Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 26, 25 June 1925 — HOONANEA NO KA MANAWA. MOOLELO NO KALAEPUNI AMEKALAEHINA NA KANAKA KOA LOA, AME KA IKA HANAUIA MA HOLUALOA, KONA HAWAII, MA KA MOKU O KONA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HOONANEA NO KA MANAWA.

MOOLELO NO KALAEPUNI AMEKALAEHINA NA KANAKA KOA LOA, AME KA IKA HANAUIA MA HOLUALOA, KONA HAWAII, MA KA MOKU O KONA.

( Hoom«t»i« mal.)'

| ' i Konoi aku I a 0 Kāiiepuni 1. k« wai i na elemakule, hoolamaMa n« elemakuie: . "Aolie 0 maua wal, hookahi n» \v«i.o keia vrdti, 0 ka Wai-kai, a 6 fca wai maoli, aia a ūa ka tia alailā, lo«ā kōonei wai ihaoii, * b ka Wāi-kai, o ia koonei inan i ■ eliia ifoko t> ktt lua.'» •. Mahope 0 keia leamailio, ana, heli nku 14 0 Kalaepuni a ilio Īial6 o ki punawiii i eliia ai, e* in« wai; i inu 0 Kalaepuni i ka wai ilalo « ka lua, olōkaa aku na elemakale i ka pohaku nui, * pa k e kua « Kalaepuni, oni ae la no' lele ka pohnku, olokaa no laua nei i ka poi haku a kokoke e % piha k/i lua, owala ao la no 0 Kalaepuni )ele liilii k« pohaku. M« k«U olok«« «n« i k« pohaku,

"&oīe ōiake o Kalaepukl, īf* \ na polmku, aka, aole oia i kena i ka wai no ka paa e o ka wai 1 Ha poliaku. , . . Ma keia hana s »a «lemakule iu KalaeplUl, «HW «f ° la o Kalaepuni mailoko ae o na poliaku paakiki, a hemo ae la, ik* 11 a elemakule emako ana laepuni ke pii ae iluna, nolaila, ho!6 aku !• ka *lemakal® kaJ!e. - Kahea ak'u ka wahine; "O kft iiolo ka katt, i«oo *a hoomanaTTanui ae 0 mtkt kat ©tieini, alailai, pono, a liolo aku oe pakele, e holo no, a e make no, e noho no, A • make no, o ka ikaika auajiei keia e pakela ,ai k« holo Ma keia olelo a ka wahine, aole lioolohe mal o ke kane, ke holo loa lii āahē trialiti «ftl * kA olelo bkiir* ka wahine; aka, hoOmanawanūi k& wahine, i ke kiola ana i ka pohaku, a 6 k& liapakōlu Wiilē 46 no kOO o ka luft> « o ka hiki «o ia iluna' o ka waha o ka punawai. Aka, aole nd nae he hoopāu iki o keia luahine wahine l ka olokaa *na i ka pohāku ilona * Kalaep*fiL .Ua W-fcku kahuna Mokup*no ia Jaua, "mai maka 'u iki olua, k hopo!iopd h6i. O ko Olui tnakA'ti ana, o ko Kakou make ana ia a pau loa; a o olua ka mea e noho hou a? ke alii a kakou, Kea\vtnui aonii; no ka mea,. nole ® hiki. e hoonohoia i mau kanAka opiopio i keia wahi. A pa pono iho U ka lae o Kalaepuni i ka pohāku, a make iho la Naua ttku )<t k® kahuiia Mokupnne a ike i ke ao i ke kau iluna o na ouli o ka lewa, Mokupuni o Kahoo* lawe, oiai, laua e uoho ana ma ka huli kuā hikina o I?ualatai, alailo, olelō aku 1 a o Mokup{tiie ia Kfeatveituiadmi: mflk« ka «nemi, * poito e hoOunaia i ?*oa, kii i.na «lēmakule, • hoi 'mai." tJa hoi mai la ka pōe pili alo alii apau i kai o Kailua, a hd6uMia ka wāft kiT t na ēleiiialeule t(o Ita wai. ' Ahiki kā waa i Kab66lafte* Ml kiahi i ?i£paHr Kean&pou, a lia kaiiplHni rfa wahi ahiki i keia la, a f «ifc Ki ua lii&' h'ohonu la ke waiho Ya he kiAhoOnWHao »<J keia kailnkĀ ko"ft a krt. ll&ika lua ole;~ a nohoali! Boti i-iho ta o"■■ ma kona Wahi. No ItaJa6hina, tTa niaopopo i& kakou ma' ka nana

ana i -ko Kalaepuni moolelo, lie kalort oia ame lea mnka'u ole, kanaka ikaika loa, a mft ana, no kona muli iho, diā> o Kalaohlna. , y . Maniua oe o ana īō KaInepuni ljeafiajpoa, ia Karadpt2flf 6 nōliō ana ma ko Kēftweiiiilauoil nōlio ilii ftnft no Hnwaii, kena aku la o Kalaepuni i na kaaaka, mfli kela pe'ft, a k'ela p«'ft o Kona, e liolo me Kalaehina i ke kauo Waa ma Kapua, aia ia wahi wa Kona Hema, e p!li anii me Kan. Ma kei* hele »n«, ua hoonohe»!* & Kalaepiihi i lunanui ma!una 9 na mea apatf\loa, elilfe me ka nui

6 ti& *® e Da ®^ an a o Kop a . )ak6u i 'kāii o na fraa' e nm, eono wm», eouo okan^ olelo ;iUu 1« o Kalnehinu i is an% : oloJo....Ku^bnvat | "tc n.i inaluuiliiana o kuu knik ui . ftrth 6 kf»laejrtuli, • hoolohe nini r, n . kou, o k;« okana e hiki e nna i 1?1% waa ī ki!) hlaila, e lilo i?i 1 punahele na Kalaipuni " I Kauo aku la ka *kana mua i lakou ma kekahi v; Vl . pali, o Nawaahookui ka inoa, «.„ n# ' itril£i kō/ta klekie,' p£l» tm Vn .- 7% | npati na waā ēono, 4ohe wan i ',;y loa i kaL i Nolaila, haalele lakou i na w 1af a hoi aku la ahiki imua o Kn puni, ninau mai la o Kalnepunh "Auhea na waaf»» Olelo i'n 0 Kalaehina: «'Ūa k«w tna1 t>ei «•km, a k.^i i haalele aktt ,nei, hi wahi kij>apali aia iīaila kahi i ili ni na wn a a e6ti6." A loKe o lMlaepual, huhu loa 1a oia i kona kaikaina, olelo ako: "Aole anei au l hoonoho aku u 00 i ioua maluna o na kanaka apm, A .no keaha la oe i hooponopono ol» ai elike' me ka'u olelo ke pii , kaihd nial $ nH' o t\& knnnki apau e liolw lakou, aole pn. k j liki ola ua waa ia oe, alaila. k.mia oe i kanaka no ka heiau." A loh* o Kalaehina i kri.n ma u olelo a kona kaikuaana, mnka'u ln a iho la oia, i ka hiki ola o na xm iaia, noouoo iho la oia m.ii ka a ao, mai ke flo a po, hele &kt> 1« oia ā kahl o na traa i waiho »i, nann iho la ā haalele; b*le aku la oia ahiki i Knu. Malaila 6 Kalaehina i ololo ai m<> ka hoopunipuni, penei kana m*o olelo 1 ko Uau poe:. "E na kanaka o Kau nei, i kan. oha mai nei kēHii 0 Knla«purti ia'n e olelo aku ia t»ukou, e htle e kh«o 1 na waa.- M A lohe na kanaka i Heia oioio a Kalaelūn.i, ia- manawa, akQakoa koke mal. la lakou, a kahl o «a.i i Ai, o ifc o Kipuā. Hapaiāk īk iia lfanaltā i" na mu a kahi kupono e kauo M*'a lana lloko o 1eā' kai. • Hoeia .aku la eiimn \vjMk n>& ka moana, aliiki 4 Keauliou, kahi A Kplaepunl e noho ana. hookaM w»a mahope me Kaīaehin*. o ift #a i koe maliope, anaiho i« la 6 Kalaeliiaa a liele mai lā itiauka ahiki i Kainaliu, aunmo akn U o Kalaehina ahiki imna o Kalaepuni keiua kaikuaana, mAhalo iho la o Kalaepuni t kona ,ktfkAina no ka iknika loa i ke auamo Ahiki mni ka la o ku alii o Kalaepuni, ia 1B| b«ik<> ai o Kalaehina i kona ikaika hnua o nfl .mea Ioa.»>- i f«iiau* iho 'l® īhoWeahi wn.i, O na *aa eoffb i kauola mai iii, a aku la Hoko • ke kai, me he ih« lo, a me he mea ole la iaia. Nana aHu, I& o l\ftlachina i na nipuupuu a ke nlii, e kaka waliie nn», Inlau iho 1.*l o«tt hookahi pauku wa* hie, a hahau iho la, a okaoka liiiii loa, lilo iho la ka paakiki o ka panku ohia nui i mea ole. , . i ; (A?le i.pau.)