Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 37, 11 Kepakemapa 1924 — Make Eha Mau Makai Ma Ka Haunaele Ma Kauai Pakele Mahunehune ke Ola o ka Hope Makai Nui Crowell-Ala he Haunaele Mawaena o na Pilipino me na Makai [ARTICLE]

Make Eha Mau Makai Ma Ka Haunaele Ma Kauai

Pakele Mahunehune ke Ola o ka Hope Makai Nui Crowell-Ala he Haunaele Mawaena o na Pilipino me na Makai

Ma ka Poalua aku la 1 hala, i ala ae ai kekahi haunaele mawaena 0 na Pilipino olohani o Kauai e nolio aua ma Hanapepe, me na makai, ma ka manawa a ka Hope Makai Nui Crowell o Wainiea, Kauai, ame kekahi poe niakai i lioao ai e lioopakele ao i kekahi mau Pilipino elua, i paaia e ka poe olohani," o ka hopena nae 1 ikeia ma kela haunaele, o ia no ka hoohanaia ana o na pu panapana, me ka make ana he eha mau makai, a pakele mahunehune mai ke ola o ka Hope Makai Nui Crowell, me ka moku nae o kona poo ame kona mau lima i ka« pahi, he mau eha i kukonukonu ole e loaa ai na mauao hopohopo nōna. O ka nui o na Pilipino i mako he mii-kumamaha, a heluna «ui o lakou i eha, me ka. hoihoi awiwi ia o ka poe i eha maloko o ka halema'i ina Makaweli, no ka lapaauia mai, a ua paa hoi ke koena aku o na Pilipino hoohannaele i ka hopuia, a hoiīioiia aku no ka hoopaa ana maloko o ka halepaahao ma Lihue. 0 na mak{fi i make, ma kela haunaele, oia o Ah 800 o Waimea, ua okiia oia i ka pahi ma ka opu; o Moke Kua o Waimea, ua kiia oia i ka pu a ku ka poka ma ka puuwai; o Kalua Aiai o Kekalia, ua ku i ka poka ma ka opu ame Henry Naumu o Kekalia, ua okiia i ka pahi ma pea opu. He Ala Ana o ka Haunaele Ma ka l>o o ka Poakahi aku, ua paaia he elua mau Pilipino e t ka poe oJolfani e hooinoana ana ma' Hanapepe, me ko laua ae ole ia e hookuu, 11 o ka hoi ana. aku no ko iaua mau wahi, maloko o ka mahiko. Mamuli o kela paaia ana o na Pilipino elua, ua hoea aku la ko laua niau hoaloha imua o ka Hope Makai Nui Crowell o Waiinea, a uwalo aku la e lawelaweia na hana hoopakele i wahi e kaawale mai ai kela mau Pilipiuo,. mai ka poe ololiani mai. No ka hooko aua aku i kela uwalo .*> na. iioaloka. ua hoea. «ku Hope~ Makai Nui Crowell imua o na Pili-]-ino olohani, a koi aku la e hookuuia mai na Pilipino i paaia, ua hooleia mai nae ia koi, e na alakai o ka poe olohani, no ia kumu, i hoea «koa aku ai ka Hope Makai Nui Crow-ell imua o ka Loio Kalana Kaulukou; o ke a'o a ka loio kalana, 0 ia no ka hoopakele ana i na Pilipino elua mal»lo o ka mana o kekalii p.ilapala hookuu kino. Me keknhl palapala pili kanawai i hoea hou aku ai ka Hope Makai Nui frowell, ame kona mau mākai kokii;i, no kahi o na Pilipino olohani, akahi no a hookuuia mai n4 Pilipino elua, aole nae me ka mansfo maikai ma ka aoao o ka poe olohani. ua ikeia keia, ma na mea i ukali inai mahope, i ka wa a na ma]<ni i haalele aku ai i kahi hoomoar.i o na Pilipino, a huli hoi mai la 110 kahi o ko lakou mau kaa otomobil<* e ku ana. Oiai ka ka Hope Makai Nui CroT\r]] ame kona mau makai e hele ana ma ke alanui, ua ukali mai la I iia Pilipino olohani mahope o lakou, | iiie ke koi ana mai e hookuuia aku j n a pio; ua lako kela poe Pilipino me ' II» pu panapana, na pahi oki-ko, ka pauku laau aqie ka pohaku. Me na Pilipino olohani e hoowellweli aku ana i na kanaka o ke aupnni, ua haawi ae la ka Hope Makai Nui Crowell i ke kauoha i kona mau makai, aolo e ki i. ka lakou mau pu p;inapana ahiki i ka haawiia ana aku o ke kauoha eia, a aole i'o i ki jia makai i ka lakou mau pu pauapana, ahiki i ka hoomaka mua ana mai o na Pilipino olohani e ki i ka lakou mau pu panapana, o ka wa ia 1 hoohana ai na makai i ka lakou mau pu me ka hooukaia ana o ke kaua mawaena o na aoao a elua, ma ke alanui aupuni. Ma kvla manawa a na makai e ki »na i ka lakou mau pu panapnna, ua ( . puhee aku la na Pilipino, me ke koe no nae o kekahi poe, no ka nee ana mai imua o kahi a na makai e ku ann ma ke alanui. Iwaena nae o ka nui o na Pilirino i make, ua manaoia o lakou ua alakai o kela hana hoohaunaele, no ka mea o lakou mamua o ka laina o - na Pilipino e neo mai ana imua o na * makai, me he mea la, o lakou ka i ku aku i na poka pu panapaua. Hoea na Kokua 1 ka manawa o kelli haunaele i ala re ai. i hoike koke ia mai ai ka lohe i ka Makai Nui iliee o Kauai) a iloko o ka manawa pokole loa i hoor unaia aku ai na makai he nui, nie na kaa kalaka, me ka hiki hou ole i na Piiipino ke ku-e hiai, koe wale no ka haawipio ia lakou iho malalo o na kanaka o ke aupuni. No ka poe i make, ua waiho malie ia lakou ma ke alanui, aka no ka poe i elia, me ke kamau no o ko lakou mau ola, ua hoihoiia aku lakou me ka awiwi loa maloko o ka halema'i o Makaweli, me ke kauohaia o na kauka apau o Kauai e hoea ae no ka lapaau aua i ka poe poino. I'a hopuia na Pilipino olohani apau o Hanapepe, a'hoihoiia aku no ka hoopaa ana maloko o ka haler„ ma Lihue, no ke kakali ana ahiki i ka wa e hooloheia ai ko lakou hihia. Hoounaia ka Pualikoa No ke ku makaukau ana i ka wa e ala hou ae ai kekahi haunaele mai «a Pilipino olohnni mai o Kauai i liaalele iho ai puali o na koa

kiai lahui ia Honou i, ma ka mokuahi Kilauea, ma ke kakahiaka o me elua puali o ka poe ki pukuniahi. v

Ma ka manawa o ka loaa ana mai o ka nuhou no ka haunaele o na Pilipino me na makai ma Hanapepe, ma ka Poalua nei, i noi ao ai o Kiaaina Farrington i ka Eia Adimarala McDonald, no ka hoouna ana i hookahi mokulele i Kauai, ua ae koke ia mai ia noi, me ka hoounaia ana he mokūlele no Kauai mahope koke iho o ka hora ekahi o kela auwina la, me ka halihali ana ia Kapena E. M. Bolton ame J. K. Butler, ke ,kakauolelo o ka Ahahui o ka Poe Kanr Ko o llawrii nei, a hoea aku la ma Port Allen, Eleele, Kauai, ma ka hora eha o ke ahiahi.