| | HE MOOLELO HOONIUA PUUWAI
NO KINIA KA KA UI HOOMAHIE A NA IPO ELUA. Ame Ka Mea Huna Hoko o Ke Ola Ana
O Na Makua. "O e Aka, e ae mai ana anei oe e hele koke kaua imua ona i keia manawa, imua o kou, makuakane, a imua o kuu aloha a'u i hana hewa loa aku ai?" i pane mai ai o Mrs Valena
me ka hoomaka ana aku e hookahe i kona mau waimaka.
Aole kaua e hele i keia manawa, ua hele oia a piha loa i ka maluhiluhi, e hookuu aku i manawa nona e hooluolu ai, aia oia a puoho mai, ia wa kaua e hele aku ai e ike hou iaia." "Ua pono kena manao ou e Aka, nolaila e kakali kaua me ka hoomanawanui. Ina nei no ka maopopo aku iaia o ka nui o ka hilahila a'u i hoomanawanui ai, ame ka manao mihi oiaio loa iloko o kuu uhane, pela ka mau o ko'u aloha iaia, malia e hooluoluia aku ana kona mau manao ehaeha apau." "E waiho mai oe na'u e noonoo i ka mea pono loa no olua, o ka'u a'o wale no ia oe e mama, o ia kou hooluolu iki ana no kekahi manawa pokole, a owau o kaua ke ike mua aku iaia, no
ka ninau ana aku, i ka manawa kupono ana e ae mai ai no
ko kaua hoea like aku imua ona."
"Ua hiki ia'u ke kakali elike me ka loihi o ka manawa au
i makemake ai e Aka kuu keiki aloha, no ka mea ua hana he-
wa pu aku au ia oe, ma ka hoonele ana ia oe me ke aloha o
ke keiki no kona makuakane iloko o keia mau makahiki loihi.
Mawaho ae o kela hana, ua hoopilikia pu aku a'u i kou noonoo
e pili ana no Kinia. Ke hoomaikai ae nei nae au i na Lani,
no ka mea mailoko mai o na ao hakumakuma o na hoopoluluhi
ana o ka ehaeha ame ke kaumaha, ua hoea mai i ka la e ho-
auheeia aku ai na mea maikai ole apau, a nohoalii iho ka maha
ka oluolu ame ka hauoli i ka lunaikehala i hoehaehaia."
"Ae, e oili i'o mai ana ka la no ka hauoli," i pane aku ai o
Aka. me ka leo haalulu, me kona helehelena hoi i hele a hai-
kea." alaila haalele iho la o Aka i kona makuahine, a hele aku
la noloko o ka rumi o kona makuakane e moe ana.
Aia no o Mrs. Pilina ma ka aoao o ka moe o kona kaikuna-
ne kahi i noho ai, a oiai e hoomaha wale ana no o Mr. Ka, aole
i upo'i kona mau maka, nolaila hele pololei loa aku la o Aka,
a kulou iho la maluna o ke poo o Mr. Ka, alaila kamailio iho
Ia i keia mau huaolelo:
'"Iloko o keia mau makahiki lehulehu o ke ola ana o kuu
makuahine, ua hakoko mau oia mawaena o ka manao kana-
lua ame ka inaina, ahiki i kona wa i ike ai, aole i pili kekahi
hewa maluna ou, no keia kumu, ua hele maoli oia a piha me
na haawina kaumaha no ka nui o kona hewa, pela pu hoi ka
nui o kona aloha nou, ka mea hiki ole iaia ke hoihoi hou mai."
Hooki iho la ka Aka kamailio ana aku imua o kona makua-
kane, no ka hakilo ana aku ma na maka o Mr. Ka, faa paha
ua hoopaia aku kona uhane, me na mea ana i hoakaka aku ai
no ke kulana o kona makuahine, a iaia i ike aiku ai, aia maluna
o kona makuakane kekahi hiona e hoike mai ana, e hoolanaia
mai ai kona manao no kekahi mea ano nui loa iloko o kona
noonoo, ia wa i hoomau hou aku ai oia i kana kamailio ana:
"Ua hoohaahaaia iho kela manao haaheo a haakei o kuu
makuahine, a o ka iini hookahi wale no iloko ona, o ia kona
hoakaka ana mai i kona manao mihi, no ka huikalaia aku o
kana mea i hana ai iloko o kona kuhihewa nui."
Lamalama ae la na maka o Mr. Ka, i ka lohe ana mai i kela
mau olelo a kana keiki, eueu ae la no hoi kona mau lehelehe,
a mamua o ka hiki ana iaia ke pane mai, ua kaa mua aku la
ma ko Aka aoao, ke kamailio ana :
"I hoea mai la au imua ou, no ka uwalo ana no ka pono o
kuu makuahine. He oiaio loa, ua ko'iko'i maoli kona hewa,
aka auhea nae oe e kuu makuakane aloha, he puuwai kou i
hoopihaia me ke koa ame ka oiaio, he puuwai oluolu a wai-
pahe; ua papaniia ae anei ka ipuka, no ka oili ana mai o na
mea maikai mailaila mai?"
No kekahi mau sekona pokole, aole e hiki i ka makuakane
ke pane koke mai, no ka mea ua hele oia a piha me na haa-
wina ilihia, no na mea a kana keiki i kamailio aku ai iaia, aka
i ka mahie ana ae nae o kela kulana, ia wa i hoomaka mai ai
oia e kamailio i ka i ana mai:
"I ka manawa mua loa i halawai ai au me koa makuahine,
a komo mai kona aloha iloko o kuu puuwai, oia ponoi no ka
mea nana i pani ae i ka ipuka o kuu puuwai, a kiola aku i ke
ki e hemo ai, no kahi e hiki ole ai ia'u ke huli aku. No'u iho,
aohe a'u mea hiki ke hana aku, no ka mea eia mau no kona
aloha ke hiipoiia nei e kuu puuwai, a oia ponoi no ka mea
nana e wehe ae i ka ipuka a hamama, r wahi e oili mai ai ua
aloha oiaio la iwaho."
"Nani wale ka maemae o kou naau e kuu makuakane aloha;
nani wale ke kilakila o kou kulana, a ua hookaheia na wai-
maka o ke kaumaha ame ka ehaeha e kuu makuahine, mamuli
o kona manao hopohopo, aole loa oe e huikala aku ana iaia."
"He oiaio, iloko o ka manao uluahewa no ka nui o kuu alo-
ha iaia a iloko o ka manao inaina no kana mea i hana mai
ai ia'u, ua hoopuka ae au i ka'u hoohiki paa aole loa au e hui-
kala aku ana iaia ahiki i ka luakupapau.
"He mau makahiki loihi nae kela i kaahope ae nei, a oiai ke
hookokoke loa aku nei au ma ka'e o ka luakupapau, he mea
hiki wale no ke hoihoi hou ia mai ia mau olelo; no ka mea
ma keia ola ana, he pono i ke kanaka, ke waiho iho i na mea
apau e hiki ole ai iaia ke komo i ke aupuni o ka lani.
"O kekahi kumu o ka hoopukaia ana o kela mau olelo ika-
ika loa, mamuli o ko'u koho ana iho, ua pau kona hoihoi ia'u
no ko'u kauka'i ana aku i kona mau waiwai. Ua lilo kona ma-
nao haaheo ame kona kulana waiwai, i pale nui nana e alai
ana mawaena o maua a elua. Aole au i moeuhane mua o na
lehelehe elike me ia i loaa i kou makuahine, he mau lehelehe
ia e koi mai ana no ka huikalaia aku.
"Pehea ke makemake nei anei oe e kuu makuakane, e lohe pono i ke noi ana mai a kuu makuahine, me na olelo mai kona mau lehelehe ponoi mai, no kau mau huikala ana aku iaia?" "Aole ana hele ana mai e noi ia'u no ka huikala ana aku iaia aka ina o kela huaolelo hookahi wale iho no kela huaolelo mae- mae loa iloko o ke ola ana o ke kanaka, o ia ke aloha, me lawa ia, a e lilo auanei i mea no'u e make aku aku ai me ka hauoli, ke hoomaopopo iho e puili like ana ko maua mau lima i kahi hookahi a e hoopili mai ana hoi oia i kona mau lehelehe ma kuu lae." | "Ma na manawa apau au i makemake ai, ua hiki no i kuu
makuahine ke komo mai iloko nei o kou rumi, e ike ai fa oe,"
i pane aku ai o Aka, me kona hoomaopopo maoli ana iho i ka
nui ame ka hohonu o na ano maikai he nui iloko o kona ma-
kuakane.
"Ina pela, aole he manawa hou aku e kakali ai, ke make-
make nei au e hoea mai kou makuakane i keia wa ano!"
"He mea maikai paha e hoike mua ia aku ka lohe i ke kau-
ka, no ke kupono a kupono ole, e hoouluhuaia aku kou noo-
noo?" i komo inai ai ke kaikuahine o Mr. Ka ma ka hoakaka
ana i kona manao.
"Aole o'u makemake e kaa na kekahi mea e hoakaka mai i
ka'u mea e hana ai maluna o keia kumuhana ko'iko'i loa; o
ka hoohakalia wale ana i kekahi hana e ikeia ae ai ka mea
oiaio, he alahele ia e hoohikiwawe aku ana ia'u, no ka luaku-
papau," wahi a Evalena Ka me ka leo kuoo, o ia no oe o ke-
kahi kanaka kino ikaika.
I ko Aka Valena lohe ana i kela mau olelo a kona makua-
kane, i haalele iho ai oia no ka hoi ana aku e hoike i kona ma-
kuahine, i ka hopena o kela hui ana me ka makuakane, aia
wale no ke poo o Mrs. Valena ilalo kahi i kulou ai, oiai hoi
kona mau waimaka e hiolo ana ma na papalina.
Lawe aku la o Aka a hoonoho i kona makuahine maluna o
kekahi noho, e pili ana ma ka aoao o ka moe o kona makua-
hine, alaila lalau iho la i ka lima akaa o ka makuahine, a
hoopili aku Ia ma ka lima o kona makuakane, no kela hana a
kana keiki, i hiki hou ole iho ai ia Mrs. Valena ke uumi i kona
aloha, ku okoa ae la oia iluna me ka hoopili ana aku i na lehe-
lehe ma ka lae o ka mea ma'i, a puana iho la i keia mau hua- olelo me ka malie loa:
"O e Evalena, ua hana hewa loa aku au ia pe, a imua o na la-
ni, aka nae he o ia mau no kuu aloha nou, a me ia ia aloha no
au e hoi aku ai iloko o ka luakupapau."
Aole he leo pane mai ia Evalena Ka ae, aka hiolo mai la nae
kona mau waimaka ma na papalina, me ke kamailio hou ana
iho o Mrs. Valena i keia mau olelo:
"O e Valena mai haalele mai oe ia'u i keia manawa! Aole
e hiki ia'u ke hookuu hou aku ia oe! Owau ka mea nana e
kiai a e malama aku ia oe, ahiki i ka ae ana mai o na Lani,
e hoihoi hou mai i ka ikaika iloko o kou kino, a i kekahi Ia, i
ka manawa e loaa aku ai ka ike ia oe, no ka mihi oiaio loa
iloko o kuu puuwai, malia ia manawa oe e lawe hou aku ai
ia'u i wahine mare nau."
Ua pa pono loa aku la kela mau olelo apau i hoopukaia aku
e Mrs. Valena ma na pepeiao o Evalena Ka, o ia no oe o ka
home ka momona, ia wa i kaakaa ae ai kona mau maka, a pu-
ana ae la i keia mau huaolelo:
"E Paulina, no keaha ke kakali hou ana aku, ke makemake
nei au e hookoia ka mare maluna o kaua i keia wa koke no,
oiai aole he manaolana iloko o ke kauka no ka hiki ia'u ke
ola loihi aku. O kou lilo hou ana he wahine mare na'u, he
kumu ia e make aku ai au iloko o ka manao hauoli, mamuli o
ka hoomaopopo ana iho, owau ka mea i kuleana ia oe, i ko'u
haalele ana iho i keia ao."
"Ina o kou makemake ia e kuu makuakane ea, alaila e hoo-
koia no ia iloko o ka manawa kupono Ioa," i pane mai ai o
Aka Valena, me kona haalele ana iho ialoko o ka rumi.
I kela hala ana aku hoi o Aka, i kahea aku ai o Evalena i
kona kaikuahine e hele mai imua ona, a kamailio aku la i keia
mau olelo :
"Ke makemake nei au, e lilo olua a elua i mau hoaloha oiaio
loa, ke haia aku au ma kela aoao o ko ke kanaka ola ana."
"O e kuu kaikunane, aole e hiki ia makou ke ae aku, e haa-
lele mai oe i keia ola ana. Aia ka hoi, a hoihoi hou ia mai ka
hauoli iloko pu, o kou wa iho la ia e manao ai e haalele iho i
kau mau mea aloha mahope nei ! Ke pule mau nei au i ke
Akua, e haawi mai Oia i ke ola ia oe, a ua paa loa kuu manao,
aole oia e hoole mai ana i ka'u leo nonoi Iaia!" alaila lalau
ae la o Mrs. Pilina i ka lima o Mrs. Evalena a puliki iho la,
me ka manao haaheo iloko ona, no ko laua lilo aku i ohana
hookahi. MOKUNA XLI-Ka Manao Makee No Ke Gula. Iloko o kela manawa e hoolalaia nei kekahi hana nui; elike me ia a kaua e ka makamaka heluhelu i ike ae la maluna, ke waiho mai la no o Lahela Dane iloko o ke kulana kupilikii, ma kekahi rumi okoa aku o kela hokele, a ke kiai la no hoi ke kaikamahine lawelawe a Mrs. Valena ma ka aoao o kona moe, me ka hopohopo mau o kela kaikamahine, no ke kulana o ka mea ma'i. Ua nui i'o oa poino i loaa i kela wahine, mamuli o na palapu i kau aku maluna o kona kino, me kona auwe mau i ka eha, me he mea la, o na meapaahana kekahi maloko o ke kino i poino. Ua lawelaweia na lapaau noeau ana elike me ka ike ame ka makaukau o na kauka lapaau, a ua lawelawe no hoi na kahuma'i akamai loa, i ka lakou hana, ma ke kiai ame ka malama ana iaia; iloko nae o kela mau hooikaika ana apau, aole ia he kumu e oili mai ai na hoailona o ka oluolu ame ka maikai; aka ke emi mau la kona kulana ilalo i kela ame keia manawa, ahiki i ka hoomaopopo maoli ana aku o na mea apau, ua heluia kona mau Ia o ke ola ana ma keia ao. E aho no nae i na la mamua aku, he ano maikai no ko kela wahine ke nana aku, aka ma keia la, ua oi loa mai Ia kona pilikia, mamua o ka mea hiki iaia ke hoomanawanui, ! kekahi manawa e ala okoa mai ana oia iluna, iloko o na manao uluahewa, me ka huki ana i ka halii o ka. moe, a i kekahi manawa, e hukihuki maoli ana i kona man lauoho. "Eia ihea kuu haku wahine e nalowale nei i kela la? i ninau mai ai ua o Lahela Dane ia Jeneta, ke kaikamahine lawelawe a Mrs. Valena. "Ua hoohemahema maoli mai oia ia'u i keia la, aohe wahi mea a kiei mai, no ka ike ana ia'u, elike me na la aku nei i hala." No ka hooluolu ana aku i ka manao o Lahela Dane, a no ka imi ana no hoi i kekahi mau kumu, e ahewa ole ia mai ai o Mrs. Pilina, ua hoakaka aku la o Jeneta no ka hiki ole ia Mrs. Pilina ke hele mai, no ka mea ua hoea mai. kana kaikamahine hanauna ma kela kakamaka, a aia Iakou apau maloko o ka rumi o Mr. Ka kahi i akoakoa ai, no ke kakali ana o ka hoea mai o ka hopena o kela kanaka poino. ' I ka lohe ana aku o Lahela Dane i kela mau olelo, ia manawa i kamailio mai ai : "Ke makemake loa nei au e ike ia Miss Ka i kela manawa!" "He hana hiki ole loa ia'u ke hooko aku i kou makemake, no ka mea ua hele kela wahine opio a piha loa me ka pihoihoi, no ia kumu, i maule okoa ai oia, me ka hoihoiia ana aku noloko o kona rumi, a ala ke kauka ke kiai Ia iaia no ka makaala ana i kona hopena." No kekahi mau minuke mahope mai, aole e hiki ia Lahela Dane ke kamailio mai i hookahi huaolelo, ke hamau Ioa Ia oia, | a iaia no paha ka maopopo i kana mea e hana mai ai, kauoha
aku la ia Jeneta e haalele iho oia ialoko. o kela rumi, a e hele
aku e hoike ia Mrs. Pilina, no kona makemake e ike i kela
wahine. Ua hauoli loa o Jeneta no kela kauohaia ana aku e haalele
iho ialoko o kela rumi, o kona ku ae la no ia, a hele aku la
e hoike ia Mrs. Pilina, no kona makemakeia ana e hele mai
e hui pu me Lahela Dane.
Aole no i loihi kela kakali ana aku o Lahela, komo ana no o
Mrs. Pilina, me ka hele no hoi a haikea o kona helehelena, i
kau a mea o ka nui o na hana e hookaumahaia ai kona noonoo,
a o ia kana o ke kamailio ana mai i ka wahine ma'i :
"Ke kaumaha loa nei au e Lahela, i ko'u ike aku, aole he pii
ae o kou ano i ka maikai, me he mea la, ua oi aku kou kulana
ma'i i keia la, mamua o na manawa e ae." "He mea oiaio ke emi mau aku nei ko'u ikaika i kela ame ke-
ia manawa, no keia kumu, i makemake loa ai au e ike ia oe.
Pehea la kou manao maoli e make koke aku ana anei au?"
Oiai ua hoea mau aku o Mrs. Pilina imua o kekahi poe i
loohia i ka ma'i nawaliwali, a ua ike hoi i ka hoea ana mai o
ko lakou hopena, nolaila aole oia i hoohewahewa i ke kulana
oiaio o Lahela Dane, a o ia. kana o ka pane ana aku me ka hu-
nahuna ole iho i kona manao :
"Auhea oe e Lahela, aole au i makemake, e hookau aku i ka
maka'u ame ka weliweli maluna ou, aka no ka hoike ana
aku i ko'u manao maoli ea, he oi ae ka pono, e hoolilo oe i
keia manawa pokole o kou ola ana, i manawa nou e nonoi aku
ai i ke Akua, no ka huikala ana mai i kou mau hewa, mamua
o ke kikoo ana mai o ka anela o ka make a kaili ae i ka hanu
ola mailoko aku o kou kino.
"Ua maopopo i'o anei ia oe ua kokoke loa mai ko'u hopena?
Ua kamailio mai anei ke kauka ia pe e make ana au?" wahi a
Lahela Dane ma ka leo o ka mea i piha i ka pihoihoi.
"Aole oia i hoike mai i kona manao ia'u nou, koe wale no
ka loaa ole iaia he wahi manaolana no kou palekana mai kou
poino ae; a ke ike pono nei au no'u iho i keia la, ke emi mau
aku nei kou ikaika.
"O ka make, ke hookokoke mau mai nei ia i kela ame keia
manawa, e ukali aku ana kakou apau mahope o ka meheu o ka
poe i haalele kahiko iho i keia ao; aka ua makaukau anei oe
e Lahela no ka hookipaia aku o kou uhane no kahi maha ma
kela ao?"
Ua kamailioia aku kela mau olelo e Mrs. Pilina, ma kona
ano he wahine haipule, a na lilo nae kela mau olelo o ka pa
ana aku ma ka puuwai o Lahela, i kumu e hookauia aku ai
ka maka'u ame ka weliweli maluna o ua wahine nei, me ka
noke ana iho i ka uwe, e hoike mai ana i ka walania o kona
uhane, a mailoko mai o kona leo uwe, i pane ae ai oia i keia
mau olelo :
"Aole au i hoomakaukau mua ia'u iho, no ka hele ana aku
ma kela ao, no kuu manao, aia a kokoke mai i ko'u mau la
hope ma keia ao, ia wa au e hoomakaukau ai. He kanalima
wale no o'u makahiki i keia manawa, a ua paa kuu manao,
ua hiki ia'u ke ola a piha na makahiki he kanaiwa, aole nae e
loaa ana kela mau makahiki ia'u, mamuli o keia poino ulia i
kau mai maluna o kuu kino.
"O e Mrs. Pilina, kuu hoaloha maikai loa, e hoike mai ia'u,
heaha la ka'u mea e hana aku ai? E haawi mai i kau mau ko-
kua ana ia'u, a e pule ikaika oe no'u!"
"Ua pule mau au nou e Lahela Dane, mai kela manawa mai
.0 kou hoea ana ae malalo o ka malumalu o na kaupoku o kuu
home, a ke hauoli loa nei au i ka hoopalupalula ana mai o kou
naau paakiki, iloko o keia mau hora hope o kou ola ana.
"E hoao oe e aloha aku i ke Akua a e manaoio iloko o Kona
aloha ame Kona lokomaikai. E hoopili mai oe i na huaolelo
a'u e kamailio aku ana, o ia hoi keia:
"'E ka Haku, e huikala mai oe ia'u i ka mea hewa, a e hoo-
pakele a'e i kuu uhane ma ka inoa o Kristo! Amene."
Ua hoopili i'o mai la o Lahela Dane elike me na huaolelo
o ka pule a Mrs. Pilina i a'o'a aku ai iaia, alaila kukuli iho la
o Mrs. Pilina ma ka aoao, o ka moe, a waiho aku la i kana leo
pule, e uwalo ana i ke Akua, e aloha mai oia i ka mea ma'i, a
i ka wa i pau ai o kana pule, ia manawa i kamailio aku ai o
Lahela Dane:
"Ua piha maoli no au i ka hewa iloko o na la apau o ko'u
ola ana, a ua ku-e loa aku au i ke Akua, no Kona hoolilo ana
mai ia'u i wahine ilihune; nolaila ke kanalua loa nei au, no
Kona maliu mai i ka'u leo pule iloko o keia manawa," alaila
nui iho la kona hanu, e hoike mai ana kona mau ano no ka
nui o kona manao ehaeha, no kana mau hewa i hana ai, imua
o ke Akua.
"Ua paa Ioa ko ke Akua kanawai, he aloha Oia. Pehea
ka nui o ko kakou hana hewa ana, ina e loaa ka manao mihi
iloko o kakou, no ia mau hewa i hanaia, ua makaukau ke Akua
e huikala mai," i hoolana aku ai o Mrs. Pilina i ka manao o
ka wahine poino.
I ka lohe pono ana aku o Lahela i kela mau olelo, komo koke
aku la no paha iloko ona, ka ike no kekahi hewa ko'iko'i loa
ana i hana ai, ia wa i pane mai ai:
"Ae, ua hana hewa loa aku au imua o ke Akua, he iwaka-
lua makahiki ae nei i hala, i ka manawa a'u i lawe aihue ai i
ka bebe a kekahi makuahine aloha keiki, a wahine kane-make
hoi."
"Auwe no ka hoi e, he keu aku a ke ko'iko'i ame ka nui ma-
oli o kela hewa i hanaia e oe ! E hoike mai i na mea apau e
pili ana i kela hana malia paha o hiki ke lawelaweia aku ke-
kahi mea, i wahi e hoopololeiia ae ai ka mea i hanaia," wahi
a Mrs. Pilina, a mamua o ka hiki ana iaia ke kamailio hou
aka, komo ana no ka Madame Lahela iloko o kela rumi me
ka pane ana mai, me kela leo oluolu mau no ona ia Mrs. Pi-
lina, i ka i ana ae:
"No ko'u lohe ana mai nei, eia oe maloko nei o keia rumi
kahi i kiai ai no kekahi wahine ma'i pela au i haalele aku la
ia Kinia, e hiamoe no ka hooluolu ana i kona mau manao pi-
hoihoi, a hele okoa mai la au e hui me oe, malia paha o hiki ia'u
ke pani aku ma kou wahi."
Aole ka Madame Lahela i lohe mua i ka inoa o Lahela Dane,
nolaila iaia i komo mai ai iloko o ka rumi, nana iho Ia oia i
ka mea ma'i i ka moe iluna o kona wahi moe, a i ka ike ana
ae o Lahela Dane, i ka nana iho o ka Madame Lahela iaia me
na maka aloha, hooho ae la me ka leo puiwa:
"O e kuu Akua, ua hoouna mai nei anei oe ia Mrs. Lahela
e hoea mai imua o kuu alo, i na hora e aneane loa aku ana au
e kiei naa ka'e o ka luakupapau?"
Akahi no a loaa aku ka ike i ka Madame Lahela, eia ka Lahe-
Ia Dane kela wahine poino; a o ia kana o ka ninau ana aku:
"E Lahela Dane, eia ihea kuu kaikamahine, kela bebe aa
o ka lawe aihue ana mai ia'u aku?" wahi ana me ka piha me
ka haalulu, a hoomau hou aku la i kana kamailio ana:
"Ke pule nei au i ke Akua, e paa aku oia i ke ola iloko o keu
kino, ahiki i kou hoike piha ana mai i na mea oiaio e pili
ana no kuu kaikamahine."
(Aole i pau.) | He Moolelo Hooniua Puuwai -NOKA UI NOHEA GELADIOLA Ka Ipo Aloha a na Mea Aloha Elua "Opipio maoli kou helehelena ke nana aku me ka ui pu, e
kuu Mrs. Demona," wahi o na olelo pai a ka Haku Kalaweina,
"i kinohi o ko'u ike ana aku nei ia oe ua kuhihewa aku nei
au o Geladiola no la, a i ole o kekahi paha o kou mau hoaloha
wahine, eia ka o oe no, i ka opiopio maoli hoi o kou nanaina."
"O, he hoohenehene maoli paha kau ia'u," wahi a ka Lede
Demona, me ka hehe ana ae o kana akaaka, me ka leha iki
ana mai i ka haku, "e kamailio mau mai ana no hoi oe ma na
olelo hookaau, a no ka pa mau mai o kena mau aho olelo au i
ko'u mau pepeiai ua ku a maa maoli iho la kau ano olelo ia'u
i nei manawa," a hehe hou ae la kana aka.
"Aohe keia he mau olelo hookaau a i ole pai paha, o ka mea
oiaio no ea, ua ike aku au iloko ou he hoaloha maikai a hauoli
oe o ka launa ana, ina aole au i hoopaa i ka'u hoohiki no ka
mare aku me kau kaikamahine, ina ua haulehia koke au i ke
aloha ia oe."
Ua lilo keia mau olelo maikai a hoomakeaka a ka haku i
mea hauoli loa no ka lede Demona, a, ina ua hiki mai la ka
haku ia manawa no ke noi ana mai i kaukani dala hou, ina
no ua haawi aku oia i na dala apau e waiho ana iloko o kana
wahi ekeeke ia manawa, no ka mea, o ka maikai mai auanei
keia o na olelo a ka haku e paa iho ai ke dala, no ka mea ua
laweia aku la ke pi, ka maua, ka aua, ka makona ame ka awa-
hua apau mailoko aku o ka lede, o ka manao lokomaikai wale
no koe iloko ona, no ka puni loa i ka malileo a ka nahesa.
"He mea oiaio no ia au i olelo mai nei, o ko'u mau hoaloha
pu no kekahi i olelo ma ike opiopio hou ae nei ko'u helehe-
lena i nei manawa, aka, oiai ua nui ko'u halawai ana me na
popilikia he nui i na wa i hala ae nei aole au i manao he mea
pono no'u ka mare kane hou ana aku.
"Ua mare au i ke kane i ko'u manawa opiopio loa, he umi-
kumamaha a oi iki ae wale no o'u makahiki ia manawa. Ma
ka manawa o'u i hanau ai ia Geladiola he umi-kumamalima
a oi iki ae wale no o'u makahiki ia manawa.
"E ka Haku Kalaweina, he mea kaumaha no ke noonoo
iho ka opiopio loa o ka makuahine elike me a'u a i ka'u kai-
kamahine nae ua ulu ae kona kino a kohu wahine kanaka
makua. Ua hiki loa ia'u ke mare hou i ke kane i ka la apopo
ina he manao ko'u e hana aku pela, aka, aohe mea o ia ano
iloko o'u," wahi a ka Lede Demona.
"Aohe kanalua ana iho no ka hiki ia oe ke hana aku i ke-
kahi kanaka maikai i ka mea nona e hauoli ai," i namunamu
iho ai ka haku, me kona hooikaika e uumi i kona akaaka i
aneane loa e puka ae ma kona mau lehelehe, no ka makemake
o ka wahine hupo e lilo oia i kaikamahine hou.
"Aole au i ike i kekahi mea i like kona kaila me ka'u i ma-
kemake ai," wahi a ka lede; "ua ike no anei oe i kekahi mau
kanaka wahine make maikai oiaio a hoopono, e ka Haku Ka-
laweina? He kanaka waiwai a maemae no hoi kona nanaina
ke nana aku a e makemake ana hoi e loaa i wahine mare nana?"
"O, ae; he mau kakini o ia poe e noho mai nei! Ina e hoa-
kaka mai ana oe la i ke ano o ke kane au i makemake ai,
alaila na'u ia e ninau aku i ko'u mau hoaloha no ka poe kupo-
no a waiwai, a i kulike hoi me kau i makemake ai. I kanaka
niape anei ia, a i ole poupou paha, i helehelena aiai anei a
hauli paha, maikai ka helehelena ke nana aku me koaa waiwai
a i ole —— "
"O, aohe o'u nana no kona nanaina, aiai a hauli paha, o ka
mea nui wale no ina he kanaka nui ia o ke dala. Aohe no
o'u nana ina he kanaka nui oia o na keiki ina he nui kana
dala. Na ka wahine elua a ia kanaka e malama aku ia mau
keiki ahiki i ko lakou nunui ana, a imi i ka lakou loaa, a i ko
lakou manawa e oo ai ia manawa ia wahine e ike iho ai aia
oia iloko o ka punana a ka meli kiki.
"Ia manawa lakou e ku-e ai i ko lakou makuakane no ka
malama i ka wahine elua, a i kona manawa e make ai e haa-
lele iho ana oia i kana mau dala a pau i kana mau keiki a nele
ka wahine elua me ka hoehaeha a hookaumahaia iloko o kona
mau makahiki kanikoo me ka nui o na paio a i ole na hoao le-
hulehu. O aole aole o'u makemake i kane wahine make me
kana mau keiki lehulehu ; i kane kaawale oia me ka nui ole o
na mea hoohihia."
"A pehea kou manao no ke kane mare wahine ole?" wahi
a ka haku.
"O, no ia ano kanaka ea o na kaikamahine opiopio o iwa-
kalua makahiki a malalo mai a maluna iki aku ka lakou ma-
kemake, aole i ka mea i kapili keleawe ia ka iwikaele," aole anei
ou manao pela?" wahi a ka lede.
"Aole au i maopopo ia mea," wahi a ka haku, "no ka mea,
he like ole ka makemake o kela ame keia kanaka. I ka mea a
kekahi e makemake ai, aole iho la hoi he makemake o kekahi.
pela iho la ka wae ana a na kane, apau pu no me na wahine."
"E ka Haku Kalaweina, e hoike mai oe ia'u i ka mea e pili
ana i kela, no ka mea he kanaka mare wahine ole oe, a he oi
ae kou maopopo no ia mea mamua o'u. Aole anei elike ana
me ka uwila ka palau o kona lele ana mai a pa i kahi hookahi
no kekahi kanaka mare wahine ole waiwai ke koho ana i ka
wahine kane-make i wahine nana, he kaikamahine nae ka ia
wahine i ulu a nui puipui e kapa mai iaia he mama, me ka nana
ole i ka nanaina opiopio o ia wahine kane-make?"
"Ina ua komo ka makemake iloko o kekahi kanaka no ke-
kahi lede aoo a wahine kane-make paha, a ua lilo ia makemake
i mea mole a ku a aloha maoli, e mare ana no oia ia wahine,
ina he kanaono ona makahiki ma kahi o ke kanakolu ia mana-
wa."
"Ua lilo kau hoakaka i mea hoohauoli mai i kuu noonoo, e
ka Haku Kalaweina, i nei manawa," i namunamu liilii iho ai
ka lede Demona. "No ka hoike ana aku ia oe i ka mea oiaio
ea, no kekahi manawa aku nei i hala ka hoolalelale mau ia ana
mai o ko'u noonoo e pono au e mare hou i ke kane, no ka mea,
ina no ko Geladiola mare aku e mehameha Ioa ana au, ke kaa-
wale aku oia. Ina hoi ua ike oe i kekahi kanaka mare wahine
ole kupono ea, he keonimana a he nui hoi kona waiwai, e hau-
oli loa iho ana au ke hookipaia mai oia i ko'u home nei." wahi
a ka lede.
"O kou makemake io hae ia? Ina pela, ua pono. Ua ike
a kamaaina au i kekahi keonimana a'u no e manaoio nei ina
no kona ike mai ia oe aole no e nele ana kona makemake, no | |
