| | | | | | | | | | KUKULUIA HE AHAHUI NO
KALANIANAOLE. Mr. Solomon Hanohano, Lunahoo-
ponopono. Kuokoa, Aloha kaua:— E
u mai i wahi kaawale no neia
; manao.
Oiai ka Mahele o ko Kauai nei
ii :• o Kamehameha e hoomakaukau
•--. no ka hoonee ana i ka lakou
•. > hana, no ka huli ana i wai-
••:-.-, no ke kukulu ana i Paka Hoo.
vs:--.™ no Kuhio, no ka hoomau ana
Vs-.; i ke o ana o ka inoa o ko Ha-
waii nei alii hope loa, ma na pae-
.-• -k» o Hawaii aloha nei, a hala loa
aku no i na lohi eha o ka honua
nei, ua loaa aku la ka hoomaopopo
ana i kekahi o ko Kauai nei mau
opio Hawaii i loaa na hoonaauao
maikai ia ana, ka hooko ana aku
i ka iini nui iloko o ka puuwai alo-
ha, o ke Keikialii Kalanianaole, no
ka hoopulapula ana i ka lahui Ha-
waii ma ka hoonaauao ana i na
keiki Hawaii a kakou, ma ka hoo-
r ee malie ana i ka lakou hana, ma
ks aali ana i waihona no ka hoo-
naanao ana i na keiki Hawaii ma-
lalo o ka inoa o ke Keikialii Kala-
Tii?n«ole i hala. Malalo o ke alakai
ahonui a hoomanawanui ana a ko
kakou Lunakanawai Kaapuni opio
Hawaii, ka Mea Hanohano Wm, C.
Achi, Jr., i kokua pu ia o neia mau
Hawaii oiaio o ka aina, Henry
Blake, Joseph Scharsch Jr., Joseph
Cullen, Luther A. Waiamau ame kou
meakakau nei, ua kukuluia ae la he
Ahahui no Kalanianaole, no na ku-
mu kupono loa i hoikeia penei:
a. No ke kukulu ana i waihona no
ka hoonaauao ana i na keiki Hawai
a kakou.
e. No ka malama mau ana i ke
ano o ka noho ame ka launa aloha
ana iwaena o na lala.
i. No ke kokua ana i na lala na-
waliwali ame ka malama pu ana i
na lala i hooneleia me na hana e
pono ai keia noho ana.
o. No ka hoomaopopo ana i ke
kino make o na lala apau me ke
kekua pu ana i ka uku ana i na
hoolilo o ka hoolewa.
u. No ka malama mau ana i ke
kulana ame ka launa maemae ana
iwaena o na lala.
h. No ke kokua ana i aa lala
ma ka hoomahuahua ana i ko lakou
talena naauao i hoomaopopoia.
i. No ka hapai mau ana i na ha-
na no ka pono ame ka holomua o
ka lahui Hawaii.
Ma ka la 24 o Aperila, M, H.
1925, i hala aku la, ua aponoia ka
palapala noi a ka Ahahui Kalaniana-
ole no ka palapala hoohui me ke
Teritore o Hawaii (Charter), a ke
nee nei na hana a keia Ahahui me
na hiohiona maikai.
Iwaena o na keiki a kakou i hoo-
naauaoia a i puka pono mai ka papa
ewalu mai iloko o na kula aupuni o
kakou i keia la, he mea minamina
nui no ka ike ana aku i ka hoomao-
popo ole ia o na keiki, i hoike mai
i ko lakou ano kupono loa no ka
hoomauia ana aku o ko lakou hoo-
naauaoia ana, a no ia minamina nui
ana, ke ku aku nei keia Ahahui
Kalanianaole, a nana aku ia lakou
no ka hoomau i ka hoonaauao ana ia
lakou ma na Kula o Kamehameha, a
ina e mahuahua ka waihona o keia
Ahahui Kalanianaole, e hoomau loa
ia aku no ka hoonaauao ana ia la-
kou ma na Kula Kiekie o ka aina
Ua makaukau ka Ahahui Kalaniana-
ole i keia wa e hoomau aku i ka
hoonaauao ana i hookahi keikikane
ame hookahi kaikamahine iloko o
na Kula o Kamehameha i ke komo
hou ana mai o ke kula i kela ma-
kahiki, a ua loaa mai na hoola ku-
pono ana mai ke kumupoo nui mai
o ke Kula o Kamehameha no kona
hoohamama ana i ka ipuka no na
keiki a ka Ahahui Kalanianaole.
Ke ku aku nei ka Ahahui Kalani-
anaole me ka naau maemae no na
hana apau e pomaikai ai ka lahui
Hawaii, a oiai, ke ku mai nei neia
mau hana maikai a i elua, akahi,
ke kukulu ana i paka no ka hoo-
manao mau ana ia Kuhio iloko o ko
kakou ola ana, alua, ka hooko ana
i ka iini nui iloko o ka puuwai o
ke Keikialii Kalanianaole, no ka
hoonaaunao ana i na keiki Hawaii, | aole no paha e hewa ke ninau ae
owai la o laua nei ka ke Keikialii
Kalanianaole e kakoo ana ina eia no
oia ke ola nei i keia la. Aole no e
paakiki loa ka pane ana i keia ninau
i ka poe pilipu a i hoomaopopo i ke
ano o ko ke Keikialii Kalanianaole
ola ana, a no ka mea, o ka holomua
o ka pono ame ka hoopulapula ana
i ka lahui Hawaii, o la ka manao
pookela a i pili kokoke loa hoi i
kona puuwai i na la o kona ola
ana, a o ka manaolana o. ka hoo-
pulapula ana i it a lahui Hawaii, o ia
no ka hoonaauao ana ia lakou.
Ua lawa kaua no keia wa, a loaa
hou he wa kupono, e hoike hou aku
no au ia oe i ke ano o ka nee ana
o na hana a keia Ahahui, ka Aha-
hui hoi no kakou e na Hawaii kuau-
li oiaio o ka aina.
Me ka haahaa,
HENRY W. WAIAU,
Lala Papa Hooko
Lihue, Kauai, Mei 16, 1925.
KUU WAIMAKA I HAULE WALE Mr. Solomon Hanohano, Aloha oe:
— E oluolu oe no'u kahi rumi kaa-
wale o ka kaua hiwahiwa a ka la-
hui no kela mau huaolelo e kau ae
Ia maluna, i ike mai ai o'u kini
lehulehu mai ka la puka mai ma
Haehae ahiki aku i ka mole o Lehua,
no ka'u mea aloha he makuahine.
Oiai au e noho ana me ka nanea
o ka olu o ka ulu lehua i Panaewa,
hiki ana ka elele waha ole, e hai
mai ana ua haalele mai kuu mama
i keia ao, i ka Poakahi la 11, o keia*
mahina, hora 9 o ke ahiahi.
Auwe ka puiwa, he manawa ia
e hoohana ai i ke kuleana o ka lihi-
lihi, he waimaka aloha ino kuu ma-
ma aole au e ike iaia, eia au i ka
aina malihini nei i Waiakea Home-
stead.
Ua haalele iho oia he kaikamahine
hookahi wale no ame na moopuna
elua ma keia ao ame makou kana
mau kaikamahine hanauna, e pai
auina aku nona.
Ua loihi no ka hoomailo ana a
ka ma'i iaia iloko o ekolu mahina;
na huliia ke ola mai na kauka, na
ike o keia ao, aole nae he palekana
mai, aole oia i hoohewahewa mai
i ka poe apau e hele aku ana e ike
iaia.
Ua hanauia o Lepeka, 1857 Aperi-
la 26, ma Ulukukahi, Kohala Akau
mai ka puhaka mai o kona makua
hina Nawaahemahema ame Niheu
kona mau makau; he elua wale no
laua o Samuel Kenoi kona mua
kaikunane.
Ua hoonaauaoia no ma na kula
Hawaii o ia mau la, ua loaa iaia
na pakeneka kiekie o ka naauao
ma kana olelo makuahine.
He wahine puuwai hamama, hea-
hea, lokomaikai i ka poe apau e
kipa aku ana ma kona home, mai
ka poe kiekie a haahaa, he like wa-
Ie no iaia, a iaia i pauaho mai Ia,
ua piha iaia na makahiki he 68,
o kona lianu ana i na ea hu'hu'i o
keia ola ana.
He kakauolelo oia no ka Ahahui
Kokua Manawalea Wahine o na
Poola, a he lunahooia no ka Aha-
hui hookuonoono o na wahine o
Kawaiahao, he lala C. E., no ia eka-
lesia, oia kekahi mea hooikaika nui
no na mea e holomua ai kona aha-
hui.
Aloha ino au ke noonoo ae, ua
lilo no makou apau he mea nui ka-
na poe kaikamahine ma na mea pili
ahahui, e hoomanawanui ana no oia
iloko o kona nawaliwali.
Nolaila, ke haawi aku nei au i
ko'u aloha ia oukou apau e kuu
poe hoahanau W, Poola ame ka hui
Kalama no ko oukou kiai ana i kuu
mama ame na hoaloha, na makama-
ka apau i lawe mai i ka oukou mau
makana pua ame lei a lu iho i ka
he o kuu makuahine ame o'u mau
kaikunane iloko o ka Ahahui Poola
i huiia, aloha oukou apau maluna a
o na mea apau, ke haawi aku ne
au i ko'u aloha i ka Lunahoopono-
pono, no kou ae ana mai i ka'u
wahi puolo d hookipa aku, a me na
keiki hoonohohua kepau o kou pa-
papa'i ko'u welina pau ole.
O maua iho no me ka luuluu.
MRS. K. MCGIFFIN,
MRS. M. KAULAKUKUI
Waiakea Homestead, Mei 15, 1925 | | | | | | | | | | | | | | | | | LAWAI'A MAHIAI AME KALEPA
HOOKAHI NO IA KINO. (Kakauia e J. K. Mokumaia.)
(Hoomauia mai) 0 kekahi o na lawai'a kaulana ia
mau la, me ka maemae wale no ke
ana aku, o ia ka lawai'a kaiuhu,
he mea kupanaha no ke nana iho,
o ko'u kamaaina ia mau la i hala
ku, a i kaulana ai keia kanaka ina
ia e hele oia hookahi wale no ke
hele me ka palamimo loa, a i ka
hoi ana mai hewa ka maka ko nana
iho i ka uhu ula oe, a o uhu bolu
oe, aole o ka uhu liilii, a i kapaia
panuhunuhu.
E kuu mea heluhelu o keia paha
ke kae'ae'a i heluia ma ka papa
ekahi, ina he kumu kana e kii ai,
he ula wale no mai mua a hope o
kahi waa ina he uu, o ia ana like
no, he kupanaha maoli kona ano ke
nana iho oe, he uuku kahi kino, liilii
kahi maka, ke hele mai oia kau
kahi umauma iluna, na lima e ka
mau ana, aole o ia wale no kana ha-
na ike, he akamai i ka palaina puna
kameki ma na kihi alanui, kahi e
holo ai ka wai ma na aoao o ke
alanui ua lawa maoli keia keonima-
ma ia mau hana, a i kaulana ia mau
la ka mea i mahaloia, Mr. Keohokii
a o kona wahi noho mau ia mau
la, o ia no o Kakaako, a i ole o
Honuakaha.
E kala mai, ua pakika loa aku Ia,
i ka hoihoi ana ae i kela kulana
mua o ka lawai'a uhu a kai uhu,
he nui maoli ka ike ma ka'u nana
aku iaia, o ia keia, ina oia e lohe
he lawai'a lau ko ia la, e hiki ana
oia i ka makeke e nana ai i uhu, o
kahi hilu loa ke nana aku oe o ia
kona lolelole ana i kana uhu e ma-
kemake ai, a i ke kupono ana i kona
makemake e olelo mai ana oia e
Kulia e malama aku oe i keia wahi
uhu, ina no paha he elua dala, a i
ole dala hapalua paha, ua hiki no,
wa-hi ae la he mau la-i a maikai
o ka uhu ula keia,
E nana mai kaua e ka mea helu-
helu i kona wae ana a kupono i
kona makemake, a hoihoi pu mo ia
a i kekahi kakahiaka ae e ike aku
ana oe ma kahi o kela uhu make
ana i lawe ai, ua nui hou mai la
ka uhu a malama no i uhu hou a o ka
uhu mua kapaeia ae la, ia mau la
noho he hale hana hau elike me keia
manawa, aka ua hanaia no ia mau
la he nui maoli ka ike i ka. nana
iho, na ka uhu make e lawai'a ka
uhu ola, a komo iloko o ka upena,
a i kaulana ia ano lawai'a, lawai'a
kai uhu.
Nolaila aia no ia oe ka pono o keia
ano lawai'a, e makaala mau oe
maunu hou i kola ame keia la e loaa
ai kau uhu, ma ka nana aku i kona
ano, ua piha oia i ka hauoli i kona
hele hookahi ana, a i kona haalele
ana mai i keia ola ana lawe pu
no oia ia mau ike, aka he hookahi
walo no mea e ola nei, i ike ia ano
lawai'a, oia ka mea i mahaloia
Keoni Kaimi, e noho nei i ka aekai
o Hamohamo, Waikiki, ho uuku a
wiwi ko ia nei wahi kino, o ka mea
apiki, pilikia ka mea kino nui i keia
wahi kae'ae'a ua ike maka ka mea-
kakau nei i keia wahi kaaka a o ko
ia nei mea i oi loa ai, e wehewehe
pono aku au i ko ia nei ano, oia
nei paha ka lawai'a kaulana Ioa
no na kumu, ua ike a ua malama
ahiki no i keia manawa a kou mea
kakau e kakau nei o ko'u mea i ma-
halo ai iaia i ka hoomau ia oihana
ua loaa no ke ola ana o kona ohana
0 ka lawai'a lulu hee kana oihana
ano nui loa, no ka mea me ka leho
e hana ai, aia no a ike i ka nana
leho ana, alaila o hooipo mau ana ka
hoc I kau leho, he maemae wale no
keia ano lawai'a ana, aia no i ke
poina nala mawaho iho e hana ai
me ka eleu wale no e pono ai.
(Aole i pau.)
WAIHO I RlVER SIDE PARK
SPOKANE, WASHINGTON, KE
KINO O KUU LEIALOHA HE
KEIKI, WILLIAM KEKAHI-
MOKU ALOHIKEA, UA HA-
LA UA NALO, ALOHA
WALE! Mr. Solomon Hanohano, Aloha
nui: — E oluolu mai hoi oe, i kekahi
wahi kaawale o ka kaua Kilohana,
e hookomo iho i ka'u mea aloha,
e kau ae la maluna, i ike mai ai na
kini o kuu leialoha, e noho mai la
ma ka hikina a ka la i Ha'eha'e, a
ka welona a ka la i Lehua, ua hala
ua maewa wale aku la i ka pali
o ka Hiwa, he hiwahiwa hoi na'u
na ka makua, kuu aloha pau ole,
kuu minamina hoi e.
Oiai me ka nanea, a haupu mua
ole ae, he lono kaumaha ke hiki
mai ana, aia hoi ma ke ahiahi Poa-
lua, o Dec. 27 1924, hiki mai la ma
ke kelekalapa, Alohikea is very sick;
kakali hou aku la no ka lono hope,
loaa hou mai la, Alohikea ia passed
away, me ka minamina nui, tn
ke aloha paumako, e mokumokua-
hua ana i ka noonoo, e au wale ae
ana no mao a maanei, mahoa la hoi
an e ike, hou aku ai, i ka helehele-
na o kuu mea aloha i niau kololani
aku nei ka hele ana, nalo aku la
na maka i ke ao polohiwa a Kane,
kuu aloha hoi, kuu minamina pau
ole a.
Ia oe e nani Waipio he alolua
na pali, me he keiki la kahi pali
e hoawe iho ana maluna o kahi
pali, e kilohi iho ana i ka nani o
ua aina awaawa lipolipo ia i ke
onaona, he onaona hoi na'u i lei i
na pua hala i Mahao e kuu lei mai ka | moena haunu ole a Liloa, mai ka i'a
ailona i ka leo a ka manu.
E Mokuula ka heiau kapu o Kala-
ni e, me ke one hulili wela i ka la o
Hikimaiaea, he ikiholu hoi no Pa-
kaalana, kuu aloha ho-i e!
Ua hanauia kuu lei aloha, William
Kekahimoku Alohikea, ma Pakaa-
lana, Waipio, Hamakua, Hawaii, i
Iulai 12, 1778, mai ka puhaka mai
o Lucy Kapohialiiokamamalu ame
W. E. Alohikea.
Ua haalele iho oia i na kaiaulu
aloha o kona onehanau nei, i ka
la 2 o Aperila, makahiki 1901,
a hele aku la, ma ke ano oia keka-
hi o na keiki himeni ame ka hoo-
kani pila, o ko Kula Kamehameha,
i hele aku ma kela hoikeike nui,
o ke alawai o Panama.
Ua hele oia me ka manao iloko o
keia makahiki, e hoi mai ai, aka,
ua hoomaha e mai la kona Haku,
a hea mai la iaia e hoi aku nolaila
e hoomaikaiia ka inoa o Iehova o
na kaua, Nana no i haawi mai, Nana
no i lawe aku.
Me ke aloha nui i ka Lunahoopo-
nopono, ame na keiki ulele huake-
pau me ka mahalo.
Owau iho no me ka ohana iloko
o ka luuluu,
LUCY K. KAILI,
Kamoiliili, Honolulu, Mei 20, 1925. HOONANEA NO KA MANAWA.
HE MOOLELO NO KAPUNOHU
KE KOA KAULANA O KA
MOKU O KOHALA. (Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumai-
ikamakaokaopua.) Ninau mai la o Niulii: "Owai
ko oukou kolu."
I aku na kaikamahine: " He
malihini na maua, e auau ana maua,
ku ana keia, a no ka poeleele, hoi-
hoi mai nei maua iaia i ka hale
nei o moe ai a ao hele aku,"
I mai o Uiulii: "O ka olua kano
ia o olua na wahine."
Moe iho la lakou a ao ae hoo-
noho iho la o Niulii i ke kaua.
Lilo ae la o Kapunohu i alihi-
kaua no na koa apau o Niulii. Hele
mai Ia ke kaua ahiki i Waina ia ma-
luna aku o Piiauwai ia wahi loaa
ko Kukuipahu alihikaua o Kalua
kanaka ka inoa; ilaila houka ke
kaua, ma keia hoouka ana, hee ko
Kaluakanaka aoao ia Kapunohu.
Nee hope mai la ke kaua, a hala
ka pali o Wainaia, a Iole, Ainakea
kupono i Hinakahua, ma Kapaau
ilaila o Kukuipahu me ka poe o ke
kaua. Alaila, oo ua iho, hou aku
a hou mai, iiniia o Kapunohu i hou
ai i ka ihe ana o Kanikaiwi, nehe
ka lau o ke ko, owe ka lau o ka
manienie, ku ke elm. o ka lepo iluna
hookahi no pahu ana i ka ihe, ewa
lu lau kanaka i ku a make, mahope
olaila ua nawaliwali ka ihe, ahu
lau iho la na kanaka i ka make.
Lawe ae la o Kapunohu i ka ahu
ula ame ka mahiole, make iho la
o Kukuipahu, ame na kanaka he
lehulehu loa.
O ke koena o na kanaka hee aku
la ahiki i Lamakee ma Kaauhuhu,
loaa aku la ia Kapunohu ilaila hoo-
uka hou ke kaua.
Ilaila oili mai o Paopele, he koa
ikaika ia, eono puali o kana laau
palau, o Keolewa ka inoa o kana
laau palau.
Iaia e ku ana i ke kahua o Lama-
kee, komo mai la ka maka'u ia
Kapunohu, no ko nui o ko Paopele
kino ke nana aku, nolaila, pane iho
o Kanikaa ke akua ia o Kapunohu:
"Mai makau oe i ka hekili nui
i ka lani, aole ikaika. O kau ka
pahu i ka ihe ia Kanikani, o ka'u
ke nahu."
Mahope o keia olelo ana a Kani-
kaa, e nahu iho ana o Kanikaa ma
ke kua o Paopole lilo o Paopele ila-
ila, pahu iho ana o Kapunohu i ka
ihe^ ku o Pâôpele, halulu ana ilalo
a make iho la.
Nolaila, kaulana o Lamakee ahiki
i kei» Ia no ka wake ana o Paopele
ke kanaka koa ia Kapunohu, no-
laila, hee aku la ke kaua «hiki i
Kaluaowilinati ma Puuepn, peJ* ahi-
ki i Upolu, Puakea, a Kamilo; a
koe kahi a na elemakule i kukulu
lepa ai;
Nolaila, o Kukuipahu kekala o na
ahupuaa nui o Kohala ahiki i keia
la, mamuli o ka hana a Kapunohu
i na elemakule. Puni ae la ka aina
o Kohala, ia Niulii, a oia wale no
ke alii o Kohala apuni ia wa. .
A pau ke kaua ana, holo «lii la
o Kapunohu, me ko akua ona o Ka
nika», ame kana laau palau o Kani
kawi i Oahu nei i kona kaikuahine
oia ka wahine a Olopana. Kau
mat la oia ma ka waa mai Kohala
mai a kau i Keanapou ma Kahoola-
we, moe a ao, holo oia, malaila
mai a pae ma Kahalepalaoa ma La-
nai, mailaila mai a Kaluakoi, i Mo-
lokai moe; malaila mai pae ma ka
lae o Makapuu, Kailua, Koolau,
E noho ana ke kaikuahine ilaila
o Konahuanui ka inoa, ike mai la
ia Kapunohu, uwe iho la laua a pau;
i aku ke kaikuahine!
"Aohe ai mo'a he pololi, he a
no aia iwaena. A o ko kaikoeke
hoi o Olopana, aia no i ka mahiai
me na kanaka.
I aku o Kapunohu: "E hele kaua
e kuhikuhi oe ia'u i ka malaai."
Hele aku la laua ahiki, kuhikuhi
mai la ke kaikuahine, ewalu loi kalo | nunui, a hoi aku la ke kaikuahine; e
noke aku ana o Kapunohu i ka hu-
huki a pau na loi ai ewalu, ku ae
la ke ahua o ka ai ma kapa noke
aku ana o Kapunohu i ka huhui a
paa ho-o i ka ai i na lima, ma o a
ma o, o ka aumaka iho la no ia o
ke amo ana ahiki i ka hale ua like
me eha loi ai ma kela lima ame
keia lima.
Ahiki o Kapunohu i ka hale me
ka ai, nana mai la ke kaikuahine a
olelo mai Ia:
"Kahaha! Kupanaha oe! Ka i
no o ka huhuki ae nei kau hookahi
loi, eia ka o ka huhuki no kau a
pau loa."
I aku o Kapunohu: "Nui hoi pa-
ha ka ai, aole kii liilii i ka mea
melowa."
Lalau aku la o Kapunohu i kana
ihe ia Kanikawi, a hahaki ae la i
ka maka, a ho a iho la i ke ahi
lalau aku la i ke kalo ,a kolikoli,
a kiola aku la iloko o ke ahi, a mai
la ke ahi, pela no kana hana mau
ana, a lilo iho Ia ke kalo i wahie
no ke ahi.
Nolaila, ma keia hana ana a Ka-
puuohu, i kalana loa ai keia olelo
mai Hawaii ahiki loa aku i Niihau:
"Kalo paa o. Waiahole." (Kii kalo
paa i Waiahole.) Aiwaiwa no ka
hana a ke keiki o ka makani apa'a-
pa'a o Kohala,
A ike o Olopana i keia mau hana
a Kapunahou noonoo iho la, oia
ke kanaka e puni ai o Oahu nei iaia,
no ka mea, e noho ku-e ana laua o
Kakuhihewa ke 'lii o Kona nei.
Aole no i huhu o Olopana i na
hana a Kapunohu i huhuki ai i na
loi kalo ewalu, oiai, ua lohe mua o
Olopana mai kona kahuna mai he
kanaka koa loa oia ame ka ikaika,
a he kanaka makau ole o Kapunohu,
a he kanaka a-a imua o ka lehulehu
A lohe o Olopana i kela mau ole-
lo a ke kahuna, hoolilo koke o Olo-
pana ia Kapunohu i alihikaua nui
nona, e hele e kaua me Kakuhihe-
wa. Ma keia kaua ana, ua make o
Kakuhihewa ia Kapunohu, a lilo o
Olopana i alii no Oahu apuni.
Noho no o Kapunohu me Olopana
a make o Olopana haalele iho Ia o
Kapunohu ia Oahu nei, hoIo aku
la oia ma ka waa a pae ma Poki
i Waimea, Kauai, hele aku la oia
malaila aku ahiki i Wahiawa, ma-
laila a Lawai i Koloa noho.
Ilaila o Kemamo kahi i noho ai,
he koa oia, he kanaka ikaika i ka
maa a-la, aole ona Iua ma ia hana
ma Kauai apuni.
He hiki iaia ke maa i kana po-
haku a-la i na mile eono, a i ka
hiku o ka mile, pio ka ikaika o ka
lele ana o ka a-la. Aole hookahi
kanaka na o Kauai e hakaka me Ke-
mamo, nole ali), aole koa.
Nolaila, ua maka'u loa ia ka hele
ana mai Koloa aku a Nawiliwili
nole e hiki i ko Koo|au ke hele mai
maanei o Nawiliwili, a pela ko Kona
nei, aole hiki ke hele aku ma o o
Koloa; no ka mea, e noho ana o Ke-
mamo mawaena o, Koloa ame Na-
wiliwili me kana wahine o Waiale-
ale. Ahiki o Kapunohu ilaila, moe
iho la oia a ao, i kauhale kamaaina
hoeu ae la o Kapunohu e hele olelo
mai la na kamaaina:
"Mai hele oe, o make auanei oo
i ke koa o makou net"
Ninau aku o Kapunohu. "Owai
ia koa."
"O Kemamo."
Pehea kona ikaika.
"He maa a-la kona ikaika, aole
e hala ka a-la ke Iele, aole no hoi
e nawaliwali i na mile elima, no-
Iaila, mai hele oe, o make ananui."
I aku la o Kapunohu: "Aole
hoi ha he ikaika, he mea paani ka
maa a-la na ko makou kamalii ma'i
lewalewa, a he mea ikaika ole no."
No kela olelo a Kapunohu, kau-
lana aku la ia a lohe o Kemamo, i
iho la o Kemamo: "Ae, akahi mea nana i hoole i
kuu maa. O ia, ina he manao kona
e hele mai e hoike i na ikaika o
maua e hele mai no."
A lohe o Kapunohu, hele aku la
oia ahiki, i mai la o Kemamo:
"Ea! O oe ke kanaka nana i
hoole kuu a-la."
I aku la o Kapunohu "Ae owau
no, no ka olelo mai a Iakou nei,
he ikaika oe i ka maa i ka a-la
nolalia, olelo aku au, he mea paa-
ni ia na ko makou kamalii ma'i
lewalewa."
A lohe o Kemamo, huhu loa oia
ia Kapunohu, a olelo mai la:
"Heaha kau pili e ka malihini."
I aku o Kapunohu: "O kuu mau
iwi no ka'u pili."
Ae mai o Kemamo "Ae, a heaha
hou ae."
I aku keia: "O ka waiwai iho
la no ia a kamahele o na iwi ina
au e eo, alaila, make au, a ina hoi
oe e eo, make oe la'u."
Ae mai la o Kemamo: "Ae ua
mau ia pili ana."
Olelo aku o Kemamo: "O ka pahu
a kaua e ku ai a maa mai Koloa
a Moloaa i Koolau ka pahu ia, ma-
waena olaila ka kaua hana, a i
puka ma o o Moloaa eo kekahi o
kaua."
Ae aku ia o Kapunohu. I aku
nae o Kapunohu: "O ka'u hana i
ike o ka pahee, malaila no au, o
kau hana hoi i ike o ka maa, ma-
laila no oe.
Ae mai ia o Kemamo. I aku o
Kemamo: "Iawai mua i kamaaina
paha, i ka malihini paha."
I uku o Kapunohu: "I kamaaina
ka mua, he hope ka ka malihini."
Ia wa, maa o Kemamo a pau eono
mile, a i ka hiku nawaliwali, pela ka nawe hele ana ahiki i Anahola | HE MELE NO KUKANILOKO. No Kukaniloko ko'u aloha,
Ke kupa noho kula a o Kalakoa,
Kahi hanau hoi o na alii,
Wohi hoi a o Hawaii nei;
Walea i ke kui lei Ahihi,
Lei hookipa uo ka malihini;
Paa mai uka i ka uhiwai,
O ke kehau anu ko Ice kuahiwi;
Halihali mai ana i ko ola,
Ke ala o maile Nohoanu ;
Auau aktt 1 ka wai o Kuaiki^
Wai hooheno A na'lii;
Na mamo hoi a Kakuhihewa,
A na pua a ka Na'i Aupuni;
Nana i tula mai » pololei,
Me ka ihe laumeki i ka lima;
A he puuwai koa me ka wiwoole;
Imi maluhia no ka lahui;
Hui pau ia mai na ailana,
Mai Hawaii a Niihau,
Noho hoomalu ia me ke kaulike,
Afamalahoa kanawai;
, Hninaia mai ana ka puana,
.No Kukattilpko ko'u aloha.
Hakuia e JOHN "HOI/AKI HAO,
.. Waialua, Oahu. traiho, ilaila loan a ke kukini mama
o Kanai o Kawaikuauhoe kona inoa.,
?»1»ee o Kapunohu i kaha ihe, hold
uleu* la -kanini .'~ih« mai Kolon nku a
Niumalu^ o ka niniu o Ra IA i ka iho.
a Kapunohu,* ka men i kapaia ~al
ka inoa o ia aina o Niumalu, ahiki
keia la % mau* loa* aku no. Na ke*
leilei o ka makani npanpnn. o Ko-
iala kela mau hana.
Mailaila nku k* holo ana, ahiki
"Xawelowai mauka o Wailua, ne^
aila kela inoa e pill< 3a Kawelowai,
ime Waiehu, ao ko kome' .-ana o ka
ihe Iloko -jo ka wai^ a Jele 'hou ma-
aila nku a Kalalea.! Aaiaholn^ -o ia
tela pukji e hamama la ahiki i keia
laj malaila aku hiki i Moloaa, ma-
laila aku n Waikalua, ft Kalihi-kai
maalili ka ihe^ a Hanalei pou ka
lolb.ah'a o ka ihe, a eo pe la o Ke-
mamo, hookoia lia laila* pfll, a -Hio
ae la o Kapunohu i oili no Knuni.
KA HOPENA
r ———— +4+ —————
POHIHIHI KE ANO O KA LOAA
AKA 0 KA TTLIA. Ma kekahi ulia i lona ia Fred W.
Burford o Hilo t ma ka po q ka
Poaha aku nei i hali», ua lilo ia :
ninau hoopohihihi i ka noonoo o na
maknlkiu, me ka, lilo i hana nui na
Inkou, lea huli ame ka noii pono aua
nku, ahiki i ka maopopo ana ae o ke
ano i halawai oi kela haole me ka
pilikia.
f ?Iloko o ke kulana kupouli o ka
noonoo i hoihoiia aku ai kela haole
no ka Halema »i Moiwahine, me ka
manao iloko o ka poo o k he alekohola. Ice kumu pilikia o kela
haole.
/Ma na mea «no i lona -ne i na
Makaikiu, ma kela po, ua haule ka
oi* mailuna mai o kekahi hale ma-
hope aku o ka halekeaka ma Ka-
palama, .a na nokeia ka poe e noho
.ana ma kela fmlc i lea ninaninauia
e na makaikiu, me ko Iakou hookuu-
ia ana mahope mai. . HOLAKA A KB KOMISINA PA
LENA AIKA E PILI AKA I KE
NOI B HOOMAOPOPOIA NA PA
L£KA 0 KA ILI O MOOMtJKU,
HOKO 0 KE AHUPUAA 0 HO-
NOKOWAI. MOKUPUNI 0
MAUI. Afa keia ke hoolahaia nei i ka
ona a mau ona paha 0 ka aloa i ka-
paia, na Lele eha o ka Ili o Moomu-
ku, iloko o ke Ahupuaa o Honoko-
wai, ma ka Apana o Kaanapali, Mo
kupuni a Kalana o Maui, Teritore o
Hawaii, ame na ona nina apau
e pili ana> ua Waihoia mai, imua
o ka mea nona ka inoa malalo iho
nei, ke Komisina Palena Aina no
k» Apana Aim Hookolokolo Kaa
pnni Elua o ke Teritore, e ka Hu
BaJdwitt Packers, Limited, he pala-
pala, noi no ka hoomaopopo ana me
ka hoakaka ana i na palena o Ua
fliftu Lelo Eha la o ka Ili o Moo
mftkn, ft e hooloheia ana Mft pnlapftln
noi nei imua o lea mea nona ka inoa
malalo Iho. ke Komisina Palena
Aina, inft'fcft Hale Hookolokolo o ka
Aha Kaapuni 'Apana Elua o la. Te-
ritore mi". Wailuku, Mokupuni a Kft-
tena o Maui, Poakolu, ka U D4 o
'Iune, 3925, 1 fc a hora umi ft. m,, ft
ma, ift minawa A ma 'la trnlil, na
kauohaia na lui naka apau i kuleana;
i kela ltunmhana t e hoea mai ft «
waiho mai i ko lakôn mau kumu e
kuleana, ai me nu hoike e pili ana
i na palena i oleloia.
Ma hahi i hoakakaia maluna fc
aeia iiA mea : apau, i kuleana, e nana
i u a palapala «oi la. me ke kii o
ka aina me na hoakaka ana, ma «a hora hana o 1m 1«, .mamua o ka
1ft e noho. ai ko Komisina e hoolohe
i keia mea.
Kakauia ma Wailuku, Maui, T. H.,
Mei 20, 1025.
D..H. CASE,
KoittMnft Palena Aina no ka Ah*
Kaapuni Apana Elua Teritore o
Hawaii,
6363— Mei 28; Iune 4, li. HOOLAHA KUAI O KA LAIKINI
AINA ATJPUNL Ma keia ke haawiia aku nei lea
hoolaha akea ma ka hora 10:00 a.
m,, Poakahi, Iune 22, 1925, ma ka
pfafca komo mamua o ka Hale Kapi
tai*, Honolulu, T, H-, malaila e kua
hoolilo ia aku ai ina ke kudala -akea
i ka. mea koho kiekie loa malalo o
nft, manao o lea Pauku 73 o ke Ka
nawai Kumu o Hawaii ft o na Ka
nawai Hooponopono Hou ia o Ha
wAii 0 1925, lia Laikini no k» poao
ke kuleana ame ka mana e komo
maluna, lawe, hookahe aku & hoo
hana i na. wai Aupuni maloko o na
.fflahel* o na frina Aupuni o Keanae
Wailua 1 ame 2 'ame Kapehi), Apana
o Koolau, maloko o ka Ululaau
Hooko-ia o Koolau, Maui, mawaena
o ke Awawa o JjTuaailua ma ka
palena o HonOmanu-Keanae, ame ke | | | | | | | | | | | |
