Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 33, 14 August 1924 — HOONANEA NO KA MANAWA. MOOLELO NO LONOKAMAKAHIKI KE ALII KAE'AE'A AOHE LUA MA KA HOOPAPA, AME KE KAUA. [ARTICLE]

HOONANEA NO KA MANAWA.

MOOLELO NO LONOKAMAKAHIKI KE ALII KAE'AE'A AOHE LUA MA KA HOOPAPA, AME KE KAUA.

MOKITNA XI. | (Kakauia o 2. P. K. Eawaikaumav< I kamakaokaopua) i (Hoomauia mai.i _____ i i Ninau aku Ja o Kamalalawalu ia Makakuikalani i ka makaukau; a hai mai la o Makakuikalani: "Ua makaukau, ua uo'a ka moa, ua wali ka awa." I aku la o Kamalajawa: "fioo« makaukauia mai ka ai;" alaila, ia manawa, lawelaweia ae la na meaai 0 ka aliaaina. la.wa no, hoka iho la ka awa; a o Loaoikamakaliiki, i kona manawa i hoi mai ai mai ka auau mai, ninau aku la ia Pupuakea: "Ea, ke makfiukau mai la ka Kamalalawalu mau meaai; auhea koi ka awa ame kau moa? U?l hana iho nei anei oef ,, E konane ana nae o Pupukea ia manawa; i ko Pupukea lohe ana I i keia mau ninau a Lonoikamakahiki, hoole aku la o Pupuakea, me 'ka i aku: ' "Eia ae no ka m6a, aole i pepehiia, aole no i mamaia ka awa, no ka mea, ua ike no hoi oe, aole au 1 ike i ka hana ana o koia mau mea au i kauoha iho nei ia'ul" Ia manawa, wela loa ka huhu o Lonoikamakahiki, lalau iho la i ka papa konane, a hahau aku la i ka lae o Pupuakea, a pa aku la ma ka lae, a puai mai la ke koko; a no 'a mea, komo aku la ka huhu il'oko o Pupuakea. Ia manawa, lalau aku la o Pupuakea i ka lanahu ame ka wahie, ho'a ao la i ke ahi, lalau ae Ja i ka moa, a umi iho la, a uhae mai la i kekahi u-ha o ka moa, a hohole ao ]a i ka ili, a koala aku la i ke ahi, a lalau aku la no hoi i na huluhulu awa. Ke koala la ka moa, ke mama la no hoi ka awa; a ekolu niana awa; a mo'a ae la na u»ha moa, hoka ka awa; a waiho a-> la na u-ha moa i pulehuia i ko pa; a waiho aku la ka apu awa ma ke alo o ke alii, ame na mea apau ana i kauoha aku ai ia Pupuakea. I aku la o Pupuakea: "Ua makauk.iu ka awa, ame ka moa, » o kau wale no koe, o ka ai '.ho ame ka inu iho i ka awa." Noiaila, ike ae la o Lonoikamakahikl ua makaukau na mea ann i kauoha ai mamua o kona hele ana i ka auau, alaila, paina iho la oia, inamua o Kamalalawalu; me ka pau pono ole o na meaai a Ka* malalawalu. I ka manawa a Pupuakea e ha.ia ana i ka moa, nana pono lo» mai la o i ke kupaianalia maoli o ka Pujtuakea hana ana, a makemake loa mai la o Kamalalawalu e lilo o Pupuakea iaia. A pau ka laua inu awa ana auiu ka paina ana, konano iho la ua mau alii nei; a iloko o ko laua nianawa konane, o'elo aku la o Kamalalawalu ia Lonoikamakahiki: "E, makemak* aku la au i kau kauwa, a i hoi ! oe ea, noho iho kau kauwa me a'u." , I aku. la o Lonoikamakahiki ia Kamalalawalu: <4 Aole ia he kauwa na'u, o ko'u kaikaina ppnoi no ia, a o ko'u kaalana aina hoi. Aole e loaa ia oe." . 4 A lohe o Kamalalawalu i olelo a Lonoikamakahiki i ka i ana o ko'u kaikaina no keia a kaulana aina hoi, nolaila, olelo aku la o Ko malalawalu: "Ina o kau ka ilana aina kela, a o kou pukaua hoi ia, alaila, ke 01010 aku nei au ia oe, haahaa, ha* ka pau i ka iole.' , I aku o Lonoikamakahiki: " 0

ka iki ulu makua ia nana e kaa ke kahua loa e pau ai." A pau hoi ka Lonoikamakahiki olelo ana, alaila, olelo aku la o K-amalalawalu me ke kuhikuhi ae ia Makakuikalani: "Eia ae.no hoi ko'u kalana aina, a o ka'u pukaua no hoi keia, o ko'u kaikaina np," * no k» Ka> onalalawalu hoohenehene i ko Lono» ikamaikahiki puka'a ia Pupuakea, nolaila,' olelo aku la o Lonoikama» kahiki i ka Kam»lalawalu olelo ana: "0 ko'u kaulana aina no hoi ke« ia;" a nolaila o Lonoikamakahiki i olelo aku ai: "E, hakahaka, i ka ehu no o ka laau palau, kulana, aina a papa laau aku, o ka make no ia" No ka olelo ana niai a Lonoikamakahiki pela, i aku a Kamalalawalu: j "0 o ka lila mai'a ia o Kae'a aole e pala i ke anahulu hookahi." Iloko o keia- mau olelo a Lonoikamakahiki me Kamalalawalu, waiho wale iloko o laua ia mea; a he mau manawa he nui mahope iho o keia mau haua a laua, i ka maaawa i hoi aku ai o Lonoikamakahiki mai kana huakai kaapuni aku, manao ae la o Kamalalawalu e luku aku ma ke kaua i na'lii o Hawaii, no ka mea, ua ku'i aku la ke kaulaua o ko Lonoikamakahiki ikaika ame ka lanakila i ke kaua. 0 Kauhiokalani ka Kamala'.a,walu keiki ponoi; o Kauhiakama hoi kekahi inoa ona. Hoouna aku la o Kamalalawalu i kana keiki e holo 'i Hawaii, me ka i aku: "E holo oe e nana i ka nui o na kanaka o Hawaii, hoi mai oe a ha'i mai ia'u." Kolaila elike me ko Kamalalawalu makemake, holo aku la o Kauhia* kama i Hawaii. Ia holo ana, pae mua aku la oiu. ma Kohala, ma ke awa pae waa i oleloia o Puakea. Ahiki oia malaila kau na waa, hele aku la ma na kahakai o Kohala ahiki i Kawaihae, aka, aole i loaa nui na kanaka iaia ma ia hele ana aku, he kakaikahi loa. Hele aku la ua o Kauhiakama mailaila aku ahiki i Kona, i Kapalilu'a, ma ka palena o Kau ame Kona, aole no oia i halawai nui me na kanaka. Pela no kana hele ana apuni o Hawaii, aole oia i ike i lea lehulehu o na kanaka i loaa iaia. Hoi mai oia a ma Kohala ma Kapaau; ia manawa e akoakoa ana na kanaka he lehulehu malaila, ma ke kahua mokomoko i oleloia o Hinakahua; no ka mea, he mea mau !ma ia walii, ka akoakoa mau i kela ame keia la i ka mokOmoko. 1 iho la o Kauhiakalani: " Ka i no a he nui kanaka o Hawaii nei e ololoia nei, aole ka; eia ka lie nui aina wale iho_ no ia e kaulana nei; a o ua wahi kanaka ho oki loa no. (Aole i pau.)