Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 38, 18 Kepakemapa 1924 — Page 6

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAIl

UA MOOLELO HOONANEA, NA NUHOU KALAIAINA
ME NA NUHOU O KA MANAWA

AOAO NO NA MANAO PEPA
SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H.. POAHA, SEPATEMABA 18, 1924.


HAULE ILOKO O KA LUA UKANA A MAKE LOA Ia Sung Park Chung, he kanaka hana ma na uwapo e laweia ae ana i ka Halema'i Moiwahine me ka awiwi loa o ia ka wa i lele loa ae ai kona hanu hope loa, mamua o ka hoea ana ae ilaila. Ma ka moolelo e pili ana i ka make ana o nei kanaka, e pani ana ka oia i ka puka o ka lua ukana o ka mokuahi Calawaii, oiai ia e pili ana ma ka uwapo 16, ma ka hora 6:30 o ke ahiahi Poalima aku la i hala, a i ke kapeke ana o kona wawae ua wala aku la oia a haule iho la iloko o ka lua ukana ma kalii he 75 kapuai ke kiekie, a mamuli o ia haule ana ona i halawai ai oia me ka eha kukonukonu Ioa i lilo ai i kumu nona e make ai, a no ia mau eha kukonukonu loa i moe- uhane mua ole ia eia i hoihoiia ae ai oia no ka Halema'i Moiwahine, eia nae, mamua o kona hiki ana ae ka ilaila ua lele loa ae la kona hanu, elike me ka hoike a ka Makai Solomon Kekipi o ka hoike ana ae i ka halewai. Ma ka oleloia ua naha ka iwipoo a ua haki ka a-i o keia kanaka ma kela haule ana ma kela wa- hi kiekie, elike me ka ike a na kauka. Ma ka hora 10 o ke kaka- hiaka Poaono nei i kahaia ai kona kino e ke Kauka R. G. Ayer no ka nana ana i kona mau wahi i eha. HE UMIKUMAMAKOLU MAU PAAHAO HAUOLI I HOOKU- UIA MAI Ma ka oleloia he huahelu paka- laki ka umikumamakolu aka nae oia ka huina o na paahao i hookuuia mai ka halepaahao teritore mai ma- lalo o ka hoomalu ana a ke au- puni a na paahao i hoohalahala ole ai. Ma ka Poalua nei ke ka- kau ana o ke Kiaaina W. R. Farr- ington i kona inoa maluna o na palapala hookuu no ka hele lana- kila hou o keia heluna nui o na paahao, elike me ka loihi o ko la- kou malama ana ia lakou iho pela ka loihi o ko lakou hele lanakila ana, o keia pono i loaa ae la i kela heluna nui o na paanao ma- muli ia o ka John C. Lane, ka ma- kai kiekie o ke teritore hoapono ana. O keia na inoa o ia poe i hoo- kuuia mai, ko lakou mau hewa pa- kahi i hoopaiia ai ame ka loihi o ka manawa o ko lakou mau hoopai pakahi: Tom Wong Cain, hoopaiia aole e emi iho malalo o hookahi a aole hoi e oi ia ku maluna o ka 20 makahiki no ka wawahihale ma ke degere ekahi; Juan Moreno, hoopaiia aole e emi iho malalo o ka elua a aole hoi e oi aku. maluna o ka 20 maka- hiki no ka hewa wawahihale ma ke degere ekahi; David Leleo Apio, hoppaiia aole e emi iho malalo o elua a aole hoi e oi aku maluna o 20 makahiki no ka hewa wawahi hale ma ke degere ekahi; Pedro de la Cruz, hoopaiia aole e emi iho malalo o elua a aole hoi e oi aku maluna o ka 20 makahiki no ka wawahihale ma ke degere ekahi; Sam Kealoha, hoopaiia aole e emi iho malalo o ka eono mahina aole hoi e oi aku maluna o ka elima makahiki no ka hoololi ana i ke- kahi kaa me ka mamaoino; Pedro Espinosa, hoopaiia aole e emi iho malalo o ekolu a aole hoi e oi aku maluna o 40 makahiki no ka aihue ma ke degere elua; Hilario de la Cruz, hoopaiia aole e emi iho ma- lalo o ekolu a aole hoi e oi aku maluna o IO makahiki no ka hewa aihue ma ke degere ekahi; Robert Pelio, hoopaiia aole e emi iho ma- lalo o 18 mahina a aole hoi e oi aku maluna o elima makahiki no ka hewa apuka; R. Nishihama, hoo- paiia aole e emi iho malalo o hoo- kahi makahiki aole hoi e oi aku ma- luna o 5 no ka hewa hoeha me ka mea eha ku i ka make; R. Pomai- kai hoopaiia aole e emi iho ma- lalo o hookahi a aole hoi e oi aku maluna o ka 20 makahiki, no ka hewa wawahihale ma ka degere ekahi; Leong Sshun, hoopaiia, aole e emi iho malalo o hookahi maka- hiki a aole hoi e oi aku maluna o ka 20 no ka hewa wawahihale ma ke degere ekahi; Charles Lugo, hoopaiia aole e emi iho malalo o ka 6 mahina a aole hoi e oi aku maluna o ka 5 makahiki no ka hewa hoeha nie ka mea eha ku i ka make; ame Richard Hong i hoo- paiia ai aole e emi iho malalo o hookahi aole hoi e oi aku moluna o o makahiki no ka hewa wahi puu- paa. Pehea ana la ka loihi o nei poe e noho ai iwaho nei a paa hou ae no i ka hopuia? E wehe hou ae ana ka Hui Kokua ame Manawalea o na Poola he hoi- keike tabalo ame hulahula maloko o ka Phoenix Hall, ma ka hora 7:30 o ka po o keia Poaono iho, Sept. 20, 1924. E loaa no na tikiki ma ka puka komo ma kela po.	Nuhou Kuloko Nui ka uwauwa o na makaainana hookaa wai o ka apana o Kamoi liilii no ka paaia o ka wai ma ka hora 6 kakahiaka aia no ka loaa o ka wai i ka hora 7 o ke ahiahi Ua hoounaia aku ka hoike maka- hiki a ke Kiaana W. R. Farring ton no na hana maloko o ke Teri tore o Hawaii i ke Kakauolelo o ka oihana kalaiaina, Huber Work ma ka ekeleka o ka Poakahi nei. He hoike hui o na Kula Sabati ke malamaia ana ma ka luakini Ka hauohelemona, mauka ae nei o Ka lihi, ma keia Sabati iho, Sepatemba 21, a ua manaoia e hoea ana na Kula Sabiti apau o ka mokupuni o Oahu malaila ma ia la. O Alatau Wilder ka malihini hanohano ma ka hukilau ame ka luau i malamaia ma kapakai o Kai lua ma ka auwinala o ka Poaono o k pule aku la i hala, ma kahi o 125 poe i akoakoa aku ma ia luau, na kane ame na wahine. Ma ka la i nehinei i hoihoiia ma ai o Fernandez i Honolulu nei ma Kauai mai Na kekahi makai ma Honolulu aku nei i kii aku iaia. Mo keia Sabati iho, Sepatemaba 21 oia ka manawa i hooholoia e ka Aha hui Euanelio Hawaii o ke Teritore i la haipule maloko o na ekalesia apuni ke teritore no ka nonoi ana i ka mana lani e launa mai ka Uhane a hoala ae i na uhane o na haipule apau. Maloko ae nei o ke awa, na heihei waapa ma keia Poaono iho, ka la kulaia Heihei Waapa, kekahi o na la e hoomaha ai na hana aupuni apau, a e paniia ai kekahi mau hale oihana o keia kulanakauhale. No ko ku makaukau ana ma ka aoao o ke aupuni, ma na hihia o na Pilipino olohani o Hawaii, i hookohu mai ai ka Loio Kuhina Matthewman i ka Loio H. C. Huber, i hope nona, no ka mokupuni o Hawaii. Ma ka auwina la o keia Poaono e hookuku ai na hui kinipopo o na mokupuni like ole no ka inoa moho o ke teritore, o na hui elua e loaa ana ka lanakila, ma ka paani o keia Poaono, o laua ke hookuku hou, ma ke Sabati ae, no ka inoa moho ame ka helu elua, pela hoi na hui e haule ana, no ka helu ekolu ame eha. Maloko o ka hoike a ka loio Charles S. Davis o ka waiho ana ae ma ka Poakahi nei imua o ka Lunakanawai Ray J O 'Brien, ka mea nana i huli a hooia i ka moo- helu waiwai «a na kahuwaiwai o na Kula Kamehameha, ua hoahewa loa oia i na kahuwaiwai no ka hoo- haiki ana i na haumana o na kieki wale no a na Hawaii koko piha ke koino i na Kula Kamehameha, a e hoakaka pu ana oia aole i ikeia kekahi hoohaiki maloko o ka palapala kauoha a ke Kamalii- wahine Paualu, aka o na keiki a na lahuikanaka apau ka i aeia e komo ae ia mau kula KOIKOI KA EHA I LOAA IA A. F. COOKE Me ka pouli o ka noonoo me ka nui o ka eha ka laweia ana ae o Amos F. Cooke, no ka halema'i o na poino ulia ma ka hora 7:45 o ka po Sabati nei, a mahope iho o kona lapaauia ana malaila ua lawe loa ia ae oia no ka Halema'i Moiwahine mahope o kona hooku'iia ana e ke kaa otomobile maluna o ke alanui Beritania ma kahi kokoke i ka ha- lepule o Kaukeano e ke kaa otomo- bile e kalaiwaia ana e Connelius Swallie, o Kaimuki, elike me ia a ka Makai J. P. Gomes, o ka hoihoi ana ae i ka halewai. E hele ae ana o Cooke mai kekahi aoao o ke alanui Bcritania a i ke kahi aoao, elike me ka hoike a ka Makai Gomes, a e holo mai ana hoi o Swallie no ke kaona nei, ma- Iuna o ke kaa otomobile, a no kona kuhihewa ka e ku iho ana o Cooke ahiki i kona hala ana mai alaila hele mai, aka nae, ua hoomau mai la no o Cooke i ka hele ana, a ua hoomau mai la no hoi o Swallie i ka holo ana o ka hooku'i ana ka nea i ikeia a hina o Cooke ilalo. Ua lawe mua ia mai ka mea i eha no ka halema 'i o na poino ulia a malaila aku i laweia ai no ka Hale- ana 'i Moiwahine. Aole i hooholoia ka naha a naha ole paha o ke poo o Cooke ma ka manawa o ka nana ana o na kauka ma ka po Sabati nei. Ma ka oleloia na mokumoku a paholehole ke poo o Cooke me kekahi mau eha e ae ma ke kino.	KUU KANE ALOHA, UA HALA, E Mr. Lunahooponopono o ke Kuo- koa, Aloha oe: — E oluolu mai oe i kekahi rumi kaawale o ka hiwahiwa a hookomo iho i keia mau hopuna- olelo e kau ae la, i ike mai ai na kini na lehulehu o kuu kane aloha i hala, Mr. Keawepooole, mai ka la hiki ma Kumukahi ahiki i ka welona a ka la i Lehu» moku au i ke kai oiai ua olu- olu i ka Makua Mana Loa, ka lawe ana aku i ka hanu ola o kuu kane i aloha nui ia, mai ko maua home aku ma Pauoa i ka hora 12 awakea o Sept. 3, 1924, a waiho iho Ia i ke kino e. moe oni ole ana imua o'u me ka maua lei aloha Miss Pearl Ma- healani Keawepooole. Ua hanauia kuu kane aloha mai LAPANA KEAWEPOOOLE, ka puhaka mai o Mrs. Lilia Moa- keawe (w) me Mr. Keawepooole (k) ma Pauoa, i Oct. 9, 1859; ua piha iaia na makahiki he 64 11 mahina, me 28 la o ka hanu ami i na ea hui- hui o keia ola honua ana. He kupa, he kamaaina oia no Kalikolehua o Pauoa, he kamaaina i na poe apau o keia kulanakauhale, mai ka poe kie- kie a ka poe i like meia oiai oia e noho ana ma kana oihana mua he luna pena hale «a mahope mai i ka lilo ana o Haalilio ilamuku nana i hookohu ae i kuu kane aloha, (Ke- awepooole) i makai kula, ma ia oiha- na oia i noho loihi ai he man maka- hiki a pau o Haalilio noho mai o Kale Loke i Ilamuku, nana i hoo- kohu hou ae i kuu kane i wiliki o ka halepaahao kalana, a malaila oia i ku iho la ahiki i kona pauaho ana mai la. E kala mai ia'u, ua loaa mua no oia i keia ma'i i Mei 1922, mailaila mai a Iune makahiki 1923 pau, he ma'i he nae, me ka paupauaho. Mai ia wa mai ola maikai mai oia, ahiki iho la i Iune 24 1924 loaa hou no ia ano ma'i mua ona, a hala wale aku la i Sept. 3, 1924. Auwe kuu kane e kuu hoapili hoi o na wa apau; kuu makuakane, kuu mama, auwe aloha ino oe, haalele iho la oe ia'u me na keiki lehulehu ?, kaua, na moopuna lehulehu, me na hunona oiai na'u keia ohana nui mo ka'u kane mua, eia nae, ua luhi pu no keia kane aloha a'u i ka'u mau keiki a mau moopuna, pela no hoi ia'u kana wahine, pela pu i na ohana apau. O kuu kane aloha he puuwai ha- mama, hua poe apau, he oluolu he palena ole kona lokomaikai, a'u i ike pela no kekahi poe mawaho aku. O kuu kane he hoahanau kahiko no ka Ekalesia o Kaumakapili, he una no ia ekalesia, he lima akau no ka ke Akua hana, he makua e hookipa ana i na Kula Sabati, ma ua mea e oluolu ai ke kino, he ma- kaala oia i na hana ,a ke Akua ua pau iho la. I Aperila 1924 iho la no hoi pu mai la me a'u kana wahine he hoahanau no ka Ekalesia o Ka- waiahao, oiai au ma ia ekalesia. Ua hoohuiia maua ma ka berita maemae o ka mare i Iulai 4, 1913, a ua piha ia maua na makahiki he 11, me elua mahina o ko maua pili pu ana, a waiho iho la ia'u e u aku mahope nei me ka naau manawaino. Ma keia, ke haawi nei au i ka'u hoomaikai nui ia Kale Loke ka mea nana i haawi mai i kana hana i O KA MA'I AKEPAU KA OI AKU E LAHA MAI NEI Ma ka nana ana i ka hoike a ka papa ola no ka mahina o Augate elike me ia o ka hoopukaia ana ae ka ma'i akepau no e kau nui ia nei ka weli ka oi aku o ka laha ame a luku i na kanaka maloko o ke Teritore holookoa o Hawaii, o ka heluna nui o na ano ma'i like ole, o a na ma'ilele hikiwawe ka loaa ku i kekahi poe he elua haneri ame umi-kumamakolu. No ka ma'i akepau he 73 mau ma'i, hou i ikeia; ma'i kunu kalea e 21; he 22 poe ma Oahu i loaa ia no ma'i; no ka ma'i "Flu" he 4; no keia heluna he 11 ma Waia- ua, a he 13 ma Koolauloa a 1 malo- ko o Honolulu; he 14 mau ma'i ula- i, no Oahu wale iho nei no ia mau ma'i i ikeia; he 13 mau ma'i eha ka puu, he 8 ma Oahu nei, a no ekahi mau ma'i e ae mai ka 1 a ka iwa poe i loaa.


Nuhou Kuwaho DAYTON, O., Sept. 14. -Ina no ka malie maikai o ka lewa e lele aku ana na Lutanela Lowell R. Smith ame Erik Nelson, na kanaka kaapuni honua Amerika e hookokoke aku nei i ka pahuhopu, no Kikako ma ka hora 10 o ke kakahiaka apopo. SYOSSET, Sept. 14— Me he mea la e haalele mai ana ke Keikialii o Wale no Kanada ma ka Poaha eia eia ianei no ka naua ana i na aina o Burden maanei a ia manawa hookahi ua komo pu aku oia e paani polo me na lahui e ae. Malia e holo aku ana oia ma ke kaa otomobile ahiki i Montreal, o ia ka mea i loheia mai. TOKIO, lapana, Sept. 14.— Ma ke- ia kakahiaka i pa-hu hou ae ai ka luapele Asamayama he luapele aneane he 50 mile ma ke komohana akau aku o keia kulauakauhale. Ua puka ae na uwahi uliuli mai kela kuahiwi ae ua uhi paa ia na apana e hoopuni mai ana me ka lehu ame ka lepo. BUENOS AYERS, Sept. 14.— Ua kaupalenaia na nupepa i elua aoao e hoopukaia ai elike me ka lono i loaa mai ianei, mamuli o ka hoo- kapu a ka oihana koa maloko o Santiago. Ua aponoia kela hookapu ana e kekahi komite o ekolu lala. TOKIO, Sept. 13.— He taifuni (makani hele uluulu) ka i pahola ae maluna o ka Mokupuni Kyushu a ma ka hapa komohana o Honshu ma ka po i hala, a haalele iho la mahope i na alina a kona inaina he 60 poe i make a i hoehaia. noho pu iho la me William Punohu a me kona umu hoa paahana (makai) na makamaka na hoaloha na oha- na apau a me ka Ahahui Poola wa- hine e hoomaikai nui aku ia lakou, i ko lakou ku kiai ana no ka'u mea aloha, a me ke kai pu ana i ka huakai hope a kuu mea aloha he kane, pela pu me ka poe apau i lawe mai i ka lakou mau poke pua pela pu me na Kahu Ekalesia, Rev. H. Poepoe ame Rev. Akaiko Akana, na keia mau makua i puana hope i ua olelo a ka Haku maluna o ke kino wailua o kuu mea aloha ma kahi o Silva a ma ka ilina o Nuu- anu a pela po me kuu Aahui Poola (w), ke hoomaikai nei au ia lakou no ko lakou ku kiai ana a me ko lakou kai pu ana ma ka huakai hope loa o kuu kane alona. Na ke Akua e hoomama mai i kuu naau luuluu a kaumaha. Ke hooki nei au me ka waimaka a maluna ou e ka Lunahooponopono me na keiki o kou papapa'i ko'u welina hope loa. Owau iho no me ka luuluu, MRS JULIA S. KEAWEPOOOLE, Me ka Ohana. Pauoa, Honolulu HOEA MAI NA HUI KINIPOPO O NA MOKUPUNI NO KA HOO- KUKU ANA NO KA INOA MOHO. Ma ke kakahiaka o ka Poalua nei ame ka Poakolu nei i heoa mai ai i ke kulanakauhale nei na hui kini- popo o Maui, Hawaii ame Kauai, no ka hookuku kinipopo no ka inoa moho, e malamaia ana ma ke hua kinipopo o Meiliili ma keia Poaono iho. O na Hui e ulele mua ana o ia uo na hui Maui ame Hawaii, ma ka hora ekahi a ma ka hora ekolu o ia auwinala no e ulele ai ka hui o Honolulu nei me ko Kauai mau lae ula ma ia hana. O na hui e haule ana, o laua ke paani mua ana ma ke Sabati ae a e na hui lanakila ke ulele ae ana ma ka hora ekolu o ia auwinala. Ma na mea i loheia mai, eia .0 Hawaii	mau keiki ke hoolala mai nei i ke- kahi mau hana ano hou no ki hooka- haha ana mai i ko ke kulanakau hale nei mau keiki ina nae e loaa ana ia lakou ka lanakila. No ke Honolulu nei poe keiki, ua kamaaina lakou i ka lehulehu, aka no na keiki o aa kuaaina mai aole lakou i kamaaina i ko ke kulana- kauhale nei, aka, ua manaolana no ko Honolulu nei poe e lawe ae ana lakou i ka inoa mohe ma keia mau ulele ana aku a lakou. O HUBER KA I HOOKOHUIA AE MA KE ANO I LOIO NO HAWAII Ma ka Poakahi nei ka hoike ana ae o ka Loio Kuhina John A. Matt- hewman no kona koho ana ae ia S. C. Huber, ka loio apana mua o Hawaii nei, oia ke kanaka ana e hookohu aku ana ma ka Poalua iho nei ma ke* ano i hope nona nana e lawelawe i na hihia o ka poe Pili- pino olohani maloko o na aha hoo- kolokolo kaapuni ekolu ame eha ma ka aoao hoopii, ma ka Mokupuni o Hawaii. Mahope iho o ka hooko ana 5 ke- kahi hoohiki i kakauia ua holo aku ka Loio S. C. Huber no Hawaii ma ka hora 5 o ke ahiahi Poalua nei. O ka Lunakanawai Kiekie mua A. G. Robertson i kohoia ai e ka Loio Kuhina ma ka Poaha aku la o ka pule i hala i hope nona, no ka lawe- lawe ana ma ka aoao hoopii i na luhia olohani ma ka Mokupuni o Kauai, ua holo aku oia no Kauai ma ke ahiahi o ka Poakahi nei mahope o kona waiho ana ae i kana palapala hoohiki i kakauia me ka loio kuhina. Ua hoounaia aku e ka loio ku- hina i keia mau hope pakahi ona he leka e hoakaka ana o a hana i loaa aku ia laua ma ke ano he mau hope aole laua e manao iho e ukuia aku ana ko laua luhi e ke aupuni teritore. O ka laua ae- like no ka hana me ka Ahahui no ia a ka Poe Mahiko Hawaii, na ia ahahui e uku ae ia Iaua no ka hana a laua e hana aku ana, he kulena nae ko laua e hana aku ai no ke teri- tore malalo o ke alakai ana a ka loio kuhina, nana laua i hookohu aku ma ke ano he mau hope kui- kawa nona, aole hoi mamuli o ke- kahi mau kauoha mai ka ahahui mai o ka poe mahiko Hawaii. Aole E Hoopau I Ka Olohani "O ka papahana i hookoia aku e keia keena aohe ia i pili ma ke- kahi ano me ka hana o hoao aku ana e hoopau i ke olohani, "wahi a ka loio kuhina, "aka e hooikaika ana me ke kuio e hooko aku i na kanawai karaima me ka wikani i ka "poe apau i kue ia mau kana- wai. Ina e ikeia ana o kekahi o ka poe i kue mai i ka poe olohani o lakou ka i hana hewa, a i ole e hana aku ana paha i kekahi hewa karaima, o lakou ke hoopiiia ao a like ka ikaika o ka hoopai me ka poe olohani i hana hewa." O keia hookohu ana ne o ka loio kuhina i mau hope nona no ka hoo- pii ana i ka poe olohani aole i uiia ae i ke kiaaina no kana apono a mai elike me ia a ka loio kuhina o ka hoakaka ana ae wahi ana, he hana ia i hanaia me ka awiwi loa ma ka Poaha o ka pule aku la i hala, i mea e hiki ai i kekahi bepe loio kuikawa ke holo aku i Kauai ma ia ahiahi iho. Ma ka manao o ka loio kuhina, lohe no he waiwai o ka hoike ana ae i ke kiaaina ia mea no kona apono ana mai, no ka mea, aole na ke aupuni teritore e uku ana i keia mau kanaka, aole no hoi e unuhiia ae ana kekahi dala mai ka wai- hona hoolilo ae o ke kiaaina no ka aku ana ia laua, oa ka Ahahui o ka Poe Mahiko Hawaii e uku ae ana ia laua no keia hana. Aole I Hokohuia Aku I Hope O ka Lunakanawai mua William L. Stanley, ka loio i hoolimalimaia ae ai e ka Ahahui o ka Poe Mahiko Hawaii aole oia i hookohuia aku e	ka Loio Kuhina i hope, a i holo aku ai hoi i Kanai ma ka po Po- aha o ka pule aku la i hala no ko kokua, ana aku i ka Loio Kalana o Kauai A. O. Kaulukou, no ka hoopii ana i na hihia olohani, ua hoi mai i Honolulu nei ma ke kaka- hiaka Sabati iho nei. Ua hoi pu mai o John K. Butler, ke makau- olelo-puuku o ka ahahui o ka Poe Mahiko Hawaii ma ia kakahiaka mahope o kona hoohala ana i ke- kahi mau la ma Kauai no ka nana ana i ke kulana o na Pilipino olo- hani. NU HOU KULOKOOO No ke kukala ana 1 ka hoouka kalaiaina no keia kaa koho wae mo- ho, e ki ne ana na Repubalika, i ka lakou mau pukuniahi malalo o Aala Paka, ma ka po o keia Ponono' iho, a ma ka po o ka Poalima o keia pule ae, e nee ai na moho Demokarata imua o ke kahua kalaiaina. Ma na hoike o ka loaa ana mai Kauai mai, no. ke kulana o ua Pili» pino olohani, aole he mau hiohiona uluao'a i ikeia mahope iho o kola haunaele ma Hanapepe o ka pule aku la i hala, me ka nokeia ana o na wahi o na Pilipino olohani i k* huli e na makai no na pu ame na mea aha e ae malalo o ko lakou malu. Eia na lala o ka Ahahui Kamo- meha o keia kulanakauhale, ke hoo- lala mai nei no kekahi huakai ma- kaikai i ko kulanakauhale o Los Angeles, no keia mua iho, a ua manaoia e holopono ana kela mau hoolala ana, me ka nui o na Hawaii e holo ana ma kela huakai. NA MARE James D. Ackerman ia Alice K. Kaolulo Aug. 26. Henry M. Rogers Jr. ia Thelma Thompson Sept. 2. Harry O. Burke ia Mary Anu Lola Sept. 6 NA HANAU Na Hali Kanae ame Anelita Ka- leo he keikikane Aug. IO. Na August Moniz ame Annie Mioi he kaikamahine Sept. 2. Na Jacintho Moniz ame Alice Kipi he keikikane Sept. 9. Na Samuel K. Maii ame Mary Kahikina he kaikamahine Sept, 9. Na Bishop H. Pahia ame Alice Beckley he keikikane Sept. 12. Na William Winn ame Mary Ka- leionehu he keikikane Sept. 14. Na Mr. ame Mrs. Kahikina Akaka he keikikane Sept. 14. Na Mr. ame Mrs. Leo K. Poaha he keikikane Sept 14. Na Mr. ame Mrs. John Kealoha- pauole he keikikane Sept. 16. NA MAKE Ka-li, he bepe hanau hou, ma ka alanui Chun Hoon Sept. 10. Rope Puhaka ma ka Home Leahi Sept. 10. Lewaina Robelloi ma ka Halema 'i Moiwahine Sept. 11, William Miner ma ke kihi o na alanui Punahou me Moi Sept. 11. James Kalaiwahea, ma ke alanui Kanui Sept. 13. Anna Puleloa ma ke alanui Mao Sept. 13. Wilhelmina Kaaihue ma ke ala- nui Hustace Sept. 14. Winn, he bepe hanau hou, ma ke alanui Amelia Sept. 14. HALE O NA ALII O HAWAII (Ahahui Poo) E malamaia ana ka halawai ku- mau o ka (Ahahui Poo) o ka Hale o na Alii o Hawaii, ma ka Phoenix Hall, i keia Sabati iho, Sept. 21, 1924, ma ka hora 2 p. m. Ma ke kauoha a ka Iku Hai, W. J. COELHO, Iku Kau, 6626— Sept. 18.

KA HAUNAELE MA KAUAI.

Ma ka pule aku la i hala, i oili mai ai ka hua awahia o ka
olohani a na Pilipino o na mahiko o Kauai, mamuli o ke ala
ana ae o kekahi haunaele ma Hanapepe, mawaena o na Pi-
lipino olohani ame na kanaka o ka oihana makai, me ka lilo
mau wale o na ola makamae he nui.

O ka huli ame ka noii pono ana aku i kahi o ke ala ana mai
o kela pilikia ma na aoao o na Pilipino ame na kanaka o ke
aupuni e hooko ana i ke kanawai, o kekahi ia o na hana nui,
a na luna oihana e lawelawe aku ana, no ka hookau ana aku
i na ahewa ana mahina o kahi kupono e ahewaia.

Ma kela haunaele o Hanapepe, hookahi wale no ninau nui,
e noonooia, o ia no kahi e hookauia aku ai o na ahewa ana,
me ka lawe ole ia mai, o ke kumu o ka olohani ana o na Pili-
pino limahana; ina ia no ka uuku a lawa ole paha o ka ukuha-
na e haawiia ana ia lakou e na mahiko, elike me ka lakou i koi
ai. i na ona mahiko e hoomahuahuaia ae ko lakou ukuhana.

Ma na mea oiaio i ikeia, elike me ka moolelo o kela olohani,
ua ili aku ke ko'iko'i o na kupale ana maluna o na Pilipino
olohani, no ke kaawale ae o na ahewaia maluna o lakou.

Me ka manao huhu ame ka inaina, i paa ai elua mau Pilipi-
no o ka mahiko o Makaweli i ka hopuia e ka poe olohani ma
Hanapepe, e hooweliweli ana ia laua ma na ano apau e hiki
ole ai ia laua ke hoi a noho hana hou malalo o ka mahiko. No
ka hoopakele ana ae ia laua mai ka mana mai o ka poe olo-
,hani, i hooko aku ai na makai i ke kanawai ame ka lakou oi-
hana; a ina he manao maikai ka iloko o na Pilipino olohani,
aole loa e ala mai kekahi pilikia; aole nae pela ka mea i ikeia.
ua ku-e mai lakou i na kanaka o ke aupuni, ua keehi i na ka-
nawai o ka aina, a ua manao, o lakou iho la ka mana e lawe-
lawe aku i na hana hakihaki kanawai.

Hookahi kumu oiaio o ka pilikia i ala mai ai, kela haunaele,
i make ma'uwale ai na makai eha ame na Pilipino he umi a oi,
o ia no ka puni wale o na Pilipino limahana naaupo, i na alakai
hewa a ka poe kakaikahi; e hookomokomo ana i na manao e ho-
alaia ai ka huhu, ka inaina, ame na hana ku-e kanawai; ua ikeia
keia, aole wale no, ma ke ala i'o ana mai o kela haunaele ma
Hanapepe, aka ma na hana i aneane loa elike aku ine ia ma ke-
kahi mau wahi e ae, ma Hawaii, Maui ame Oahu nei.

O ka hoala ana i ka olohani, no na kumu kuhalahala i na ona
mahiko, ina ia no ka ukuhana, a no ke ano paha o ka noho ana,
he kuleana pilipaa ia i loaa i na limahana apau, e kau ole aku ai.
na ahewa ana maluna o lakou; aka nae i ko lakou hoao ana e a'e
maluna o ke kanawai, a e hoonele aku i na Pilipino, i hui pu
ole mai me lakou i ko lakou hele lanakila ana; ua konoia mai
kakou, e nana aku i ka poe olohani, aole me na manao maikai,
aka me na manao kaniuhu, no ko lakou alakai hewaia, e ukali
aku ai ka pilikia ame ka poino mahope o lakou.

Nui a lehulehu wale o na Pilipino olohani, i ike maoli i na
hopena pilikia ma keia olohani ana, ua makaukau kekahi he-
luna nui o lakou e hoi hou i na hana ma na mahiko; o ka ae
ana aku nae i kela manao o kekahi mahele o na Pilipino; o ke
alahele ia e haule pa-hu ai, na mea i hoolalaia, e na alakai
olohani; pela i lawelaweia ai na hana hooweliweli a hooma-
ka'uka'u, i mau ai ka noho mana ana o ka poe i noonoo wale
no, i ko lakou pomaikai iho. able no ka pomaikai o na lima-
hana.

Ke manao nei keia pepa, ua kulike ko kakou manao ko na
makaainana o Hawaii nei, me ko ke Kiaaina Kenerala Wood o
na mokupuni Pilipino, i ke kapa ana i ke kumu o keia pilikia
ma Kauai, mamuli mai ia o Pablo Manlapit, ke alakai nui o ka
hana hoeueu olohani iwaena o na Pilipino.

Oiai nae, ua kau aku na haawina kaumaha maluna o na oha-
na o na makai eha i make o Kauai, ame na hoailona hoomaewa-
ewa maluna o na ohana o na Pilipino i pau i ka make; me ka
pakele mahunehune ana mai hoi o-ke ola o ka Hope Makai Nui
W. O. Crowell o Waimea; hookahi nae haawina a'o i loaa mai
ma kela haunaene. o ia no ka loaa ana aku o ka ike i na Pilipino
apau, aole he hana maalahi na lakou, ka hoao ana mai e ku-e i
ke kanawai: no ka mea e ili aku ana no maluna o lakou iho, ka
auamo ana i na hopena awahia o ka lakou mau hana hookiekie.

NA PU PANAPANA A NA PILIPINO.

Maloko o na haleleka, e hoounaia mai nei na pu panapana i
na Pilipino olohani, mai na halekuai mai ma Amerika; ua
ikeia ae nei nae ka pilikia o ka hamama ana o kela ipuka, o ka
hana ma keia mua aku, o ia no ke pani ana i kela alahele, ma
ka hanaia ana o kekahi kanawai federala, e papa loa ana i ka
hoounaia o na meakaua o na ano like ole maloko o na ekeleka.

He mau kanawai teritore ko kakou e ku nei i keia manawa,
e papa ana i ke kuaiia aku o na pu panapana e na halekuai, ke
ole e loaa mai he palapala ae mai ka oihana makai mai; a ma-
lalo wale no o kekahi laikini, e aeia ai na makaainana e malama
i na pu panapana.

Aia a hooneleia na Pilipino olohani me na pu panapana, alaila*
e lilo ana lakou i poe malama i ka maluhia, a hoolohe i na luna
oihana e hooko ana i na kanawai o ka aina; aka me na pu pana-
pana malalo o ko lakou malu; aole ana lakou e hoohakalia, ma
ka hoohana ana aku i kela mau pu, me na manao kuhihewa, pela
iho la e hookoia ai ko lakou mau manao haakei me ka hakihaki
kanawai.

E haawiia na makolo kiekie ana i ka Makai Nui Rice o Kaua:
ma ka lawe ana ae i kekahi o na keehina makaala, ma ka huli
ana i na meakaua apau, malalo o ka mala e na Pilipino olohani
ma kela ame keia wahi o Kauai: a kaili mai ia lakou aku. O
ia haawina hookahi ka i kau aku mahina o ka Makai Nui D.
K. Trask o Honolulu nei, no ka lawe pu ana ae ia kulana maka-
ala, ma ka huli ana i na wahi e nohoia ana e na Pilipino olo-
hani, no ka lakou mau pu panapana.

Me kekahi kanawai federala e hookapu ana i ka hoounaia o
na pu panapana maloko o na ekeleka, he mea maopopo loa; e
kaawale aku ana ka makau ame ka hopohopo mai ia kakou aku,
no ke ala mai o na haunaele elike aku la me kela ma Kauai.

Eia kakou iloko o na la e hooneeia aku ai ka hoouka kalaiaina
kuloko, no ka wae ana ae i na moho no ko kakou ahaolelo ame
ka elele i ka ahaolelo lahui. E wae i na moho, a e koho ia la-
kou, ma ko lakou mau ano kupono, makaukau a makee i ka po-
lolei. Mai lawe mai i ka aoao kalaiaina i kumu piepiele imi
baloka, aole, no ka aoao kalaiaina ka hewa, ma na hooponopo-
no ahaolelo apau i lawelaweia ina ua kulike ole ia me ka ma-
nao o na mana koho baloka, aka e ili aku na ahewa ana e pono
ai maluna o ka poe iloko o ia aoao kalaiaina, na lakou i hana
ia mau mea.