Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIV, Number 22, 28 May 1925 — He Moolelo Hooniua Puuwai NO KA UI NOHEA GELADIOLA Ka Ipo Aloha a na Mea Aloha Elua [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

He Moolelo Hooniua Puuwai NO KA UI NOHEA GELADIOLA Ka Ipo Aloha a na Mea Aloha Elua

"Opipio maoli kou helehelena ke nana aku me ka ui pu, e kuu Mrs. Demona," wahi o na olelo pai a ka Haku Kalaweina, "i kinohi o ko*u ike ana aku nei ia oe ua kuhihewa aku nei au o Geladiola no la, a i ole o kekahi paha o kou mau hoaloha wahine, eia ka o oe no, i ka opiōpio maoli hoi o kou naniina." "O, he hoohenehene maoli paha kau ia'u," wahi a ka Ledo Demona, m« ka hehe ana ae o kana akaaka, me ka leha iki ana mai i ka haku, "e kamailio mau mai ana no hoi oc ma na olelo hookaau, a no ka pa mau mai o kena mau a'no olelo au I ko'u mau pepeiai ua ku a. maa maoli iho la kau ano olelo ia'u i nei manawa," a hehe hou ae la kana aka. "Aohe keia he mau olelo hookaau a i ole pai paha, o ka me* oiaio no ea, ua ike aku au iloko ou lie hoaloha maikai a hauoli oe o ka launa ana, ina aole au i lioopaa i ka'u hoohiki no ka mare aku me> kan kaikamahine, ina ua haulehia koke au i ke aloha ia oe." Ua lilo keia mau olelo maikai a hoomakeaka a ka haku i inea hauoli loa no ka lede Deniona, a, ina ua hiki mai la ka haku ia manawa no ke noi ana mai i kaukani dala hou, ina no ua haawi aku oia i na dala apau e waiho ana iloko o kana. wahi ekeeke ia manawa, no ka mea, o ka maikai mai auanei keia o na olelo a 'ka haku e paa iho ai ke dala, no ka mea ua laweia aku la ke pi, ka maua, ka aua, ka makona ame ka awahua apau mailoko aku o ka lede, o ka manao lokomaikai wale jio koe iloko ona, no ka pun\ loa i ka malileo a ka nahesa. "He .mea oiaio no ia au i olelo mai nei, o ko'u mau hoaloha pu no kekahi i olelo ma ike opiopio hou ae nei ko'u helehelena i nei manawa, aka, oiai ua nui ko'u halawai ana me na popilikia he nui i na wa i hala ae nei aole au i manao he mea poho no'u ka mare kane hou ana aku. "Ua mare au i ke kane i ko'u manawa opiopio loa, he umtkumamaha a oi iki ae wale no o'u makahiki ia manawa. Ma ka manawa o'u i hanau ai ia Geladiola he umi-kumamalima a oi iki ae wale no o'u makahiki ia manawa. ,4, E ka Haku Kalaweina, he mea kaumaha no ke noonoo iho ka opiopio loa o ka makuahine elike me a'u a i ka'u kaikamahine nae ua ulu ae kona kino a kohu wahine kanaka makua. Ua hiki loa ia'u ke mare hou i ke kane i ka la apopo ina he manao ko'u e hana aku pela, aka, aohe mea o ia ano iloko o'u/' wahi a ka Lede Demona. "Aohe kanalua ana iho no ka hiki ia oe ke hana aku I kekahi kanaka maikai i ka mea nona e hauoli ai," i namunamu iho ai ka haku, me kona hooikaika e uumi i kona akaaka i aneane loa e puka ae ma kona mau lehelehe, no ka makemake 0 ka wahine hupo e lilo oia i kaikamahine hou. *Aole au i ike i kekahi mea i like kona kaila me ka'u i makemak'e ai," walii a ka lede; "ua ike no anei oe i kekahi mau kanaka wahine make maikai oiaio a hoopono, e ka Ilaku Kalaweina? He kanaka waiwai a maemae no hoi kona nanaina ke nana aku a e makemake ana hoi e loaa i wahine mare nana? w "O, ae; he mau kakini o ia poe e noho mai nei! Ina e hoakaka mai ana oe la i ke ano o ke kane au i makemake ai, alaila na'u ia e ninau aku i ko'u mau hoaloha no ka poe kupono a waiwai, a i kulike hoi nie kau i makemake ai. I kanaka niipe anei ia, a i ole poupou paha, i helehelena aiai anei a hauli paha, maikai ka helehelena ke nana aku me kona waiwai a i ole " "O, aohe o'u nana no kona nanaina, aiai a hauli paha, o ka mea nui wale no ina he kanaka nui ia o ke dala. Aohe no o'u nana ina he kanaka nui oia o na keiki ina he nui kana dala. Na ka wahine elua a ia kanaka e malama aku ia mau keiki ahiki i ko lakou nunui ana, a imi i ka lakou loaa, a i ko lakou manawa e oo ai ia manawa ia wahine e ike iho ai aia oia iloko o ka punana a ka meli kiki. "Ia manawa lakou e ku-e ai i ko lakou makuakane no ka malama i ka wahine elua, a i kona manawa e make ai e haalele iho ana oia i kana mau dala a pau i kana mau keiki a nele ka wahine elua me ka hoehaeha a hookaumahaia iloko o kona mau makahiki me ka nui o na paio a i ole na hoao lehulehu. O aole aole o'u makemaka i kane waiiine maker me kana mau keiki lehulehu; i kane kaawale oia me ka nui ole o na mea hooliihia." "A pehea kou manao no ke kane mare wahine ole?" wahi a ka jiaku. "O, no ia ano kanaka ea o na kaikamahine opiopio o iwakalua makahiki a malalo mai a maluna iki aku ka lakou makemake, aole i ka mea i kapili keleawe ia ka iwikaele," aole anei ou manao pela?" wahi a ka lede. "Aole au i maopopo ia mea," wahi a ka haku, H no ka mea, he like ole ka makemake o kela ame keia kanaka. I ka mea & kekahi e makemake ai, aole iho la hoi he makemake o kekaM, pela iho la ka wae ana a na kane, apau pu no me na wahine." "E ka Haku Kalaweina, e hoike mai oe ia'u i ka mea e pili ana i kela, no ka mea he kanaka mare wahine ole oe, a he oi ae kou maopopo no ia mea mamua o'u. Aole anei elike ana me ka uwila ka palau o kona lele ana mai * pa i kahi hookahi no kekahi kanaka mare >vahine ole waiwai ke koho ana i km wahine kane-make i wahine nana, he kaikamahine nae ka ia wahine i ulu a mli puipui e kapa mai iaia he mama, me ka nana ole i ka nanaina opiopio o ia wahine kane-make?" . "Ina ua komo ka makemake iloko o kekahi kanaka no kekahi lede aoo a wahine kane-make paha, a ua iilo ia makemake 1 mea mole a ku a aloha maoli, & mare ana no oia ia wahine, ina he kanaono ona makahiki ma kahi o ke kanakolu ia manawa." "Ua lilo kau hoakaka i mea hoohauoli mai i kuu noonoo, e ka Haku Kalaweina, i nei manawa," i namunamu liilii iho ai ka lede Demona. "No ka hoike ana aku ia oe i ka mea oiaio ea, no kekahi manawa aku nei i hala ka hoolalelale mau ia ana mai o ko'u noonoo e pono au e mare hou i ke kane, no ka mea, ina no ko Geladiola mare aku € mehameha !oa ana au, ke kaawale aku oia. Ina hoi ua ike oe i kekahi kanaka mare wahine ole kupono ea, he keonimana a he nui hoi kona waiwai, e hauoli loa iho ana au ke hookipaia mai oia i ko'u home nei." wahi a ka lede. "O kou makemake io hae ia? Ina pela, aa pono. Ua ike a kamaaina au i kekahi a'u no e manaoio nei ina no kona ike mai ia oe aole no e nele ana kona makemake, no

ka mea o ia noho ui okoa no ou, aia a 1 kekahi manawa a'u e halawai aku ai me ia ea, hoopa aku ai iaja, a noi pu aku iaia e hele pu mai oia me a'u i anei, a maanei kakou e paina pu ai. Pehea la keia i kou manao?" wahi a ka haku. "O, ua pono loa kena manao ou, e olūolu oe e hoomakaukau no kekahi auwina la, i ko Geladiola manawa e kaawale ai n?ai ka home aku nei," wahi a Mrs. no ka mea, ina o Gdadiola kekahi i ka hale nei aole e loaa ana he pomaikai ia'a, aole e līlo ana ka noonoo o ia kanaka au e lawe mai ai maluna o'u, aka e haawi koke ana ia kanaka i kona puuwai ia Geladlola, e noonoo iho oe he oi ae ko Geladiola ui i ko'u. "I.ia no ka hoea mau mai o kela kanaka au e laWe mai ai ianei no hapa kakini manawa e lilo ana ko'u helehelena ame ka'u mau olelo oluolu a waipahee i mau mea huki mai i kona n :onoo apau maluna o'u. a o ka loaa no hoi ia o ka u ulua, a ia manawa e hoike aku ai ia kanaka he kaikamahine ka'u aole mamua ae." "Maalēa no ka hoi oe i ka hoolala ana i ka mea e hiki āi e loaa kau ulua," i pane aku ai ka haku me ka minoaka ma kona mau papalina. "Wahi au i kamailio mai nei he keonimana kau e noonoo la iinko iho ou, ina he mea oiaio ia, e oluolu hoi ha oe e hoike mai ia'n i kona inoa ame kana hana, a he kanaka waiwai anei oia me ka ona ole," i noi ae ai ka wahine kane-makē. No kekahi manawa ka nalu ana iho o ka haku * ma na hioliiona apau ana e ike aku ana no ka lede na kuhihewa loa oia n?a he wahine '.Yaiwai; ina he wahine waiwai oia, aole e mak?make ana e mare kane hou, ua lawa ka waiwai nona e ola ai me ka lako ahiki i kona manawa e hooluolu ai. I ka loaa ana i ka Haku o kekahi manao, a oiai ua makaukau mau oia me kekahi moolelo Jioopunipuni no ka manawa iho la elike me keia, i mai la me ka helehelena hoihoi: "E ka lede maikai, o ke kanaka a'u i hoakaka aku nei ia oe he banako kana; he home nani kona maloko o ke kulanakauhale, a nona hoi kekahi aina nani a waiwai nui maloko o Nu loka nei a ma kekahi mau wahi mawaho aku o keia kulanakauhale, a maloko o kona home nani mawaho aku o ke kulanakauhale malaila mau oia e hoi ai a hoomal|a ma na la ikiiki moanopu kukahaoa o ke kau." "Aole. aole hoi ha he kanaka mare wahine ole oia, aka he kanaka i kamaaina i ka noho ana me ka wahine, a he mea maopopo loa ke koho aku ua lehulehu aku la no hoi kana mau keiki" wahi a Mrs. Demona. *'Ae; he kanaka oia i mare mua i ka wahine a ua make nae kana wahine i nei manawa, a oia hookahi wale no ke ola mai nei me ka mehameha loa. Ma kana mea o ke kamailio ana

mai iā'u i kekahi la, ina e loaa ana iaia kekahi wahine kulana maikai a nana lioi e hooponopono i kona man v;ai\vai he nUi * pau. aole oia e hoohakalia ana i ka mare ana mai iaia, a oiai, p oe ka mea t kupono loa nana, ke paa nei kuu manao i hakalia wale no kona apono mai e lilo oc nana i kona ike ole ia oe, o ka ui auanei kena ou 1a e nele ole ai kona hialaai hiai." •'Pehea ka nui o kona \vahvai i kou manao?" wahi o ka ninau a ka wahine puniwaiwai a hanohano. "O. ma kahi o na miliona, pela ko'u koho iho i nei maiiawa,** wahi a ka hakei; "ma ko'u noonoo iho- la o ka wahine waiwai elike me oe aole e lilo ana ka ninau pili dala i mea nui nau e noonoo ai, no ka inea, na ka mea ilihune |>aba ia aka no'u. ua waiwai mua no oe," wahi a ka haku o ka pane ana aku ma ke anō pai." "Pela no, aka he' mea pono no nae no kekahi wahine waiwai ke mare aku i kekahi kanaka waiwai, no keia kumu, i mea e loaa iho ai ia'u aole kela kanaka he mea huli mai i waiwai nona ma o'u la, a aole no hoi oia i mare mai ia'u no ke dala aka. no ka makemake wale no ame ke aloha. <4 Eia hou, ina au e mare aku ana i kekahi kanaka nui o kana dala, ua paluaia iho ka pomaikai maluna o Geladiola a maluna pu ou i kekahi la e hiki mai ana, ke maopopo mai la aflei ia oe ko'u manao?" wahi a Mrs. Demona. Xo ka lilo loa o ko ka haku noonoo maluna -> kekahi mau mea oiai kona mau maka aia maluna o na puupuu lanaliu » e au. mai ana maloko o ke kapuahi hoopumehana aole oia i lohe mai i na olelo hope a ka wahine. O kana mea e aionoe ana ia manawa o na wawa olelo ana i lohe ai mai kekahi poe mai, o ka oi aku mai a Kakalaika itiai, e pili ana i ka wāiwai o ka ohana Demona, ua lilo i mea kanalua rui nana l:a oiaio o ia mau mea, no ka mea, ma nā olelo ponoi mai ka waha mai o ka wahine i noonoo iho ai oia he mau wahine ilihune loa o Mrs. Demona ame kana kaikamaUine nianawa. o na wahine i haalele iho e ka lakou mau kane waiwai aole lakou e ake hou aku mare kane, ua lāwa foa ka waiwai nona e ola aka ai ahiki i kona mau la hope. A hala kekahi minuke ia Mrs. Demona o ka noonoo ana, aea pono ae la kona mau maka iluna a ninau mai la i ka haku: "Owai ka inoa o kela kanaka wahine-make au i kamailio mua niai nei ?" Oia mau no ka noho mumule'loa o ka Viaku aohe pane mai, no ka mea ua lilo loa ke/na noonoO maluna o ka mea e pili ana i keia wahine a ua lohe ole mai oia i ka ninau a ka lede peinorta. E noonoo ana ka haku no ka hoaloha ona no Kakalaika, o ia ke kanaka kupono loa i kane na Mrs. Demona, aka nae, noonoo hou iho la oia paha he nui o kana mau dala i koe ia manawa. "I leo'u nana aku i keia wahine i nei manaWa aole oia he wahine waiwai elike me ka'u i lohe mai ai nona; aohe e-na !'.k>hiona e ikeia aku ai he wahine kuokoa oia © ke ola ar.a maluna o kona mau waiwai iho, no ka mea aohe ona mau «ahu nani elike me na wahine waiwai, ke nana aku i ko lakou kt!lana hanohaiīo maoli 110. "£ nou aku ana au ma na mea apau pili ana i nei wahine ka la apopo, i maopopo ia'n kona mau aoao a pau, me ka hoopau manawa hou ole aku. I ko'u nana a 'noonoo ana no'u iho ua lil<* maoli au i kanaka hupo mamuli o ko'u puniwale aua elike me ia a'u e ike nei no'u iho j nei manawa." I ka loaa ana o nei manao iaia, o kona ku koke ae la n<s ia iluna a i īual la: "Eia k'd he hala*vai ka makou o keia ahialii la maloko o ka hale halawai, ua palaka loa ia au, akahi no a haupu ae la. Ea e huikala mai ana nei oe ia'u ke hookaawale koke aku au ia'u mai ia oe mai eia no keia manawa i ke ahiahi okoa ?" "O, e huikalaia oe," wahi a ka lede, eia nae, ke noōnoo U oia ia minuke i ke kupanaha o ka.haku aohe i pane mai i niau haina no kana mau ninau hope elua o ka ui ana aku iaia a © kona hoi ro ka hoi ia. No keīa pane a ka lede o ko ka haku kaha aku la no *a hele a nie ka a\viwi loa oia i hele aku ai a hoea i ka hale halawai, kahi i maopopo loa loaa aku ana no © Kakalaika kla malaila. I kona halāwai ana aku me Kakalaika, ninau koke akij la no: "Ea. e oluolu oe e hoike mai, peliea oe i manao *i he ohana waiwai ke Demona?"

"Heaha ko'u mea i manao ai?" i hoopili mai ai o Kakalaiki i ka ninau a ka haku. "Aohe paha ia he ninau no ko'u manao,'aka he ninau no ko'u ike a. hoomaopopo ana. Ua kamaaina kela ohana i na mea a pau e noho nei maanei he onamiliona kela ohana no ekolu haiiauna kailike i hala aku nei. Htaha ke kumu o kou ninau ana mai ia'u no ka mea i pili i kela ohana." wahi hou a Kakalaika o ka huli ana māi e nana. "O ke kumu, ua loaa ia'u he kanalua nui no ka mea e pili ana ia ohana; ma ka'u nana aku me he mea la ma na hiohiona apau ua makemake loa kela leele Demona e loaa nui aku ke <iala* iaia, a he kulana ilihune loa kona i nei manawa," i pane aku ai ka haku. "Pela ? Makeniake loa au e kau aku ko'u mau 1 linia maluna o na peni elike me ke kau ana o ko lakou mau lima maluna o na kaukani dala. O na kanaka waiwai 'a pau la ea, a'u i kamaama ailie poe pi, oia ko lakou maa mau ia. E nana i kuu kiaaina' kahiko, no kona pi loa ia'u pomaikai ka loaa mai hookahi wahi kika a wahi dala lulu 110 ke kalapu mai iaia mai. E hoopoina nae .kaua ia, heaha kou kumu o ka hoohuoi ana no kela ohana Demona, makemake loa au e maopopo i nei manawa?" "He mau kumu kupono no ko'u hoohuoi ana," i pane aku ai ,ka haku. Ina ua maopopo loa ia oe he kaikamahine waiwai 19 o Geladiola, elike nie kau hoakaka ia'u, alaila e moepoo aku ana au ahiki i ka hookoia ana o ko'u makemake." "O, aohe wahi kumu kanalua iki nou no ia kaikamahine ma na ano a pau. E makaala oe nou iho, no ka mea o kou houlolohi wale ana he kumu nele ia nou nō ka mea aole oe i ike aku i ka manao o kekahi kanaka e i oi ae ke alaia ou a o ka Ulo no ia o kela kaikamahine ui a ka launa ole mai ia eie aku a lioaa oe. Ia oe paha auanei e hoohuoi ana no ko laua waiwai, m*ai kahi e mai no kekahi palaualelo a lilo ana kela' kaikamahine, a o kou mihi ana iho mahope he mihi waiwai ole." "O, ma ko'u manao aole 110 e nui ana ke poho ina oia ē lilo aku ana i ka mea e," walii a ka haku, no ka mea, he nui no hoi na kaikamahine Amerika hooilina waiwai e ae i koe." "Pela no, aka aole i'like ko lakou ui me ko Geladiola; a eia hou, mailoko ae o umi mau makuakane eiwa o lakou e nana ! mai ana a ke kanaka e makemake aku ana i na lim« o ka lakou mau kaikamahine i kane na ka lakou mau kaikamahine. O na kaikamahine a na wahine kane-nnake o lakou ka maalahi loa e lilo ai i wahine-mare 110 ka mea e huli a e makemake ana ia mea he waiwai, a e lawe aku oe i keia ao a'u maluna o ia kumu. "Eia hou, ma ka olelo ana ae ma ka mea oiaio loa, he makana nani loa o Geladiola e hauoli iho ai kekahi kanaka ke lilo oia iaia. Ma ko'u manao iho ua haulehia loa oe ike aloha ia Gcladiola ma keia manawa me ka hoohewahewa ole ke olelo ae, a ina oia ka mea oiaio heaha iho la ka mea o ka hoohemahema ana aku oiai ka nianawa kupono loa eia naamua o kou. mau maka." "Pela paha i k>ou manao, aka, i hoike aku au ia oe, he oi ae ko'u haawi ana aku 1 ko'u puuwai no na manamanalima liilii 0 ka ui o ka Maueh Chunk niamua o ke kino holookoa o Miss Deinona. "I lohe maopopo mai oe i ko'u manao i nei manawa ea, ua konakona loa au ia Miss Demona he wahi hana liilii Wale no t hanaia aku ai o kona kaawale. aku no ia ma'i a'u aku. Eia nae, eia hoi oe ke koikoi mau mai nei ia'u i ka po amē ke ao no kau mau dala a'u i aie ai. E huli aku paha au i .dala ma kekahi alahele okoa, a eia nae ia'u e noonoo ae ai no kekahi alahele lie pohihihi maoli 110 ka malaelae oniua, nolaila e aho io no paha ko'u mare aku i kela kaikamahine iloko o ka manawa kokoke loa e hiki ana." Ma ka manawa a nei mau kanaka e kamailio nei maloko o ka hale halaAvai, he mea okoa lpa hoi ka i hanaia maloko O ka hale o Geladiola ma ia manawa. No ka maluhiluhi loa o Geladiola iaia no a hoea i ki hale ua hoi koke aku la no oia noloko o kona rumimoe a ua hoopihoihoi loa ia oia e hiki ole ai ke iho mai i ka rumi hookipa malalo ia ahiahi. I kona manawa i hookani aku ai ika bele ua loaa koke no ka i(ce ia Felorika Wela no kana Uana i makemakeia mai 'ai e Miss Demona. "E wehewehe koke ae oe i ko'u njau pono aahu apau «like me ka hikiwawe e hiki ana ia oe," wahi a Geladiola iaia i hoea ftiai ai. "Ua'maluhiluhi loa ia au. Mai ku mai oe me kela me ka nana wale mai no, aka e hele mai a wehewehe ae i ko'u mau pono apau." "Pehea ua halawai anei oe e Miss Demona me kdcahi ulia?" 1 hooho ae ai o Felorika. "Ua hele kou helehelena a nananakea loa." "Wehewehe ae i ko'u mau pono aahu apau a kahi koke mai i kuu lauoho! Ua hele ko'u poo a like me kekahi mea e wahiia ae ana; o keia nalulu no hoi! E Felorika, auhea kuu pine oniou daimana?" i nui ae ai ka leo o ua o Geladiola me ka pii ana ae o kona lima i ka a-i» y "Aole oe i hoopaa i ko manawa i hele aku nei," i pane aku

ai o Felorika me ka inalie loa." Ua maopopo loa ia'u aolfc o« i lawe pu i ko manawa i hele aku nei i ka holokaa." "O, ua hoopaa au ma kuu umauma, ke hoomanao nei au ia hoopaa ana!" i nui mai ai ka leo o Geladiola. "E milimili ana no hoi oe i kuu manawa i komo mai ai." "0, ua kuhihewa loa oe, aohe a'u mea e milimili ana i ko manawa i komo mai ai," i pane aku ai o Felorika. Ku ae la o Geladiola ia maliawa a hele aku la ma kahi ana i waiho ai i kana pahu kahi ana e waiho ai i kana. mau mea liilii a pau no ka huli ana ike ki. I ka loaa ana okeki 1 komo aku la ika ume ua hemo mai la ka a hoomaka iho la e nana kaholo ialoko. [ w Aia hoi T>aha la aole oloko nei! Heaha kau i hana ai me |ia pine, e Felorika? Me ke kanalua ole aia malalo o kou mau kapuai wawae, e huna ana oe, e kena kaikamahine noonoo ole ae he mea nani ia." Mahope o ko laua noke ana i ka huli no kekahi manaw r a a nele ka loaa, ua hoopuupuu mau ia ae la na lanahu aa iloko ona ahiki i ka ikaika loa o ka aa ana. "O, me.ke kanalua ole, he hana ia au i hana ai m< ka manao e aihue ia pine* aole no hoi e hiki ia oe la ke hoike mai i ka mea oiaio aia ia pine ia oe? He makemake mau oe ia pine «te kou kuko nui e lilo ia mea ia oe !" 4 Ua hele ae la ko Felorika helehelena a keokeo pu ia mau ininuke fto kona kuhiia aku aia iaia kepine, oiai nae ua lilo i ka lima okoa, a e maopopo ana ka mea nana i lawe ia pfne nia nei. nee ana aku o ka moolelo. * Oiai o Felorika e ku la ke iho makawalu iho ia kona mau waimaka t hiki ole ai ke uumi iho n« kona kuhiia aku aia iaia ke pine, ua like no ia iaia me kona kapaia aku he aihue. No ka hiki ole iho la iaia ke ku hoomanawanui hou, huli aku la oia a hele aku la mailoko aku o ka rumi. .(Aole 1 pau.) »