Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 31, 30 Iulai 1925 — Page 1
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Ka Nupepa Pookela o na Nupepa Hawaii | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Hoopukaia i na Kakahiaka Poaha Apau | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | BUKE LXIV-HELU 31 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, IULAI 30, 1925 NA HELU APAU 6371 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | MAKE EKOLU I HALAWAI ME NA UUA MOKULELE Make Elua i ka wa i Haule ai ko X Mau Mokulele a Hookahi Mahope Mai Mamuli o ke Kukonukonu o na Poino i Loaa Iaia | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | POKOLE NA DALA A KA HOPE AKENA AlNA AUPUNl O MAUI Ae Okoa o Frank K. Kalua i Kona Pili i ka Hewa me Kona Hoopa'iia e Noho Iloko o ka Halepaahao no Kekahi Mau Makahiki | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Makemakeia e Hoopau ka Loio Kalana Bevins Kakauinoaia he Palapala Hoohalahala e na Demokarata e Ku-e Ana Iaia HOOLE KEKAHI POE I KE KAKAUINOA ANA Ala na Manao Hoohuoi o Kekahi Poe he Mau Hana Paani Kalaiaina Kela Mamuli o na kumu hoopii hoahewa elua, e ku-e ana i ka Lunahoomalu Samuel E. Kalama o ka papa lunakiai o ke kalana o Maui, na kumu hoopii i hopuia ai oia, elike me kekahi meahou o ka hoounaia ana mai no Honolulu nei, mai Wailuku, Maui mai; ua laweia ae la kekahi palapala, no ke kakauinoa ana mai o na makaainana koho baloka, e hoopau ana i ka noho ana o ka Loio Bevins, i loio kalana no Maui, no ke kumu, ua owili pu ia aku oia iloko o na hana, i loaa ai na hoopii hoahewa ku-e i ka Lunahoomalu 8. E. Kalama. He palapala kipaku kela i hanaia no ka Loio Kalana Bevins mai kona kulana oihana aku, eia. nae he nui ka poe i hoole i ko lakou kakau ana i na inoa ma kela palapala, no ke kumu wahi a lakou, he palapala kela i hanaia, ma ke ano he hana pili politika. No na hihia e pili ana i ka Lunahoomalu Kalama, ua hookuuia oia malalo o ka bona o elima haneri dala, uo ke kakali ana, ahiki mai i ka manawa e hooloheia ai kona hihia, iloko ae nei o ka mahina o Sepatemaba. Ma ka Poaono aku la i hala, ka hoounaia ana mai o keia lono meahou, me ka hoakaka pu, no ka haalele ana aku o ka Loio Kuhina Lymer ia Maui, ma kona alahele no Honolulu nei, a ma ka la 13 o Augate ae nei, e huli hot hou aku ai oia no Maui, ma ka manawa e noho hou ai ke kiekie, a ninaninauia i kekahi mau hihia e waihoia ae ana imua o kela kiure. AOLE I LAWA KA ITAMU MA- LOKO O KA ADVERTISER I MEA E LILO AI I MAKAAINANA O ka hoike i ikeia maloko o ka Nupepa Pacific Commercial Advertiser o Dekemaba 31, 1900, o na limahana Poko Riko mua he 56, i loea mai ai i Hawaii nei ma ka la 23 o Dekemaba, 1900, maluna o ka mokuahi Bio Janeiro, aole i lilo ia hoike oiaio i kahua e lilo ai na Poko Riko e noho nei maloko o Hawaii i mea no lakou e lilo ai i mau makaainana Amerika. o O keia ae la ka manao kanawai o ka hope loio kulanakauhale ame kalana E. K. Massee ia Harry K Stewart, ka lunanana kukuluhale o ke kulanakauhale ame kalana, o ka hoike ana ae ma ka Poakahi nei Ua uiia aku ka manao o ka hope loio kulanakauhale Massee e ka lunanana kukuluhale no kona hoi ke ana mai i kona manao ma ka mea e pili ana i na Poko Riko ma-lalo o ke kanawai teritore hou e pili aha i na limahana. Ua ikeia ma ka hoike o na limahana Poko Riko mua i laweia mai ai i Hawaii nei he 56 ka nui i mau limahana i ka 1900 aole lakou i haalele aku i ko lakou aupuni ahiki mahope iho o ka la i hookupaia ai na Poko Kiko e noho ana ma Poko Riko i lilo ai i mau makaainana. A oiai o kela poe iloko o kela kulana ua lilo lakou i mau makaainana Amerika mamuli o ka hooholo ana a ka ahaolelo i ke kanawai i ka 1917, no ia kumu o na Poko Riko e noho nei maanei i hoea hope mai ai he mau makaainana Amerika la-kou. Lehulehu ka poe lawe aelike hana ame kekahi poe e ae ma na hana o ke aupuni i hooneleia aku i na limahana mamuli o ke keakea a ke ka-nawai o na limahana makaainana wale no ke hoohanaia ma na hana aupuni, ua hoopauia aku na limahana i lilo ole i mau makaainana no ko lakou makaainana ole ana. I mea e hiki ai e loaa ka hana i oa Poko Riko e pono lakou e hoo- paa ae i ko lakou mau inoa ma ke ano he poe kupono i ke koho ba- loka me ke kakauolelo kalana D. K. Kalauokalani, elike me ka ao a ka hope loio Massee i ka lunanana | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | KI HE PILIPINO I KANA WAHINE A MAKE ME KA PU Hookoia Kela Karaima Pepehikanaka ma ka Manawa e Holo Ana o ka Wahine ma ke Alanui me ka Hii no i Kana Bebe Uuku | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Aohe Mau Paio Ku-e no ka Nui o na Oihana La'i ke Kula no ka Hapanui o na Luna Oihana o ke Kalana o Kauai LOAA KA MEA KU-E I KA MAKAI NUI W. H. RICE Paa ka Manao o William K. Peters o Hanalei e Loaa Ana ka Ikaika Iaia I kulike ai me kekahi meahou, o ka hoikeia ana mai i keia kulanakauhale mai ka meakakau mai o ka nupepa Advertiser, e noho mai la ma Lihue, Kauai, aole ka he mau hopohopo, a pihoihoi ana iloko o ka hapanui o na luna oihana o ke kalana o Kauai i keia manawa, mamuli o ko lakou hoomaopopo ana, aole he mau moho e holo ku-e mai ana ia lakou, no keia kau koho baloka e hoea mai ana. O na helehelena wale no nae mawaho ka lakou e nana aku nei i keia manawa, me he mea la nae, aia a kokoke loa aku i ke kau koho baloka wae moho, o ka manawa ia e oili okoa ae ai kekahi mau moho lehulehu, no ka holo ku-e ana i na hoa o ka papa lunakiai e uoho mai uei i keia manawa. Hookahi nae luna oihana maopopo loa, i keia manawa, ka loaa ana iaia o kekahi hoa paio, oia no ka Makai Nui W. H. Rice; o kona hoa paio, oia o William K. Peters o Hanalei, ke kaikaina o ka Lunakiai Peters, o kela apana. No kekahi manawa ka haha ana o William K. Peters i ka manao o I na makaainana koho baloka o Kau- ai, no kona kulana ikaika, e kula i ai i ka Makai Nui Rice, ahiki i kona hoike akea ana ae i kona ma- nao, he moho oia, e alualu ana i kela kulana ma keia kau; o ka hiki iaia ke lanakila maluna o ka Ma- kai Nui Rice ame ka ole, he ninau I hiki ole ia ke paneia i keia manawa. Ma ka manaoio nae o na alakai kalaiaina ame kekahi mahele o na mana koho o Kauai, he hana paa- kiki loa na Mr. Peters, ka hoao ana e holo ku-e aku ia W. H. Rice, no ke kumu, ua like ko Bice kulana ma ka oihana, me kekahi pali po- haku paa, e hiki ole ai ke hoohio- loia; a eia no na hoaloha o ka Ha- kai Nui Bice ke noho mai nei, me I na manaolana no kona koho hou ia I ma keia kau, me ka nui ole o ka hana. No na kulana puuku ame luna- hooia, he nui ka ka poe i makemake e holo moho, DO ke ku-e ana i ka Puuku K. C. Ahana ame ka Luna- hooia K. M. Ahana, aka ia lakou i haha aku ai i ka ikaika o kela mau kanaka, iwaena o na mana koho; ua hoopau okoa lakou i ka manao ana, e holo ku-e ia laua a elua, mamuli o ka ike i loaa mai ia lakou, o kela kekahi mau kanaka nui o ko laua mau hoaloha, pela hoi ka hilinaiia e na mana koho baloka apuni ka aina. No ke kulana kakauolelo kalana, aohe loheloheia o kekahi mea i ma-nao e holo ku-e i ke Kakauolelo iho Mahiai Kaneakua, no keia kumu iho la, ua malaelae ke alahele no kona koho hou ia me ka nui ole o ka hana. O ka Loio Kalana A. G. Kaulukou ka i manaoia, e ku hou aku ana oia a paio me 8. K. Kaeo, ka loio ka- lana mua o Kauai; eia nae he ku- lana ma'i ko Kaeo iloko o keia mau la, me ke kanalua ioa ia, no ka hiki e loaa ka oluolu ame ka ikaika ku- pono iaia, e hele ai e hooikaika baloka, ke hoea mai ke kau koho ba- loka wae moho o kela kalana. Iwaena o na hoa o ka papa o na lunakiai, he kulana kanalua loa, ka loaa ana i na lunakiai eha, o ke alahele malaelae me ka hoa paio ole, aka no ka lunahoomalu o ka papa, aole he wahi kanalua iki, no I ka hoomau hou ia aku o H. D. Wishard ma kela kulana. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | HE WAHINE AKU ANA KEKAHI LUNANANA O KA OIHANA KUKEAWA He wahine ana kekahi lunanana o a oihana kukeawa ma nei mua ko- ke iho, e like me ia a ka luna kuke- awa wahine Mrs. Jeannette A. Hude ka hoike ana ae ma ka Poalima ka pule aku la i hala. Mahope ho keia o ka hopuia ana o kekahi wahine ohua e na lunanana o ka oi- hana kukeawa i hoao ai e lawe mai kekahi kuaka waiona iuka nei o ka aina mailuna mai o ka moku President Cleveland. "Ua hoea mai ka manawa e pono ai e loaa i wahine kekahi lunanana. O na wahine e hoao ana e hoopae malu mai i ka waiona i Honolulu nei mai na moku mai e hookahahaia aku ana lakou ke ike iho ke makaalaia aku nei lakou." O ka akena o ke keena waiwai ma Wakinekona Frank Thropp ke noho pu ana me ka lunakukeawa wahine maloko o ka rumi ma ka manawa ana i hoakaka ae ai i keia mea. O ka hana a ka lunakukeawa Hyde e hoolala mai nei oia ka hoolimalima ana i kekahi wahine i ikeia ka makaala i lunanana no ka oihana kukeawa i mea e hiki ai ke huli aku i ke kino o kekahi wahine ohua i kona manawa e haalele aku ai i ka moku a e hoea mai ana ianei mai ka Hikina Loa mai, ma-muli keia o ka paa ana ae ekolu mau wahine i ka hopuia e na lunanana maloko o na pule kakaikahi ekolu i hala no ka hoao ana e hoo pae malu mai i ka waiona iuka nai o ka aina. "Ma keia manawa" wahi a ka lunakukeawa wahine o ka hoike ana ae, "aole hiki i na wahine ke huliia no ka waiona e na lunanana kane no ka mea aole hiki i kekahi o la kou ke huli i na lole ame ke kino o kekahi wahine. Aole pono i ke kahi wahine e aeia aku e hele oia me kekahi waiona ma kona kino no ka mea he wahine oia, a i ka manawa o kekahi mau wahine e laweia mai ai mamua o'u e hanaia aku ana lakou e like m eia e hanaia aku ai i na kane ma ke ano he poe kue kanawai lakou." Ua hoakaka ae ka lunakukeawa wahine ma kona manaoio no na kane ka waiona a na wahine i hoio mai ai e hoopae malu, a i ole no k lakou mau hoaloha paha, a ua ma nao lakou mamuli o ko lakou wa hine ana aole e huliia aku ana la kou. | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | HALA OLE NO HOI UA MEA HE ULIA POINO No na ulia kaa otomobile o ka :.no ame ke Sabati aku la i hala, ~-;ra aku ka nui, mawaho ae o na i otomobile, i aihueia a i nalo- e mai io lakou mau ona aku, me :ilo i hana nui na na makai, ka i ana i kela mau kaa, ame ka na lakou i lawe ma ke ano ko- Maiwaena mai nae o kela mau a lehulehu, hookahi keiki liilii i konukonu loa kona poino, a hapa i na poino o kekahi poe e ae, ka make ole nae o kekahi mea. He keiki Korea ka mea i kukonu- konu kona poino; o ia kona hoo- oia ana aku e ke kaa mokokai- :.« e hookeleia ana e E. G. St. - a, ma na alanui Luso ame Ema. Ma ka olelo a na hoike i ike no i kela ulia poino, ua holo po-i ae kela keiki Korea mamua o .-.alahele a ke kaa mokokaikala e , aku ana, pela iho la i loaa ai :* poino, a mahope iho o ka lawe-ci.i ana aku o kekahi mau lapaau a no kona mau pala-pu, i hoihoi i ia aku ai oia maloko o ka hale-, 'i o na kamalii, me ka manaoio r a kauka o kela halema'i e pale-i ae ana no oia mai kona poino Ma ka hora umi-kumamakahi mai .'.n Sabati no, ua hooku'i ae la elua mau kaa otomobiile ma-' . r. e nei o ke alanui Kalakaua, :-:-. eha ana o ke kaikamahine - - M. Saito, nona na makahiki . u, mamuli o na aniani na- i lele aku a mokumoku kona na ame na limn. -' ., ka moolelo e pili ana i keia -. .- ke kaa o ka makuakane o - kaikamahine ka i hooku'iia - kekahi kaa okoa aku, a ma- r» kela hooku'iia ana, aole : iho ka elua o na kaa, no haawi ana mai i na kokua, aka -nau mai la no i ka holo ana V kekahi kaa okoa aku mahope mai o ke kaa i hooku'iia, na -: j i hoihoi loa mai i ka mea - no ka halema'i o na poino Ma ke alanui Moi hoi, e kokoke - -. i ke alanui Kawaiahao, i boo :'.-, ae ai he Kepani e ke kaa otomobile e hookeleia ana e C. F -•-- viharson, a eha loa, me ka hopu -: ana nae o Farquaharson, no k : e i ke kanawai. No ka elua o ka manawa, mahope o ka hala ana o na la he umi, =].-iia ae ai he Kepani no kona lilo mea hoopilikia aku i ka makai ana kaa, he Kepani kela, e hookele -ii kona kaa me ka laikini ole. Ma na mea e pili ana i ka pilikia o kela Kepani, o ia no kona hoo- | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | HUI KO KA HIKINA ME KO KE KOMOHANA MA KA MARE ANA He keikikane no ka Hikina a hekaikamahine no ke Komohana kahoohuna ae ma ka mare maloko oka halepule Metokita ma ke ahiahi o ka Poalima aku la i hala, ma ka manawa o Anna Laura Cluck he kai-kamahine haole no ka mokuaina oPenikelevania i mareia ai me C. N. Kurokawa, kekahi o na Kepani opio i makemake nui ia e ka lehulehu maloko o keia kulanakauhale. Ma kekahi manao i kakauia eRudyard Kipling e hoakaka ana iapenei: "O ka Hikina no ka Hikina a o ke Komohana no ke Komohana Aohe manawa e hui ai na mea elua." Eia nae ua hui ko ka Hikina me ko ke Komohana ma keia alanui oka Hoana Pakipika ma ka po aku lao ka Poalima i hala. No na kanakai oi aku maluna o ka 500 i akoakoa ae ma ka halepule no ka ike ana ikela paamare he 250 o Iakou he mau Kepani o ke koena iho he mau lahui ili keokeo. Ma ka olelo Enelani ke Kahunapule. Dr. W. H. Fry i awaiaulu mua ai a na ke kahuna-pule Kepani Rev. Arakawa i kalokalo ae i na mana lani no na pono ame na pomaikai no ka paamaremahope iho. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | PAKELE KE OLA O KEKAHI BEPE MAMULI O KA MAKAU OLE O KA MEA NANA I HOO- PAKELE Ma ka auwinala o ka Poaha o ka pule aku la i hala i hoike ae ai kekahi kaikamahine Kepani kauwa e noho hana ana maloko o ka home o Mr. ame Mrs. Robert T. Edwards, nona ka inoa o Yoshiko Takeshita, i kona makau ole ma o kona hoopake ana i ke ola o kekahi bepe ekolu makahiki i haule ai iloko o ke tai mai ka make mai, mawaho ae nei o Waikiki. Mahope iho o ka hoopakeleia ana o ia bepe ua lawe koke ia aku oia e ka poe i kuleana iaia, no ia kumu aole i maopopo ka inoa o ia bepe i ka poe i hoopihoihoiia a i ikemaka aku hoi i kela hoopakeleia ana. I kulike me ka hoakaka ma ka moolelo a ka poe i ikemaka i kela haule ame ka hoopakeleia ana, iluna ka o ka pae pohaku palekai i hoonohoia ma kahaone kahi o ia bepe e paani ana, a iaia e paani ana me ka nanea ua poi mai la kekahi nalu i ka pae pohaku a uhi ke kai maluna, ua makau ua bepe la a o ke kumu hoi o kona haule ana iloko o ke kai, a i ka wa i mimiki aku ai ke kai iwaho ua lawe pu ia aku la ua bepe ia i ka hohonu. Malaila koke no ke kaikamahina kauwa Kepani. I kona ike ana i ka laweia o ka bepe i ka hohonu ua lele koke aku la oia iloko o ke kai no ka hoopakele ana i ke ola o ka bepe e aea ae ana iluna at piholo iho ana po kekahi mau manawa lehulehu mamua o kona loaa ana aku i ke kaikamahine Kepani a lawe mai la iaia i kula, a ua naenae loa ka ia kaikamahine ma kona manawa i hukiia mai ai me ka bepe a ku iluna o ka pae pohaku palekai i hoonohoia ai. Ua pakele ke ola o kela bepe mamuli o ke koa ame ka makau ole o kela kaikamahine Kepani. | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | He kakaikahi loa na Kepani i mare i na wahine haole maloko o keia kulanakauhale a ua hiki wale no lakou ke heluia ae ma na manamanalima, nolaila o keia mare ana o keia mau opio aole laua o ka mare mua loa ana o ko ka hikina me ko ke komohana. Ua hanauia o Kurokawa ma Iapana a na hoonaauaoia ma Amerika a ano koke wale aku nei no la oia ke kakauolelo o ka Y. M. C. A. ma Nuuanu. No Miss Cluck hoi, he kaikamahine oia i hanauia ma Penikelevania. Iloko o ka manawa e hele like ana keia mau opio iloko | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | o ke Kula nui Carlisle, ma Penikelevania, i hui mua ai laua ft i ka hemo ana mai o Kurokawa mai ke kula mai a hoi mai no Honolulu nei aneane ekolu makahiki ke kaawale. No na makahiki lehulehu ko Kurokawa noho ana ma Hawaii nei Ua komo oia i ke kula kahunapule maanei a mahope i holo aku ai i ke kula ma Dickinson. Ma kekahi mau la o ka pule aku la i hala ka hoea ana mai o Miss Cluck i Hawaii nei a hoohuiia ae la laua ma ka berita I o ka mare. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | ku'i ana aku i ke kaa mokokaikala o ka makai, me ka loaa ana o ka eha i ka makai, a poino hoi kona kaa mokokaikala. | | kukuluhale Stewart, a ina e nele ko lakou hookupono ae ia lakou, o mua o na aha hookolokolo wale no ka puuhonua no lakou. | | |||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | | | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | |||||||||||||||||||||||||||||||||||