Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 42, 16 October 1924 — Ike Maka i ka Nani o ka Ipuka Gula [ARTICLE]

Ike Maka i ka Nani o ka Ipuka Gula

(Hoomaiiia Mai)

Ua laweia oia Jiolun{i o ka r uu kiekie, i kapaU o Mount Holly*«roo(l, a ke k&la'o mnikai iho no ka lioi 0 kela ki, aohe kau tvalii nō, almwale na kulanakanlialo apau i ka waiho mai, niB "ke ku i ka nnni o na liiona ke nana aku,' a olelo iho la oia, i kona pomaikai, o ka ike ana 1 kela iloko o kona mnu Ja i o mai ai na lauoho elua ma kona pO6. Makaikai ia Long Beach Ma kekahi la mai, ua hoea niai la o Mr. H. P. Henson ame kolia ohana no ka hokele, a koi uiai la iaia nei, e hele iakou i ka makaikai i Long Beach. 0 keia kekahi wahi makaikai nui ia e na' malihini. Aohe hoole ana aktf i ka leo leono a na kamaaina, o ka liaawi aleu la no.ia i ka ae, kaū maiuna o ke kaa otomobile, hooleahi hana o hoola'i Ke nana la ma kela ame keia wahi o ka aina; ike akn la i na lua aila nunui,"nxe na kauhale noJcela hana, hookahi mea nui iloko o lea noonoo, lie mahalo wale no, i ka ike ana aku i kela mau mea i nialihini i na uiaka. I ka lioea ana no Long Beach, aūwe, he keu no la, a ho wahi nui ae nei elike me Waikiki, aole leeia he nui a kana niai, ua like.-pu mai Waikiki mai akiki i Waialua, ka loa <ime ka laula o kela wahi auau. īke aku la oia i na liancri o na haneri o ka poe e auau ana, e nanea wale ana no hoi kekahi poe ma ka aekai, e holoholo ana kekahi poe, a ku wale aku la lio oia e nana i ke ano o ke?a walii. Nui na kauhale i hanaia ma kela aekai, na ano "kale like ole no nia na kulanakauhale, no na liana lealea a hoonanea, e holo ana ya leaa j i kel.a ame keia minuke, no ka lawe hoomakaikai ana i na malihini. Ma # ka la Poki.ulai ae, lawe lioomākaikai £ Mr. Henson ame kona ohana ma kekahi mau wahi j ano nui e ae o ke kulanakauliale, a hoea no na paka» Paina pu me kela ohana i k'ona aina awakea, nie ka t maikai o na hookipa ana. Ma ka ! po ana iho, i hele ai oia o nana I hoolele kiionioni) he ku i ka nani na kiona o/ke kii i hooleleia mai ma kela kela kii hookalii no i hooleleia maloko o ka ifalekeaka } Hawaii, nona ka inoa na "Kanawai ! h'e Umi.'' t I Hele 1 ka Pule | No kela ake no e ike i ko auo o na hana haipule, maloko o na, I iuakini, koi aku la i kona kamaāina 0 lawo i."' no kekalii halepule, nani | o ka himeni ana, oiai he makemake ( kona e lohe i na himeni nani, ina paha ua lihi. launa mai ke ano o I k» himeni #na a na haolo i ka na papa himeni o na ekalesia HaAvaii. I Ua laweia oia noloka oka halepule o ka lioomana Bapetizo; ua j hele no ka lioi oloko o kela lialepule a piha i na kanakaj a i ke mel* ana mai o ka papa himeni, he ku i'o i ka nani, ka mea ana 1 ike ole ai maloko o kekahi mau halepule e ae, aole no ma Hawaii nei. laia e hoolohe ana, i kela papa himeni, ma kana ike maoli iho no, ua paka wale ia a o ia no oe o ka leo o na anela, e mele mai ana i kela himeni ma ka po i hanauia ai ka Mesia: "E hoona- ! niia ke Akua ma na lani kiekie* loa, he malu ma ka honua, he aloha no i kanaka." \ Me he mea la, iaia e noho ana'

iwaena o kela anaina, a hoolohe aku i ke mele ana mai a ka papa hi«īeni, aia oia ke kiei la i ka ipuku o ka lani, i kau a mea o- ka īlihia me l:e anoano; ua lioopa maoli ia aku ka uhane, ma ke ano o ka liimeni ana maloko o kcja luakini. Ma na mea i hoikeia aku iaia, o kela iho la no ka ke kumu nui o ka piha o kela halepule i na kanaka, no ka liele e hoolohe i «a himeni nani. Piha me ka Mana Uhane Ua lawe hou no kona kamaaina iaia, no ke anaina haipule a kekahi wahine, he walii mii akea keia, i uhi ole ia e kekahi hale, aka aia nO iwaho o ke akea, me ka hanaia o na ' oho elike me na auuu o ke alapii. He wahine ke alaleai o kela halawai, ua hele no hoi a piha i na kauaka; aolo no he nani a he u'i o na liiineni maloko o kela anaina, ua like no me ke ano mau o na himeni liaipuje, e loheia ana ma na wahi like olō; aka nae ho.okahi ana mea i ike, o ia no ka .piha o na olelo o kela wahine me ka mana uhana. O na olelo apau e puka mai ana mai kona waha niai no ka euanelio o ke ola, ho mau olelo oiaio wale uo ia, i iele mai a ,pa ma ka uhaūe o ka poe hoomaloka, a no ke oholiia 'nui ia o kana liaiolelo aua pela iho Ia i lulumi aku ai -na kanaka e lolie iaia, o ia no oe 6 kela manawa o lesu ma ka houua nei. Ma na mea i hoakakaia mai imua ona, aolo no ka lia'i euanelio' ka hana pookela a. kela wahine/ aka ua liiki pu iaia ke hoola i na ma'i a ua 'hoopakeleia ae na ohana lehu* lehu mai na pilikia niai ma ke kino, e keia wahine. Halawai me na Hoaloha Kahiko Ua halawai pu oia me ka Lunakanawai Cooper, i kamaaina i ko Ilawaii nei poe ua apoia mai keia me ke ohohia, me ka. lawe lioomakaikaiia no na wahi no ana i hole mua ai> a no kekahi uiau wahi okoa ae. Aia ka Lunakanawai Coopi?r ma San Moniea kahi i uoho ai, me ke konio ana o lawelaWe oihana nona iho, a oia kekahi o na kanaka kalepa holomua loa. Halawai 'pu mo ia hoaloha jne William Waterhouse, ka hoahanau 0 Henry Waterhouse, a 2tlo no keia 1 malihini hanohano na ia mau makamaka. Ō kola ike no o Mr. Waterhouse i ke kamailio i ka olelo Hawaii, ma ka olelo Hawaii wale no lana e kamailio ai, me ka lilo i mea hauoli i ko laua 1 inau manao, me* ka hoopukaia o kekalii mau~olelo hookaau a na Hawaii, i hele a i na liaole kamaaina ma-Honolulu nei. He kanaka nui a ko'iko'i o Mr. Waterhouse nia Pasedena, oia kekahi alakai nuL o na hana pono maloko o kela wahi, a i kekahi manawa, ua noho no oia ma ke ano he meia. Hoea ma Ka Aha a na Kumu Kula Sahati No ka ikeia mal paha hoi he maka malihini keia, kono mai la o Mr. Waterhouse iaia, e hele kaikai i ka aha hoohauoli a na kumu Kula Sabati, ma kekahi ahiahi; ua hooko aku oia i kela leo kono, me kona hoikeike ana aku i ke kulana o Kula Sabati ma Hawaii nei, elike me kana i ike ai ma ke .Kula Sabati o Kawaiahao.

Ua nui ke oholiia o kela niau kumu -Kula f?abati i kana mau ho|kaka. I ka pau. a*» nae o leela aba hoo* hmioli, • Uia, e hoi ana me Mr. Waterhōuw ame kana wahine, kamailio mai la o Mrs. at e rl l ouse » no ko ia neikamailio ole ana ma ka oleio Hawaii imua o kela aha, a na Ur. Waterhouse e. unuhi ma ka olelo Beritania; akahi no oia a haupu mai no ia mea, a mihi loa iho. )a oia jio kona palaka loa, aohe wahi noonoo iki ae, Jio ka hiki no ia Mr. Waterliou««, k« unuhi i ka olelo Hawffii * TJJi lilie pu no ko Mr. Waterlfouae noonoo me kona, no ko laua palaka loa, ina ua iilo i mea na leela anaina o na kumu l:ula e noke ai i ka aka, ke ike mai i kekahi haole, e kamalio ana i kekahi olelo malihiiii; a e loaa ana hoi ka ike 4alakou no ke auo o ka olelo Hawaii. Laweia oia e Mr. Waterhouse e hoomakaikai neluna o kekahi wahi kiekie, me'kona ike ana i ka pii o ke kaa ma ka uwea, kekahi kela 0 na hana ku i ke aiwaiwa ana i ike ai. Hoea ma ka Pa)na a ka Papa Kalepa Ua, konoia mai keia e Mr. Lorrin Andrews, no ka paina a ke Kalapu Hawaii e haawi ana ma kekahi la ae, aka ua hiki ole nae iaia ke ae aku, oiai ua hoea mua mai ke kono a ka papa kālepa iaia, no ka lakou paina ma kela la hookahi no. Ua hoea oia ma kela paina, a ma kāna hoomaopopo, lie mau haneri ka nui o ka poe i hiki ao ma kela paina, mai na kane a na wahine, a oiai he pule ai maia kela ma Los Angelcs, ua lilo ka maia i mea ano nui i na malihini, me, na kaikamahine opiopio e Jawe hele ai e hanai 1 ka lehulehu i ka maia; ua onouia mai. ka maia iaia, ua hoole aku nao oia, no ka mea ua hele a pakuwa i ka ai mau i o Honolulu nei. Ma kela paina awakea, o Williām Lacy, ka peresidena o ka papa ka* lepa' aine CharleB P. Bayer, na haiolelo ano nui o ka K a iwaena hoi o na malihini hanohano a kā papa kalepa, o ka Lunakanawai Hookano aae ka Meia Cryer ame O. I>. .Snow 0 Wakinekona keka)ii. Makāikal i na .Aha Klore O kela ake no e ike i ke ano o ka lawelawe ana o na aha kiure 1 na. hihia, ua hele oia me ka Loio Andrews e makaikai i na aha.hooko]okolo, a ma leana mau mea apaa i ike ai, ua hele oia a piha me ka makaukau ame ka naauao maoli no 'o na wahine, ma ka h'oho ana iloko o ]ta papa kiūrq hookōlokolo. laia i hoea ai maloko o ka . aha hookolokolo kiure mua, ike aku Ja oia he eono mau wahine aajo eoiio mau kane, pela no y ina kekahi aha kiure okoa aku, a ana kekahi mau aha no hoi, ua emi niai na wahine mamua o na kane, hookahi nae ana mea i ike, eia na wahine ke pii nel iluna, ma na anuu kiekie, o ka hooponopono aupuni ana, a he manaoio kona, e hoea mai aua i ka manawa a na wahine o Hawaii aei, e ku pu ai me na kane ma na lawelawe oihana a-na' o ko kakou aupuni kuloko. Nui kana poe Hawaii o Jca ike ana ma kela kulanakauhale o Los Angeles ame na wahi e ae ana o ka hele makaikai ana. Ma ka Ia 19 o ka mahina o lulai, haalele aku ai ka Lunakanawai Hookano ia Los Angeles, a huli hoi mai la'no Honolulu nei, me ka- pau ole no o kona manao hoohihi, no na mea ano hou a kbna mau maka e

ike aku ana, a ho manaolana koMa» ina 110 he nianawn, kekalii ni«t keia mua aku, e hiki ai iaia ke liolo liou jaō Amei-ika, e lilo aua i mea liauoli nona, ka ike hou ana aku i na kupaianaha ma kola mau kulanakauhale, no ka elua o ka nianawa. (Ka Hopena)