope olaila, ala mai o Kaikipaananea a olelo kaena: "Ka! ākahi ka hoi ka walea, lealea, eia ka o oe ka mea o mikomiko iho ai keia kino." "Eia nae i ka wa i hina ai 0 Ka» ikipaananea ia Keakailiula, uwa ka aha me ka olelo ana, 0 oe ka oi, o oe ka oi; a mahalo mai la ka aha kanaka ia Kepakailiula i ka ikaika. Wahi a lakou: "Aole loa he kanaka ikaika e hina ai ko lakou alii mai Hawaii, ahiki loa aku i Niihau, eia ka hoi i keia keiki opopio, a kanaka ui no hoi, i hookahi no puupuu, huli ka waha ai ai, o kanaka ikaika iluna ke alo. Na keia mau olelo hoonaukiuki a kekahi poe, ua lilo ia mau olelo e ukiuki loa ai ka poe ma ko Kaikipaanauea aoao; a ina no ka lanakila hou e loaa ana ia Kaikipaananea, ua maopopo loa e lukuia ana keia poe holo mahope 0 Kepakailiula. Mahope 0 keia, hoi aku la 0. Kepakailiula me ke aikane, me Kaunalewa, ahiki hou i la; pii aku la laua, hakoko no, ha'i na luna o Kaikipaananea. Pela no ka hana ana a liala ekolu la, hoouna 0 Kaikipaananea i kona kanaka ia Kukaea, e hele e kukala i na mea apau loa, e hui ma kahi hookahi e koho i ka nane a ke'lii. MOKUNA V. No Kukaea; oia ko Kaikipaananea kanaka ponoi, a he mau liana ino no hoi ka keia alii i kona kanaka ponoi e hanai ana i kona kaka ame kona mimi; a nolaila mai kona inoa i kapaia 0 Kukaea. Ahiki i kona la i hjle ai e kukala, e hanaiia ana no oia pela.

Penei kana olelo kukala: "E hele na mea apau ma liahi 0 ke'lii e koho i ka nane. Ina loaa pakele i ka umu. A ina aole e loaa, make ika umu. Aohe kane, a noho aku i ka hale, aoho wahine aohe keiki, aohe - f alupalu. O ka niea o aku a amo ole na maka, oia ke noho i ka hale. Ina e noho kekahi ia la, kona hale i ke ahi, kau ka hoopa'i mai ka makua a ke keiki, u ka ohaua, a kapili mai, a ke aikane; pela l:a hoopa'i 0 ka mea noho ia la." Ma keia hele ana a Kukaea, ahiki 1 kahi 0 Kepakailiula e noho ana, we ke kahea i ka ieo a nui; i aku 0 Kepakailiula i ko aikane: "Owai keia kanaka e kahea mai aeif" Olelo mai ke aikane: "O Kukaea, ke kanaka ponoi 0 Kaikipaananea. E hele ana e kukala i na mea apau, e hele ma kahi 0 ke'lii e koho ai I'ka nane. Ina loaa, pakele ia i ka enaena 0 ka umu, ina loaa ole mal;o ia i ka umu." A lohe 0 Kepakailiula i ke . aolelo, 1 aku oia i ke aikane: "Heaia aku hoi ha, e hele mai maanei?" "Kal he kanaka ino, he pilo, he ka-ka kana ai." Olelo aku la 0 Kepakailiula i ke I aikane: ! kahea aku oe, he makefaake au e ike iaia." No keia olelo a Kepakailiula, kahea aku la 0 Kaunalewa iaia. "Hele mai maanei. Hele mai la 0 Kukaea a kokoke, i mai )a: "Aole au e pono ke hele aku ilaila, he ino au e ku aku la, he pilo, no ka mea, he ka-ka ka'u ai ahiki i keia la." A lohe 0 Kepakailiula i keia mau olelo, aole 0 kana mai ka ehaeha 0 kona naau. Kahea mai la 0 Kepakailiula iaia: "Hele mai oe, mai maka'u mai 00 ia'u, a hoi. Makemake au ia oe i kanaka i keia la, aole i holoholona." Hele mai la 0 Kukaea ahiki imua 0 Kepakailiula, i aku la 0 Kepakailiula ia Kukaea: "E hamama ko waha." Hamama ae la ka waha 0 Kukaea, a nini iho la 0 Kepakailiula i ka wai maloko a mawaho 0 ke kino, apau I iho la ke pilo 0 kona kino. Hoaahu iho la 0 Kepakailiula i ke kapa, a hoohume i ka malo, alaila, hanai aku la o Kepakailiula i ka ao ame ka i'a, a maona. I aku 0 Kukaea ia Kepakailiula: "Heaha la ka'u uku ia oe? no ka ame ka i'a, a maona. I aku* 1 keia la, me ka'u alil, a ua hele ae nei no hoi apuni 0 Kauai nei, •aole o'u mea nana i hanai i ka ai ame ka i'a. Nolaila, eia kg.'u uku ia oe; e hai aku au ia oe i ka nane a ke alii. No ka »ea, owau wale no ka mea i loaa ai 0 ka nane. (Aole i pau.)