Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 37, 11 September 1924 — Page 6

NUPEPA KUOKOA

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

NA MOOLELO HOONANEA, NA NUHOU KALAIAINA
ME NA NUHOU O KA MANAWA

AOAO NO NA MANAO PEPA
SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POAHA, SEPATEMABA, 11, 1924.


200 PILIPINO I KIPAKUIA MAI KA PAKA HOOLULU AE Mai ka Buro mai o ka Advertiser ma Hilo he lono meahou o ka loaa ana ae i ka Avalatasia a e hoakaka ana no ka hooholo ana o ka papa o na lunakiai ma kana halawai kumau o ka Poalima aku la i hala, ho olelo hooholo e hoamana ana i ka loio Kalana Wm. H. Beers amo ka Luna- hoomalu o ka papa S. M. Spencer e kipaku ae i na Pilipino e noho aua maloko o ka Paka Hoolulu a e huli aku lakou i wahi okoa uo lakou e hoomoana ai. Ma ke koho wale ia ua oi aku ma- luna o ka 200 mau Pilipino e noho ana maloko o ia paka a o ia poe apau ke kaiehuia ae ana a e huli aku lakou i wahi hau no lakou e noho ai, oiai lakou e hoomau ana i ke olohani. Ma ka manawa e paani ana na hui kinipopo ma ka Poaono, ka la Sabati mai a ma ka Poakahi ka ua piha na noho loloa o ka poe ma- kaikai e noho ai i na Pilipino a ua loaa ole he wahi no kekahi poe makaikai e noho ai maluna o ia mau noho kiekie a loloa, he hana kipaku aku i ka poe o manao ana e hele mai me ka uku. O ka hihia o Manlapit i hopuia ai a hoopiiia ae no ka hoolilo ana i kekahi bila dala apuka ua hoo- kuuia e ka Lunakanawai S. L. Desha. O ka Loio Kalana Beers ma ka aoao hoopii a o ka Lunakana- wai T. E. M. Osario ke kokua ma ko Manlapit aoao. Ekolu mau Pilipino olohani i ho- puia no ka hoeueu haunaele a i hookuuia malalo o ka bela, aka nae, i ka manawa i huki hou ai na ka- uaka na lakou i bona ia lakou ua hoopaa hou ia ae lakou i ka hale- paahao, a iloko o ia manawa mai na ko lakou Loio Norman K. Lyman e hoomakaukau ana i mau bona no lakou. Ua Manaka na Pilipino Olohani Ma ka hoakaka a J. T. Butler, ke kakauolelo a ka ahahui a ka poe mahiko o ka hoike ana ae ma ka Poaono aku la i hala, ua aneane e hiki ole i na Pilipino olohani ke hoomanawanui hou aku ua nui ka ko lakou namunamu me ka huhu pu no ke ano o ka hana a na alakai o lakou e hana aku la ia lakou. Ma ka olelo ka a kekahi poe olo- hani ua hana aku na alakai o lakou ma ke ano okalakala me ke keakea ia lakou aole e hoi hou aku e hanu me na mahiko. Ua hoakaka pu ae e Mr. Butler no ka pania o na lima- hana Pilipino maloko o na wahi hoo- moana a lakou a he hana paakiki ma ka aoao o ka mea olohani e ma- kemake ana e hoi hou aku i ka hana ke kii aku a loaa mai kona mau wahi opeope mai kahi mai o la- kou i hoomoana ai, mo ka hele pu ole a i ole hoomalu ole ia e kekahi makai. I Hilo ae ka o Frank Martin ka Union Mill o Kohala, a wahi ka ana o ka hoike ana ae i ko Hilo poe, o ia mau ka maluhia maloko o ia apana, aole i lilo ka haalele ana aku o na Pilipino i ka huna o ia mahiko i mea hoonele aku ia ma- hiko i na kanaka, ua piha mau no ka ia mahiko i na kanaka elike no me ka manawa e noho ana o na li- mahana Pilipino olohani. HOOPA'IIA EKOLU MAKAHIKI NO KA WAHI PUUPAA Hoahewaia o John Freitas e ka papa kiure a ka Lunakanawai J. J. Banks ma ka Poalua nei no ka hewa ona i hoopiiia ae ai he wahi puupaa, o ka mea ana i hoopoino ai o ke kai- kamahine hanai no a laua malalo o ke 15 makahiki, ma ka manawa o ka hoopoino ia ana. O kona hoopai a ka Lunakanawai Banks o ko kau ana mai maluna ona aole e emi iho ma- lalo o ka ekolu makahiki, aole hoi e oi aku maluna o ka umi, e hana ai oia ma ka hana oolea maloko o ka halepaahao ma Kalihi-kai. Mahope iho o ke komo ana aku o keia hihia i ka papa kiure he hora ame elima minuke ka noonoo ana mai a ke kiure i kana olelo hooholo a hoihoiia mai la e J. P. Medeiros, ka lunahoomalu, a haawiia no i ke kakauolelo o ka aha, a heluheluia mai eia, "He olelo hooholo kupono Ioa ke- la'' wahi a ka lunakanawai. "O ka hoopai o kela ano hihia ua hoakaka ia e ke kanawai. Aohe o'u manao hoakaka maluna o keia hihia. Ua lilo keia hihia i mea hoike mat ia'u i ke kupono loa o ka hoololi anu i ke kanawai e hoakaka ana i ka hoopai no keia ano karaima. "Ma keia mihia na ae wale ia no au e kau aku i ka hoopai maluna o keia kanaka a e hoopaa aku iaia iloko o ka halepaahao no ka manawa i hoakaka maopopoia ma ke kanawai, o ia manawa nae i hoakakaia ua po- kole loa. E pono ke kanawai e hoo- loliia i hiki ai e loaa i ka aha ka mana koho oi ae o ke akea ma ke kau ana aku i ka hoopai kiekie loa maluna o ka mea i ahewaia. "O keia kekahi o na hihia ekaeka loa i hanaia a'u i ike ai. Ua hoo- poino keia kanaka i ke kaikamahine i kaa malalo o kana hoomalu ana, kana kaikamahine hanai, a hoopoino iho la iaia, iloko o na la apau o ke ola ana aku o keia kaikamahine e auamo mau ana oia i ke ko'iko'i o keia hewa aai. Aole loaa ia'u na huaolelo kupono e hoakaka ae ai i ko'u manao ma keia hihia; aole oia i hoopoino wale no i ke kaikamahine aka ua hahaki pu oia i kana olelo hoopaa i kana wahine ponoi," wahi a ka lunakanawai.	Nuhou Kuloko Ma ka po o ka Poakahi iho nei i hala aku ai o Philip L. Rice ame D. L. Conkling, na moho elele lahui ma ka aoao Repubalika, no Maui, no ka hooikaika baloka ana. Ma ka hora umi-kumamalua o ka po o ka Poalua iho nei, i paa ai ka buke o ka poe kupono i ke koho baloka, maloko o ke keena o ke Kakauolelo Kalauokalani, o ke Ku- lanakauhale a Kalana o Honolulu nei. No ka pu 'e ma ke ano limanui i kekahi wahine Hawaii o 58 makahi- ki kona kahiko ma ka la 3 o ka mahina aku nei o Augate i hala, i kulike ai me ka hoohalahala a kela wahine imua o ka Makaikiu Kellett, i paa ae ai o Gilbert Hall ame Ga- briel Kanae i ka hopuia, no ko laua hookolokoloia aku imua o ka aha. E malamaia ae ana ka halawai mahina kumau o na lala o ka Home Hoohanau Kapiolani, maloko o ka Home ma ke alanui Beritania, ma ka hora umi o ke kakahiaka o ka la apopo, Sept. 12. Ua makemakeia na lala apau o ka ahahui e hoea kino ae ma ia halawai, E malama ao ana ka Ahahui na Kaikamahine o Hawaii he aha ike ma ka hora eha o keia ahiahi Poaha, ma Hanaiakamalama, Nuuanu, 119 ka hanohano o ke Kaukaualii Eli- zabeth Kekaaniau Pratt, no ka piha ana iaia o na makahiki he kanaiwa. Ua makemake nui ia na lala apau e hoea ae. He kanakolu ka nui o ka poe i hopuhopuia ma ka po o ka Poa- ono aku la i hala e na makaikiu, no ka piliwaiwai, a huluiia ae no ka halewai e na kanaka o ke aupuni. No ka nui loa o na hoolaha kua- haua, koho baloka e puka aku nei ma ka pepa o keia pule, pela i hoo- paneeia ai ka hoopuka ana aku i kekahi mau palapala a na maka- maka, a loaa kahi kaawale o ka nupepa no keia pule ae. Mu ka hora ekahi me ka hapa o keia auwina la Poaha, e noho hou ae ai ke kiure kiekie no ka noonoo ana i na hihia i waihoia aku imua o kela kiure; ua manaoia, e noii hou mai ana kela kiure, i na hana poho- lalo oloko o ka keena o ka oihana wai o Honolulu nei. Ua hoakaka ae ka Meia Wilson, i ke kulike o kona manao, me ko ka Ahahui Kalepa, e ku-e ana i ke kauoha kanawai a ka Lunakiai, Hol- linger, no ke koho baloka o na ma- kaainana o Oahu nei, maluna o ka bona aie o elua miliona dala, no ka hana aua i sua no keia kulana- kauhale. Ma ka hookuku, hou ana o na keiki o Maui, me ko Oahu nei, ma ka paani polo, mawaho o Kapiolani Paka, ma ka Poaono aku la i hala, i aha'i ai ka hui o Oahu nei i ka lanakila no ka elua o ka manawa, me ka lilo ana o ka inoa moho ma kela ano paani ia Oahu nei ma keia makahiki. Mamuli o ka piha pono ole o na inoa he iwakalua-kumamalima, a hui pu iho me ka paa e ana o ka puka no ka waiho ana i na palapala noi holo moho, pela iho la i lilo ole ai ka Lunakiai W. K. Bassett i moho elele lahui ma ka aoao Demokarata, no ka holo ku-e ana i ka Elel eW. P . Jarrett. Ma ka halawai a ke komite ku- waena i malama ae ai me na moho o ka mokupuni o Oahu nei, ma ka Poakahi aku la i hala, i auhauia aku ai kela ame keia moho, no na hoo- lilo o ka hoouka kalaiaina no keia kau wao moho e hoea mai ana. KIIA E KA MAKAI HE KANAKA I HOOHUOIIA Kiia e ka Makaikiu John Troche he kanaka nona ka inoa o Ruperto Sandoval a ku ma kona wawae he- ma ma ka hora 9:30 p. m., o ka po Poakahi nei, mamuli o kona hoo- huoiia ana he karaima kana i hana ai, a i ka ike ana mai i ka makai- kiu kuupau i ka holo, a oiai oia e holo aua a e alualu aku ana ka makai mahope maluna o na alanui Muliwai ame Kukui a no kona ku ole mai ka manawa a ka makai i kahea aku ai e ku iho, i kiia aku ai oia. Ua paa ua kanaka la a laweia ae i ka halema'i o na poino ulia a mahope iho i laweia ae ai i ka halema'i Moiwahine, a e nina- ninauia ae ana oia ke ola ae kona eha. Ua hooiaio ae ka Makaikiu Kellett no ke kiia ana o Sandoval e ka makai, ua hoole nae oia i ka hoike ana ae i ka moolelo piha no ia kila ana, mamuli o kona manao he mea pono e hoike mua ia ae ia kiia ana i ka Makai Nui Trask, oiai aole hiki i ka makai nui ke huliia aku ma ia po.	PAAIA E KA MEIA KA UKU HOPE O na bila kikoo dala no ka uku hope ana ae no ka hale kinaiahi o Kaimuki i kakauinoaoleia a i ukali pu ole ia mai hoi me kekahi mau palapala e hoakaka maopopo ana i aponoia ai e ka papa ua paa i ka hanaia ma ka Poaha o ka pule aku la i hala, ame ka haawina dala o $27,000 no ke kahua halekula hou ma ke alanui Kapahulu, i kuaiia ai e ka papa ma ia halawai ua hoihoi hou ia ae mamua o ka papa o na lunakiai ma kana halawai o ka noho ana ma ka auwina la o ka Poalua nei e ka Meia Wilson, elike me ia a ka meia o ka hoike mua ana ae ma ka po o ka Poakahi aku. Mamuli o kekahi kauoha kuika- wa o ka loaa ana ae i ka papa mai ia H. L. Fernandez ae ,kekahi mea i koho no ka hale kinaiahi a i holo- pono ole kana koho, e hoohalahala ana i ka National Construction Co., Ltd., ka, hui nana i kukulu i ka hale kinaiahi ame J. A. Bicknell, ka lunahooia kalana, maluna o na kumu- hoopii aole i hanaia e ka hui na hoo- loliloli i kauohaia maloko o ka ae- like aole e hiki ana ke ukuia ae aole no hoi e aponoia ka hoike hope a ka hui me ka hoowahawaha ole i ka. aha, elike me ka hoakaka a ka Loio Kulanakauhale Heen o ka hoike ana ae. Hoahewa ka Mea Lawe Aelike "Ke manao nei au he hana ia na'u ka paa ana i na bila kikoo dala no ka uku hope o ka hale kinaiahi ma Kaimuki me ka nana ole i ke kauoha a ka aha," wahi a ka Meia Wilson o ka hoike ana ae i kona manao. "Aole o'u manao he hana pono ke kauoha ana aku i ka luna- hooia Bicknell e hoopuka ae i na kikoo dala, i ka manawa i koiia mai ai ka'u haawi ana i ko'u noonoo maluna o keia mea oiaio, o ia hoi, na hahakiia e ka mea hana aelike ka aelike, nolaila ke manao nei au he hana ia na'u ka paa ana i ka uku hope no kela hale kinaiahi, i kulike me ka manao o ke kana- wai. ''Ua ku-e ka National Construc- tion Co., Ltd., i ka aelike ma o kona hana ana i ke konakalika wainsco- ting, oiai nae o ka uinihapa ka mea kupono loa e hanaia. Eia hou, uu hoohemahema, ka papa aole, i noo- noo no na hoopa'i i kupono e kauia maluna o ka mea hana aelike no ka hala ana he makahiki okoa ma- hope o ka pau ana o ka manawa. Aole i haawiia i ka hui he manawa loihi mahope aku o ka manawa i aelikeia: Ma ka mea oiaio o ka hui nana i lawe ka aelike e hana i kela hale oia ka i aie i ke aupuni kulanakauhale aole o ke aupuni ka i aie inia. "No ka mea hoike pili ana i na bila dala no ke kahua o ka halekula hou ma ke alanui Kapahulu e hoi- hoi aku nu me ke kakauinoa ole i ka papa no na kumu no ma ke ka- nawai a'u i ike ai i ke kupono ole a e hiki ole ai ia'u ke hoike aku ia mau kumu mamua o ka papa o na lunakiai." KEKAHI O NA MOHO LUNAMA- KAAINANA OPIO KUPONO Mr Solomon Hanohano, Luna Hoo- ponopono o ka Ahailono a ka Lehu- lehu: — E oluolu mai hoi oe no'u kau- wahi rumi kaawale o kau hiwahiwa no kekahi mau wahi lalani pokole elike me ia e kau ae la ma ke poo maluna. Iloko o na makahiki lehulehu i kaahope ae nei, a oiai na paio kalai- aina e hooukaia ana ma ka Ua Ku- kalahale nei, e hooukaia ana nie ka hahana, he, nui na kanaka kupono i makemake e hoolilo ia lakou iho i mau kauwa na ka lehulehu ma'i ka Apana Eha mai, eia nae, o ka mea apiki aole loa he hookahi. Hawaii i puka mai ia apana mai. Iloko iho nei no o keia mau la, ua lohe aku la kou mea kakau i ka hoopukaia ana ae aole ka e puka ana kekahi Hawaii mai ia pana mai i keia kau koho e hoea mai ana, elike no me na mea i ikeia i na kau koho i hala ae nei. He nui na Hawaii e holo nei mai kela apana mai, a ke hoike aku nei kou mea kakau, he elua mau opio Hawaii i kupono e loaa na kokua ia ana aku e na Hawaii, o ia o Francis Ii Brown ame Joseph M. Keanu. No Francis Ii Brown he opio oia i ka- maaina i ko Honolulu nei poe, he opio Hawaii nana i hookaulana aku i ka inoa o Hawaii apuni ke no ma kona kulana paani polo ame kekahi mau hana hooikaika kino e ae a Ha- waii e haaheo ai, a he opio hoi i lawa i ka naauao e hana nou e Ha- waii. No Joseph M. Keanu hoi, he opio Hawaii oia i haawi i na lima kokua i kekahi heluna o na limahana Ha- waii e hiki ole ai i kekahi poe ke poina, ka poe hoi i loaa ia mau ko- kuaia ana mai eia. Ina kakou e haalele i na manao hoopalaleha a lawe i ka manao ka- koo no keia mau opio, e ike ana ka- kou i ko laua lanakila ma ka pahu balota e hoe a mai ana. O ko laua lanakila ma keia kau koho e hoea mai ana, o ka hamani ana no ia o na olelo e lawe heleia nei, aole e puka kekahi Hawaii ma ka Apana Eha; nolaila, imua e na mana koho no ko laua lanakila a no ka hamani e na olelo hoopailua o kela ano. Ke kamahalo, KOOLAU BOY.	Nuhou Kuwaho SYOSSETT, N. Y. Sept. 7.— Ua manaoia e ukali pu ae ana ke Keiki- alii o Wale i ke Kuhina Pelekane Sir Esme Howard, i ke kahua o na mokuea Mitchell ma ka la apopo uo ka haawi ana ae i ko laua aloha i na kanaka Amerika lele i ka lewa ma ko lakou manawa e hiki mai ai mai Bokekona mai. BOKEKONA, Mass. Sept. 8 makaukau ana na kauaka Amerika lele i ka lewa e haalele iho ia nei no ke Kahua o na mokuea Mitchell, ma Nu Ioka, ma ke kakahiaka o ka la apopo. O ka lakou i manao ai e lele haahaa no ke koena aku o ka huakai, maluna o ka ainapuniole. Ua manaoia e hoea aku ana lakou i Wakinekona ma ka Poalua, kahi e lakou e halawai mai ai me ka Peresidena Coolidge. SHANGHAI, Sept. 8.— Ma na lo- no kelekalapa o keia kakahiaka po- niponi i hooiaioia mai ai ka hoouka- ia ana o ke kaua maloko o Ting-pu, ma ka hikina o ka Moanawai Taihu, kahi o na pualikoa o ka okana aina Kiangsu i iini nui ai e lilo o Sun Kiang ia lakou. Ma kekahi mau lono i loaa mai ia nei mai Hwangtu nui, i hoikeia mai ai aia na pualikoa o ka okana aina Chekiang ke kai aku la no Liu Tu Chiao. WAKINEKONA, Sept. 7.— Ma ka hoakaka a Clem Shver, ka lunahoo- malu o ke komite lahui Demokarata i keia la. Ua lilo ka hoohakalia ana o ka Peresidena Coolidge i kana apono ana i ka hoola a ke komisina auhau waiwai kalepa e hoemiia mai ke kuke maluna o ke kopaa i hapa keneka no ka paona i kumu poino no ka poe ai kopaa o Amerika, ma ka averike ana $145,000 o kela ame keia la. DUSSELDORF, Sept. 7.— Ua hoo- pukaia ae e ke Kenerala De Goutte, ka alihikaua nui o na pualikoa a na aupuni huiia maloko o ka Rine he mau kauoha i keia la i kulike me ka aelike i hanaia ma Ladana e ae ana i ka hoi hou ana mai o na kanaka Kelemania a noho maloko o ia apana, oia na kanaka apau i kipakuia mailoko aku o ia apana koe ka poe e noho ana me ka maluhia i makemake like ia e na aoao a elua. NA HARE Maximo Renario ia Mary Ann Kaai, Aug. 23, NA HANAU Na Mr. ame Mrs. Bonaparte Ulu- kou Karratti, he keikikane, Aug. 31. Na John A. Kepaa ame Rose Rob- inson, he keikikane, Sept. 1. Na James H. Kauanui ame Anna Pedro, he kaikamahine, Sept. 2. Na Mr. ame Mrs. David Kuheana Ahuna he keikikane, Aug. 5. Na John Kani ame Anna Alakiki, he keikikane, Sept. 7. Na Louis Vera Cruz ame Eliza- beth Haili, he kaikamahine, Sept. 7. NA MAKE John Nahinalau, ma ka halekaa o ke aupuni, Kokooko, Sept. 1 Emma Kaai, ma ke alanui Richard, Sept. 3. Lapana Keawepooole, ma ke ala- nui Pauoa, Sept. 3. William W. K. Buckle, ma ke ala- nui Young, Sept. 3. Lucinia Kauwe, ma ke alanui Moi, Sept. 4. Antone Louis, ma ka Halema'i Moiwahine, Sept. 4. Maria Maine Robinson, ma ka Ha- lema'i Moiwahine, Sept. 5. Rita Steward, ma ke alanui Kinau, Sept, 6. Martins, he bebe hanau hoo, ma ke alanui Curtis, Sept. 5, John Kalua Waiwaiole, ma ke ala- nui Notley, Sept. 6. Joseph Kamalii, ma ka Halema'i Moiwahine, Sept, 7. Frederick Simerson, ma ke alanui Kulika, Sept. 8. He Ia kulaia ka la 20 ae nei, e paniia ana na hale oihana apau ma ia la, no ka hoomanao ana i na heihei waapa ame na heihei e ae; maloko ae nei o ke awa. Eia na keiki hoehoe waapa o na hui like ole, ke hoomaamaa mau mai uei ilo- ko o keia mau la. KE HOIKE AKU NEI O DR. C. A. SAUNDERS, Kauka Lapaau me Kaha, no ka wehe ana i kona keena ma ka rumi 68, 69, 70. (papahele 2) ma ka HOKELE YOUNG Hora Oihana: 10-12 a. m., 2-4:30 p. m., a ma ka aelike ana. Kelepona-Keena 2025. Hale noho 57736. HOOLAHA. Na Kaikamahine o Hawaii. E malama ae ana na Kaikamahine o Hawaii he aha ike ma ka Poaha, Sepatemaba 1], 1924, ma ka hora 4 p. m., ma Hanaiakamalama, Ka Hale o Kuini Ema, ma ke Awawa o Nuuanu, no ka hanohano o ke Kaukaualii Elizabeth Kekaaniau Pratt, no ka piha ana iaia o na ma- kahiki he 90. Ua noa i na hoa apau o ka Aha- hui. BERNICE SPITZ. kakauolelo. 6625— Sept. 11.


	HOOLAHA KOHO BALOKA O KA ELELE I KA AHA- OLELO LAHUI. Ua koiia mai he koho baloka no ka Elele i ka Hale o na Lunamaka- ainana o na Mokuaina Huiia e noho iloko o ka Ahaolelo 69 e ke kana- wai e malamaia ma ka Poalua, No- vemaba 4, 1924, ma na wahi e hoo- kaawaleia ana e ke Kakauolelo o ke Teritore, ma keia ke haawi aku nei au i ka hoolaha, o malamaia ana ua koho baloka la ma na wahi apuni ke Teritore, elike me ia i hookaa- waleia ai 6 ke Kiaaina no ke koho baloka o na Senatoa ame na Luna- makaainana i ka Ahaolelo o ke Te- ritore o Hawaii! RAYMOND C BROWN, Kakauolelo o Hawaii Honolulu, Hawaii Sepatemaba 5, 1924. 6625— Sept. 11. MA KE KAUOHA Kuahaua Koho Balota Wae Moho. Owau, o J. Mahiai Kaneakua, Ka- kauolelo o ke Kahina o Kauai, Te- ritore o Hawaii, ke hooia aku nei ma keia, ua loaa pono mai ia 'u ma ka la 2 o Sepatemaba, M. H. 1924, mai ka Mea Hanohano Raymond C. Brown, Kakauolelo o Hawaii, he kuahaua akea no ke Koho Balota Wae Moho, a i kulike ai me ke kanawai, ke hoolaha aku nei au i ka hapa o ua Kuahaua nei i pili mai i ke Kalana o Kauai, Teritore o Ha- waii, elike hoi me keia malalo nei: KUAHAUA KOHO BALOTA WAE MOHO. I kulike ai me ke kanawai, owau, o Wallace K. Farrington, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii, ma keia ke kukala aku nei, he koho balota wae moho no ka wae ana i Elele i ka Hale o na Lunamakaainana o ka Ahaolelo o na Mokuaina i Huiia o Amerika, a no na Senatoa amo na Lunamakaainana no ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii elike me ia i hoakakaia mahope ae nei, ke ma- lamaia ana ma ka Poaono, la 4 o Okatoba, M. H. 1924, apuni ke Teritore, mawaena o na hora 8 ka- kahiaka ame elima ahiahi. KA APANA SENATOA. O ka Apana Senatoa ame ka he- luna o na moho Senatoa e waeia ai e kela ame keia aoao kalaiaina penei no ia: Apana EHA — Na Mokupuni o Kauai ame Niihau — Hookahi. KA APANA LUNAMAKAAINANA O ka Apana Lunamakaainana ame ka heluna o na moho Lunamakaaina- na e waeia ai e kela ame keia aoao kalaiaina, penei no ia: Iloko o ka Apana Eono — eha. Na Apana Lunamakaainana, na Mahele Koho ame na Wahi Koho, penei no ia: APANA LUNAMAKAAINANA EONO,— APANA SENATOA EHA. Na Mokupuni o Kauai ame Niihau, o laua i Imiia ke Kalana o Kauai. MAHELE EKAHI.— Ka Mokupu-	ni o Niihau. Wahi koho, ka hale- kula o Niihau. MAHELE ELUA.— O ka hapa o ka Apana o Waimea, ma ka Mo- kupuni o Kauai, ma ke komohana aku o ka palena mawaena o na mahiko o Kekaha ame Waimea ame kekahi laina i hooloihiia aku e holo ana ma ke ka'e komohana o ko Awawa o Waimea ahiki i ka palona hema o Na Pali. Wahi koho, ma ka halekula o Kekaha. MAKELE EKOLU.— O ka hapa o ka Apana o Waimea, ma ka moku- puni o Kauai, mawaena o ka Ma- hele elua ame lao o ke Awawa o Mahinauli. Wahi koho, ma ka hale hookolokolo o Waimea. MAHELE EHA.— O ke koena aku o ka Apana Waimea. Wahi koho, ma ka halekula o Makaweli. MAHELE ELIMA,— O ka hapa a ka Apana o Koloa ma ke komohana aku o ka palena komohana o ka nina o Koloa. Wahi koho, ma ka Holo o Eleele, ma Eleele. MAHELE EONO.— O ke koena aku o ka Apana o Koloa. Wahi koho, ma ka hale hookolokolo o Koloa. MAHELE EHIKU— Ka Apana o Lihue. Wahi koho, ma ke keena o ka Aha Hookolokolo Apana o Lihue. MAHELE EWALU— O ka hapa o ka Apana o Kawaihau e komo ana mawaena o ka pae akau o ka Mu- liwai Wailua ame kona nuku akau, ame kekahi laina i hooloihiia mai ka mea hopo aku a hoea aku i ka palena o Kawaihau-Hanalei, alaila holo aku ma ia palena i oleloia, ahiki i ka hui ana me ka palena akau o Ka- malomalo, alaila ma ia palena i ole- loia o Kamalomalo a hoea i Lae Lipoa. Wahi koho, Hale hookolo- kolo o Kapaa. MAHELE EIWA— O ke koena aku koe o ka Apana o Kawhihau. Wahi koho, Halekula o Anahola. MAHELE UMI.— O ka hapa o ka Apana o Hanalei ma ka hikina aku o ke Kahawai o Kalihiwai. Wahi koho, Halekula o Kilauea. MAHELE UMI-KUMAMAKAHI. — O ke koena aku i koe o ka Apana o Hanalei. Wahi koho, ma ka hale hookolokolo o Waioli. I HOIKE NO KEIA, ke kau nei nu i ko'u lima me ka hoo- pili pu ana moi i ko Sila Nui o ke Teritore o Hawaii. HANAIA ma ke Kapitala ma Honolulu, ma keia la iwa kalua-kumamalima o Auga - te i ka Makahiki o ko ka (Sila) kou Haku, hookahi tausani eiwa haneri me iwakalua- kumamaha. W. B. FARRINGTON. Kiaaina o Hawaii. Na ke Kiaaina: RAYMOND C. BROWN. Kakauolelo o ke Teritore o Hawaii. I HOlKE NO KEIA, Ua kau au i ko'u lima malalo iho nei o keia a ua kauoha iho o (Sila) hoopili, pu ia mai ke sila o ke Kalana o Kauai, Teri- tore o Hawaii. HANAIA MA KE Kahua poo o ke Kalana ma Lihue i keia la 2 o Sepatemaba, M. 11. 1924. J. MAHIAI KANEAKUA, Kakauolelo, Kalana o Kanai. 6625— Sept. 11, 18, 25.

KE KOHO BALOKA WAE MOHO.

Ua maopopo ae nei na moho o na aoao kalaiaina o kakou, e
holo ana noloko o ka ahaolelo kuloko, a no ka hale o na iuna-
makaainana, o ka ahaolelo lahui, ma ka manawa i paniia ai
ka puka, no ka waiho ana ae i na palapala noi holo moho, ma
ka hora umi-kumamalua o ka po o ka Poaha aku la i hala, hoo-
kahi pahuhopu e nanaia aku nei, o ia na moho a kela ame keia
aoao kalaiaina pakahi e loaa ana ka lanakila, ma keia kau koho
baloka wae moho.

Apuni ke Teritore nei, o ka aoao Repubalika wale no ka
aoao nui o na moho e alualu nei i na kulana like ole; ua nele
ka aoao Demokarata i na moho ma kekahi mau apana, ua ha-
pa-pu hoi ma kekahi, a o ka huina no i makemakeia, ma kekahi
apana; a koe ka apana elima, malaila wale no ka nui o na
moho Demokarata i ikeia, no ka hale o na lunamakaainana.

Ua ili aku ke ko'iko'i maluna o na makaainana koho baloka
apau ke koho ana i ka lakou mau moho i manaoio ai, o lakou
na kauwa kupono, no ka hana ana mai i na hooponopono ka-
nawai apau, no ka pono o ka lehulehu, a no ka holomua o ke
aupuni; a i wahi nae e hiki ai ke ikeia aku ua poe kupono nei,
e hookahuaia ka lakou mau haiolelo kalaiaina, maluna o ke-
kahi mau kumuhana maopopo loa, na kumuhana, i pili aku
i ke ola o ka lehulehu, na hanahou, ka oihana hoonaauao, ame
na hookele aupuni kalana.

Ua manao kekahi poe moho, he mea liilii loa ke koho baloka
wae moho, o ke koho baloka laula aku, ke koho baloka, ano
nui loa, ma ia koho baloka, e waiho mai ai lakou, i na haiolelo,
no ka lakou mau mea e hana mai ai maloko o ka ahaolelo kau-
kanawai. He manao kuhihewa loa keia!

O ka mea pono maoli a na moho e hana ai, ma keia hoouka
kalaiaina e nee aku nei no ke kau koho baloka wae moho, aole
o ka hoolauna wale mai no ia lakou imua o na mana koho, ma
ke ano he moho, me na olelo pokole, aka e kukulu maoli mai i
kekahi mau mea oiaio imua o ka lehulehu, na mea a lakou
e hooko aku ana, ke kohoia a puka.

Maiwaena mai o na moho lehulehu ma ka aoao Repubalika
ame na Demokarata, he kakaikahi wale no o lakou i akeia
e lanakila ma keia kau, nolaila i wahi e loaa i'o ai ia lanakila,
me na haiolelo wale no i ku i ka naauao, ame na hooponopono
ahaolelo kupono a maikai a lakou i iini ai e hooko aku, pela
wale no e hiki ai ke umeia aku na manao mahalo a makemake
o na mana koho no lakou.

I ka nana aku, ua nui keia mau makahiki o ko kakou hoouka
ana i na paio kalaiaina kuloko, me ka hoonaauao pono ia o na
mana koho, no ka lakou mea pono e hana aku ai ma ka wae
ana i na moho, ua hala na la o ko lakou alakai hewa ia, a puni-
hei wale aku paha i na pahele a na loea kalaiaina, i ake wale
no e loaa ka hanohano, o na kulana oihana a lakou e alualu

ana.

Ma ke ano nui ke olelo ae, o ke koho baloka wae moho e
hoea mai ana, he koho baloka ano nui loa ia, ma keia koho
baloka e wae ae ai kakou, i na moho kupono i'o, o ia hoi e
wae ae i ka i'o mai ka opala mai, elike me ke kalana ana i ke
oka laiki mai ka hua mai; a o ua poe la a kakou e wae ae ana,
o lakou ka kakou e hooikaika ai, e hoea aku ma na wahi, e
hiki ai ia lakou ke hooiaio mai, no ka hooko i'o, i na kumuhana
a lakou i hoopaa mai ai imua o na mana koho baloka.

Nui a lehulehu na kumuhana ano nui e waiho nei, i konoia
ai ko kakou mau moho e loaa ana ka lanakila ma ke kau koho
laula o Novemaba, e hana mai i na hooponopono ahaolelo mai-
kai a kaulike, ke waiho nei nae ke Kuokoa, na na moho ponoi
no e kukulu mai i kekahi o kela mau kumuhana, ma ka la-
kou mau haiolelo akea o keia mau la e nee aku nei, no ka
hoohulihuli ana i na manao o na mana koho, i wahi e loaa ai
ka lanakila ia lakou ma keia kau koho baloka wae moho.

NO KA POLITIKA KE KUMU O KA PILIKIA.

Maloko o kekahi o na pauku o ke kahuahana a na Demoka-
rata i keia kau, e koi ana ia, e hoololiia ae ke kanawai e ku
nei, no ka hoemi ana mai i na makahiki, a na luna oihana ko-
hoia o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, e paa ai i ko
lakou mau kulana pakahi, mai ka eha makahiki, a i ka elua
makahiki.

Ua ala mai keia manao hoololi, mamuli o na paonioni i ikeia
mawaena o ka meia Demokarata, na hoa Demokarata o ka
papa lunakiai, ame na hoa Repubalika o ka papa; ina o keia
iho la ke kumu oiaio, alaila aole ia i lawa, no ka mea he ka-
hua okoa loa leahi i ku ai o kela kulana paonioni, aole no ka
loihi mai o na makahiki e paa ai i ke kulana oihana.

O ke kumu oiaio maoli o ka pilikia i ala mai ai, elike me
ia e ku nei i keia manawa mawaena, o na Demokarata ame
na Repubalika, no ka paaniia no ia o ka politika; a o ka meia
Demokarata, ame na hoa Demokarata o ka papa lunakiai ka
poe na lakou i hapai mai ia hana; me ke konoia ana o na hoa
Repubalika, e kupale maluna o na kahua a lakou i manaoio
ai he pono a pololei.

Me kela manao e paani i ka politika no ka hoopomaikai ana

aku i ko lakou puulu ponoi iho, i waiho mai ai ka meia i kana
hookohu oihana imua o ka papa lunakiai kahiko, ana i ike ai,
he Demokarata ka hapanui o na hoa o kela papa, iloko o na
minuke hope loa, e mauliawa ana kela papa, a noho aku ka
papa lunakiai hou e hoole ae anei kakou, aole keia o ke kumu
o ke ala ana mai o ka pilikia iloko o ka papa lunakiai e noho
mai nei?

He hana hiki loa i ka meia ke kakali i kana mau hookohu
oihana, ahiki i ka noho ana mai o ka papa lunakiai hou, me

kela manao paani politika nae, ua maopopo mua iaia, e hiki
ole ana e hookoia kona makemake, oiai o na Repubalika ka
hapanui o ka papa, pela oia i kuni aku ai i ke kukaepele, nana
i hoolapalapa ae i ke ahi o ka uluaoa a kakou e ike nei i keia
la, ka hana nana i alako aku i na Demokarata ame na Repuba-
lika pu, iloko o ka hohono uwahi o ka politika.

He mea anei e hoololiia ae ai keia kulana a kakou e ike nei
i keia la, ma ka hoemi ana mai i na makahiki paa oihana o na
luna kohoia, elike me ia a na Demokarata e lawe mai nei ma-
loko o ka lakou kahuahana? Aole loa ia he kumu e loli ae
ai keia kulana, ke ole e kapae Ioa ia ka paani ana i ka politika,
a kukulu mai i ka ninau kupono, ke kaulike ame ke kanaka-
makua mamua.

Aole ma ka uuku a i ole ma ka nui o na makahiki e paa ai i
ka oihana ke kumu o ka pilikia, aka ma ke ano o ka lawelaweia
ana o na hana o ka lehulehu, nolaila aohe no he hewa o ka ho-
emi ana mai i elua makahiki o na luna oihana o ke kulanakau-
hale e paa ai i ko lakou mau kulana, ina he kumu ia e malama
mau ia ai ke koho baloka iloko o kela ame keia elua maka-
hiki, no ka hoololiloli ana i na luna oihana; o ka manao ana
nae, no ka loihi loa o na makahiki paa oihana ke kumu o ka

-pilikia, o kela kekahi o na manao pololei ole, ke ku mai nei na
mea oiaio i lawelaweia no ka hooia ana mai ia mea.