| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | | Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | BUKE LXIV-HELU 42________________ NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, OKATOBA 15. 1925. NA HELU APAU, 6382 | |
| | | |
| | | Make Elua Mau Kanaka Mahope o ke Ki Pu Ana Ala Kela Pilikia no ke Ano o ka Mahele Ana i na Dala a Laua HOOKAHI I MAKE ME KA HIKIWAWE LOA Maloko o ka Halema'i i Make ai Kekahi he Mau Hora Mahope Mai Mawaho ae nei o Niu, ma ke Sabati aku la i hala, i halawai ae ai hookahi kanaka Hawaii nona ka inoa o John Heihei me ka make, mamuli o ke kiia ana e kekahi Kepani o T. Fuchida ka inoa i ka pu, a maloko hoi o ka Halema'i Moiwahine, ma ka po ana iho o kela Sabati, i make aku ai kela Kepani, mamuli o na palapu i loaa iaia, mai ka pu aku a John Heihei. He lawai'a ka hana a kela mau kanaka a elua; a o ke kumu o ke ala ana mai o ke ki-pu mawaena o laua o ia no ko laua hoopaapaa ana no na mea pili dala mai ka uuku mai ahiki i ka nui okoa ana, me ka hoohana okoa ia ana ti na pu a laua. Ma kahi moolelo uuku i hoikeia ae no ke ala ana mai o kela pilikia mawaena o John Heihei ame Fuchida; ua loaa nui ka i'a ia laua ma ka Poaono mamua aku, me ka hooliloia ana o na i'a apau, ma ke kuai. Ma ke kakahiaka o ke Sabati mai, na hoea aku la o Heihei, no ka home o Fuchida, no ko laua kamailio ana, no ke ano e mahele ai na dala a laua. Ma kela kamailio ana, i ala ae ai na manao like ole mawaena o laua, mai ka liilii mai o ko Iaua mau leo ahiki i ka nui ana, me ka holo okoa ana o John Heihei e kii i kana pu ma kona hale, a i kona hoea hou ana mai, i ki aku ai oia ia Fuchida, a weluwelu ka aoao o kela Kepani. Aole nae i make koke kela Kepani ia manawa, aka ua nui ka poino i loaa iaia, me ka nana ole ae nae i kela poino, ua hooikaika aku la oia e kii i kana pu, a i ka loaa ana, ua hoomaka mai la oia e ki ia Heihei, a ku mai la ka poka, ma kahi e make ai oia he manawa pokole mahope mai. Ua loheia ke kani ana o na pu elua e ka poe e noho kokoke ana ma kela wahi, a ia lakou i holo mai ai, ua loaa mai la na kanaka elua e waiho ana mahope aku o ka hale o Fuchida maloko o ka pa; e kamau ana no nae ka hanu ola iloko o Fuchida, aka no John Heihei nae ua make loa oia. Ua hoihoi awiwi ia o Fuchida, noloko o ka halema'i, no ka lapaauia mai o kona mau pala-pu, a iaia ma ka halema'i i pohala ae ai oia, a hoike ae la i ka moolelo pokole, e pili ana i ke kumu o ke ala ana mai o ke ki-pu mawaena o laua, elike me ia maluna ae la, a ma ka po ana iho ma kela la, i make loa aku ai oia, no ke kukonukonu loa o na poino maluna o kona kino. HOUIA HE KOA E KANA WAHINE ME KA PAHI He koa nona ka inoa o James Weir ke waiho mai la maloko o ka halema'i o na koa ma ka Papu Kahauiki me kekahi moku pahi ho- honu ma kona umauma, he moku i houia iho iaia mamua iki iho o ka hora aumoe o ka po Poaono i hala ma kona home ma ke alanui Kuakini Mahope iho o ka ikeia ana o kei apilikia ona ua laweia mai oia me ka hikiwawe loa no ka halema'i o na poino ulia a mahope iho i hoihoiia ae ai no ka Halema'i Moiwahine, a hoihoi loa ia aku i ka halema'i o na koa ma Kahauiki mahope iho. No ka wahine Mrs. Jeaton Weir ua hoopaaia ae oia maloko o kekahi rumi o ka halewai no kona ninaninauia ae e ka Makaikiu Kellett mamuli o kona hoohuoiia ana nana no i hou i kana kane me ka pahi. No ka ona o ke kane, a i ole ia ua hoopaapaa paha laua, aohe moolelo e pili ana no ia mea, no ke kumu o ka houia ana aohe i maopopo a pela hoi me ka mea lima- koko oiaio nana i hana ia karaima. NU IOKA, Oct. 7.—E kuaiia aku ana ma ka la apopo na mokulele i kapiliia e Henry Ford ma ka halekuai o ka Wanamaker maanei ma ke ano he waiwai kalepa mau. O ke kumukuai i kauia no ka mokulele hookahi he $2500. | | |
| | | NUI NA LUNA OIHANA O KE KALANA O HAWAII I PUKA Koho Hou ia ka Makai Nui Sam Pua a Haule o
Tom Pedro—Haule Kekahi Mau Hoa Ka-
hiko o ka Papa o na Lunakiai | |
| | | PAU LOA NA LUNA OIHANA
O KAUAI I KE KOHO HOU IA Koe Hookahi Nae ka Lunakiai Knudsen o Wai-
mea Aole Oia i Puka—E Holo Hou Ana
i Novemaba ae Nei | | |
| | | HAULE WALE KA HOOPII I KA LUNAKIAI WM. AHIA Kakoo ka Lunakanawai Banks i na Noi Dima-
ra a na Loio o Ahia no Kona Pili Ole i Ke-
kahi Hewa Malalo o ke Kanawai | | |
| | | Koho Hou ia o Sam E. Kalama i Lunahoomalu Hiki Ole ia Harry Mossman ke Hoohaule Iaia ma ke Koho Wae Moho HAULE HE ELUA MAU LUNAKIAI KAHIKO Koho Hou ia ka Makai Nui Crowell a Puka me na Baloka Kiekie O ka hopena o ke koho baloka, o na luna oihana o ke Kalana o Maui, ma ka Poaono aku la i hala, o ia no ke koho hou ia ana o Sam E. Kalania, i lunahoomalu no ka papa o na lunakiai, a haule o Harry Mossman, kona hoa paio ma ka aoao Demokarata. Ua lilo kela lanakila ana o Sam E. Kalama maluna o Mossman, H mea hookahaha aku i ka manao o kekahi mahele nui o na makaainana o Maui, no ka mea i na la e hooukaia ana ke kalaiaina, aia ka hilinai o kekahi mau loea kalaiaina, maluna o Mossman, eia ka auanei, he mau manaolana poho wale ia, no ka mea ua lilo na kumu hoopii i laweia mai e ku-e ana ia Kalama, i mea e hooiia aku ai kona ikaika, mamuli o ka manaoio o kona mau hoaloha, he paani politika wale no tela mau kumu hoopii i laweia mai, no ka hoonawaliwali ana ia Kalama. E ukali aku ana i kela kulana ikaika a Sam E. Kalama, o ka Loio Bevins, kekahi i kohoia me kekahi heluna baloka kiekie, a haule o Furtado. O kekahi mea hookahaha i ka manao o ka lehulehu ma kela koho baloka, o ia no ka haule ana he elua mau hoa kahiko o ka papa o na lunakiai, a kohoia he mau mea hou ma ko laua mau wahi. O na hoa kahiko o ka papa i wae ole ia, oia o Guy Goodness ame Sommerfeld, a o na mea i waeia ma ko laua mau makalua, oia o J. Garcia ame Charles Lake. o ka Makai Nui Crowell, na koho hou ia oia a puka, ua papa-kolu ae ka nui o na baloka i kohoia nona, mamua o na baloka i loaa ia Peruvia Goodness, kona hoa paonioni. No ke kulana kakauolelo kalana, lunahooia ame puuku, aohe he hoopaapaa ana no ka poe kahiko, ua » . loa lakou i ke koho hou ia. O keia malalo iho nei, ka heluna nui o na baloka i kohoia no kela ame keia moho, elike me na hoike i loaa mai: No ke kulana lunahoomalu o ka papa o na lunakiai: S. E. Kalama, 2037; Mossman, 1671; a no na hoa hoi a ka papa o na lunakiai i waeia, eia iho ko lakou mau inoa me k* nui o ko lakou mau baloka: Drummond, 1539; Fleming, 1584; Garcia, 1593; Lake, 1177. O ka poe i haule, me ka heluna nui o ko lakou mau baloka, o keia iho ko lakou mau inoa: Burns, 328; Faustino 283; Goodness, 1084; Hart, 397; Kaalouahi, 540; Kaumeheiwa, 331; Kinney, 771; Sniffen, 958; Omsted, 546; Plunkett, 606; Smith, 549; ame Sommerfeld, 753. No ke kulana makai nui: Crowell, 2676, a o Goodness, he 763. Kakauolelo Kalana, Kaae, 2218; Lunahooia Wilcox, 2088; Loio Kalana Bevins, 1668, .alo, 1193; PuuKalana Cockett, 2403; Shaw, 498. POWAIA KEKAHI KANAKA MALALO AE NEI O AIEA Ma ka po o ka Poaha o ka pule aku la i hala ka hoike ana ae o William M. de la Nux, he kanaka hana inikini no ka Hui Mahiko Honolulu ma Aiea, no kona powaia ana e kekahi mau kanaka ana i maopopo ole ai, mahope koke iho o ka hora 8 o ia po maluna o ke alanui ma Aiea, a kiia mai kona lima a puka i ka poka o ka pu. Mahope o kona pakele ana mai kela mau kanaka powa mai ua hoea ae oia i ka Halema'i o na poino ulia, no ke kima ana mai o kona lima i ku ai i ka poka, elike me kana o ka hoike ana ae i ka makai. Ma ka Poalima mai i hele ae ai oia i ke keena o ka oihana makaikiu a hoike ae la no kona powaia ana. Ma ka hoakaka a na kanaka lawelawe oloko o ka halema'i o na po-i ' -. uila aohe no ka i kukonukonu loa ka eha o de la Nux i ku ai i ka poka. | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | Me he mea la, ma ke koho baloka wao, moho i hala aku la ma ka Poaono nei, o kekahi ia o na koho baloka, hahana loa i hooukaia mawaena o na moho, no na kulana oihana like ole apuni keia teritore; a ua nui no hoi na hopena hookahaha noonoo i oili ae, aole wale mo, mamuli o ke koho maoli ia o kekahi mau moho a puka, aka ma ka haule ana o kekahi mau luna oihana kahiko, i manao ole ia, pela iho la ka hopena e oili ae ana. Ma ke kalana o Hawaii, hookahi wale no moho i koho maoli ia a puka, e holo baloka hoa ole aku ai oia iloko ae nei o ka mahina o Novemaba, oia ka Makai Nui Sam Pua, a no kekahi mau moho e ae, aole he mau hoa paonioni, aole i loaa ka hapanui o na baloka ia la-kou, e koho maoli ia ai a puka, no keia kumu, e holo baloka hou aku ana no lakou iloko ae nei o Novemaba. O ka heluna baloka i kohoia no ka Makai Nui Sam Pua ma Hawaii Hikina ame Hawaii Komohana, ua hiki aku ma kahi o ka 4137, ua like pu me 439 baloka ka oi ae mamua o ka hapalua o ka huina baloka holookoa o kela kalana. O ka heluna baloka hoi i kohoia no Tom Pedro; Jr., ka hoa paonioni o ka Makai Nui Sam Pua, ma ka aoao Repubalika, he 1750; a o na baloka i kohoia no Kanehailua, ma ka aoao Demokarata, he 153. No ke kulana lunahoomalu o ka papa o na lunakiai, o kela kekahi o na kalana hahana loa o na paio «ta mawaena o S. M. Spencer ame Harry Allen; a oiai, ua oi aku na baloka i loaa ia Spencer mamua o Allen e holo hou aku ana no nae laua iloko ae nei o ka mahina o 7*Sr-o- Vhe, oiai aole i loaa ka hapanui o na baloka ia Spencer, e koho maoli ia ai oia puka. O ka heluna o na baloka i loaa ia Spencer, apuni ke kalana o Ha-waii, he 3037; a o na baloka hoi i '• -va no Harry Allen, ka moho -.:. ka aoao Demokarata, he 2941; ..i :lce me 96 wale no baloka ka <•• Spencer mamua o Allen. Ma Hawaii Hikina i loaa nui ai ka ikaika ia Spencer; a ma Ha-waii Komohana hoi i loaa ai ka ikaika ia Allen; nolaila e ku hou aku az- laua imua o ke kahua moko- | moko no ka manawa lope loa, ma
ka mahina ae nei o Novemaba, a o
ka mea kiekie loa o na baloka o
laua, oia ke lilo aku ana i luna-
hoomalu no ka papa o na lunakiai
o kela kalana.
No ke kulana puuku hoi, ua oi ae
ke kiekie o na baloka i loaa ia
Oliver T. Shipman mamua o Charles
H. Swain, he kiekie nae e koho ole
ia ai oia a puka a no keia ku-
mu, e holo baloka hou aku ana no
laua no keia mahina ae. .
No ke kulana kakauolelo kalana
hoi, ua waeia o Achibald A. Hapai,
a haule o William L. Serrao. Ma
Hawaii Hikina, ua haule o Hapai
ia Serrao, aka ma Hawaii Komo-
hana nae, i haule ai o Serrao ia
Hapai, a oiai he mau Repubalika
no laua a elua, nolaila e holo ba-
loka hou aku ana no o Hapai no
ka elua o ka manawa.
O na hoa hoi o ka papa lunakiai
i waeia no Hawaii Hikina, o keia
iho ko lakou mau inoa, ame ka
nui o ko lakou mau baloka:
Eugene H. Lyman, mea kahiko,
1871; August, 8. Costa, mea hou,
1607; ame A. M. Cabrinha, mea ka-
hiko, 1452. O kekahi mau moho
Repubalika e ae i haule, oia o David
K. Ewaliko, Charles Weatherbee,
Low ame Namahoe.
O na moho Demokarata hoi, he
elua wale no laua, oia o Delbert E.
Metzger, 840 baloka ame Wm. E.
Edmonds, 300 baloka; e holo ku-e
hou aku ana laua i na moho Re-
pubalika ekolu, no ka mahina ae
nei o Novemaba.
O kekahi mau luna oihana kalana
e ae, i loaa ole na baloka kiekie
e koho maoli ia ai, oia ka Loio
Kalana Beers ame ka Lunahooia
Brown, e holo baloka hou aku ana
laua no ka elua o ka manawa, oiai
no nae aole o laua mau hoa paoni-
oni ma ka aoao Demakarata mai.
O na hoa o ka papa lunakiai no
Hawaii Komohana, i koho maoli ia
a puka, e holo baloka hou ole aku
ai no ka elua o ka manawa, oia
o Julian R. Yates, mea kahiko, 1546
baloka; Samuel P. Wood, mea hou,
Demokarata, 1500 baloka ame Frank
B. Greenwell, mea hou, Repubalika,
1440 baloka. O na hoa kahiko o
ka papa lunakiai i haule o Ha-
waii Komohana, oia o James K. Ako
ame A. A. Akina. | | | | | | | | | | | | | | | | O ke kalana hookahi o Kauai, iwaena o na kalana ekolu, i malama i ke koho baloka wae moho ma ka Poaono aku nei i hala, ka i koho hou i na luna oihana kahiko a pau loa i ka puka, a koe ka Lunakiai Knudsen o Waimea, oia wale no ka mea i loaa ole ka heluna baloka kiekie e koho maoli ia ai oia a puka; nolaila e holo hou aku ana oia me Louis Kilauano he Demokarata, ma ka mahina ae nei o Novemaba, no ka noho lunakiai o ka apana o Waimea. Mahope koke iho o ka heluia ana ana o na pahu koho baloka apau o ka mokupuni o Kauai, me ke koe o ka mokupuni o Niihau, ma ka po o ka Poaono aku nei i hala, i hoike koke ia mai ai ka lohe i Honolulu nei, no ka pau loa o na luna oihana kalana kahiko i ka puka, a koe ka Lunakiai Knudsen. Me ka helu ole ia o na baloka o ka mokupuni o Niihau, o na baloka apau i kohoia no ka Makai Nui Bice, he 1559, a o na baloka hoi i kohoia no William Peters, kona hoa paonioni, he 520. Ua koho hou ia ka Makai Nui Rice, e koho baloka hou ole aku ai oia. Ua koho hou ia a puka ka Lunahooia K. M. Ahana, me na baloka kiekie he 1521, a o na baloka hoi i kohoia no Henry Van Gieson, kona hoa paonioni, he 529. Ua koho hou ia ka Loio Kalana A. G. Kaulukou a puka, me na baloka kiekie he 1381, a o na baloka hoi i loaa ia S. K. Kaeo, kona hoa paio, ho 569. No ka Puuku K. C. Ahana, ame J. Mahiai Kaneakua, aole o laua mau hoa paonioni, ua koho hou ia laua a puka, no ko laua mau kulana oihana pakahi. | O keia iho na hoa o ka papa
lunakiai, ma na apana ame ka nui
o na baloka i loaa ia lakou pakahi:
No Lihue, ua koho hou ia o H. D.
Wishard he hoa kahiko ao ka papa
a puka, me na baloka kiekie he 434,
aole he moa holo ku-e iaia.
No Koloa, o James K. Kula ka
i kohoia a pukii, he hoa kahiko
no oia no ka papa mai kela apana
mai. O na baloka i loaa iaia he
317, a o na baloka hoi i loaa ia
Enoka Mikaele, kona hoa paonioni,
he 20.
No ka apana o Waimea, ua lona
ia E. A. Knudsen, na baloka he 188;
John Gomes, 154; T. A. Kruse, 113,
he poo Repubalika wale no apau,
mo ka waeia ana o Knudsen i moho.
a o Louis Kilauano ka moho ma
ka aoao Demokarata me na baloka
he 12; oia ame Knudsen, ko holo
hou ana iloko ae nei o ka mahina o
Novemaba.
No Kawaihau, o Manuel R. Agui-
ar, he Demokarata ka i koho hou
ia a puka. O keia iho na baloka i
kohoia no na moho apau ma keia
apana: Manuel E. Aguiar, 304 ba-
loka; Fred Mendes, Repubalika, lTl||r
J. K. Kealoha, Repubalika, 55.
Hanalei, na koho hou ia o Henry
Peters a puka, me na baloka kiekie
he 137, a haule o A. Menefoglio, me
na baloka he 127. He mau Repu-
balika like no laua a elua.
Ina nei, i loaa ka hapanui o na»
baloka ia Knudsen, e koho maoli ia
ai oia a puka, ina nei, aole he koho
baloka e malamaia ma ke kalana o
Kauai, i keia mahina ae; nolaila
he hooluhi wale ana no kulana oi-
hana o Kauai e kohoia, ana, aole
nae e na makaainana apau o Kauai,
aka e ko Waimea poe wale no, i
lunakiai no kela apana. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Mahope iho o ka noonoo ana o ka Lunakanawai Kaapuni Banks, i kana olelo hooholo, maluna o na noi dimara a na loio o ka Lunakiai W. M. Ahia, no ka hoopau wale ana i ka hoopii, e ku-e ana iaia, ma kona ano he hoa no ka papa o na lunakiai, no ka manawa i aneane e piha ka pule hookahi, i hoopuka mai ai oia i ka olelo hooholo, ma ka Poakahi iho nei, e kakoo ana i na kumu noi dimara apau a na loio o Ahia, me ka hoopau wale ana i kela hihia. Ma ka Poakahi o ka pule aku nei i hala, i hookomoia aku ai ka hoopii ku-e i ka Lunakiai Ahia imua o ka Lunakanawai Kaapuni Banks; a ma ka Poakolu mai ka hooloheia ana, o ka hihia, me ka waiho ana aku o ka Loio A. L. Castle, i na noi kumu dimara, no ka hoopau wale ana i ka hihia, a e hookuuia mai ka Lunakiai Ahia, me ka pili ole o ka hewa iaia ma kekahi ano. Ua kakooia kela mau noi kumu dimara apau a na loio o Ahia, ma ka Poakahi iho nei, e ka Lunakanawai Banks; eia nae mahope iho o kona kukala ana ae, no ka hoopau wale ana i ka hihia, ua hoakaka aku la ka Loio Kalana Hathaway, no kona lawe loa i ka hihia imua o ka aha kiekie, no ke kumu wahi ana, o ka aha kiekie wale no kahi e maopopo pono ai ka hopena o kela hihia. Penei ke ano nui o ka olelo hooholo, e pili ana i ka hihia o ka Lunakiai Ahia: "He hoa o William M. Ahia no ka papa o na lunakiai, a he hoa oia no kela papa ma na la lehulehu i hoakakaia maloko o ka palapala hoopii. Iloko o na mahina o Mei ame Iulai, 1925, na haawi aku ka papa, ma ke ano ku i ke kanawai i ka aelike ia H. L. Fernandes & Co., no ke kukulu ana i na halekula maloko o ke kulanakauhale o Honolulu nei, o ka lilo o kela mau halekula, na ukuia mailoko ae o ka waihona puuku o ke kulanakauhale. "Ma kekahi mau la mamua aku o ke komo ana ma keia mau aelike, ua kuai o Fernandes & Co., mai ia Ahia mai, ka ona, a lunanui o ke Johanson Mill, i ka papa ame kekahi mau meahana e ae, no ka hoohanaia aku ma ke kukulu ana i na halekula i oleloia, a na hana man pela ma na manawa lehulehu mamua aku o ka loaa ana mai o keia mau aelike. "Ua hana o Ahia, ma kona ano he lunanui a ona no ke Johanson Mill, a komo ma kekahi aelike e hana no Fernandes & Co., ma na mea e pili ana i na halekula i oleloia. Ua uku piha ia aku o Ahia, a uku hapa ia paha no na meahana, i hoolakoia mai eia, a no ka hana paha i laweia eia. "Aole he hoakaka maloko o ka palapala hoopii, no ka hanaia ana o kekahi aelike, a i ole he hoomaopopo ana paha mawaena o Fernandes & Co., ame Ahia mamua aku o ka haawiia ana o ka aelike ia Fernandes & Co., o Ahia a i ole o ke Johanson Mill, ka mea nana e hoolako aku i kekahi mau meahana a i ole lawelawe paha i ka hana e pili ana i na halekula, ina nei no ka loaa o ka aelike ia Fernandez & Co. Mamuli o ka hoakaka ole ia ana o kekahi mea o keia ano, ua maopopo loa aole he aelike i hanaia". " E hoomanaoia, ma ka hapa mua o ke Kanawai 175 o ke Kau Ahaolelo 1915 e hoakaka ana ia: ua papaia ka lunakiai mai ka lawelawe ana aku i kekahi mau hana, o keia mau mea i papaia, o ia hoi, aole e lawelawe ana paha i kekahi aelike, e ukuia aku ai kekahi dala mailoko aku o ka waihona puuku. Aole hoi oia e lawelawe ma ke ano pololei, a ma kekahi ano e ae paha, ma ke kuai hoolilo ana i kekahi waiwai, e ukuia mai ai na hoolilo no ia mea ma ka waihona puuku mai. Ina ua lawelawe oia i kekahi o keia mau mea i papaia, alaila ua pili ka hewa kupono ole iaia ma ka oihana, a ua kaa aku oia malalo o na hoopa'iia a ke kanawai i hoakaka a "Ua kaokoa loa keia mai ka haalele ana i ka oihana elike me ia i hoakakaia ma ke Kanawai 175. Nolaila ua maopopo loa, aole e hiki ke hookauia aku na hoopa'i i hoakakaia ma ke Kanawai 175 maluna o kekahi lunakiai, ke ole e hana oia i kekahi mea i hoakaka maopopo loa ia ma ke kanawai, he hana ia no ka haalelea na i ke kulana oihana. Lawa Ole na Kumu "Ua maopopo loa, o ke kuai hoo- | lilo ia aku o ka papa o Ahia ia Fer-
nandes & Co., ame kekahi mau mea-
hana e ae, ao ka hoohanaia aku
no na hale i hoakakaia maloko o
ka palapala hoopii, aole ia he kumu
e haalele ai oia i kona kulana oi-
hana. Malia paha he hana ia i pa-
paia ma ka hapa mua o ke Kanawai
175 a no keia kumu na ku-e i ke
kanawai, aka nae ua kapaeia e ka
hapa hope o ka kanawai, ma kahi
e olelo ana, e hoakaka maopopoia
na kahua no ka haalele ana i ka
oihana; nolaila aole he haalele oi-
hana i hanaia.
"Aole he kuleana o Ahia ma ke-
kahi ano no na aelike i hanaia ma-
waena o ke Kulanakauhale a Ka-
lana me Fernandes & Co., malalo o
na manao o ka Pauku 2679 o na
Kanawai Hooponopono Hou ia o
Hawaii o ka 1925; e ikeia nae ina
paha he kuleana kekahi, ma ke ano
o kana mea i hana ai me Fernandes
& Co. Ua hoolilo aku oia i kekahi
mau meahana ia Fernandes & Co.,
uo ka hoohanaia aku ma ke kukulu
ana i na halekula a ua lawelawe
paha oia i kekahi mau hana e pili
ana me ua mau hale nei.
"He hana paakiki loa ka manao
ana he kuleana kekahi o Ahia no
kela mau hana i lawelaweia, no na
aelike mawaena o ke kulanakauhale
ame Fernandes & Co.
"No na kumu mamua ae la, aole
au i ike, ua lawa na kumu maloko
o ka palapala hoopii, e hoakaka
ana i na mea oiaio e hiki ai ke haa-
leleia ke kulana oihana lunakiai e
paaia nei e William M. Ahia." E MALAMAIA ANA KA
IUBILE DAIMANA E
KA AHAHUI KALEPA Ma kaupoku o ka Hokele lana
ma ka auwina la o ka Poalua nei
i malama ae ai ka Ahahui Kalepa
o Honolulu nei i kekahi anaina hoo-
manao no ka loaa ana he iubile
daimana no ke ku ana o ia ahahui
no na makahiki he 75 me ka haawi
ana i kana hooikaika ana no ka
holomua o na hana kalepa ame na
hana imiloaa maloko o na moku-
puni a pela hoi me na hana e pili
ana i na moku, a o W. R. Castle
Jr., o ke keena aupuni ma Wakine-
kona ka haiolelo ano nui o ia la.
Ma ka pule aku nei i hala ka
hoea ana mai o Mr. Castle me kana
wahine mai Wakinekona mai no ka
akoakoa pu ana ma ka manawa e
malamaia ai ke anaina hoomanao
no ka piha ana ia Mr. ame Mrs. W.
R. Castle Sr., na makua ka mare
gula, a oiai oia maanei ua konoia
ae oia e ka Peresidena o ka aha-
hui Kalepa J. R. Galt oia ka mea
haiolelo ma kela la.
Ma ka la 15 o Okatoba, o ka
1850 i hookumu mua ia ai ka aha-
hui kalepa e kekahi mau kanaka
kalepa koikoi kakaikahi ma Hono-
lulu nei ia manawa a na lakou i
hana i ke kumukanawai ame na
kanawai a kakau inoa lakou ma ia
mau kanawai elike me ka hoakaka
ma ka moolelo. No elima makahiki
ke ku ana o ia ahahui a mamuli o
kekahi mau kumu alalai ua hoopau
ka lawelawe ana a ia ahahui i na
hana i na mahina waena o ka 1856.
I ka 1859 mai i hoala hou ia ai a
pela hoi i ka 1870 mai, i ka manawa
i noiia aku ai ke kuikahi panailike.
I ka 1882 ua loaa hou ae ia aha-
hui ka palapala hoohui me ke au-
puni a mai ia manawa mai ka nee
mau ana me kona ku mau ahiki i
keia la.
He lehulehu na hana i hanaia e
kupono ai e hoomanaoia ka 1850.
Ia makahiki i hoalaia ae ai a ku
ka ahahui hana Palapala Aina. Ia
makahiki pu i kukalaia ae ai o Ho-
nolulu he kulanakauhale a o ke
kapitala hoi o Hawaii. Ia maka-
hiki no i hanaia ai ke kuikai mua
mawaena o Hawaii ame Amerika.
Ua kukuluia ka haleleka ame na
hale kaawai ia makahiki a ua hoo-
mauia ke ku ana o ia mau hale kaa*
wai no kekahi mau makahiki lehu-
lehu ma ia hope mai.
He poloai ka ka Ahahui Kalepa o
ka hoopuka ana ae i ka lehulehu
e ahiki ae ma ka halawai e malama-
ia ana nia ka auwina la o keia la.
O Mr. Castle aole oia he limahana
wale no no ke keena aupuni ma
Wakinekona aka he dean pu oia no
ke Kulu Nui o Havada a o ka mea
hoi nana i kakau i kekahi mau buke
moolelo lehulehu e pili ana ia Ha-
waii nei, a he kanaka makaukau
a loea hoi ma ka haiolelo e lilo ai
i mea waiwai ka hoolohe ana aku
i kana haiolelo. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | $1 NO KA HANA HOU ANA
I , LUAKII O KAWAIAHAO O ka manawa no ka huli ana e
loaa ai i $100,000 no ka hana hou
ana i na wahi popopo o ka luakini
o Kawaiahao a hana hou ae ma ke
ano e oi aku ai ka paa no kekahi
mau kenekulia hou ua weheia e ke
komite iaia ia hana a i noho luna-
hoomalu ia e George P. Castle, ma
ka pule aku la i hala. O na hoa
e ae o ia komite oia ke Kahu o
Kawaiahao, Rev. Akaiko Akana,
Albert Waterhouse, Ethel M. Damon
ame Andrew Adams. O na kokua a ka
lehulehu mai o a o ka mea i make-
makeia; ke hoomakaia mai nei ka
hana ana a ka mea iaia ka aelike
i haawiia aku ai John M. Young,
o ka Pacific Engineering Company.
O ka hana i makemakeia a i hoo-
lalaia e lilo ka halepule o Kawai-
ahao ma nei moa aku i hale pale-
kana mai ka pauahi mai, ka hoo-
hioloia e ke olai a e palekana hoi
ka papahele mai ka ai hou ia ana
e na mu ai laau, e uhiia kaupaku
me ke konakalika,' i mau pou hao
kila a mau pou konakalika ma kahi
o na pou laau popopo wale elike me
ia i keia manawa, e hiki ai ia ke
ku aku no na kenekulia ma noi
mua aku.
Penei na mea i hoolalaia; Ma
kahi o ka papahele laau i papahele
konakalika me na kuaha» kila ewa-
lu iniha ka manoanoa malalo ae,
a e kooia ae ana e na pouhaokila
me konakalika i huiia a e kukuluia
maluna o ke kahua pohaku paa; ma
kahi o na pou laau popopo wale
he mau hao kila ame konakalika
na koo o ke gallery (na wahi noho
oluna) ma na aoao apuni.
Ma kahi o ke pili laau popopo
wale no, he konakalika ma ia wahi
a me he mea la, he pili papa po-
haku a i ole papa keleawe maluna
loa iho; o na o-a ame na kaola olo-
ko a pela hoi me na umii he hao-
kila wale ana no.
O na lilo i kohoia no keia hana
nui hou e hiki aku ana i ka $23,000
no ka bana ana i ka papahele;
ma kahi o ka $25,000 no ka hana
a uhi ana i kaupaku me ke kona-
kalika ame na pili papa pohaku
a i olo keleawe paha, a no ka hana
ana i kahi e noho ai oluna (gallery)
apuni a pela hoi me ka hana ana
i ka okana ame na wahi apau oloko
o ke kino o ka hale e hiki aku
ana ma kahi o ke $40,000, a ke
huiia na lilo apau ua manaoia o ka
$100.000 paha ka lawa.
He pule aku la i hala ka hooma-
kaia ana e hana ka hale malalo.
Ke nee mua mai nei ka hana, o ke
dala ka mea i makemakeia e loaa
mamua o ka pau ana o ka hana.
Ma ka Poakolu o ka pule aku
la i hala ka waiho ama ae o John | HO-A AE I KE AHIKOE I
LALAPA AE AI KE AHI Ua lilo ke ahi o ka a ana ae ma-
loko o ka halekaa otomobile o ka
Hui von Hamm Young e ku net
ma ka aoao Ewa o ko alanui Ala-
kea mamua iki iho o ka hora 9 o
ka po Poaha aku nei i hala i kumu
hoala ae i na manao pihoihoi ma-
loko iho o ka apona e kuku ana
o na hale oihana; ua hoea ae ma-
laila ma ia manawa ke kaawai ki-
naiahi o ke kikowaena ame ke ka»
makai.
Aole i pahola loa ae ia ahi ma o
a maanei e lilo ai i hana nui ko
kinai ana no ka mea, mamua o ka
hoea ana ae o ke kaawai me ke
kaa makai, ua pio mua ke ahi i ke
kinaiia e na kanaka e akoakoa
ana malaila. O ke kumu o ka a
ana ae o ke ahi, elike me ka hoa-
kaka a na kanaka hana oloko o ia
halekaa, ua lele iho kekaki kanaka
e kau ana iloko o ke kaa otomo-
bile o H. Wright a hele ae la ma-
hope o ke kaa, i ka manawa e hoo-
pihaia ana ka pahu aila o ke kaa
me ke gasoline hou, a ho-a ae la i
kekahi ahikoe no ka nana ana no
ka piha o ko pahu i ka aila ame
ka ole.
E mau ana no ka paumaia ana
o ke gasoline ia wa a me he mea
Ia na pa aku kekahi huna aila i ke
ahi oiai ka aila e waiho ana ma-
luna o ka papahele konakalika o
ka halekaa. He lehulehu na kaa
otomobile e kuku ana ma na aoao
elua o kela halekaa, a no kekahi
manawa ua nui ka hopohopoia no
ka poino o ia mau kaa, eia nae ua
pio e ke ahi mamuli o ka hoohana-
ia ana o na mea kinaiahi ma kahi
kokoke malaila. O kahi i laki loa
ai aohe wahi o ke kaa o Wright i
poino aole no hoi he ola i manuheu M. Young o ka Hui Enikinia o ka
Pakipika, ka palapala noi no ka
hoopukaia mai e ka Lunanana kuku-
lu hale Harry K. Stewart ka pa-
lapala ae no ke kukulu ana a ma
ka Poaha mai i loaa ae ai ia pala-
pala ae. Ma ke kakahiaka o ka Poa-
ono Okatoba 3, i hookapuia ai e ka
Lunanana Kukulu Hale Stewart
ame ka Luna Kinaiahi Nui Thur-
ston ka malama hou ana i ka hala-
wai maloko o ka luakini o Kawai-
ahao, a no ke Sabati mai maloko
o ke Club-House i malamaia ai ke
anaina haipule ame ka papa aha-
aina a ka Haku.
Ma keia mua aku maloko ana o
ka halepule Kahiko o Kaukeano o
malama mau ia al ke anaina pule
o Kawaiahao mamuli o ka haawiia
ana mai o ia hale no ka manawa
mo ka uku ole ahiki i ka mauawa
e pau ai ka hana hou ana i ka
luakini o Kawaiahao. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | HOOKAHI MAKAHIKI KA EMI
MAI O NA LUNA AUPUNI
E HANA AI. Ma ka mahina o Novemaba o ka
1926, e pau ai ka noho hana ana na
luna aupuni kulanakauhale ame ka-
lana o Honolulu. He koho baloka
ke malamaia ana no ke koho hou
ana i na luna aupuni i nei manawa
a i ole na luna aupuni hou paha
e pani mai ana ma ko lakou mau
hakahaka ma ka mahina o Novema-
ba. 1926, aole ma ka mahina o No-
vemaba o ka 1927 aku.
Mamua, o ka malamaia ana o ke
koho baloka laula e malamaia ana
he koho baloka wae moho ma ka
mahina o Okatoba o ia 1926. O
keia ka manao kanawai o ka Loio
Kahina William B .Lymer o ka hoi-
keia ana ae ma ka Poaono o ka
pule aku la i hala.
Ma ke Kanawai 280 a ka ahaolelo
i hala o ka 1925 ua hoakakaia e
kohoia na luna aupuni o ke kulana-
kauhale o Honolulu iloko o ka ma-
hina o Novemaba, o ka 1926.
Ua waihoia ae e kekahi he ninau
e pili ana i ke koho baloka a ua
waihoia ae ia ninau e ka loio o ke
aupuni kulanakauhale imua o ka
Loio Kuhina no kona manao ka-
nawai a ma ka Poaono aku la i
hala kona hoike ana ae i kona ma-
nao no ia ninau.
Ina aole i hooholo ka ahaolelo i
hala i ke kanawai e mana nei i
A»-.» la alaila aole e malamaia ana
ke koho baloka ahiki i ka mahina
o Novemaba o ka 1927. Nolaila,
mamuli o ka hooholoia ana o ke
kanawai ua hoopokoleia mai ka ma-
nawa e noho ai na luna aupuni ku-
lanakauhale hookahi makahiki.
O ka meia, na lunakiai ame na
luna aupuni e ae i kohoia e ka
lehulehu, ua hoopokole likeia mai
ko lakou mau manawa e noho ai
ma na oihana o ke aupuni kulana-
kauhale e ke kanawai, elike me ka
hoakaka a ka loio kuhina. TOKIO, Oct. 9— Eono mau kana-
ka i piholo iloko o ke kai a make
i keia la i ka manawa o kekahi
waapa mahu i kahuli ai iloko o ka
manawa e hoomaamaa kaua ana ka
oihana kaua moana me aina. | HOOPA'IIA NA KOA I
KOMO AIHUE AI I KA HALE
O KE KAMALIIWAHINE Ma ka noho ana o ka aha hoo-
kolokolo koa ma ka Pakaua o Ka-
Kuhina William B. Lymer o ka hoi-
na i hala no ka hoolohe ana i ka
hihia wawahi hale a aihue o kekahi
mau koa eha o ka Papu De Russy
ma Waikiki, ua loaa ka ike ia aha
no ka pili o ka hewa ia mau koa
a ua kauia aku ka hoopa'i paahao
maluna o lakou mai ka 2 a ka 4
makahiki e noho al maloko o ka
halepaahao Alcatraz, no ia wawahi
ana a komo iloko o ka hale o ke
Kamaliiwahine Kalanianaole, a o
Mrs. J. Frank Woods hoi i keia ma-
nawa, ma Waikiki ae nei, ma na
1: hope o ka mahina aku nei o Sepa-
temaba, a laweia kekahi mau wai-
wai ame kekahi mau mea hooma-
nao o na alii e ahu ana maloko o
ia hale.
O na inoa o ia mau koa aihue, oia
o Grover C. Pfeifer, Marcus H.
Hood, Meunch ame Coker. Ua pili
like ka hewa i keia mau koa apau
eha no ka hahaki ana i ka Pauka
93 o na kanawai e pili ana i ke
kaua.
O ka Lutanela E. Wilson o ka
Papu Kamehameha ka loio ma ka
aoao o na koa. He pule mamua
aku, no ka ike ana o ka aha hoo-
kolokolo koa i ka pili o ka hewa
ia Otto V. Limp ka elima o na koa
i hoopiiia aku ai no ia hewa like,
i kauia mai ai ka hoopa'i paahao
maluna ona elua makahiki e noho
ai maloko o ka halepaahao ma Al-
catraz. FEZ, Oct. 9— O Abdel-Krim, ke
alakai o ka poe kipi Riffians, i hoo-
puniia ai e na koa Palani mamuli
o ko lakou nee ana mai imua mai
Kifane mai no ka akau a o na koa
Sepania hoi mai Ajdir mai a i ka
hema ua hoikeia mai ianei i keia
la ua imi aku oia ame kona kaikai-
na i puuhonua no laua iloko o na
mauna. O ka mauna Sidi Moham-
med, maloko o na mauna Benairous,
kekahi o na mauna hiki ole ke komo
aku maloko o ka lalani mauna
Atlas. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
