Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 36, 4 Kepakemapa 1924 — HOOLE O KONA HEMA I KA AELIKE KEONIMANA. [ARTICLE]

HOOLE O KONA HEMA I KA AELIKE KEONIMANA.

Mr. Lnnahooponopono, Nupepa Kuokoa, Aloha oe:—Nui na mea e kamnilio ia nei e na alakai o ka aoao kalaiaina Repubalika o Hawaii Hikina ame Hawaii Komohana e pili ana i ka aelike keonimana i hanaia e kAahi poe kakaikahi, a i hoikeia ae hoi ma ko. Hoku i ka. hoao o Aona ame kona auna e wawahi i ka aelike i hanaia i na la i kaahope ae la, a wahi a lakou e hoomaikeike nei i ka lehulehu, aole pololei o Hawaii Hikina o wawahi i keia aeliko a no ka mea na Hawaii Komohana na Scnato;t i keia kau koho baloka e nee īnai -nei, Walii hou a kekahi keonimana ilipuakea i kona ili i ka malakeke, a ke hoike nei keia keonimana o Hilo nei i kona manao maleko o ka nupepa Tribuuc ame ka nupepa Honolulu, aole pololei 0 keia 'wawahi i ka aeliko keonimana a no k« mea na Hawaii £<>• moliana na Senatoa o keia kau. Ma na mea a'ui hoike ai maloko o kau hiwahiwa e pili ana i keia aelike 1 na o na moho e onou ia aku nei no ke kulana senatoa, ua hana maoli i pono no ke Kalana o Hawaii, na kanawai niaikai e lioopakele ana i ka lahui mai kekahi kihi ka aina a i kekahi kihi, alaila he mea maikai no ka lehulehu e haawi i na kakoo ia lakou, aka hoi, i na i manao ia no ka paa wale ana no i ke kulana hanōhano a ka lehulehu i haawi aku ai, e auhea mai kakou, papapau ana kakou, a nakinakiia iloko o ke eke a Hakai, lie opala ka mea e loaa ia kakou, a e hooleaawale hou ia i huina dala o umi kaukani no ka pepehi ana i na kao ahiu o Keamoku. Ike iho la keia i ka papainoa o na mana kolio i hoopili aku i ko lakou mau pulima i ka palapala a ke Senatoa Lukela, a ma ka nana iho he nui ke ohohia o na mana koho o ka pahu o Kahauloa, Pahoehoe, ahiki loa aku i Milolii, he 226 ka nui o ka poe kakau i ko lakou mau inoa, a nolaila lio hoike ana keia i ka lehulehu o ke Kalana o Ilawaii, ke kakoo mai nei o Kona Hema i ke kanaka e kau nei o ka weli i na poe i hapalaia i ka malakeke.

Ma ka Nupepa Bulletin i puka { ao ai he mau olelo ao i ka lehu&hu j koho baloka o Hawaii mokupuni, e ao mai ana e hookuu na Hawaii Komohana na moho senatoa o keia kau, malalo o na kumu a lakou i' noonoo ai he mau kanaka kupono loa keia, a nolaila c moe lolii mai oe e Hawaii Hikina mai hoonioni oe i ka mea i silaia e na poe na lakou i haku kela aelike keoniniana, he kupanaha o na kupanaha, a e hoi ae kakou a nana aku i na mea i hanaia e na ona o ka Hui Mahiko, a i puka ae ma ka Alavakaika o ka la 16 o keia maliina, a e hoakaka ana i na nuhou o iwakalua makahiki i kaahope ne la, a penei ka heluhelu ana: "Iwakalua makahiki i hala. Messrs. Tenny &iffard, Cooke, ame na komito o ka hui j mahiko Hawaiian Sugar Planter's i Assoeiation ua lioea aku lakou imua o ke kiaaina Carter, a waiho aku I i na piea e piji ana i na moho o ka | hale kaukanawai mai ka mokupuni 0 aHwaii aku." Heaha ka manao nui o keia komite o ka hui maliiko 1 lioea aku ai i.mua o ke kiaaina Carter me ka waiho aku na ka mahiko e hooponopono no ka wāe ana i ka lakou mau moho e makemako ai no lea mok,upuni o Hawaii, aole anei no ko lakou makemake e lilo ia lakou ka hapa nui o ka hale kaukanawai? A pehea na nje:i e hana ia'nei i keia mau la e nee nei, aole anei o na moho a lakou e onou mai nei he mM maopopo loa o ana ka lakou mau kakoo maluna 0 na ninau o ko lakou pakeke nme ka houlakolako mau loa ana aku 1 ka poe na lakou na balala jnalakeke e waiho mai la ma na hale hoahu, a o kau e ke kanaka ilihune e mau no kou hune i na wa apau? O ke kahua kalaiaina a'u e ku nei a e paio nei maluna o ka oiaio, oia no na mea i ikemakaia maloko o na moolelo o ka hale kaukanawai, ?.ole hopu wale mai i kela ame Keia mea, o ke kanaka i hana i ka hana a hooko pololei elike me kana kualehelehe ia kakou, "eia hou no au,

e alualu nei i Rc kulana scnatou, ke kulana liant)liano a oukou i liaaAvi mai ai, a ke noi hou aku npi, o lioolei liou niai i ka lei o ka hanoliano malunjf o'u, a puka au la, e liana ana au i ko oukou pono, e hana au i kanawai maikai i\o kakou". E auhea kakou, e nana makaala makaala mai i na moho e hoea aku ana imua o oukou, e puka aku ana no keia mau huaolelo mai ko lakou walia aku ; a i ko lakou hoea ana imua o oukou, e waiho mai i ka ninau, nawai ka bila - umi tausani dala jio ka pepehi ana i na kao ahiu o Keumoku? Nawai i.pepehi ka bila no ka lioonaauao ana i na keiki i puka pono mai mai na kula 0 ke Teritoref Nawai i pepehi k'a bjla e malamaia ke ola o na wahine _a na kane i hoopaaia ma Kalaupapal He nui a he lehulehu ana na pale nia ko aoao, a e ike mai no kakou lehūlehu i ke kupanaha o na mea i hanaia. Ma ka hoike a lee komite waiwai, e hoike ana i ka bila e noi ana e lioahu ia i $30,000.00 no ka hoonaauao ana i na keiki i puka mai mai na kula o ke aupuni a e hoouna ia lakou ma na kula kauka, pepehi ia keia bila e ke komite wtfiwai i ka la 3 o Aperila 1923, a ma ka la 2 o Mei, 19£f* ua kakauinoa iho la ke ki'aaina i ka bila o $10,000.00 no ka pepehi ana i na kao ahi» o Keamoku, a e ike mai no kakou i ke kapakahi o na mea i lianaia. Haaleleia aku la ka bila maikai a ma ka bila hoopuehu i ka makani ka $10,000.00 e lilo ai. • Mc ka,rnahalo, A. KALEI -AONA, 1 Augate 16, 1921.