Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 40, 2 ʻOkakopa 1924 — Page 6

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

NA MOOLELO HOONANEA, NA NUHOU KALAlAINA
ME NA NUHOU O KA MANAWA :

AOAO NO NA MANAO PEPA
SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

NUPEPA, KUOKOA, HONOLULU, T. H., POAHA, OKATOBA 2 1924


	APONOIA KA BONA HOOPII AUHAU E KA PERESIDENA Ma ka Poakahi nei ka hoike ana ae a ke Kiaaina Wallace R. Farring- ton ia David Lloyd Conkling, puu- ku o ke aupuni kulanakauhale ame kalana, no ka loaa ana ae o ka hoike iaia no ke apono ana o ka Peresi- dena Coolidge i ka hoopukaia ae o $750,000 ma na bona no ka hana hou o na alanui i mea e hoakeaia ae ai ke alanui Moi, ka hooloihiia aku o ke alanui Moiwahine a pela hoi me ke alanui Kula. No ka hoomaopopo ana mai i na bona ua waihoia aku ia hana iloko o na lima o John C. Thompson, ke kanaka nana e lawelawe mai i ka hana ma Nu Ioka ma ka aoao o ke Teritore. O na bona i manaoia e hooliloia aku ana no ka hana hou ame ka hooloihi ana aku i ke alanui Moi- wahine mai ke kihi aku o na alanui Moi ame Liliha ahiki i ke alanui Puuloa; o ke alanui Kula mai ke alanui Kalihi aku a ke alanui Mid- dle ma Kalihi-uka, a o ke alanui moi mai ke alahaka aku o ka Mu- liwai Nuuanu ahiki i Moanalua ame ka palena o Kahauiki ma ka Papa Kahauiki. 0 keia haua hou ua aponoia e ka ahaolelo kuloko o ke kau o 1923 i hala. Maloko o ka leka a ke kakauolelo o ka oihana kalaiaina Hubert Work o ka loaa ana ae i ke kiaaina ua hookomo pu ia kekahi mau manao i kakauia e ka Meia Wilson i ke Kiaaina Farrington. Wahi a ka meia o ka mea i make-makeia oia ka hoakea ana ae i ke alanui Moi i haiki i nei manawa. No ka umi makahiki ka loihi o ka manawa o na bona e holo ai, aole hoi e oi aku maluna o ka 6%, elike me ka palapala hoamana no ka hoopukaia ae o na bona a i kakauinoaia e ka peresidena ma ka la 29 o Augate. NA MARE George Raymond Green ia Mary- ann Kalili Sept. 20. Frank Medeiros ia Mary Kaana- ana Sept. 26. Stephen Penano ia Alice Nahale a Sept. 27. Joseph Kumalaua ia Ana Keka- huna Sept 30. NA HANAU Na Aberahama Pauiole ame Marie Hoaeae he kaikamahine Sept. 11. Na Clarence Kong ame Agatha Kupo he keikikane Sept 22. Na David Kaanaana Jr. ame Jos- ephine Keaunui he kaikamahine Sept. 24. Na Joseph Barenaba ame Carrie Ah Sing, he keikikane Sept. 25. Na Kim Ching Soon ame Julia Kinolau he keikikane Sept. 26. Na R. M. Judd ame Annie Kane- koa he keikikane Sept 27. Na D. C. Makaena ame Lilian Akiu he kaikamahine Sept. 27. Na Boniface J. Kamakau ame Annie M. Krusier he kaikamahine Sept. 27. Na William Carthcart ame Char- lotte Kaapa he kaikamahine Sept. 28. Na Reginald Kama ame Josephine Kainana he kaikamahine Sept. 29. NA MAKE Benjamin Kahoopii ma alanui Colburn Sept. 26. Kaolelo, ma ka Home Lunalilo Sept 26. Rosalie Panthelon ma ka halema'i Moiwahine Sept 26. Charles Richards ma alanui Liliha Sept .28. D. K. Mokulimu ma ka halema'i	Nuhou Kuwaho SEATTLE. Sept. 29.— O na kana- ka Amerika lele i ka lewa i pau me ka holopono ka lakou kaapuni ana i ke ao ma ka la aku la i nehinei, ua loaa mai ke kauoha ia lakou i keia la e hoike aku ia lakou mamua o ke kenerala o ka oihana lele i ka lewa ma Dayton, Ohio. Ma ke kaa- ahi ana lakou e holo aku ai me ka haalele iho i na mokuea a lakou ia- nei. BOSTON; Sept. 29.— O ka pala- pala kauoha a Lotta Crabtree, ka wahine hana keaka kaulana, i make ai ma ka pule aku la i hala, ua hoo- komoia aku i ka aha hooponopono waiwai hooilina maanei i keia la. Ua hoakakaia maloko o ka palapala kauoha e hoahuia kekahi waihona dala o $2,000,000 malalo o keia ka- hu malama waiwai no ka pono o na koa. kahiko o ke Kaua Kuloko i hiki olo ia lakou ke hana ame ka poe e kaukai mai ana i ka pono maluna o lakou, me kekahi haawina dala pa- ku'i e ae e hiki aku ai ka huina o ka waiwai i hauleleia iho i na hui malama ola i ka aneane $4,000,000. AUSTIN, Sept. 20- Ua hooleia e ka aha apana i keia la ka hoopuka ana aku i kekahi olelo pana aole e hookomoia ka inoa o Mrs. James Edward Fergusons ka moho Kiaaina Demokarata ma ka baloka, SAN FRANCISCO, Sept. 20.— Ua hooleia e ka aha Amerika apana maanei i keia la ka olaio o ka hoopii a ka mea hoopii e hoopau loa i ka hoopii koi poho o $1,000,000. no ka hahakiia ana o ka aelike i h oo-komoia mai ai e Evan Burrows Fon-taine, ka wahine hulahula, e ku-e ana ia Cornelius N. Whitney o Nu Ioka. Ua hoole ka Lunakanawai Part ridge i ka oiaio o ke noi no ka hoo pau ana i ka hoopii i hookomoia mai e ka wahine hulahula wahi a ka lu nakanawai, ua komo pu oia ma ke kahi hana ohumu a ua hono e hana opa i kekahi aha hookolokolo malo ko o ke kulanakauhale o Nu Ioka Ua noi ae ka mea hoopii e hoopau i kana hoopii no ke kumu aohe mau hoike ma kona aoao. Ua ku-e o Whitney i ke noi ahiki i ka hoopo-noponoia'ana^ hooleia na kumuhoo pii a ka wahine hulahula. MAKE KE KEPANI I HAULE AI MAI KE KAA UWILA IHO Ma ka hora 3:35 o ka wanaao Poakahi nei i lele loa he ai ka hanu o Tomita Seisaku, o ke alanui Wai alae, kokoke i ke alanui 22 ma Kai muki, maloko o ka halama 'i Moi wahine kona wahi laweia ne ai ma muli o na eha i loaa ai iaia no ka haule ana mailuna iho o ke kaa uwila ma ka hora 11:15 o ka po Poa lua o ka pule aku la i hala, mailuna iho o ke kaa uwila e holo ana i Kaimuki, mawaena o na alanui Eiwa ame Umi, elike me ia a ke kanaka lawelawe o ka halema'i o na poino ulia. William F. Meyers, o ka hoike ana ae. O Meyers pu kekahi e noi ana no kona hale maluna o ke kaa like me Seisaku ma kela po. I ka ma- nawa i haule ai o Seisaku ua hoo kau koke ia ae oia e Meyers maluna o kekahi kaa oto a laweia mai i ka halema'i Moiwahine, a ma ka oleo- ia ma ka nanaia ana o kahi o Sei saku i eha ma ka halema'i Moi wahine i ikeia ai kahi o kona eha nia ma ke poo, ua naha ka Iwipoo Ua kahaia-kahi o Seisaku i eha ma loko o ka Halema'i Moiwahine, e like me ka ka Hope Makainui Asch ke koronero o ka hoike ana ae. Kauikeolani Sept. 30. Julian Pae, ma ka halema'i Pu pule Sept. 30 .

KE KOHO BALOKA WAE MOHO.

Ma keia Poaono iho, i hoea hou mai ai na makaainana o Hawaii nei, i ka manawa e wae ae ai i ka lakou mau moho, e holo nei no ka ahaolelo lahui, ame ko kakou ahaolelo kuloko.

He kau koho baloka keia, no ka wae ana ae i na moho no kela ame keia aoao kalaiaina pakahi, elike ka nui, me na ku-lana i makemakeia ai, no kela ame keia apana koho senatoa ame lunamakaainana.

O na moho kiekie loa e loaa ana ia lakou na baloka, no kela ame keia kulana pakahi a lakou e alualu nei, o lakou ke ku hou aku ana imua o ke kahua kaua kalaiaina, no ke kau koho baloka nui o Novemaba ae nei.

O ka like ole o keia koho baloka wae moho, me na koho baloka wae moho o na Uma oihana o na kalana, o ia no ka holo hou o ka poe e lanakila ana ma keia koho baloka, no ke koho baloka o Novemaba ae nei, me ka nana ole ia o ka huina baloka kiekie loa e kohoia ana no kekahi moho; oiai nae ma ke. koho wae moho o na luna oihana o na kalana, aohe holo heu ana aku o ka poe e loaa ana na baloka kiekie ia lakou, elike me ia a ke kanawai i hoakaka ai.

I wahi nae e loaa ai na moho kupono, no ko kakou ahaolelo kuloko, he mea pono i na mana koho baloka apau, ke hele ae ma keia Poaono, e koho i ko lakou matt baloka, no ka lakou poe kanaka i haawi aku ai i na hilinai ana no ka lilo i poe kauwa hoopono na ka lehulehu.

E hoomanao, he hookahi no baloka ma keia koho ana, aia maluna o kela baloka, na moho apau e holo ana no kela ame keia kulana pakahi, me ke kauia nae o ko lakou mau aoao kalaiaina; pela me na hoakaka no ka nui o na moho e koho ai, ame kahi e kau ai i na kahape'a.

No ka poe i maopopo pono ole i ke ano o ke kaha ana i ko lakou mau baloka ua konoia mai keia pepa e hoonaauao aku ma ' kekahi ano, ina ia he mea e hoemiia mai ai na hemahema, i ike mau ia i na koho baloka apau i kaahope ae nei.

No ke kulana elele lahui, he hookahi wale no kahape'a a ka mea koho e kaha ai maluna o kona baloka, o ua kahape'a la, e kauia iloko o ke kuea ma ka akau aku o ka inoa, o ka moho a ka mea koho i makemake ai. O ke koho ana a oi aku mamua o hookahi moho; a i ole, o ke kau ana i ke kahape'a ma kahi e ae, aole maloko o ke kuea, e pololei ana i ka inoa o kekahi moho, e kiolaia ana ia baloka.

Aia hoi ma ke poo i hookaawaleia no na moho senatoa, e hoakaka ana i ka nui o na moho e kohoia. Mailoko mai o na moho lehulehu e holo ana no kela kulana o na aoao a elua, ua konoia ka mea koho, e koho oia elike me ka heluna i hoikeia maluna, ma ia mai kekahi aoao kalaiaina hookahi wale mai no, a i ole, koho paha ma na aoao a elua.

Ma keia ano ae la no ke koho ana i na moho lunamakaainana. He hana paakiki, ma kekahi mau apana koho, ka loaa ana aku o ka ike i kekahi poe no na moho kupono a lakou i makemake ai, mamuli o ka nui a lehulehu maoli o na moho e holo nei, no ka hale o na lunamakaainana, o ka oi loa aku ma Oahu nei, no keia kumu, he mea pono no, e hookamaaina e na mana koho, ia lakou iho iloko o keia mau la, me na moho lehulehu, a e hakilo i ko lakou mau ano, e haha i ko lakou mau aoao apau, o kekahi ia o na alahele e kuhihewa ole ai ke koho ana.

He koho baloka keia i kaa aku ai ke koho ana i na moho maluna o na mana koho apuni o Hawaii nei, he koho baloka o ke ano kaulike ma kekahi ano ke nana aku; aka i wahi nae e lilo ai ke koho aana i mea waiwai, ke hoeueu aku nei keia pepa, e noonoo me ke akahele, a e koho ma ka poe apau i hiki ke hilinai ia aku no ko lakou mau ano kupono, makaukau a hoopono.

Nuhou
Kuloko

He ahamele me hulahula haawi-, ia ae ana e William Kalahale, ke-kahi o na keiki makapo, ma ka hapalua o ka hora ehiku o keia Poa-ono iho, Oct. 4, maloko o ka Hale Phoenix. He ekolu mau makana e haawiia ana ma kela po, makana ekahi he pelehu, makana elua he kaka, a makana ekolu he moa. Ua mo-a mua kela mau makana apau.

Ma ka manaoio o ka Makaikiu Kellett, e hoea mai ana no i ka wa e maopopo ae ai ka mea nana i hana i ke karaima pepehikanaka maluna o Rowland Mansbridge, ka haole nona ke kino make, o ka lona ana aku iloko o ke kapu auau o kona home, ma ka Poaono aku nei i hala.

Ma nehinei aku la i hoomaka ai ka uku ana o na ohua he ehiku keneka no ke kau ana maluna o na kaa uwila, elike me ia i hooholoia ai e ke komisina o na hana o ka lehulehu.

Aohe karaima i hanaia maloko o ka hale auau o ka Lehulehu ma Waikiki, he hemahema no ka malama ana ka pilikia, elike me ka hoike a ka Lunahooia George C. Ross i ka Lunahooia Kalana Bick-neii.

Ma keia kakahiaka e noho ai ka halawai a ka Ahahui Euanelio Ahahuina Hawaii o ka mokupuni o Oahu maloko o ka lunakini o Kawaiahao, a oiai ua maopopo i na ekalesia Hawaii apau ia halawai ke manaolana-

ia aku nei e akoakoa mai ana na

lala apau o na aha ekolu.

E malamaia ana he koho baloka wae moho ma Keia Poaono, e hoomaka ana mai ka hora ewalu mai o ke kakahiaka ahiki i ka hora elima o ke ahiahi, apuni ke Teritore.

Malalo ae nei o Aala Paka, ma ka

po o keia Poalima, ka manawa hope

loa a na moho o na aoao Repubalika

ame Demokarata e malama ai i ka

lakou mau haiolelo kalaiaina, no ka

mokupuni o Oahu nei.

Ma ka mokuahi Wilhelmina o keku ana mai maka Poalua iho nei i huli hoi mai ai o Eddie K. Fernandez mai Amerika mai, kekahi o na moho no ka hale o na lunamakaai-nana; apana elima.

Ma nehinei i hoea mai ai he kana-lima mau opio o Auseteralia, me ko lakou lilo i mau malihini hanohano na ke kulanakauhale nei, me ka lawe hoomakaikaiia ma na wahi like ole o ke taona nei.

Aohe inoa hou a ka Meia Wilson i waiho ae ai imua o ka papa o na

lunakiai, ma ka Poalua aku la i ha-la, no ke pani ana i ka hakahaka o ka Lunakiai Bassett i holo aku no

Kapalakiko.

No ka manaoia e hoala mai ana

na Pilipino olohani i kekahi hana

hoohaunaele ma ka Poalua iho-nei.

i ka wa e kauia mai ai ka hoopa'i

maluna, o Manlapit, ke alakai o na

Pilipino olohani, i hoea ae ai na ma-

kai me ka lako i na meakaua, no ka

malama ana i ka maluhia, ma ka

hale hookolokolo o ka aha kaapuni

I kulike ai me na lono i loaa mai i keia kulanakauhale mai Kauai mai, ua hoi hou na Pilipino olohani i ka liana ma na mahiko, a ua huli hoi mai hoi na pualikoa kiai lahui no Honolulu nei.

Mai Poina Ia Kaua Hoa Kanaka

I na Mana Koho Baloka, o ka Apana

Elima:
Aloha oukou:

Eia au ke holo hou nei he moho no ka Hale o na Lunamakaainana i koia kau koho wae moho, ma keia Poaono iho, Okatoba 4, 1924, o ko'u lanakila ma keia hakoko kalaiaina, aia ia iloko o ko oukou mau lima.

He nui a lehulehu makou e holo moho nei, ma ka Aoao Repubalika ame Demokarata, maiwaena mai nae o ia nui, ke lana nei kuu manao, aole oukou e poina ana i ka haawi ana iho i kaha pe'a no'u.

Na oukou au i hoohanohano mai, no kekahi mau kau ae nei o ka Ahaolelo i hala, ma ko oukou hoouna ana ia'u, iloko o ka Hale o na Lunamakaainana, ame ka Aha Senate, ke ku mai nei na moolelo o kela mau hale a elua, i hoike no ka'u mau mea i hana ai, ma ke ano he kauwa na ka lehulehu.

He mea makehewa wale no paha ia'u, ka helu ana aku ma ke ano neepapa, i ka 'u mau mea i hana ai maloko o ka Ahaolelo; aka, hookahi nae mea a'u e kukulu aku nei imua o oukou, ua malama mau au; 5 ka hanohano, ame ka hilinai a oukou i papahi mai ai maluna o'u, a'u e hilahila ole ai, ke ku ana aku imua o ke akea.

Aole au he mea malihini imua o oukou e na mana koho o ka Apana Elima, na kamaaina oukou ia'u, mai Ewa i ka I'a Hamau Leo, Waianae i ka Niu o Poka-i, Waialua i ke Ehukai o Puaena, na Pali Hauliuli o na Koolau, ahiki loa mai i ka Hoo lale a ka Ua Kukalahale.

Ua kamaaina pu au i na hana ole ko o ka Ahaolelo, a elike me kekahi o na olelo kaulana a na loea kalai aina, "E hoouna i na lio i maa i ka honi ana i ka uwahi pauda," pela au e kauleo aku nei imua o oukou e na mana koho o ka Apana Elima ame o'u mau hoaloha, e hoouna hou oukou ia'u iloko o ka Ahaolelo, ma ke koho ana ia'u a lanakila i moho na oukou, ma keia Poaono ae.

Owau iho no me ka haahaa.

S. P. CORREA

(Pilipo).

Moho Lunamakaainana Repubalika
Apana Elima.

He Leo Uwalo Imua o na
Mana Koho Baloka

I na Mana Koho Baloka o ke Teritore o Hawaii: .

I ka holo ana e loaa ka waeia he moho elelo no ka Ahaolelo Lahui maluna o ka paa baloka Repubalika, ke nonoi aku nei au i ka oukou mau kakoo ena mai ia'u malalo o keia mau kumu:

Ka- Mua. Ua hoike ae au i ko'u kulana holo moho i ka ma-
nawa i ikeia ai ka hiki ole i kekahi mea iloko o ka aoao kalai-
aina ke apono mai no ia kulana. Ua olelo ae ka p.oe apau i hoo-
paia aku no ka loaa ole ia lakou o ka manawa, mamuli o ka paa
loa i ka lakou mau oihana ame kekahi mau kumupale e ae.
I ka nana aku aohe ana e loaa he moho ma ka aoao Repubalika, nolaila nee okoa mai la au a ku imua. Mai kela manawa mai

ahiki he hookahi pule mamua ae o ka paa ana o ka puka no
ka waiho ana ae i na palapala, noi holo moho, aohe mea i hoike

ae i kona kulana holo moho ahiki i ka hookikinaia ana aku o
Philip L. Rice o Kauai e komo mai iloko o ka paio

Ka lua. No na makahiki lehulehu ae nei i hala he kauwa au na ka lehulehu a ua maopopo i na mea e pono ai ke Teritore ame kona mau lahuikanaka apau. Aia ka hapanui o ko'u mau hoaloha iwaena o ka poe ilihune, ua oi ae ko'u kamaaina ia lakou mamua o ka poe waiwai. Ua ku mau au e hana no ka pono o na kanaka o Hawaii nei, a ua hooikaika elike me ka hiki ia'u ke hana no lakou. Ke nonoi aku nei au ia lakou e hookiekie ae ia'u iluna me ka manaolana aole lakou e poina ana ia'u. Malia paha e hoikeia aku ana ia oukou ina au e kohoia ana i elele lahui, e loaa ana he mau hoololiloli iloko o ke keena o ka Puuku Kulanakauhale. He mea oiaio no ia, aka nae he alahele ia no ka hookiekieia ae o kekahi Hawaii, Dan Woodward ko'u hope i puuku. Ma ka hookiekie ana ae ia'u e hookiekie aku ana oukou iaia.

Aole e hiki ia'u ke komo iloko o kekahi hakoko kalaiaina
nui, no ko'u lawa ole i ke dala e hoohana ai. Aole o'u mau
kokua ukuia. O ko'u mau waiwai oia no na hoaloha. Aole
o'u mau aina ame ke dala.
I ka nonoi ana aku i na kakoo ana ma ke kau koho baloka I
wae moho o Okatoba 4 ae nei, ke manaoio nei au e lawe-
lawe mai ana oukou i kekahi hana maikai no na kanaka apau
o Hawaii nei, ma ka haawi ana mai ia'u i ko oukou baloka. O
ko'u moto mau, i Home Rula no Hawaii a no ka pono o na mea
apau.

D. L. CONKLING