| | manawa e nele ai i kekahi kumuhana na kaua a elua e kamailio
ae ai me ka hoihoi.
"O ka mea oiaio no ea, aole he hookahi mea ma Amerika
nei i maopopo mua no Mine, ahiki i kona oili ana mai, ma ka
po hookahi a kou hoaloha i hiki mai ai. Ua paa pu mai oia i
na pepa apau, e hooiaio ana, no kona lilo ana he kaikamahine
na'u, a i ko'u ike ana ia mau hooiaio, aole a'u mea e kanalua
hou iho ai, ua ike aku la au iaia, ma ke ano o ka makua, i kana
keiki.
"Ma ke ano, he kaikamahine hiapo oia na'u, ua konoia aku
ka'u kaikamahine muli, oia o Kaloke, e haawipio aku i na mea
apau imua o kona kaikuaana, a oia i'o ka hooilina o ko'u mau
waiwai apau, ke hala aku au ma kela ao. '
"He keu hoi ha kena a ka moolelo kupaianaha au e hoike-
ike mai nei ia'u a ke manao nei au, ua hoopilikia loa ia aku
ko Kaloke noonoo, no kona hooneleia aku i na pomaikai, ana
i manao mau ai, he hooilina oia nou. Pehea la e kuu kenerala
maikai, aole anei oe i manao, ua pupuahulu loa kou apo koke
ana aku i keia kaikamahine? Malia paha aia kekahi mau hana
apuhi, no ka pulapu ana ia oe, awiwi e nae oe, i ke apono ana
aku i kela mau hooiaio.
"He manawa loihi loa kela o iwakalua-kumamalua makahiki,
e komo iho ai na manao kanalua iloko ou e kuu kenerala, ina
he manao hoohuoi kekahi i ala ae iloko ou nona. Ke lana
nei nae ko'u manao, ua lawa i'o na hooia no ke kuleana o keia
kaikamahine hiapo au i kou mau waiwai; hookahi nae mea
a'u e kaumaha loa nei, o ia no kou ae wale ana aku, no, e hoo-
neleia kau kaikamahine muli i kekahi mahele o kou mau wai-
wai, a maluna hookahi wale no o kau hiapo na pomaikai e
holo aku ai." .
"Ua nana au i na hooia apau i waihoia mai imua o kuu alo,
aohe a'u mea e hoohalahala ai, he mau mea oiaio wale no lakou
apau, owau i'o ka makuakane o kela kaikamahine, a he i'o
eia o kuu i'o, a he koko hoi o kuu koko."
"E ae mai anei oe ia'u e ninau aku i kana mau hooiaio o
ka waiho ana mai imua ou, e kuu kenerala?" .
"Aole ia he mea hewa; o ka hooiaio mua, o ia no ke kulike
loa o koha helehelena, me ka helehelena o kona makuahine,
nona ka inoa o Ineka Baronia o ka hooiaio elua, o ia no na leka
lehulehu i kakauia mai ia'u e ka wahine nana i malama iaia
mai kona mau la bebe mai, ahiki wale no i ke kanaka makua
ana, aole o'u wahi kanalua iki, no kana mau mea i kakau mai
ai. O ka inoa o kela wahine nana i hanai i kuu kaikamahine
oia o Katalina Mazeroni, a mamua o kona make ana, hoouna
mai la oia i kuu kaikamahine imua o'u, me ka manao, e ike
aku au iaia a e malama aku, ma ko'u ano he makuakane nona."
Ke imoimo wale la no na maka o Matado no keia mau hoa-
kaka a Kenerala Rudena, oiai ua lohe mua oia a ua kamaaina
no hoi ia Katalina Mazeroni, a no ia ike, i maopopo mai ai iaia,
aole o Kenerala Rudena i hoike aku i na mea apau me ka po-
iolei, aka ua huna oia i kekahi mea, a no kona kokoke loa; e
akaaka, i hoolalau wale aku ai no kana nana ana iwaho o ka
puka aniani, me ka nalu wale ana iho no nae iloko ona:
"He keu aku maoli no a ke koa o Mine, ka hoaano ana mai
e ku imua o keia kanaka, a koi mai i koiia kuleana he kaika-
mahine ponoi loa nana! Ina He oiaio loa na mea a kuu kai-
kaina Alapaki i kakau mai ai, me he mea la ua loaa aku ka ike
ia Mine, no na mea e pili ana i kona makuahine; oiai ua kakau
ae kuu kaikaina ia Katalina Mazeroni no ka mare mua ana o
Ineka Baroni, ka makuahine o Mine ia Felipo Julito mamua o
ka make ana o Mazeroni, a aole hoi he mea i maopopo iki i
kahi i nalowale honua ai o Mine.
"Me he mea ia nae, ke uwikiuwiki mai nei ka malamalama
uo ke ano o ka Mine mea i hoolala, ai no ka hookomo ana aku
ia Kenerala Rudena iloko o ka poino: a akahi no a loaa ma:
ia'u ka ike, eia ka o Kenerala Rudena ke kanaka hana e hoouna
mau aku ana i ke dala ia Katalina Mazeroni, a ua huna keia
kenerala i ka mea oiaio loa, aole i hoike mai nei ia'u.
"Ua loaa mua no ka ike ia Kenerala Rudena no Mine, mai
ka wa bebe mai o keia kaikamahine, ahiki i kona hoea ana
mai imua ona, a o kela dala ana e hoouna mau aku ana ia Kata-
lina Mazeroni, no ke ki-pe ana aku ia i kela wahine, i wahi e
noho hamau loa ai oia. me ke kamailio ole ae o ua kenerala nei
ka makuakane o Mine.
"Ke olelo hou ae nei au, o oe e Mine kekahi o na wahine maa-
lea loa me ka maka'u ole. Ua olelo mai nei oe, e loaa ana ia'u
kekahi pomaikai nui, ke noho hamau loa au, me ke kumakaia
ole ae ia oe; heaha la hoi, ina i'o e lilo ana ko'u noho malie,
me ke kumakaia ole ae ia oe, i kumu no na pomaikai, e hooko
aku ana au i kou makemake, a mahope aku o ia manawa, e
hoolilo aku ai au ia oe i pio na'u. ;
"Auhea oe e ke kaikuahine a na Diabolo, ame k'e Kaikama-
hine Pouli, aole loa oe e pakele mai kuu mau lima aku. E lilo
ana oe i meapaahana iloko o kuu mau lima, no ka huki ana
mai i ke gula mailoko mai o ke kapuahi hoohehee. Auhea be.
e Mine Matado ua heluia kou mau la, ua pau kou hie, no ka
mea ke hoohiki paa nei au, e kaili ae i ke ola mailoko ae ou, a
owau aku ana ke mare me ke kaikamahine oiaio a Kenerala
Rudena, a o Pilipo auanei ka ukali aku mahope ou e Mine."
"Ua pau'' i pane mai ai ke kauwa lawelawe/ "ke manao nei
au. aole au mau hoohalahala ana, no ka maemae o kou lole."
"Me ka mahalo a nui ia oe," i pane aku ai o Toda Matado,
me ka pahola ana ae o kana minoaka, a kilohi aku la iloko o
ke aniani, a iaia no paha ka ike, ua holopono ka palaki ana
mai a ke kauwa i kona paalole, huli aku la oia imiia o Kenerala
a Rudena, a i aku la:
"Ua makaukau au e kuu kenerala maikai, e komo anei kaua
iloko o keia manawa no ka hui pu ana aku me na lede opio?"
Aohe pane a Kenerala Rudena no kela mau olelo, aka aia ilo-
ko ona ka ha'oha'o no ke kaokoa loa o keia kanaka opio, mai
na ano mai o kona makuakane i kamaaina i ke kenerala, aka
haawi aku la oia i ke kauoha i ke kauwa lawelawe e huki ae i
ka pa-ku, a i ke kaawale ana ae, ia wa i komo aku ai o Kene-
rala Rudena iloko, me ka ukali ana aku o kana malihini ma-
hope ona. Ia laua hoi i komo aku ai noloko o ke keena hookipa, ke ku
la ke kauwa ma kahi o ka puka, me ka namunamu liilii aria at:
"Aole au i ike i kekahi haole ili eleele elike me keia, a ke
manao nei au, aole no oia he haole piha,me he mea la he hapa
niga oia,'' alaila huki hou ae la i ka pa-ku elike me mamua.
"Ua kaokoa loa ke ano o keia kanaka malihini, me kela keo-
nimana mua o ka hoea ana mai, heaha la ka hana nui a keia
kanaka, i hauli ai kona ili, a ke akaaka mai oia, ua like loa kona
mau lehelehe, me na lehelehe o ka niga, aole elike me ka aka-
aka ana a kela keonimana e noho mai la iloko, ua kohu haole
maoli no oia, a he kulana keonimana no hoi koiia, ma na ano
apau."
Oiai o Kenerala Rudena e komo aku ana me kana malihini,
ke ike aku la laua i ka noho mai o Kaloke imua o ka piano me
ka hookani ana i kekahi o na mele hulahula, oiai hoi o Pilipo,
a kaua e kapa aku ai iaia ma kona inoa oiaio loa i keia manawa,
ame Mina, e noho aku ana, hoolohe i kana paani ana.
I ko laua nei hookokoke ana aku i kahi o ka piano, ia wa i
hooki iho ai o Kaloke i kana hookani ana, a anehe mai la" e
ku iluna, aka ua haawi koke aku la ke kanaka apuhi i kona
lima, no ke aloha ana me ka i ana aku:
"E hoomau aku i kou noho ana ilalo, mai ku mai oe iluna," | wahi ana me ka haka pono Ioa ana aku me na maka hoohihi maluna o ke kaikamahine opio. "E hoomau aku i kou hookani ana i ka piano, no ka mea owau kekahi o na kanaka hialaai loa i na leomele, elike me ia a Mr. Kakona, i kamaaina ai i ko'u mau ano." ''Ina pela i'o ea, alaila e hookani hou aku au i ka piano, no ka hoonanea ana ia kakou," i pane mai ai o Kaloke, me ka noke pu ana ae i ka akaaka. "Heaha ke ano o kau mele i makemake ai, a'u e hookani aku ai i keia manawa?" "Ke waiho aku nei au i na mea apau, o oe no ka mea nana e koho i kau mele i manao ai e hookani mai," i pane hou aku ai o Mataio, me ka noho ana iho iluna o kekahi noho, ma ka aoao o ka piano. Me ka hoonuinui olelo ole mai, hoomaka aku la o Kaloke e hookani i kekahi mele i paanaau iaia, me ka noho hamau loa ana o na mea apau, a mailoko mai o kela anoano i halii iho maluna o ke anaina, i ku ino ae ai o Kenerala Rudena iluna, a kahea aku la : "E Kuini!" wahi ana me ka leo nui, a ua lilo kela kauoha, i kumu no Kaloke, e hoopau ai i kana hookani ana i ka piano, a huli mai la imua o kona makuakane me ka pane ana mai: "Heaha keia e papa, ua hana hewa loa anei au, ma ka hookani ana aku nei. i keia mele?" me kona nana pono loa ana mai- ma na maka o kona makua, me ka manao kahaha iloko ona. "Ke manao nei au e Kuini, aole paha i kupono kena mele au i hookani mai hei no ka hookipa ana mai i ka malihini." "Ina ua hewa loa ko'u paani ana aku nei i kela mele, alaila e huikala mai oe ia'u e papa. Ma ko'u manao maoli, o keia ke kahi o na mele i kupono loa, no kekahi anaina o keia ano, a me he mea la, e haawi mai ana no o Mr. Kuaina i kana apono ana." "ina pela kou manao ea, alaila e hoomau aku i kau paani ana," alaila huli ae la o Kenerala Rudena imua o ka malihini, a i aku la: "Mai lilo keia kamailio mawaena o'u ame ka'u kaikamahine, i kumu e hoopilikiaia aku ai o kou noonoo, he mea maamau no keia mawaena o maua, a maluna o'u na ahewaia e pono ai, no ko'u hoopailani loa ia Kuini." "Aole o'u manao, ua hui loa kou pailani ana i kau kaikamahine, aka ua hana wale aku no oe, elike me kau mau mea i ike ai he pono nona," i pane mai ai o Pilipo oiaio, no kela mau olelo nae, i loaa aku ai ka hoomaopopo ana ia Matado, no kona hookipa ole ia ana aku ma ke ano ohohia, elike me kana i manao mua ai; aka pane ae Ia nae oia i keia mau olelo: "Ua pololei oe e Mr. Kakona, i pane mai la, aia no ka pâi-laniia o ka pinao, a paa oia i ka hopuia, a okiokiia kona mau eheu: a ke mahao nei iau eia no o Miss Kaloke me kona niau eheu i oki ole ia." "Eia no au ke hele lanakila hei me ka paa ole a ka hopuia," i pane ae ai o Kuini, me ka haalele ana aku i kona noho mamua o ka piano, a hele mai la a noho ma ka aoao o kona makuakane. "Aohe mea nana e hopupio mai ia'u ua hiki ia'u ke lele ma ka'u mau wahi apau e makemake ai, elike me ka pinao e lele ana a kau iluna o na pua; pela iho la ko'u ano." No kela mau olelo a Kaloke, maopopo loa iho la ia Kenerala Rudena, aole e hookoia ana kana mea i moeuhane mau ai, no ka; hoomare ana aku ia Kuini me Pilipo Kuaina, a ma kekahi olelo ae hoi, aole i lilo ka waiwai ame ke kulana hanohano o kekahi mea, i kumu no Kuini e mare aku ai iaia, ke komo ole ka makemake ame ka hoohihi iloko ona, no kela kanaka; I kinohi, ua hoohauoliia mai no o Kenerala Rudena, ma ko-ua noonoo ana iho, ina ua paa ko Kuini manao, aole e mare mai ia Pilipo, he mea pono no ia i kona manao, i kona ike ana aku, aole kela he opio i kulike me kana i manao ai; aka hoi, iaia i noonoo hou ae ai ma kekahi ano, e hooneleia aku ana kana kaikamahine, me na waiwai, na lako ame ka hanohano, ka mea ana i hoonu'anu'a aku ai maluna ona, mai kona mau la kamalii mai ahiki i ka wahine kanaka makua ana. "He keu aku no hoi oe e Kuaina a ke kaikamahine kupaianaha nui wale," i hooho okoa ae ai o Keneala Rudena, me ka maopopo pono ole, i ka manao maoli o ka Kaloke mea i kamailio mai ai. "E hoomanao pe e kuu Kuini, aia he like ole nui mawaena ou ame ka pinao : ua hiki i ka pinao ke lele a kau iluna o kana pua i makemake ai, ai ole hoomau aku lio paha i ka lele ana; aole nae i ike ka pinao, aia kekahi mea ke hele mai la me ka upena o ka paa iho la no ia i ka hopuia, me ka hiki ole ke pakele." "Mia ia mea au e kamailio mai la e papa, e kaokoa loa ana au mai ka pinao mai," wahi a Kaloke me ka noke ana ae i ka akaaka me ka leo nui. "Ua hiki ia'u ke lele a kiekie loa iluna o ka lewa, e hiki ole ai i ka upena a kekahi mea ke hoohei ia'u, hookahi wale no o'u kumu e paa ai i ka hopuia, aia au a hoi mai ilalo o ka honua nei, kahi nui o ka poe pahele manu." "Ina i'o no kou paa i ka hooheiia i ka upena, a oiai oe e noho pio ana malalo o ka mea nana i hopu ia oe, i kou ike ana able i kulike kona niau ano me kau i ake aku ai, aole ana anei oe e haao e pakele mai iaia mai?" i pane mai ai o Pilipo, ma ke ano hoopaani. "Ma ka'u mau mea i lohe ai, he lawelawe mau ia kela ano haiia ma Amerika nei, iwaena o kekahi poe." "He elua no a'u mau mea e hana ai no ko'u pakele, o ka mua o ia no ka make, a o ka lua, o ia ka hookomo ana i ka hoopii oki mare maloko o na aha hookolokolo. Ma kekahi ano nae, ina aole he paa o ka upena, alaila e hoao ana au e pakele, ma ka uhae ana i kela upena, i wahi no'u e hele lanakila hou ai elike me mamua." . "O kena mau mea au e hoakaka mai la e Miss Kaloke; he hana kupoho ole ia, e hookomoia aku ai oe iloko 6 ka: pilikia," i komo mai ai o Matado, ma ka hoakaka ana i kona manao. "Ua kulike loa kena manao ou, me ka manao o kekahi wahine, i kapaia ka inoa ka 'Momi o Bacelona', o na poino i loaa i kela wahine, e ukali aku auanei ia mahope ou, ke paakiki loa oe, ma kau mau mea i manao ai e hana nou iho." I kela hooki ana iho o ke kamailio aha a Matado i na olele maluna ae, leha mai la kaha nana ana ma kahi a "Mine e noho aku ana, a ike mai la oia, i kekahi hiona, ana i noonoo mua ai, e ike ana oia maluna o kela wahine, o ia ka hele o kona helehelena a haikea, ke paa la hoi kekahi, lima maluna o kekahi a ke hilinai la oia ihope o kona noho, me he mea la aole he hiki iaia ke onioni. "Owai keia mea ka Momi o Bacelona'?" i ninau mai ai o Kaloke. "O wai oia e Mr. Kuaina, a heaha na poino i kau aku maluna ona? Ua like pu maoli kona inoa me ka inoa o kekahi keaka; a moolelo paha." "O ka moolelo o keia wahine, ina ia he mea oiaio, ua like me kekahi keaka kahiko kaulana Ioa," i pane hou aku ai o Ma-tado, ma ke ano hoolalau. "Ma ka olelo a kekahi poe, he mo-olelo oiaio kela, a ma ka manao hoi o kekahi poe, he moolelo kaao wale iho no. He moolelo Paniolo keia, a o ka wahine nona ua moolelo la, he mau inoa lehulehu kona. Ua kapa aku kekahi poe iaia; ka Momi o Bacelona, o a inoa a kekahi poe i kapa aku ai o ka Madame Matado, a o ka kekahi poe; hoi ka Wahine e Kali Ana." ''Kupanaha maoli ka. hoi kela inoa, ka Wahine e Kali Ana," wahi a Kaloke. "He kali keia i keaha e Mr. Kuaina?" "He kali no ka hoea mai o ke kanaka nana oia e pepehi mai a make, no ke kumakaia ana iaia. O kela kanaka he ka-naka hiki ole i ua wahine la ke holo e pee, me ka manao he | |
