Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 43, 23 ʻOkakopa 1924 — Page 3

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POAHA, OKATOBA 23, 1924.. EKOLU


	kaikai ana ialoko o ka hale o na meakanu, a e noho mai ana, me ke kakali ana o ko laua nei hoea aku. Hakalia no nae a ike mai o Pilipo i ke komo ana aku o Ma- tado, ku koke ae la oia iluna, a noi mai la ia Matado e hookuu ku iaia, oiai ua makehiamoe loa oia, o kona haawi mai la no a i ke aloha poeleele, a hoi aku la noloko o kona rumi me kona piha i ka olioli, no kona kaawale koke ana aku, mai ia Mine mai. I kela noho ana iho hoi o Matado ilalo ma ka aoao o Mine, hawanawana mai la ua kanaka nei, i ka i ana mai: "Ma ka hora umi-kumamalua ponoi o keia po, e iho mai ai oe no ka hui pu ana me a'u malalo o na kumulaau paina, ma ca aoao komohana o keia hale. Hookahi kumu nui o ko'u kauoha ana aku la ia oe e hoea ae no kela wahi, eia kaua ma ke ka'e o kekahi pali nihinihi kahi i ku ai, e maopopo ole ai co kaua ola ame ka make." "Ina o kau kauoha ia ea, alaila e hoea i'o aku ana au no kela mau kumulaau, iloko o ka manawa i manaoia," wahi a Mine, me ka piha i ke kahaha. "Heaha keia pilikia nui o kaua e Toda Matado? Ua pili anei ia Pilipo?" "Aole, aka ua pili ia oe ; nolaila mai hoohakalia oe i ka hele ana ae e hui pu me a'u i keia po." Aole a Mine pane ma kona aoao no kela mau olelo, aka aia nae ma kona mau maka, ka hoailona, e hoike mai ana, no kona hooko i'o mai i kela kauoha, nolaila nanea iki iho la aua ma ke kamailio ana maluna o kekahi mau mea e ae ahiki ke koi okoa ana aku o Matado ia Mine e hookuu mai iaia, e hoi ana oia e hiamoe, o ke ku ae la no ia iluna, a huli hoi aku la noloko o kona rumi. He mau sekona helu wale no nae ko ua o Matado o ka hoo- iaia ana maloko o kona rumi, iho hou mai la oia ilalo, me ka hele pololei ana aku no kahi kau papale, hopu aku la i ka papale mua loa, o ka pa ana aku i kona lima, kau ae la iluna o kona poo, o ka oili aku la no ia iwaho, ma kekahi puka ma ca aoao o ka hale. No kekahi mau minuke kela hele ana aku a Matado, hoea aku la oia no ka ulupaina ma ka aoao komohana o ka hale, me kona wehe ana ae i kona paka kikalika, a puhi iho la, me ka noke ana nae i ka holoholo, me ka nauki o ka piha kuaki, no ka ulolohi loa o ka nee ana o ka manawa, i hoea koke mai ai o Mine e kukakuka pu me ia maluna o kekahi kumuhana ano nui loa, i pili i ko laua ola. Ma ka hora- umi-kumamalua ponoi nae o kela po, aia hoi, ku ana no o Mine, imua o Matado, me kekahi koloka loihi, me ka paa ana aku o kekahi lima maluna o ka poohiwi o Ma- tado a i aku la : "Ua hoea mai la au e Matado elike me kau kauoha, nolaila e hoike mai i ka hana nui nana i hoopilikia aku i kou noonoo. Ea, ua hele maoli kou helehelena a haikea, ua loaa aku anei ke- kahi mau hoohuoi ana no kaua? Ua loaa aku anei kekahi wahi makili ike, aole owau ka hooilina oiaio o na waiwai o Kenerala Rudena? He mea anei kekahi i hoomaopopoia, no ka mare mua ana o kuu makuahine me Felipo Julito, a i ole, ua ikeia anei ko kaua mareia ana?" "Aole he mea i ikeia o kena ano au e ninau mai nei ia'u," i pane ae ai o Matado me ka leo pikanana o ka piha huhu. ''Auhea oe e Mine, ma keia po, i loaa ai ka ike ia'u, aole o Ka- ioke he kaikamahine ponoi na Kenerala Rudena; ua like no ke kuleana ole o kela kaikamahine i na waiwai o ke kenerala ame kou ; o keia ka'u i lohe ai mai kona waha ponoi mai. Eli- ke me oe, he mea komohewa pela no oia, a elike me oe, aole oia he kaikamahine na ke kenerala." "Heaha keia mea au e kamailio mai nei?" wahi a Mine, me ka hooiia ana ae o kona kahaha. "O ka mea oiaio ea, he kaikamahine makua ole kela i laweia mai ke kenerala mai kekahi Home mai o na keiki makua ole, no ke pani ana i ka makalua o kana kaikamahine i make, kana kaikamahine hookahi wale no, i loaa mai mamuli o kona ma- reia ana me kana wahine oiaio loa; nolaila e ike mai oe, aole loa he kuleana iki o Kaloke i ka inoa o Kenerala Rudena, elike me ko'u kuleana ole, i ka inoa o Pilipo Kuaina, a oki loa aku hoi kou kuleana ana i ka inoa e o la maluna ou." Ma kela wahi, i hoomaka aku ai o Matado e hoike i ka mo- olelo piha e pili ana ia Kaloke, elike me ia a Kenerala Rudena i hoike mai ai iaia, a iaia i hooki iho ai i ka haha'i ana i kela moolelo, pane mai la: "He hookahi wale no alahele a kaua e hooko aku ai, o ua alahele la nae, he alahele nihinihi ia me ka laumania. Ina aole e lanakila ana kaua ma na hooikaika ana, no ka lilo holookoa mai o na waiwai apau ia kaua, alaila e oi ae ka pono, o ka loaa ana o ka hapalua omoomo palaoa, mamua o ka nele loa o ia hoi, o ka waiwai wale no o Kenerala Rudena ke lilo ia kaua, a koe aku no ko Pilipo Kuaina mau waiwai me ia." "Ke pohihihi loa nei au i kau mau mea e kamailio mai nei ia'u e Matado, e hoakaka hou mai oe i ke ano o ka hana a kaua e lawelawe aku ai." "Penei ka manao maoli o ka'u mau mea i kamailio mua aku nei ia oe: Oiai ua mare mua ia kaua, he kane a he wahine he mea pono no e hooko hou ia ka mare mawaena o kaua, ma na inoa a kaua e hookohukohu nei, no ka holopono nae o keia mareia aku o kaua, he mea pono e make o Pilipo Kuaina i keia po, ina aole pela alaila e papaia aku oia me ka ikaika loa, aole e hoike ae i kona ano oiaio i ka la apopo imua o Kenerala Ru- dena. "I lohe oe e Mine ea, ua noi aku nei o Pilipo ia Kaloke i wa- hine mare nana, a ua haawi aku o Kaloke i kona ae ; nolaila ua paa loa ko Pilipo manao, e hoike ae i kona ano oiaio maoli ma ke kakahiaka o ka la apopo, aka i wahi e hooko ole ia ai kela hana, he mea pono e make oia ma keia po." Hakalia no a pau kela mau olelo i ke kamailioia aku e Mata- do, ia wa i loheia aku ai ka leo o Kenerala Rudena i ka pane ana mai: "Loaa pono olua ia'u e keia mau lapuwale!" wahi a ua ke- nerala nei, me ke ku pono ana mai imua, o kahi a Matado ame Mine e noho ana, no ka hoolala ana i ka laua mau hana ohumu- humu, i wahi e lilo aku ai na waiwai o Kenerala Rudena ame Pilipo Kuaina ia laua. "Ke olelo hou aku nei au, ua loaa pono olua e keia mau moonahesa ino ia'u! Owai olua e keia mau moonahesa a'u i hoomoamoa ai maloko o kuu home, a i pulama mai ai ia olua iloko o kuu puuwai?" I ka manawa a na mea kolohe i lohe pono aku ai i na hua- olelo o ka hoopukaia ana mai e Kenerala Rudena, ua uwa okoa ae la o Mine, i kau a mea o ka puiwa, me ka makaukau ana e holo, eia nae paa e aku la kona lima i ka hopuia e Matado oiai hoi ua o Matado, i kulana mai ai ihope, o ia no oe o kekahi kanaka i houia mai kona aoao me ka pahikaua, aia ua mau mea la, ke haka pono la ka laua nana ana maluna o ka helehele- na o Kenerala Rudena, me ka piha i ka weliweli. No kekahi mau sekona lehulehu, aole e hiki ia Matado ame Mine ke oni ae, a i ole pane ae paha he hookahi huaolelo, ua lilo kela oili honua, ana aku o Kenerala Rudena, iloko o ka manawa a laua i moeuhane mua ole ai, i kumu e hoauheeia aku ai na noonoo maikai mailoko aku o laua, hookahi hana o ka noho mumule, elike me kekahi mau iole i paa iloko o ka umii, a e kakali aku ana o ka hookauia mai o ka make maluna o laua. No ka pua'i leo ole mai kekahi aku o na mea kolohe, i nei	hou mai ai o Kenerala Rudena imua, a ku iho la mawaena o Matado ame Mine, me ka hoomaka hou ana mai e kamailio: "Ea, owai olua e keia mau moo nahesa ino?" wahi ana me ka leo o ka mea piha i ka inaina ame ka huhu. "Ma ka inoa o ke Akua, eia ka au ke hoopumehana nei ia olua e keia mau mea komohewa, a o ka hopena o ka'u pulama ana ia olua ma- loko o ko'u home nei, o ia ko olua hoolala ana, e lawelawe aku i kekahi karaima pepehikanaka maluna o ke keiki a kuu hoaloha, pela ka hoopoino pu ana i ke ola o kuu kaikamahine, ka mea i oi aku mamua o kuu ola nei. Lapuwale o na lapu- wale! "Alaila o keia iho la la anei ka hopena o kau mau mea i hoo- lala ai!" me ka huli ana mai o Kenerala Rudena imua o Ma- tado me na maka hulili. "O keia anei ke kumu o kou noke ana mai i ke koikoi ia'u, e hooikaika aku e loaa mai ko Kuini ae, o oe kana kane e mare aku ai, ke kanaka i kahiko iaia iho iloko o na aahu o kona haku, me ko manao, ma ia ano e loaa aku ai ia oe ka hanohano, ka waiwai, mamuli o kau mau hana karaima? O na mea a olua i hoolala ai, o kela kekahi o na hana i oi aku ka ekaeka imua o ka eleele o ka inika, o ia ke karaima mare lehulehu, ame ke karaima pepehikanaka." "Alaila ua maopopo anei ia oe na mea e pili ana i ko maua mau ano oiaio?" i pane mai ai o Matado, me ka leo o ke ka- naka i ike i kona poino. "Alaila aole anei oe e kala ma keia wahi, a ua lohe pono oe i na olelo apau i kamailioia mawaena o maua?" "Ua lohe pono au i na mea apau loa," wahi a Kenerala Ru- dena me ke ani ana ae i kona lima akau. "Mamuli o kau noi i keia po, e pili ana no kuu kaikamahine, ua hoopilikia Ioa ia mai kuu noonoo, oiai ua maopopo mua ia'u, ua lilo aku kona puuwai i ka mea okoa, no keia kumu, aole e hiki ia'u ke hia- moe, ahiki i ko'u haalele okoa ana aku ialoko o ko'u rumi, a hele mai la no ka hoomama ana i ko'u noonoo maloko nei o ka ululaau. "Mailoko mai o ko'u noho pouliuli, i oili mai ai ka malamala- ma i keia po mai ko olua mau. lehelehe ponoi mai, ua auhee loa aku na ao omamalu o na mea i hala mai ia'u aku, a ua mao- popo loa, aole o'u kuleana i keia kaikamahine ma na ano apau, a ua maopopo pu no ia'u, oia ka wahine mare a kekahi kanaka iloko o ke koloka o ka moo nahesa, oia no oe ka mea pepehi- kanaka." "Ke ike nei au, aole oe he keiki na kuu hoaloha, aka o Satana kou inoa pololei loa e pono ai ke kapaia aku maluna ou. O kuu mareia ana me ka makuahine o keia wahine, keia Kai- kamahine o ka Pouli, ka hua mailoko mai o ka opu o kekahi wahine ino, aole ia i ku i na kanawai o ka aina ame na kana- wai o ke Akua. "Nolaila ke ike mai la olua, no ko'u lohe ana i na mea apau a olua i hoolala ai ma keia po. Pehea ke maopopo mai la anei ia olua, ke poho wale o ko olua mau manaolana, no ka hiki hou ole i'a olua ke noho mai malalo o na kaupoku o kuu home? "E ku olua a hele mai kuu alo aku, me he mau puaa e ae'a ana maloko o ka nahelehele. Ma keia alanui e moe pololei la no kahi o ka puka-pa, malaila olua e hele aku ai, a ina he wahi noonoo kanaka kekahi i koe iloko o ko olua poo, alaila o keia wale no ka manawa maikai loa no ka hookaawale ana mai kuu alo aku, a e loaa iho ka manao hoomaikai iloko o olua no ko'u ae ana aku ia olua e mahuka, aole hoi e haawi aku iloko o na lima, o na kanaka o ke aupuni, ka poe kupono loa na lakou e uku pono mai no ka olua mau karaima i hana ai. "Aohe manawa hou iho e hoohakalia ai, aka e ku a holo elike me ka mama i loaa i ko olua mau wawae, no ka mea iloko o na minuke elima mai keia manawa aku ina aole olua e hooko ana i ka'u kauoha, e kahea no au i na kauwa apau o ko'u home, a e hoike ae i ka'u mau mea i ike ai ma keia po, a e hoike aku imua o Pilipo Kuaina i kou mau ano oiaio ma- oli; nolaila o ka lohe ke ola a o ke kuli ka make!" "Alaila manao anei oe e hiki ana ia oe ke hooko i na mea apau au i kamailio mai nei?" i hoomaka mai ai o Mine e ka- mailio, no ka manawa mua loa. ''Manao anei oe e ae aku ana maua e hookuu ia oe no ka hoala ana i na kauwa ?" "Aole, aole loa! Auhea oe e Kenerala Rudena, manao anei oe, i kou oili ana mai me he kiu la, e hoolohe i na olelo no ko maua mau manaolana, e ae aku ana au ame kuu kane nei e hoolilo mai oe ia maua he pio nau? I lohe oe e kuu kenerala maikai, aole maua he mau keiki liilii au e kauoha mai nei e ku a hele mai kou alo aku, aka he mau aiwaiwa maua no na kualono o Sepania, e naka ai ko mau kuli ke lohe aku, o keia no o Toda Matado, a owau ka momi o Bacelona." "O oe i'o anei ka Momi o Bacelona, a o ka moolelo a keia kanaka e kamailio ana ma kekahi po aku nei i hala, he mo- olelo oiaio loa ia?" wahi a Kenerala Rudena me ka piha hoo- wahawaha i kela mau mea. "Ae, owau i'o ua wahine nei," wahi a Mine me ka hele o na maka a hulili, ke oni wale la no hoi kona kino, o ia no oe o na mea i uluhia e na uhane ino daimonio. "Owau i'o kela wahine, a o na mea apau a kuu kane nei i kamailio ai ma kana moolelo, he mau mea oiaio loa ia. Owai keia o ka Madame Matado, ka Momi o Bacelona, ka Wahine e Kakali Ana ; aka ua hoea mai nae i ka wa e pau ai ko'u kakali hou ana, hookahi a'u mea e nana aku nei, o ka papahi i ka lei o ka hanohano ame ka lanakila." Hakalia no a pau kela mau olelo maluna ae i ke kamailioia aku e Mine, o ka manawa no ia o ua wahine nei, i lele aku ai maluna o Kenerala Rudena, elike me ke tiga maluna o ka hipa keiki, a iloko o ka imo ana a ka maka, hulali ae la kana pahi i ka malamalama o ka mahina, a inu aku la i ke koko o ke kenerala, ke noke la ua wahine nei i ka hou i kana pahi, me he puaa la kana e noke ana i ka pepehi, aole kela manao mene- mene a aloha paha iloko ona, aka ua nohoalii iho na uhane haukae apau o ka po maluna ona. Hookahi kumu holopono o kela hana a Mine maluna o ke kenerala, o ia no ka nanea maoli o Kenerala Rudena, me ka noonoo ole ae no kekahi poino, a iloko o kona nanea, hakalia no a pa aku oia i ke kino o Mine, i ka wa o tia kaikamahine nei i holo aku ai imua me ka ikaika, ua kulana aku la oia ihope, me ka hina ana a hooku'i ke poo i ka pohaku. Oiai oia e huli ana ke alo iluna, i hoomaka iho ai o Mine e hou iaia me ka. pahi, aia hoi ke koko ke kaheawai la, ua like nae ia koko me ka ole ia Mine, ua hele mai la oia a hehena ko- hu wahine pupule, hookahi noonoo nui iloko ona, o ia no ka okioki liilii ana i ke kino o ke kenerala iloko o na apana lehu- lehu. I ka wa hoi o Matado i ike mai ai i ka hana ku i ka hooma- inoino a Mine maluna o Kenerala Rudena, holo awiwi mai la oia imua, me ka hopu ana aku ma na poohiwi o kana wahine a huki aku la no kahi kaawale, ke noke la ua o Mine i ke kupaka i o a ia nei, me ka pane ana mai i kana kane : "E hookuu ae oe e Matado ia'u, i hoopau pono aku ai au i ka'u hana hoomainoino maluna o keia kanaka, nana i hoao e hoohoka mai ia kaua, no ka hoea aku i ka hookoia ana o ko kaua mau manaolana. E lilo anei ka'u mau hooikaika ana e kaa mai kona mau waiwai no'u, i mea poho wale ? Aole loa ! Ke ike aku la anei oe i kona kaoko, he keu aku a ko'u hauoli i ka nana aku i ka ulaula o kona koko! (Aole i pau)

Geofere Lanakila Ana

No Ko

A I OLE

KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA

EPAIA
HE MOOLELO KAMAHAO

"He kahaha nui ko'u e noho aku la no kela hana au i noo-lala mai nei, he kumuhana ano hou loa a'u i haawi ole iho ai i kekahi noonoo ana no ia kumuhana no kekahi minuke. O ka'u i nalu nui iho nei e hoao ana au e hooiaio iho no ko'u hauoli kiekie, aka nae, e ninau aku ana au ia oe, heaha ana ka Gelade mea e pane mai ana ma kona aoao no keia hana au i hoolala mai nei no ko maua mareia alaila hoio aku maua no Europa? Aole ana aneo oia e hoopuiwaia aku ana, elike me ko'u ike no'u iho i nei manawa!"

"He ninau paakiki no kena au e hiki ole ai ia'u ke pane aku, eia wale no ka'u e noi aku ia oe, e hele aku no oe a ninau aku iaia, pela wale no e pau ai kou pohihihi. He pili ka'u aole oia e hoole mai ana," i pane mai ai ka anakala me ka hoawihi ana mai i kou amaka, me ka akaaka pu ana iho.

Ia Geofere i ku ae ai kaohi hou mai la ka anakala i ka i ana mai," Ua makemake, au e kamailio liilii hou aku ia oe no ka mea e pili ana i ka hana a ka hui a'u i makemake ai ia oe o oe ke holo, mamua hoi o kou komo poo ana aku iloko o na hoinainau ana me Gelade.

"He ekolu mahina i koe mamua o olua, no ka mea aohe O maua makemake e holo koke olua i Europa mamua ae o ka la hope o Dekemaba, a i ole ka la mua paha o Ianuari, no ka mea ia manawa he nui ke anu maluna o ka Moana Atelanika, aka aole hiki ia maua ke hana i na mea apau elike me ka maua i makemake ai. Eia hou, mamuli o kekahi mau hana e pili ana me kela hale oihana ma Bokekona, no ia hana e koiia ana oe e holo pololei mailaila aku, ma kahi o kou holo pololei mai Nu Ioka aku."

"He loaa no hoi ia kakou kekahi mau manawa malie iloko o ka mahina o Ianuari, malia o loaa no he ulia laki a loaa no ia maua he kelepa malie ma ia holo ana, eia hou, ko manao nei au ua lohe au i ka oleloia o na mokuahi e holo ana mai Bokekona aku he oi ae ka maikai a lola ino nui ole mamua o na mokuahi e holo ana mai Nu Ioka aku."

Malia paha o ia ka oiaio, aka, e hooikaika no hoi paha oe a loaa ka noho oluolu ana iluna o ka moku, elike me ka hiki ia oe. Ma kekahi manawa ma keia mua iho makemake makou ia oe e holo ae i kuu keenahana, i loaa mai ai ia oe na ao ana a i mea hoi e loaa mai ai ia oe kekahi ike no ka hana au e hana aku ai ma kela aoao o ka honua," wahi a ka anakala.

"Aole o'u nana ina no e hookomo koke aku ana oe Ia'u i ka hana, no ka mea, o ko'u komo koke aku i kekahi hana o U ka oi aku o ka maikai no'u, a no ia mea no hoi au i naanaa nui ai i na manawa apau i hala ahiki iho la i nei manawa, i pane aku ai o Geofere me ka hauoli, no ka mea o ka loaa koke mai o kana hana o ia wale no ke alahele e hiki ai iaia ke hoolako aku i kana wahine.

"E loaa aku ana ia, ua ae maikai mai la oe e holo i Europa, a no ka hoomakaukau ana no ko olua mare ke ike e aku nei no au e nui ana ka hana, no ka mea ua makemake ka makuahine ame a'u pu e mareia ka maua kaikamahine me ka hanohano nui, ua maopopo ia oe ia mea. O keia wale ae la no ka'u mau mea i makemake ai e kamailio aku ia oe i nei manawa, a oiai ua pau ae la, o hele e huli ia Gelade a e ninau aku iaia pehea la kona manao no ko 6lua mare koke a no ke olua holo like aku i Europa."

Me ka hauoli o ka naau i hele aku ai o Geofere e huli ia Ge-lade, eia nae aneane e hiki ole iaia ke hoomaopopo i ka po-maikai nui i ili mai la maluna ona ana i moeuhane mua ole ai

Loaa aku o Gelade iaia e noho mai ana mamua o ka pia iloko o ka rumi o ka piano nui, a e kaukaulele ana no hui kona mau, manamanalima maluna o ka papa ki, a i kona ku ana iho ma kona aoao, hooki iho la o Gelade i kana paani ana a huli mai la e nana iaia, alaila huki aku la o Geofere iaia a hoonoho iho la maluna o kekahi punee pulu uuku e ku kokoke mai ana, a noho iho la ma kona aoao, a pane iho la:

"E kuu aloha, he mea hou ano nui loa ka'u e hoike aku ana ia oe," me ke kuloa ana mai a, hoopa mai la i kona mau lehelehe ma ka lae o Gelade.

"Heaha keia mea hou ano nui au e hoike mai ana ia'u? Ke nana aku nei au i kou helehelena me he mea la he mea ano nui io no kau e hoopu malie la iloko ou."

"No'u no keia mea hou, a ke manaoio nei au o oe pu ana no kekahi e hoohauoliia aku ana ke lohe oe. E hoao mai ana oe e koho no ke anakala mau mea o ke kamailio ana mai nei ia'u?" i ninau iho ai ke kanaka opio.

Noonoo iho la ka wahine opio no kekahi manawa mamua o kona pane ana mai me ka pii iki ana ae o ka ula ma kona mau papalina.

"E pololei ana paha ka'u koho ana a aole paha, aka ma ko'u manao nae ua hiki ia'u ke koho aku. Ea, e Geofere, e lawe ana anei oia ia. kaua me ia i Europa? O ia paha kau mea hou e hoike mai ana ia'u, ea? Ua maopopo ia'u o ia kau meahou, ma o ka hoihoi la o kou helehelena. O, ina pela hauoli maoli, no ka mea, o ka'u no ia i upu ai no kekahi manawa aku nei a malia o ka hookoia ana keia o ia mea a'u i lia ai!" wahi a Gelade me ka paipai ana ae i kona mau lima.

"Ua lalau loa kau mea i koho mai la, ua nui loa aku ma kekahi, a ua liilii Ioa ma kekahi aohe i lihi launa mai i ka mea oiaio," wahi a Geofere o ka pane ana aku.

"Aohe no he lihi launa aku i ka mea oiaio la?"

"He liilii loa, aole i ka nui; e holo ana kekahi mea i Europa

HE MOOLELO

No Ke

Kaikamahine O Ka Pouli

A i Ole

Ka Iliohae Iloko o ka Aahu Huluhipa ame na
Alahele o ka Poo Ino.

"Pehea, ina e loaa aku ana ka ike ia oe e Pilipo he kaikamahine oia i nele i ka inoa, a i ole he inoa paha au e ike aku ai iloko o ka nee ana o ka manawa, ua kikohukohu me na hana karaima, pehea kou manao no ia mea e kuu keiki?"

"Pehea na mea e oili ana ma keia hope aku, e haaheo loa ana au i ka lawe ana mai iaia ma kona inoa e o nei i keia wa, a na'u e haawi aku i inoa hanohano maluna ona. Heaha ka waiwai o ko kaua hoopau manawa wale ana no ma keia mau kamailio ano ole? Hookahi mea nui e kuu kenerala, ina ua komohia iloko o'u ke aloha no kau kaikamahine, ua lawa ia, o ka hana wale no ma kou aoao, o ia ka ae mai, a i ole haawi mai i manawa no'u, e hooikaika aku ai ahiki i kona haawi holookoa ana mai i kona puuwai ame kona kino na'u."

Noho hamau iho la o Kenerala Rudena no kekahi mau minuke, a iaia i aea hou ae ai iluna, hoomaka mai la e kamailio : ka pane ana mai:

"Heaha la hoi, e haawi i'o aku ana au i manawa nou e hooikaika ai no ke pahele ana i ka noonoo o Mine, me ko'u haawi koke ole aku i ko'u ae i keia manawa, a i ole hoike aku paha i keia mau mea a kaua e kamailio nei ia Mine.

"E hoolohe mai oe e Pilipo i na mea a'u e hoakaka aku ana, me kou kahamaha ole mai, ahiki i kou lohe pono ana i na mea apau. He keiki oe na ko'u hoaloha pilipaa loa, a ua like no oe me he keiki ponoi la mailoko aku o ko'u puhaka. Mamuli o keia kumu, ua ili iho kekahi hana nui a ko'iko'i loa maluna o'u, e hiki ole ai ia'u ke huna iho mai ia oe mai. Aole loa he hookahi manawa a'u i hoike aku ai ma ka hana a ma ka olelo paha, no ka hiki ole ia oe ke mare ia Kaloke, a no na mea paha e hoea mai ana ma keia hope aku maluna ona.

"O ahewa, mai auanei oe ia'u, no ka huna ana i kekahi mau mea e pili ana no Kuini, pela au e hoike aku nei i keia manawa nona, no ka mea owau wale no ka i ike i kona ohana."

"E huikala mai oe e kuu kenerala, ke kahamaha aku ua ia oe. Ua hoopohihihi loa mai oe i ko'u noonoo, ma ka lohe ana aku nei, no na mea e pili ana i ka ohana o Kaloka. Aole anei oia no kau kaikamahine ponoi?"

"Aole oia he kaikamahine ponoi na'u e Pilipo, a no kona makuakane aole au i maopopo, malia paha oia kekahi o na kanaka lapuwale loa ma ka honua nei. Ua lawe mai au ia Kaioke mailoko mai o ka hale o na keiki makua ole, me ka maopopo ole i ka poe na lakou e malama ana i kela home, na makua o Kaloke. Hookahi wale no mea maluna o kona kino, i waihoia aku e kona makuahine, o ia no ka lohe i hookomoia ai maluna ona, mawaho ae o kela lole, aohe wahi mea hookahi, e hiki ai ke hookoloia aku ahiki i ka maopopo ana ae o kona mau makua."

Ke pupue wale la no o Matado i ka noho, oiai o Kenerala Rudena e hoakaka mai aha i kela mau olelo, me ka i ana aku:

"He oiaio anei, aole o Kaloke he kaikamahine ponoi nau? Aole anei oia he kaikamahine na kekahi o kou mau ohana? Ina he keiki makaa ole oia i laweia mai e oe mailoko mai o kekahi hale o ka lehulehu, alaila aole ana kuleana koi maluna ou."

"Aole ana koi maluna o'u i ku i ke kanawai, koe wale no ke aloha i kukuni paa ia mawaena ona ame a'u; ua nana aku au ia Kaloke me he mea la he keiki ponoi loa oia na'u," alaila hoomaka mai la oia e kamailio ma ke ano neepapa i ka moolelo o kona hanai ana ia Kaloke, elike me kela moolelo hookahi no a ua o Kenerala Rudena, i kamailio aku ai i ka wahine Paele, ma kela pe ana o ka haalele ana iho i kona home, a huli hoi mai ai, mo ka loaa ana mai o Mine e noho aku ana e ka-kali iaia.

"Ke hoike aku nei au ia oe e Pilipo i keia mau mea, mamuli o ko'u manaoio he hana pono ia ma ko'u aoao no kou pono. Malia paha ua paa loa kou manao e lawe mai ia Kaloke i wahine nau, elike me kau i olelo mai nei ia'u no ka nui o kou aloha iaia; a ina e loaa ana he mau keiki ia olua ma keia hope aku, alaila e pono e ike mua oe, o ka makuahine o kela mau keiki, he makuahine oia i nele i ka inoa. Akahi no a hoomamaia mai kuu noonoo, ua puka aku la keia mea ano nui iwaho.

"He nani ia, ua maopopo aku la ia oe na mea oiaio loa e pili ana ia Kaloke, pehea ke paa nei no anei kou mamao e lawe mai iaia i wahine mare nau?"

"Ke mau nei no ka paa o ko'u manao e mare me ia," i pane aku ai o atado ma ke ano hookakanalua, a Kenerala Rudena no nae e ike mai la. "Ua lohe mua aku nei no oe i ko'u manao, o Kaloke hookahi wale no ka wahine a'u i aloha ai ma keia honua, nolaila aole i hoololiia ae kela aloha, mamuli o keia mau mea au i hoakaka mai la ia'u."

"Pela i'o ka hoi!" i pane mai ai o Kenerala Rudena ma ke ano haka-nu. "Ke hoomanao pu nei oe no ko'u kamailio mua ana aku nei, aia maoli no a loaa he manawa nut kupono nou e kaana ai, no ke kupono a kupono ole paha ia oe e mare aku me Kaloke, ia wa wale no au e noonoo aku ai no kau noi "E hoomanao pu iho oe, aole loa i loaa iki aku ka ike ia Kaloke no keia mea, ia oe wale no au i kamailio aku la; nolaila e ho kaua noloko o ke keena holapa, a e hookawale i keia kumu hana mai ko kaua noonoo aku, no keia manawa."

O ka pane wale no a Matado no kela mau hoakaka, o ia
kona haawi ana aku i ke kunou, a elike me kekahi kanaka aka
hi no a puoho ae mai kona hiamoe mai, pela oia i ukali aku a
mahope o Kenerala Rudena noloko o ka rumi hookipa.

Ua huli hoi mua mai o Pilipo ame Mine, mai ka laua ma