Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 28, 9 July 1925 — Page 5

Page PDF (1.69 MB)

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H. POAHA, IULAI 9, 1925 ELIMA
MA KE KAUOHA
(Mai ka Aoao Eha Mai)
i ke kaki no na alanui e pili mai ana, a ina ma ke kapuai kuea mua
ke kaki ana, alaila i ke kaki e kau ia ana maluna o na huina ala-
nui, a i ole i ka lilo o na kapuai kuea e pili mai ana, a ina ma ka
aina laula ke kaki ia ana, alaila o ka lilo e kaki ia ana maluna
o ia mau kapuai kuea no ua mau alanui la e hui ana ma kahi a
laua e hui la kekahi me kekahi, a i ole i ka hapalua o na kapuai
kuea ma kekahi aoao mai o ke alanui e kaha la i kekahi, a mawaho
ae olaila e uku aku i 331/3 pakeneta o ka huina nui o na lilo hana
ana, (koe na lilo o ke ana ana, na lilo kaulele ame no lilo no ka
nana ana i ka hana ame ka lilo o na ala aoao ame ka hoomoe po-
haku ana ma ka aoao o ke aanui) maluna o na alanui hele mau ia
o ka lehulehu, elike me keia e hoomaopopo ia nei mahope aku nei,
a maluna pu o na alanui e ae ina aole i hoomaka ia ka hoomaikai
ana malalo o ka Pauku 1856. Koe nae keia, ma kahi o ke alanui
hele o ka lehulehu e holo ana mai ka apana aku o Honolulu a i na
wahi e aku o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, ua ku no i
ke kanawai ka lawe ana ae o ke kulanakauhale a kulana a uku
aku mailoko aku o ka waihona laula, hui pu ia ka waihona no na
hana hou, i na lilo apau, a i ole i kekahi hapa o na lilo o na alanui
i oi aku ka laula mamua o iwakalua-kumamaono kapuai. O na
alanui o ka lehulehu e hoomaopopo ia nei maloko o keia o ia no
kekahi alanui a alahele loa e hehi mau ia ana e ka lehulehu hele
ma na alanui a i ike ia no hoi he alanui e hoohui ana i na wahi like
ole o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, e laa ke kaona ame
na kuaaina.
Koe hou no hoi keia, ua hiki i ka papa lunakiai, ina lakou i manao he mea pono ke hana ia i wahi epale aku ai i na koi poho e ku-e ana i ke kulanakauhale a kalana no kekahi waikahe nui, ke hana i kekahi mea e houluulu ai a e hooholo ai i na wai a ka ua ma ka hoonee ana aku i kekahi hana me ka nana ole ae i kekahi mahele ama i hookaawale ia no ka hoomaikai ana, a i ole e hookomo pu mai i ua hana la maloko o kekahi mahele aina hoomaikai a hoomaemae a i ka manawa e hana ai pela, e uku iho i na lilo apau a i ole i kekahi hapa no ia hana ana maloko mai o na waihona laula
i hui pu ia me ka waihona o na hana hou, i na lilo apau a i ole i
kekahi hapa o ka lilo o ke kuai ana aku i kekahi aina hou i kupono
no ka hana ia ana o na hana hoomaikai a hoomaemae e hana ia
nei malalo o na kauoha a keia mokuna." (L. 1919, c. 241, pt. of
s. 2; am. L. 1920, c. 13, s. 2; am. L. 1923, c. 184, s. 2)
PAUKU 4. O ka Pauku 1854 o ka Mokuna 119 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii 1925, ma keia ke hoololi ia nei i heluhelu ai penei : "Pauku 1854. Ka hoomaka ana. Ma kekahi olelo hooholo e hiki ai no i hookahi no heluhelu, e kauoha ae no ka papa i ka Enekinia o ke Kulanakauhale a Kalana e imi aku a e waiho ae i hoike i ua papa nei i oleloia i mau hoike hikimua e pili ana i ke alahele loa a i ole i na alanui ame na laina paipu no ka lawe ana i ka wai a ka ua e manao ia ana e wehe ia ae, kukulu ae, a i ole e hoomaemae ia ae, ke ano nui ame ka nui maoli o ua hoomaemae nei ana i manao ia, ina paha e hana ia ua hana hoomaemae nei ma ke kapuai kuea mua, a i ole ma ka ili aina, ina paha he mau aina hou kekahi e makemake ia ana e kuai aku, ke kumukuai o ia. mau aina ame ka hapa o ia mau lilo e kaa ana na ke kulanakauhale a kalana e auamo, ke ano o na mea hana e hoohana ia aku maluna o ua mau wahi nei, na palena o ka mahele aina e manao ia ana e komo mai ame na mahelehele ana iho maloko olaila ame na lilo o ia mau mahele like ole, ka huina lilo nui o ua hana ana nei, ka hapa o ia lilo e auamo ia ana e ke kulanakauhale ame kalana, ame ka huina io o ia mau lilo e kau ia aku ana maluna o na aina e hoopomaikai ia ana me ka waiho pu ana ae i ka huina kiekie o na lilo no ke ana hookahi maluna o ua mau aina nei e hoomaemae ia ana ame ke ano o ke kaki ia ana, a e hoomakaukau a hoolako ae i na ana mua ana apau, me na kii palapala aina, na kahakaha ana ame na ike e ae apau, na kuhikuhi ana no ua hana nei ame na mea e ae apau e pili ana no ua hana nei i manao ia. O ua hoike nei, ke waiho ia ae a faila ia me ka papa, aole e lawe koke ia mai a noonoo aia wale no a hala ae hookahi pule mai ka la o ka waiho ia ana mai o ua hoike la. Ma ia hope mai, ma kekahi olelo hooholo no hookahi manawa e heluhelu ia ai, e hoomaopopo ae no ka papa i ke kukulu ia o kekahi hana hou e hoike ana i na alanui a i ole i ka wahi e holo ai na paipu lawe wai a ka ua kahi e wehe ia aku ana, e kukulu ia a e hoomaemae ia, ka ili aina, na ona aina (o ka poe i ike ia) ame ka wahi i waiho ai ame na olelo hoakaka e pili ana no na aina hou e kuai ia aku ana (ina he aina kekahi) ; ke ano o na mea hana e manao ia ana e hoohana ; ke ano o ka auhau ia ana me ka nui o na manawa uku auhau e manao ia ana e hookau mai ; na palena aina o ka mahele aina ame na mahelehele liilii ana iloko o ia mahele aina no ka hoomaemae ana, ame ke ana kiekie no ia auhau ia ana. E hookomo ia ma ua olelo hooholo nei ma ke ano e kuhi ana i ua mau ana aina nei ana, na kii, na palapala aina ame na mea hoikeike e ae apau i hoike ia mai e ka enekinia a ka papa e apono ai. E hai ae no hoi ma ua olelo hooholo nei i la no ka lehulehu e hele mai ai a e hoohalahala maluna o ua mahele aina hoomaikai a hoomaemae nei, a oia la aole e emi mai malalo o umi-kumamalima la mahope iho o ka hoolaha mua ia ana no ua hana nei maloko o kekahi nupepa e holo puni iloko o ka apana o Honolulu. Mahope iho o ka hooholo ia ana o ua olelo hooholo nei e oleloia nei, e hoolaha ae ke kakauolelo kalana i hoolaha no ka hoohalahala a hoolohe ia ana o ua hana nei maloko okekahi nupepa i elua manawa o ka pule hookahi no elua pule ka'i like (oia hoi 4 manawa pau loa, maloko o kekahi nupepa e holo puni ana maloko o ka apana o Honolulu, e hoolaha aku ana i na ona aina apau, na poe paa hoolimalima ame na poe e noho ana maluna o na aina e manao ia ana e auhau ia a i ole e kuai ia aku ame na poe e ae apau he kuleana maluna o na hoakaka a keia hana elike me ia i hooholo ia ai e ka papa, a e hai ana i ka manawa me ka wahi e noho ai no ka hoolohe ana i na hoohalahala, a e kuhi ana i ka wahi e loaa ai na olelo hooholo ame na hoike ame na ike e ae apau e pili ana i ua hana nei i hiki ai ke nana ia ia mau mea mamua o ka manawa e noho mai ai ua hoolohe ana nei. E kau ia ae no hoi kekahi mau hoolaha o ia ano hookahi ma na wahi akea e hiki ai ke ike pono ia, i umi la mamua o ka noho ana mai o ua hoolohe nei ana ma kela ame keia 250 kapuai ma na alahele loa e manao ia ana e wehe ae i mau alanui hou a i ole ma na alanui e hoomaemae ia aku ana. Ina he paipu lawe wai ua kekahi e manao ia aku ana e kukulu, a aole he alanui kekahi, pela no ke ano o ka lawelawe ana o na hana ma ke kau ana ae i na hoolaha ma ke akea maloko o ka ama a ma ke ala o ua paipu la e moe ai ka wahi hoi e auhau ia aku ana no ia hana. I mau hooia i hoohiki ia no ka hoolaha ia ana ma na nupepa ame ke kau ia ana ma ka mahele aina e hoomaikai ia aku ana ma ka nupepa ame ke kau ia ana ma ka mahele ama e hoo-^aikai ia aku ana e waiho ia maloko o ka moolelo o ka papa ma ia manawa e hoolohe ia ai ua hana nei. (L 1913, c. 131 , s 2; R. L. 1915, s. 1794; am. L. 1915, c. 164, s. 2; am. L. 1917, c 239,
s. 2.)
PAUKU 5. O ka Pauku 1S56 o ka Mokuna 119 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii 1925, ma keia ke hooioi, ia
nei i heluhelu ai penei:
"Pauku 1856. Palapala noi na na ona aina. Ina o ke kanaono
pakeneta o na aina e huli alo la ma kekahi alanui, ala hele liilii a
ala hele loa i hookawale ia e lakou i mahele aina hoomaikai a hoo-
maemae e waiho ae me ka papa lunakiai i palapala hoopii i hoo-
hiki ia e ua mau ona aina nei, e noi ana e wehe ia a e hoomaikai
a hoomaemae ia kekahi mau alanui, alahele liilii a alahele loa, a
i ole o na alanui, na alahele liilii ame na alahele loa iloko o ua
mahele aina nei i manao ia e hoomaemae hou, a i ole no ke kukulu
ana a i ole hoonui ana ae i kekahi oihana lawe wai a ka ua, me
na kii na palapala aina, na ana aiana i hoike ia ame na olelo kuhi-
kuhi hana ame na ike e ae apau ame na kohokoho ana no na lilo o
ia hana elike me ia i hoomaopopo ia ma ka Pauku 1854 ina na
ka papa e hookumu ka hana, alaila e lawe ae ua papa nei a noonoo
a e hoomaka aku na hana ana elike me ia i hoakaka mua ia ae
nei me he mea la ua papa nei no i hoomaka ua hana nei; a o ka
lilo o ua mau ana aina nei ana, ka lilo o na palapala aina ame
na ike apau e ae, e lilo no ia i lilo no ua hana nei. Koe nae keia,
maluna o ua palapala noi nei, aole i loaa i ka papa ka mana e
haalele i ua hana nei a i ole e hoololiloli a hoano-e ae i ua mau
kii nei ame olelo kuhikuhi hana nei no ka hana i manao ia me
ka loaa ole mai ma ke kakau mai ke kanaono pakeneta o na ona
aina ma ua mahele aina nei e manao ia nei ehoomaemae ae a
maluna olaila e kau ia aku ai na auhau no na lilo o ka hana ana;
aka nae ua hiki i ka papa ke hoole i ka ae ana aku a i ole ua
hiki ke hoololi i kekahi hapa o ua mau kuhikuhi la e manao ia ana na ke kulanakauhale a kalana e uku kekahi hapa o ka lilo o ke kuai ana aku i kekahi aina hou a i ole o kekahi hapa o ka lilo no ka hana ana i kekahi alanui hele mau ia e ka lehulehu, a maluna o ia hana ana, ina ka ona o kanaono pakeneta o na aina e auhau ia ana a e ae ma ke kakau i keia mau hoololi i hoakaka ia ae la, alaila aole e hiki i ka papa ke alo ae, aka e hoomaka koke ia no ka hana aha o ua hana nei elike me na kuhikuhi i hoololiloli ia ae la." (L. 1913, c. 131, s. 4; R. L. 1915, s. 1795; am. L. 1915, c. l64,s. 4.)
PAUKU 6. O ka Pauku 1857 o ka Mokuna 119 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia oHawaii 1925, ma keia ke hoololi ia nei i heluhelu ai penei: "Pauku 1857. O ka hoomaopopo ia ana e na lunakuai. Mahope iho o ka hoolohe ana i kauoha ia ma ka Pauku 1854 o keia mokuna, e lawe mai no ka papa a noonoo i kekahi mau ku-e, a i ole i na koi hoololiloli e waiho ia mai ana imua olakou, a ina paha ua lawa na ku-e ana mai e hiki ai ia lakou ke hoopau i ka hoonee ana aku i ka hana i manao ia imua, a i ole ia i ka haalele ana paha i ka hana ana i kekahi hapa o ua hana nei. Ina ua loaa i ka papa ka mana e hoonee i ka hana imua, alaila e hoonee ia aku no ua hana la imua ma ka lawe ana ae a noonoo iho ina paha e hana ia ka hana elike me ia i waiho ia mai ai, a i ole ia e hoololiloli ia paha, a ina he mau hoololiloli, e hana ia mau hoololiloli me ka hoonui ole ana ae i ka mahele aina o na wahi e manao ia ana e auhau aku ame ka hoopii ole ana i ka uku auhau i kau ia maluna o ke kapuai kuea hookahi a i ole e hooemi iho i ka lilo o ke kapuai kuea mamua o ka aina e pili ana me kekahi alanui, a ma ia hana ana aole e koi ia mai e hoolaha ia aku elike me ia i kauoha ia ma ka Pauku 1854, koe nae keia, o ua mau hoololi la aole ia e hoano-e loa ae i ke ano o ka hana ame na alakai kuhikuhi o na mea i hoolaha mua ia. Ina mahope iho o ia hoolaha mua ana, a i ole hoolaha hou ana mai paha, a aole he mau hoololi hou aku e koi ia mai e hoolaha hou aku, a i ole e hoolohe hou ia aku, ua hooholo iho ka papa e hoonee i na hana imua, alaila ma kekahi olelo hooholo i hookahi manawa e heluhelu ia ai, e hookumu ia ae, hoomaopopo ia a kaupalenaia ia ka mahele aina e manaoia ana e hoomaikai a hoomaemae maluna olaila e kau ia aku ai ka auhau, a e hoomaopopo ia ke ano o ua hana nei, e hoike ia ae na aina e kuai ia aku ana, ina he mau aina kuai kekahi, e kukala ae i ka hapa o ka lilo e auamo ia ana e ke kulanakauhale ame kalana elike me ia i hai mua ia ae la, ke ano o ke kau ia ana o ka auhau, ke ano o na mea hana e hoohana ia ana maluna o ia mau alanui, a ma ia olelo hooholo hookahi no e kauoha ia aku ka enekinia kalana e hoomakaukau i palapala aina pololei o ke alanui e hoomaemae ia aku ana me ka hoike ana ia o na aina e pili mai ana, a i ole o ka mahele aina maloko olaila e hoike ia ai ua mau alanui nei e manao ia nei e hoomaikai ae, a i ole o ka oihana lawe wai a ka «a e kukulu ia aku a i ole e hoonui ia ae ana, a e hoike moakaka lea ana i ke ala o na mea imakemake ia e hoomaikai ae, me na ike apau, na kii, na olelo kuhikuhi hana no ua hana nei; e hana ia keia mau mea apau ma ke ano e hiki ai ke ike moakaka lea ia ai a e kokua ai hoi i ka poe koho kudala i na hana aupuni ke hoomaopopo i ka lilo o ka hana ana i ua hana nei ; a o ia mau, mahope iho o ke aponoia ana ma ka olelo hooholo a ka papa, e lilo ia i kahua no ke kahea ia ana aku o na koho hana ame ka hoopuka ana aku i ka aelike no ka hana ia ana o ua hana nei elike me keia e hoomaopopo ia nei mahope aku nei. Ina o ua hana nei i hooholo ia ai e hana a e koi mai ana e kuai ia aku i mau aina hou no ia hana, e kuai mua aku no ka papa lunakiai i ua mau aina la mamua o ka hoopaa ana i ka aelike, ma ka palapala kuai paha, a i ole ma ka haawi wale ia ana mai e ka ona nona ua aina la, a i ole, ma kona manao ana iho, a ma ka inoa hoi o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu e hoopii aku e lawe ia ae ua aina la e ke aupuni no na hana aupuni elike me ia i hoomaopopo ia ma ke kanawai e ku nei i keia manawa, a i ole e kuai ia mai ana ma keia mua aku no na hana o ia ano e lawe ia mai ana e ka luna nui o na hana aupuni o ke teritori, a mahope iho o ka waiho ia ana ae o na palapala noi no ia hana, alaila e haawi ia ae ka aelike hana. Ina ke kumukuai o ua aina la a oi aku mamua o ka mea i koho mua ia a ihoomaopopo mua ia hoi, alaila e hookaawale ae no ka papa lunakiai i huina dala no ia kumukuai i oi aku mamua o ka mea i hoomaopopo mua ia.' (L. 1913, c. 131, s. 5; R. L. 1915, s. 1979; am. L. 1915, c. 164, s. 5; am. L. 1917, c. 239,s.4.)
PAUKU 7 E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 29 o Aperila, M. H. 1925.
W. R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritori o Hawaii.
KANAWAI 193

(Bila Senate Helu 13)
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I NA PAUKU 763, 764 AME 765 O NA KANAWAI I HOOPONOPONO HOU IA O HAWAII 1925, E HOOKAAWALE I MANAWA KAPU NO KA AMAAMA.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritori o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Pauku 763 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii 1925, ma keia ke hoololi ia nei i heluhelu ai penei : "Pauku 763. He hana ku-e kanawai na kekahi kanaka, hui a ahahui ka lawai'a ana, a i ole ka hoao ana e lawai'a ma kekahi ano a lawe mai mai kekahi wai mai malalo p ka malu o ke Teritori o Hawaii, a i ole e kuai hoolilo aku, a waiho ae no ke kuai ana aku, a i ole e paa i kekahi i'a amaama a i ole i ka anaeholo ma na mahina o Dekemaba, Ianuari me Feberuari ; koe no nae keia, o ka ona o na loko i'a, ua kuleana no e hopu i ka amaama liilii i kapaia he pua iloko o ia manawa no ka hookomo ana aku iloko o kona loko i'a ; a koe hou no keia, o ka ona o ua loko i'a nei, ua loaa no iaia ke kuleana e kuai aku i na amaama mailoko mai o kona loko mahope iho nae o ka loaa mua ana iaia he kikihi e hookuleana ana iaia e hana pela. O na laikini e kuai hoolilo aku i na amaama i hoomomonaia ma na loko i'a e hoopuka ia aku no ia e ke Komisina o na I'a ame na Holoholona mahope iho o ka uku ia ana ae o elima dala ($5.00) a o ia dala e haawi ia aku no ia i ka puuku kalana a kulanakauhale a kalana maloko olaila e hoohana ai ua mea lawe laikini i ka hana kuai amaama.
E pau ka mana o na laikini apau ma ka la 30 o Iune o kela ame keia makahiki. O kela ame keia mea paa laikini e kuai hoolilo aku ana a i ole e paa ana i kekahi amaama kai, ma ka hoahewa ia ana, e hoopau ia no ka laikini i haawi ia iaia e kuai i ka amaama i ka manawa kapu."
PAUKU 2. O ka Pauku 764 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii 1925, ma keia ke hoololi ia nei i heluhelu ai penei : "Pauku 764. O kela ame keia kanaka, hui a ahahui e ku-e ana i na kauoha a keia kanawai, ke hoahewa ia, e hoopai ia no ma ka hoopai dala aole e oi aku maluna o elima haneri dala ($500.00) a i ole ma ka hoopaahao ana no ka manawa aole e oi aku mamua o hookahi haneri la, a i ole ma ka hoopai dala ame ka hoopaahao pu ana."
PAUKU 3. O ka Pauku 765 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii 1925, ma keia ke hoololi ia nei i heluhelu ai penei : "Pauku 765. O ka hapalua o na dala apau e ohi ia mai ana ma ke ano he hoopa'i dala i hookau ia aku mamuli o na kauoha a keia kanawai e haawi ia aku no ia i ke kanaka a mau kanaka i kokua i ka hopu ana ame ke ahewa ia ana o ka mea ha'iha'i kanawai."
PAUKU 4. O na kanawai apau ame na mahele kanawai e ku-e ana i keia ma keia ke hoopau loa ia nei.
PAUKU 5: E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la 1 o Iulai, 1925.
Aponoia i keia la 29 o Aperila, M. H, 1925.
W. R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritori o Hawaii.
KANAWAI 194
(Bila Senate Helu 47)
HE KANAWAI
E HOOPONOPONO ANA I KA WAIHO IA ANA O NA MEAAI MALOKO O NA HALE HAU WAIHO MEAAI ME KA MAKA IA ANA O IA MAU MEAAI.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritori o Hawaii:
PAUKU 1. O ka huaolelo "wahi waiho meaai ma ka hau" e hoohana ia nei maloko o keia kanawai e pili no ia i kekahi wahi i hooanuanu ia me kekahi mau mea i hana ia a loaa iho na kekele anu he kanaha farenahaita a i ole malalo iho o ia mau kekele, aka aole nae e pili pu mai na wahi ma na home i hooanuanu ia elike me ia ke ano, maloko o na hotele, na haleaina, a i ole o na wahi hoopukapuka ma ke kuai ana e malama ole na i na meaai no kekahi poe e aku. O na huaolelo "waiho hoanuanu ia" e hoohana ia nei maloko o keia kanawai e manao ia no ia e pili aku i ka malama ia ana o na meaai ma na wahi waiho meaai ma ka hau no ka manawa i oi aku maluna o kanakolu Ia mai ka la mua o kona waiho ia ana aku ma na wahi i hoanuanu ia a ma na hale hau a wahi hoanuanu e ae. O ka huaolelo "kanaka waiho" e hoohana ia nei maloko o keia kanawai e manao ia no ia e pili aku i ke kanaka a mau kanaka e haawi ae ana i na meaai e waiho ia ma ka wahi waiho meaai ma ka hau. O ka huaolelo "mea malama" e hoohana ia nei ma keia kanawai e manao ia no ia e pili aku i kekahi kanaka a mau kanaka e malama ana i kekahi wahi waiho meaai ma ka hau.
PAUKU 2. O kela ame keia wahi waiho meaai ma ka hau, a i ole o kekahi hale hoanuanu ia malaila e hoahu ia na meaai, e loaa ke kulana maikai o kona wahi e kukulu ia ai, a e kukulu ia a e hoolako ia no ia hana o ka waiho hoanuanu ana, a e malama ia ua wahi la ma ke ano maemae elike me ia i hoomaopopo la ai e na rula hooponopono o ka papa ola teritori.
PAUKU 3. He hana na kela ame keia mea malama a i ole a ke kanaka waiho aku e malama i mau moolelo pololei no na mea i loaa mai a i laweia aku mailoko aku o ua wahi waiho meaai ma ka hau la i na meaai apau malalo o kona mana ame kona hooponopono ana. E malama pu no hoi kela ame keia mea malama wahi waiho meaai ma ka hau i moolelo pololei" o na kanaka waiho meaai apau e kaa ana malalo o ko lakou malu ponoi ka lawelawe ana i kekahi hapa o ua wahi waiho meaai nei ma ka hau. He kuleana ko ka papa ola a i ole o kona mau agena e nana i keia mau moolelo i na manawa apau."
PAUKU 4. Aole kekahi kanaka waiho a i ole mea malama e waiho maloko o ka wahi waiho meaai ma ka hau i kekahi meaai i loaa i ka ma'i, i pilau a hauna a ma ia ano e hoopilikia aku i ka meaai e aku, a i ole ina aole i pepehi pono ia, a hoomakaukau ia me ka maikai no ka hookomo ana aku ma kahi waiho meaai ; koe no nae keia, aole kekahi mea e olelo ia nei ma keia e pili aku i na maunu i homakaukau ia no kalawai'a ana aku. O ia mau maunu apau e hookaawale ia lakou ma kekahi mau rumi i hoomakaukau ia no ia mau mea.
PAUKU 5. O na meaai apau ke waiho ia ma kahi waiho meaai ma ka hau, e maka maikai ia a moakaka mawaho o ka mea wa-hi i ua mau meaai nei, a e kau pu ia iho ka la o ke komo ana mai, a i ka manawa e lawe ia aku ai mai ka wahi waiho meaai aku, PAUKU 6. Aole kekahi kanaka, hui a ahahui na lakou e malama ana ka wahi waiho meaai ma ka hau e malama maloko o ua wahi nei i kekahi meaai no ka manawa i oi aku maluna o umikumamalua mahina, koe wale a ae ia aku e ka papa ola o ke teritori, elike me ia e hoomaopopo ia nei maloko o keia. Ua hiki no i ka papa ola o ke teritori, ma kekahi noi i waiho ia aku e ae aku e holoihi ia ka manawa o ia malama ana maluna aku o na mahina he umi-kumamalua no kekahi man meaai i hoomaopopo ia ko lakou ano, ina o na mau meaai la a ua loaa aku ma ka nana ia ana, e mau ana no ke kulana maikai a e kupono no e malama hou ia aku maluna aku o umi-kumamalua mahina. O ka loihi o ka manawa hou aku e malama ia ai, e hai ia no mahina o ka palapala e ae ana i ka hooloihi ia ana aku o ka manawa malama hou.
PAUKU 7. He hana ku-e kanawai na kekahi mea malama a i ole kanaka waiho meaai ke hoihoi hou aku i ua wahi waiho meaai la i kekahi meaai i lawe ia mai mailoko mai o ua wahi waiho meaai nei a kau ia ma ka makeke no ke kuai ana aku i ka lehulehu, aole nae kekahi mea e manao ia ma keia e papa ana i ka lawe ia ana ae o kekahi meaai mai kekahi wahi waiho a i kekahi wahi waiho hou aku, ina nae aole e hana ia mea i wahi e hoopuhili ai i na kauoha a keia kanawai.
PAUKU 8. He hana ku-e kanawai ke kuai ana aku, a i ole o ka waiho ana ae e kuai ia aku, kekahi meaai i kuke ole i, i waiho ia ma ka wahi waiho meaai ma ka hali, me ka hai mua ole ana aku i ka mea e kuai mai ana a i ole e makemake ana e kuai mai i ua meaai nei ua waiho ia ua meaai nei ma ka hau, ma ka hookau ana ae ma kekahi wahi e ike ia mai ai e ka lehulehu maluna o ua meaai la o kekahi hoailona i makaia "he mau meaai keia i waihoia ma ka hau," me na hua palapala nunui a moakaka ; a he ku-e kanawai no hoi ka hoolaha ana ae he mau meaai hou kekahi mau meaai i waiho ia ma ka hau.
PAUKU 9. O kela ame keia kanaka, hui a ahahui e ku-e ana i kekahi o na kauoha a keia kanawai ke ahewa ia e hoopai ia no ma ka hoopai dala no ka huina aole o emi malalo o umi dala ($10.00) a aole no hoi e oi aku maluna o elua haneri dala ($200.00) no kela ame keia hana hewa ana.
PAUKU 10. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 29 o Aperila, M. H. 1925.
W. R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritori o Hawaii.
KANAWAI 195
(Bila Senate Helu 123)
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I KA MOKUNA 125 O NA KANAWAI I HOOPONOPONO HOU IA O HAWAII 1925, MA KA HOOLOLI ANA I NA PAUKU 1974 AME 1977 E KU NEI I KEIA MANAWA, A MA KA PAKU'I HOU ANA AKU I ELUA MAU PAUKU HOU ME IA I IKE IA O NA PAUKU 1974 A AME 1974B, E PILI ANA I KE KUAI KUDALA AKEA.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritori o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Mokuna 125 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii, 1925, ma keia ke hoololi ia nei ma ka hoololi ana i na Pauku 1974 ame 1977 elike me ia e ku nei, a ma ka paku'i ana aku me ia i elua mau pauku hou i ikeia o na Pauku 1974A ame 1974B, a e heluhelu lakou apau penei: "Pauku 1974. He ku-e kanawai ke kuai kudala akea ana, ahea. He ku-e kanawai na kekahi kanaka, hui a ahahui ke kuai aku, waiho ae no ke kuai aku a i ole hoolaha ae no ke kuai aku ma ke kudala akea i kekahi waiwai lewa ma kekahi wahi mawaho ae o ka hale kudala, koe na lako hale, na kaa lealea, na otomobila, na mikini hana, na holoholona ame na waiwai ano nunui i maa
mau i ke kuai ia ma na wahi waiho ukana a wahi e ae mawaho ae o na rumi kudala; koe nae keia, aole keia mau kauoha e papa aku i na kuai i hana ia malalo o ke kauoha a kekahi aha hookolokolo, a i ole i ke kuai ia ana aku o kekahi mau waiwai o ke Teritori, a i ole a kekahi kalana a kulanakauhale a kalana a i ole i kekahi kuai ia ana o na waiwai o kekahi wahi no ka pomaikai o na poe o ia waiwai i aie aku ai ma ke ano e mahele ia ia waiwai mawaena o ia poe; aole no hoi i na poe piepiele ma na pipa alanui a i ole i ka poe kalepa waiwai ma na kaa, aole no hoi i ka poe e kuai ana i na huaai, ka i'a, na mea ulu, waiubaka, na hua moa a i ole waiwai e ae mai na wahi hanai holoholona a kanu meakanu mai; a i ole ia i ke kuai ana i kekahi mau waiwai oiai ka ona e makemake ana e kuai hooemi i wahi e pau koke aku ai ia mau mea kuai, a ua lawelawe no hoi ua ona nei ia hana ma kekahi wahi i hoomaopopo ia maloko nei o ke teritori no ka manawa aole i emi mai malalo o eono mahina mamua koke iho o ka hoomaka ana o ua kuai ana nei ; a koe hou no hoi keia, ma keia kuai hope ana ae la i hoomaopopo ia, mamua o ka hoomaka ana o ua kuai nei ana, e kau mua iho ua ona waiwai la i mau maka maluna o na waiwai e kuai ia aku ana e hoike ana iua mau waiwai ma na huahelu kai like, a e waiho ae ia mea me ka puuku o ke kalana a kulanakauhale a kalana me k hoohiki pu ia ana o ua hoike maluna olaila e kau ana ka heluna oiaio o ua mau waiwai nei e kuai ia aku ana, e hoike ana (a) i kela amo keia waiwai e kuai ia ana i hiki ai ke maopopo lea, (b) ka helu kailike o ia waiwai, ame (c) i kona kumukuai, a ma ka pu ana o u kuai nei. e waiho hou aku i hoike me ua puuku nei he hoike hoi i hoohiki ia a maluna olaila e hoike ana i (a) kela ame keia waiwai i kuai ia aku e hiki ai ke maopopo lea; (b) kona helu? kailike, ame (c) ke kumukuai i loaa mai no ua waiwai la. O ka hooko ole ana i keia kauoha, a i ole o ke kuai ia ana ma ua kudala nei i kekahi mau waiwai e ae mawaho ae o na waiwai i waiho hoike ia aku, e manao ia no ia aole ua kuai ana nei no ka hoopau ana i na waiwai ma na halekuai nei. No na mea i hoakaka ia ma ka Mokuna 125, e manao ia o ka rumi kudala he wahi no ia e noho hoomalu ia ana e kekahi mea ilaikini ia e lawelawe i ka hana kudala elike me ia i hoakakia ma ka Pauku 1976, he wahi e malama ia ai ke kudala akea ana; a koe hou aku no keia o ka puuku o ke kalana a kulanakauhale a kalana ua hiki no ke haawi • ae i laikini no ka manawa i kekahi kanaka e lawelawe mau ana i ka oihana kudala no ke kuai hoolilo ana aku i na kii, kii pena na lako hale, na buke ame na waiwai lewa e ae malalo o ke paniku ia ana o kekahi moraki ma ka wahi mawaho ae o kona rumi kudala mau. Pauku 1974 A. Na hora. Aole e malama ia kekahi kuai kudala o na mea gula, kala, na waiwai i uhi ia i ke gula a kala, na pohaku makamae, na uwakli liilii, na uwaki nunui ame na mea makamae e ae mawaena o na hora eono (6) o ke ahiahi ame ewalu (8) o ke kakahiaka. Pauku 1974B. Na koho kolohe ana. He ku-e kanawai na kekahi kanaka, hui a ahahui o Ue koi ana aku i kekahi kanaka a mau anaka e koho kolohe ma kekahi anaina kuai kudala ; a i ole e kukakuka me kekahi kanaka a mau kanaka e koho kalohe ma kekahi anaina kuai kudala ; a i ole me ka ike iho no e kolohe ana ke koho ana a kekahi kanaka, a ae wale aku no ia hana kolohe ma ua anaina kuai kudala nei ; a i ole na kekahi kanaka e lawelawe ana i ka oihana kuai kudala e hoopii me ke kolohe i kekahi koho nana ponoi iho no ma kekahi anaina kuai kudala ; a i ole o kekahi kanaka e ae ia aku e koho i mea hoopii, hoonui ae i ke kumukuai me ke kolohe ma ua ana ina kuai kudala nei a i ole e waiho ae i mau koho kolohe a hoolalau, a i olehoomeamea e koho me he mea la e kuai io ana no i ua waiwai la e kudala ia ana ma ua anaina kuai kudala nei. Pauku 1977. Uhai kanawai ana; ka hoopai. O kela ame keia kanaka hui a ahahui e ku-e ana i kekahi o na kauoha a na Pauku 1974, 1974A, 1974B ame 1975 e ku no ka hewa mikamina iaia, a i kona hoahewa ia ana e hoopai ia no ma ka hoopai dala aole e oi aku maluna o elima haneri dala ($500.00), a o kela ame keia la e uhai ia ana ke kanawai ma ke ku-e ia ana o na Pauku 1974. 1974A, 1974B ame 1975, e lilo no ia i hewa pakahi a e hoopai ifj$ elike me ia e kauoha ia nei ma keia pauku."
PAUKU 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana. Aponoia i keia la 29 o Aperila, M. H. 1925.
W. R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritori o Hawaii.


KANAWAI 196
(Bila Senate Helu 136)
HE KANAWAI
E HOOMANA ANA I KA PAPA LUNAKIAI O KE KULANAKAUHALI AME KALANA O HONOLULU E UKU IA LOUIS P. LINO.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Papa Lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu ma keia ke hoomanaia nei a ke kauohaia nei e uku ia Louis P. Lino i ka huina o ekolu haneri dala ma ke ano o kona uku hana ia iaia e noho hope ana ma ke keena auiiau ma Pearl City, Ewa, no na apana o Ewa ame Waianae.
PAUKU 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana
Aponoia i keia la 29 o Aperila, M. H. 1925.
W. R. FARRINGTON,
Kiaaina o. ke Teritori o Hawaii.
KANAWAI 197
(Bila Senate Helu 163)
HE KANAWAI
E HOOKAAWALE ANA I HAAWINA HOU MAILOKO MAI O KA WAIHONA LAULA NO KE KAU E PAU ANA I DEKEMABA 31, 1925.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O na huina malalo iho nei ma keia ke hookaawale ia nei ma ke ano he mau haawina kaulele no na hana e hoomaopopo ia nei mahope aku nei, no ka elua makahiki e pau ana i Dekemba 31, 1925, mailoko mai o na dala apau e komo aku ana iloko o ka waihona laula o ke Teritori o Hawaii: No KE KULA A'o KUMU o KE TERITORI, KE KULA A'o HOOMAAMAA KUAAINA MA WAIMANALO, OHAO. Hale moe no na haumana. .... .$10.000.00 Hale no ke kumu alakai........ 4,000.00 $14.000.00
KULA o KA MANAWA HOOMAHA 1925.
Na uku hana me na lilo maa mau 1,500.00
Huina ................... $15,500.00
PAUKU 2. I ka makahiki 1925, e hoopii ae ka puuku o ke Teritori o Hawaii i ka pakeneta o na waiwai paa ame waiwai lewa elike me ia i hoomaopopo ia ma ka Mahele Hapa 9, Pauku 1315, o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii 1925, i loaa mai ai keia huina o umi-kumamalima tausani elima haneri dala ($15,500.00) a o ia huina ke loaa mai e uku hou ia aku no ia iloko o ka waihona maa mau o ke teritori no ka waihona laula.
PAUKU 3. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
W. R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritori o Hawaii.
(E nana ma ka Aoao Eono)