Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 40, 2 October 1924 — Page 5

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POAHA, OKATOBA 2, 1924.


	hao ai aole i hoea ae, oia ka papa kula sabati o Puuloa. He 10 ka nui o na papa sabati o keia kuula sabati o Ewa, no elua papa aole i hiki ae, o na lulu nae na kekahi no o na lala o ia mau papa Iawe ae. 0 ka huina nui o na haumana i akoakoa ae, mai na pokii a na ma- kua he 30; na makaikai 7; huina nui o na lulu he $35.00. Hookahi papa kula sabati a kou mea kakau i hauoli nui ai oia ka papa o na pokii amo na opio huiia; paanaau, ka lakou mau haawina a nani ko Lakou mau leo ma na mele a lakou i mele mai ai, ma ka olelo Hawaii wale no ka lakou mau haa- wina o ka hai paanaau ana mai a pela no hoi me ka lakou mau himeni. Namanao Paipai Na ke Kahukula Sabati nui Sam K. Kahele kekahi mau manao pai- pai e hoeueu a e hooikaika ana i na haumana a pau e hoomau aku i ka hana ana, e huli a hookomo mai i mau haumana hou no ke kula sabati, a o ke kolu e huli aku a hookomo mai i mau haumana hou i ko o ka ekalesia elike me ia i hooloheia ma ka Ahahui Euanelio Hawaii i noho ai ma Hilo. Na ka hope kahukula sabati nui kekahi mau manao hoeueu e hele ae ke kula sabati o Ewa i ka Hoike Hui o na Kula Sabati e malamaia ami ma ka ekalesia o Kalihi-Moana- lua ma ke sabati o Sepatemba 21. Hookuuia na hana ma ku hora 12:35 mahope o ka himeni ana a ke anaina ame ka leo pule mai ia Sam K. Kahele mai. MAKAIKAI HOLOPONO KA HOPUIA ANA NO KA HOOPAE WAIONA Mamuli o kekahi hana maalea, ma ka hookohukohu ana he kiakaa no kekahi kaa kalaka halihali ukana, i paa ae ai ho haole o Matthew Mogana, he kupakako no ka mokuahi lawe koa Cambri, i ka hopuia ma ka Poalima aku la i hala, no ka hoao ana e hoopae mai ma ke awe ma-lu, i ka waiona, i hiki aku ka waiwaiio ma kahi o ka hookahi kaukani dala, ia Solomon Wong, he akena hookapu waiona no Honolulu nei. He elua mau pahu lole nunui, i piha i ka waiona, i hookauia maluna o ke kaa kalaka, a laweia aku no ke alanui ololi Aiona, a ma kahi o A. E: Metcalf, i paa ai kela kupa-aole, nae na Solo-mon Wong i hopu, aka na James Moriyama, kekahi no o na akena hookapu waiona. No ka hookolo ana mahope o ka meheu o ka poe hakihaki i ke kana-wai hookapu waiona, kau ae la o Solomon Wong, maluna o kekahi kaa kalaka, a holo aku la no ka uwapo, no ka halihali ana mai i kekahi mau pahu elua no ka halekuai o Akana ma ke alanui Kekau-like. He Pilipino kona kokoolua ma luna o kela kaa, ua loaa i'o aku la na pahu elua e waiho ana ma ka uwapo, he mau pahu lole, i kauia me na inoa o na aliikoa. Ua Iawe po-lolei o Mr. Wong i na pahu lole no ka halekuai o Akana, a malaila i kau mai ai o Mr. Morgan, me ke	kauke ana aku ia Wong e holo ma ke alanui Moi. Iloko o keia manawa a ke kaa kalaka me na pahu lole elua malu- na, e holo la mamua, aia o Mori- yama, ka elua o na akena hookapu waiona mahope aku kahi i hookolo ai. Holo aku la kela kaa kalaka a hoea i ke alanui Muliwai, mailaila ae no ke alanui Beritania, alaila kauoha aku la o Morgan, e holo po- lolei ke kaa no ke alanui ololi Aiona. I ka hoea ana no kela alanui Ololi, ua ukuia aku la o Wong, he elua dala no ka lawe ana i kela mau pahu, me kona hoolalau wale ana iho no, i ole ai e kaawale kela mau pahu mailuna aku o ke kaa, me kona haawi ana mai i hoailona ia Moriyama, e hele aku e hooko i kana hana, o ka oili aku la no ia o ke kanaka o ke aupuni, a hopu aku la ia Morgan. I kinohi, ua hoole loa kela haole, aole me ia na ki o kela mau pahu lole, mahope mai nae, akahi no oia a ae aku, i ka nanaia ana oloko o na pahu i ikeia ai ua hele a piha i ka waiona, o kona lawe loa ia ae no ia no ke keena o ka Loio Ameri- ka Carden. Ua akoakoa ae nie ka Loio Ame- rika Carden, kona hope oia o J. Hughs, Magoon, me ka hoohaia okoa ia ana o na hora ewalu, ma ka noke ana i ka mele ia Morgan. Ma ka manaoio o na luna oihana federala, ua hookomoia mai ka wai- ona, ma ke ano ma-lu me ka maa- lahi Noa, ma keia ano iho la iloko o na manawa ae nei i hala, a e hoo- kolo mai ana kela mau luna oihana, ma ka meheu o ka poe hakihaki ka- nawai, na lakou e hoolako mau mai nei i keia kulanakauhale, me na waiona paakiki o ka hiki ana ke hanaia maanei. Ua ae okoa ae kela kupaikako i kona hewa, ma ka Poakahi nei, imua o ka aha federala a kauia mai ka hoopai 6 $500.00 maluna ona. EMI IHO NA MANA KOHO O HONOLULU NEI I KEIA KAU Mahope iho o ka paa ana o ka buke hoopaa inoa o na mana koko baloka, no ko Kulanakauhale a Ka- lana o Honolulu nei, i hoomaopopo- ia ai, ua emi iho na mana koho, no keia kau koho baloka wae moho, mamua o ke koho baloka, no na luna oihana o ke kulanakauhale i hala aku nei. Ma ke koho baloka, no na luna oihana, iloko o ka mahina o Nove- maba o ka 1923 aku nei i hala, he 19,264 ka heluna nui i ikeia, aka no keia kau koho baloka wae moho e hoea mai ana, he 17,855 walo no ka nui o ka poe koho baloka, ua like me 1409 ke emi iho o ka poe koho baloka ma keia kau, i ko ke kau koho baloka koke aku nei i hala. Ma ke kau koho baloka aku nei i hala, o na luna oihana o ke ku- lanakauhale, he 2452 mau mana ko- ho baloka, i koho ole; ke maheleia ina na apana, he 1447 no ka apana eha, a he 1005.no ka apana elima. Ua holoiia na inoa o ka poe i koho baloka ole mailoko aku o ka buke o ka poe kupono i ke koho baloka; nolaila o ka poe hou i hele ae e hoo- paa i ko lakou mau inoa, mamua o


	LEHULEHU NA WAHINE OPIO HULI HANA O ia mau ke komo nui mai o na wahine opio huli hana i Honolulu nei me he waikahe la, iloko o ka mahina a Augate i hala aku la ame koia mahina pu, 194 ka nui o na wahine opio mai Amerika mai i hoo- paa ae i ko lakou mau inoa ma ke keena huli hana na na lala o ka Ahahui Kristiano o na wahine, a mailoko ae o ia huina he 143 i koo- nohoia ae ma kekahi mau wahi e hana ai, he 60 pakeneka o ia huina i loaa na hana paa mau. O ke kau- oha no na limahana no ka mahina he 361. Ma ka hoike a ke kakauolelo o ko keena huli hana na na wahine opio, o ke kulanalana kiekie loa o ka uku he $1100 no ka makahiki. O ka heluna o na wahine i hoonohoia aku ma na kulana hana like ole, elike me ka makaukau i loaa i kela ame keia o ia keia: Kakaupokole, he 15; kakauolelo me kikokikohua, he 6 malama buke moowaiwai, 2; kuai lole maloko o na halekuai, 3; kumukula a'o himeni, 1; mea haawi laia ma kekahi o na banako, 3, 'lu- nahoohana maloko o ka haleaina, 1, kahuma'i, 4, wahine malama keiki, 1. makuahine no ka halekula a nome, 2 . kumukula no na haumana a'o hou, 1. mea malama hale a mea ma'i, 1, kuene. S, no na hana ma na home, ke 73 a no na hana o kela ame keia mo he 17. HOUIA ELUA A MAKE I KA PAHI MA MAUI Ma ke Sabati o ka pule aku nei i hala, i kulike ai mea kekahi moo- lalo, o ka hoounaia ana mai no Ho- nolulu nei mai Waikuku mai, i houia oe ai he wahine Pilipino 1 ka pahi e make loa, e kekahi wahine Pili- pino no, a hou pu aku la i ka pahi i kana kane, hookahi ka make like, ana o kela kane me ka wahine. I kulike ai me kela moolelo la- weola o ka wahine mare a ka Pili- pino i make, a nona hoi ka inoa o Ameteria Escorbiso, ka mea nana i hou ka pahi, a ua paa ae oia i ka hopuia e na makai, a o ka wahine Pilipino hoi i make, o Maria La Costa kona inoa. Ma ka manawa i hopuia ai o ka wahine hou-pahi e na makai, i hoike me ai oia i ke kumu o konu hooko ua aku i kela hana, mamuli no ia o ka hana lokoino a kana kane iaia,	hele aku la me ka wahine okoa: Wahi a kela wahine Pilipino, iloko ka o ka mahina mua o keia maka hiki, ua holo aku la kana kane no Manila, a i kona huli hoi ana mai no Hawaii nei, na holo pu mai oia e kekahi wahine, ana o ka olelo ana ae, he wahine na kona kaikai- ia, e noho pu ana ma Puunene. Ua manaoio ka wahine mare a keia Pilipino i kela mau olelo, pela hoi me na hoaloha, no ka mea uri hoihoiia aku la ka wahine malihini, me ka hale a ke kaikaina e noho ana. He manawa pokole mahope mai, ala ae la kekahi pilikia mawaena e na hoahanau pilipino, ahiki i ka hoehaia ana aku o ke kaikaina e ke kaikuaana, no keia kumu i hoike okoa ae ai ko kaikaina, he inoa wale iho no kela wahine nana, aole nae he oiaio, o ka mea, oiaio, o kela no kekahi o na wahine a kona kai- kuaana. I ka noho hookahi aua iho a kela wahine malihini maloko o ka hale o ke kaikaina, oiai ua laweia aku la kela Pilipino no ka halema'i, ua hoi aku la ke kaikuaana no kela hale e noho ai, me ka hoohemahema mai la i kana wahine ame ka laua mau keiki; a ua lilo kela hana, i kumu hoopilikia loa i ka noonoo e ka wahine mare. Me ka manao inaina iloko ona no kana kane, kii aku la ka wahine mare i kekahi pahi, a ma ka po o ka la Sabati i oleloia ae nei, i hooko okoa aku ai oia i kona ma- nao inaina, ma ka pepehi ana i kana- kane, ame kela wahine okoa aku a make. KA HOIKE KULA SABATI O KA HAPAHA EKOLU O KA IA HAMAULEO E Mr. Lunahooponopono: — Ma ka hora 10:30 A. M. o ke kakahiaka sabati o Sepatemba 14 ka hoomaka ana o na hana hoike o ke kula sabati o ka la hamauleo malalo o ke alakai ana a ka hope kahukula sabati nui o ka Mokupuni o Oahu; malaila pu ae ke Kahukula Sabati nui Sam K. Kahele no ka nana, ana i na hana a na kula sabati o na Kona. Ma na haawina i hai paanaau ia mai ame na himeni i melee mai a pela hoi me na dala i luluia mai e na haumana no ka pomaikai o ia kula sabati ua ikeia he kula sabati neemua ko Ewa, hookahi nae papa kula sabati a kou mea kakau ; hao-


o ke Sabati mai. O Hawaii me Kauai ka i hookuku mua ma kela Sabati, me ka aha'i ana o ka hui o Hawaii i ka lanakila ma o na aipuni la he 10, ka 7 ma ka aoao o ka hui o Kauai. Ma ka hora ekolu hoi a oi o kela auwina la, i halawai ae ai na lui lanakila, o ia ka hui o Honolulu nei me ko Maui. Iloko o na komo ana eiwa, ua pa'iapa'i na aoao a elua, me na. aipuni he eono pakahi?» nolaila ua paani hou no ka umi o na komo ana, ma kela komo ana, i loaa ai he hookahi aipuni hou i ko Honolulu nei hui, o ka lilo ao la no ia o ka inoa moho. Nolaila ma ke ano nui ke olelo ae, ua kaa ka inoa moho i ka Wan-derers o Honolulu uei, i ka hui o Mani ka helu elua, a i ko Hawaii ka helu ekolu. No ka hui o Kauai, pole he lanakila hookahi i loaa, oiai hoi he hookahi manawa i lanakila ai ka hui o Hawaii me ko Maui. HOOMAKA NA REPUBALIKA I KA HOOUKA KALAIAINA Malalo ae nei o Aala Paka, mu ka po o ka Poaono aku la i hala, i ki ae ai na moho Repubalika; i ka lakou mau pukuniahi, o ka hoouka kaua kalaiaina, no keia kau koho baloka wae moho, e hoea mai ana ma ka Poaono, ka la 4 o ka mahina o Okatoba ne nei. Ma kahi o ka aneane e piha ka elua kaukani o ka poe i hoea ae no ka hoolohe aua i na haiolelo; hookahi kumu o ka piha ole ma kela po, o ia no ka nui o na walu a ka lehulehu e hele ai, a ua hoopaneeia aku no hoi kekahi poe, mamuli o ka haule ana iho o na pakaua ma kekahi mau manawa e malamaia ana na haiolelo. Ua akoakoa ae na moho apau	ma kela halawai, me ka haawiia ana ia lakou he manawa e ku mai ai imua o na maua koho, a hoikeike ia lakou iho, me kekahi haiolelo po-kole, no ka lakou mau mea e hana aku ai no ka pono o ka lehulehu. O Mr. A. L. Castle, ka lunahoomalu a ke komite kuwaena Repubali-ka, ka lunahoomalu o kela halawai, a nana i hoolauna pakahi mai i na moho apau. Iwaena o ka poe maluna o kahi haiolelo, o ke Kamaliiwahine Kawananakoa kekahi, pela me Mrs. P. L. Rice, no ka hoohanohano ana i na moho. Malaila pu ae na molio elele lahui Rice ame Conkling, me ko laua hoakaka nua umi, no ko laua hoopaa ana e kakoo aku i ka mea o laua i lanakila ana ma keia paio kalai aina. Ua kaheaia ua moho, elike me ka papa kuhikuhi, no ke ano o ke kamailio ana, a ua makaala mau ka lunahoomalu, i ka wa e pau ai na minuke, e kamailio ai e kekahi moho ma ko kahea ana aku iaia; aka nae, he mau moho no kekahi i loihi loa ka lakou kamailio ana, a pokole mai no hoi ka kekahi poe. He hui hookani pila o na wahine, ke kalapu nana i hoonanea ae i kela halawai a na moho, me ka piha ohohia o ka poe apau i hoea ae ma kela po. No keia mau po aku, a hoea wale i ka po hope loa a na moho e malama ai i na hana haiolelo, ua hoo-maopopoia na wahi e malamaia ai o ka halawai a na moho, ma ka apana eha ame ka apana elima. Ma keia Poalima hoi, e hoomaka ai na moho Demokarata i ka lakou hooikaika kalaiaina, e hoomakamua ana ma na apana kuaaina, a ma ka po hope loa, malalo ae nei o Aala Paka, e hui ai na moho apau.	KEKAHI MAU ULIA MA KA PULE I HALA AKU LA Mai Kaunakakai, Molokai, mai kekahi mau mea hou o ka loaa ana ae e hoakaka ana no kekehi mau ulia poino oi aku a emi mai, ma kekahi mau la o ka pule aku la i hala a e hoakaka ana penei: He Pilipino limahana no kekahi o na hui mahi halakahiki ka i kauoia e ka hoki no kekahi wahi mamao ma ka manawa i hihia ni ko- na wawae i ke kaula. Lehulehu ka na wahi o kona kino i moku- moku, paholehole a hakihaki na ni- ho, aohe nae he iwi i haki. Ta Raymond Joan opio e paani kinipopo ana ua ku mai la kekahi maka ona i ka popo ma ka la Sabati, a nahaha ke aniani o kona makaaniani me ka moku o ka maka hema. Ma ka Poakahi mai o ia holo kikipau no ka ia o ke kaa otomobile o Sam Kaai e kau ana a hooku'i me ko kumu, kiawe a kiolaia oia imua a eha ka akemama ma ka nono hema a hele mai ke koko ma kona waha. Maluna o ka manele i laweia ae ai oia no ka hale hoahu laau, a malaila i oi loa aku ai ko kahe ana o ke koko. He poe e ao kekahi i halawai mo na poino ulia he liilii mai nae ko lakou mau poino. Ma ka la Sabati he Pake o Ah Ki ka inoa, ka mea i oeia e ka bibi waiu ma kona lima akau ma ka hale uwi waiu ma Mapulehu a weluwelu ka lima, a no ia eha ona i humuhumuia ai me ke kauia i ka laau maloko o ka hale hoahu laau. ASHLAND Ariz., Sept. 21— Eono mau kanaka i make a he ehiku i eha ma ka manawa o ko tonado i pa mai ai me ka ikaika ame ka hikiwawe loa i keia wahi.

ke paniia ana o ka puka, no keia koho baloka wae moho, he 1043.

Mahope koke aku o ke koho baloka wae moho, o ka la 4 ae nei o ka mahina o Okatoba, e wehe hamama hou ia ana ka buke hoopaa inoa, no ke koho baloka aku o ka mahina o Novemaba.

Ua ikeia ke emi ma na mahele koho apau, mai na kane a na wahine he nui ke emi ma kekahi mau mahele, a he uuku hoi ke emi ma kekahi mau mahele, eia nae ua like loa na mahele koho apau, a he mau mahele kakaikahi loa, ka i loaa hou mai o na mana koho i keia kau koho wao wae moho.

LILO IA HONOLULU

NEI KA INOA MOHO

O na hookuku kinipopo mawaena o na hui kinipopo o na mokupuni, no ke alualu ana i ka inoa moho, no keia makahiki, na aha'i ae ka hui kinipopo Wanderers o Honolulu nei, i kela hanohano, ma ka loaa ana iaia he elua manawa e lanakila ai, me ka haule ole iloko o na hookuku ana no elua manawa.

Ua kaa i ka hui kinipopo o Maui ka helu elua, aohe no nae he wa, a lilo ka inoa moho i na keiki o Maui, ma ka ulia pomaikai wale no, i lilo ai ke eo i ka hui o Honolulu nei, ma ka loaa ana he hookahi helu oi mamua o ka hui o Maui, iloko o na paani ana he umi, a na hui pakahi, ma ke Sabati i hala.

He eha ka nui o na hui kinipopo, i komo ma keia hookuku ana no ka inoa moho o na mokupuni, o ia na mi o Kauai, Honolulu, Hawaii amo ko Maui.

O na hui kinipopo o Hawaii ame ko Kauai, ka i ku mua ae ma ke kahua mokomoko, ma ka hapalua o ka hora ekahi o ka auwina la o ka Poaono i hala, a ma ka hapalua hoi o ka hora ekolu o kela auwina la no, i ulele ae ai na hui o Honolulu nei me ko Maui.

No ka piha ohohia o na mea apau e ike i kela hookuku ana o na hui kinipopo o na mokupuni, ua hele ke kahua kinipopo o Kamoiliili a piha i ka poe makaikai.

Ua aha'i ka hui kinipopo o Maui i ke eo, mai ka hui mai o Hawaii, ma ka paani mua o kela la ma o na aipuni la he 5 i ka 1 wale no ma ka aoao o ka hui kinipopo o Hawaii.

No ka elua mai hoi o na hookuku ma kela auwina la, ua haule ka hui o Kauai i ko Honolulu nei, ma o na aipuni la he 7 ma ka aoao o ko Honolulu nei hui, a he 3 o ka hui o Kauai.

I kulike ai me na ola o kela hookuku kinipopo o na hui o na mokupuni, ua halawai hou na hui i haule, pela me na hui lanakila ma k'e kahua paani, ma ka auwina la