Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 17, 24 April 1924 — HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO NO KEONI MONOTANA A I OLE MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO ANA I KANAKA ONAMILIONA WAIWAI LOA.

MOKUNA XXIIL Ma ka hapamua o ka auwina la o ke'a la ka hoea ana aku o Monotana no kona home, a i ka hoea ana i na hora o ke ahiahi, ua puka ae la maloko o kekahi o na ntpe?)a o kela kulanakauhale, kekahi moolelo ano nui, ka mea nana i hoopihoihoi aku i na kanaka o kela kulanakauhale, eia nae me ka minoaka ma kona mau papalina i heluhelu iho ai o Monotana i na mea e pili ana iaia, a kela nupepa o ka hoakaka ana ae i ke akea. Maloko o kela moolelo, e hoike ana ia i na mea kupaianaha e pili ana no Monotana, ke kanaka o ka hoea ana mai no Nu loka me kana mau miliona dala, me ka hoakaka ole ia o kona, wahi i hele mai ai, ame kahi o ka loaa ana mai o kana mau dala nui hewahewa. Ma kahi nae o ka hoike ana ae o kela nupepa, i kahi i loaa aku ai o kela moolelo, ua huna aku la ia i ka inoa o Uilama Ganeki, no ka mea nana ponoi no i hele aku e hoike imua o na kanaka kakau nupepa, i kana mau-mea i hoomaopopo no Monotana. E-lioakaka*ana kelaimolelo, no na mea e pili ana i ka hopuia ana o.Keoni'Kalakona, kona hookolokoloia ana, ame kona liia ana a>make maluna o ka amana likanaka no ke karaima pepehikanaka, a o keia kanaka o Monotana, he hoaloha pilipaa loa oia»no*kela-kanaka hana karaima; a mamuli o kela ano hoalohaio*laua„.ua manaoia, ma kekahhano kupaianaha loa, pela iha.ia i ai kekahi waiwai nui ia Monotana. Aole-malaila wale iho la no pau, ka moolelo e pili ana ia Monotana, aka ua hookolo aku na makaikiu kaulana a akamai loa o Nu loka i kahi i hoea mai ai o keia kanaka, ahiki i ko lakotL £ hoea ana,no kahi kauhale o na kanaka eli gnla, a ma i kohoia, o Monotana ke poo o kekahi puali o na kanaka powa, a mamuli mai o ka hana powa, i loaa ai keia waiwai nui ia Monotana, a ko Nu loka poe i ike ai i na miliona dala-c hooliloia ana i kela ame keia la, me he kahe ana la na ka wai. Me-na manaa pihoihoi i heluhelu iho ai na kanaka o Nu loka i kela ia Monotana, me ka hiki ole ia lakou ke hoomaopopo, i ka pololei ame ka pololei ole o na mea a lakou i ike-ai, koe wale. no ka hoalaia ana mai o na manao hopohopo, ina paha aia i'o iwaena o lakou kekahi o na kanaka hana karaima ino loa, a me na waiwai i aihueia, e hoopilikia nei oia i ka lehulehu. "Aole au i manao mua, e loaa ana ka manao koa ia Uilama," i namunamu iho ai ua o Monotana iaia i ike ai i na mea i hoinona.maloko o na nupepa. Aoleka huhu, aole hoi ka inaina iloko o Monotana, no Uilano kana mau mea i hana aku ai, e hoinoino ana iaia.koe wale no nae kona piha me na manao ulumahiehie, no ke alakai hewa ia o ka noonoo o ka lehulehu mamuli o kela mau hoakaka. Mamuli nae o keia moolelo o ka hoopukaia ana ae maloko o ka nupepa e pili ana iaia, hooholo iho la o Monotana, e haawi oia i kekahi aha hoolaule a nui maloko o kona home, me ke konoia o na kanaka ko'iko'i ame na ohana lalawai apau o kela kulanakauhale e hele mai, no ke komo pu ana iloko o kela anaina. Mamua ae o ka manawa no kela aha hoolaule'a nui, ua hoomakaukau iho la o Monotana i kona home, me na mea apau e pono ai ka hookipa ana mai i na malihini; a ma ka olelo pokole ana ae, ua hooiia ae ka u'i ame ka nani, o na hoohiwahiwa i hanaia, i na nani mua, a o na hiona i halawai mai me na maka o na malihini ma kela po, he mau hiona ia e hiki ole ai ia lakou ke hoopoina mahope mai. Aole i lilo kela moolelo a Uilama Ganeki i hoike aku ai i na kanaka kakau nupepa i kumu nona e kanalua iho ai, i ka hele ana mai o na kanaka ko'iko'i a lalawai o Nu loka, ma kana aha hoohauoli, no ka mea ua ike oia, o ka mana o ke dala ame ke gula, ka mea nana e kaualako mai ia lakou, ina no paha ua manaoio kela poe, he mea oiaio ka lakou i heluhelu ai maloko 0 ka nupepa. Iwaena nae o na malihini apau i konoia e hoea mai ma kela aha hoohauoli, aole ana mea e ae i ake nui loa ai, o Uilama Ganeki wale no, a no kela kumu, i ka hiki ana mai i ke ahiahi, e haawiia ai kela aha hoohauoli, haawi aku la oia i ke kauoha 1 kana poe kauwa, ina e ike ana lakou ia Uilama Ganeki ua hele mai, alaila e lawe koke aku e hoike i ka lohe iaia. H« oiaio, ma kela ahiahi, i ka wa i hoea mai ai na malihini, a piha-ka home nani o Monotana, i oi aku i ka nani o na halealii, a e kokoke aku ana i ka hora umi ma kela po, ku ana no o Wanada ma ka aoao o kona haku, oiai o Monotana maloko o kekahi rumi, e pa kiaha ana me kekahi poe malihini, a hawanawana aku la iaia me ka lohe ole ia mai e kekahi mea okoa aku: "Ua hoea mai nei ua o Mr. Ganeki a ke hoala mai la oia i ka haunaele maloko o ke keena hookipa nui." "Heaha ke ano o kana mau hana hoohaunaele e hoala mai la ?" "Heaha mai auanei ma ka ? u koho aku, ua ona kela kanaka, a ua pii ae oia iluna o kekahi noho, me kona hoike ana aku i ka moolelo o kekahi karaima i hanaia e Keoni Kalakona, he mau makahiki ae nei i hala." I ka wa i lohe ai o Monotana. i na hoakaka a kana kauwa, huli ae la oia imua o kona mau hoaloha, a i aku la: "Auhea oukou e na keonimana. ke manao nei au aole paha he hookahi mea iwaena o oukou i heluhelu ole i ka moolelo o ka puka ana mai nei maloko o ka nupepa i keia ahiahi." Aole he hookahi o kela mau hoaloha i pane mai iaia, a maopopo iho la i ua o Monotana ua heluhelu i o kela poe i ka nupepa, a ua maopopo ia lakou na mea i hoikeia ae, no ke karaima

pepehikanaka i hanaia, me ka pahola ana ae o kela minoaka, i hele a kuluma ma na papalina o Monotana. "O ke kanaka nana i hookomo aku i kela moolelo maloko o ka nupepa a oukou o ka heluhelu ana, ua hoea mai nei oia maloko o keia hale i keia po, a wahi a kekahi o ka'u mau kauwa i olelo mai nei, aia ua kanaka Ia ke noke mai la i ka hoopihapiha i na malihini, me na moolelo like ole. Ke.kono aku nei au ia oukou e kuu mau hoaloha e hele kakou no ke keena hookipa nui, e hoolohe ai ! kana moolelo!" "Aole o kakou pomaikai ma ka hele ana aku e hoolohe i na olelo a kela kanaka, heaha kou kumu o ke kauoha ole ana aku i kau mau Jkauwa e kipaku iaia mailoko aku nei o kou hale.'" i hoike okoa mai ai kekahi kanaka i kona manao. "E haawi aku i ke kauoha i ka oihana makai no ka hopu ana i kela kanaka a hoopaa aku iaia iloko o ka halepaahao," i pane mai ai hoi kekahi i kona manao. Hoopinana wale ae la no o Monotana i kona mau poohiwi, a pane aku la: "O ka mea pololei maoli no ia e hanaia aku maluna o kela kanaka, aka nae aole no he hewa o ko kakou hele mua ana aku e hoolohe i kana mau mea e kamailio mai la. Ua hoike mai nei kuu kauwa ia'u, ua hele ka ua kanaka neī a kahi'ohi'o i ka waiona. E hele ae kakou e kuu mau hoa, a ke ole au e kuhihewa, e loaa ana iaia ka manao mihi no kana mau mea e kamailio mai la. Pehea he manaoio no anei kekahi iloko o oukou, no ka hiki i na uhane o ka poe i make, ke hoi hou mai ma ke ano he kino kanaka?" Aole e hiki i kekahi o kela mau hoaloha o Monotana ke ae mai, a ke hoole mai paha, a ua lilo ka ninau i uiia aku imua o lakou i mea hoopilikia loa i ko lakou mau nonoo, no ka mea ke ike mai la lakou, aia kekahi mau ano kupaianaha he nui maluna o ko lakou kamaaina, a ua hoopiha pu ia aku hoi lakou me ka pohihihi, no kahi i loaa mai ai o kona mau waiwai nui hewahewa. "Aohe a kakou hookololohe hou ana iho maanei-nei, aia kahi o ka le'ale'a maloko o ke keena hookipa nui, kahi a na malihini e nanea mai la i ka hoolohe i ka moolelo a kela kanaka, a malia ma ko oukou hoea ana aku imua ona, e hiki ,pono ai ia oukou ke hooholo, no ka hiki ;'o i na uhane o ka poe make ke hoike mai i ka poe ola ame ka ole. Ke manaoio loa nei au, mamua o ka hookuu ana o na hana hoohauoli ma keia po, e ike ana kakou i kekahi mau mea ano nui." Eu like ae Ia na mea apau, a ukali aku la mahope o Monotana, a ia lakou i komo aku ai maloko o ke keena hookipa hoohuli mai la ka nana ana a ka poe e piha ana maloko o kela keena maluna o Monotana, me ka nalu ana iho iloko o lakou, heaha la ka hana a ka ona nona kela hale, e hana aku ana maluna o Uilama Ganeki ke kanaka nana ka moolelo hoinoino a hoohaahaa e hapala la maluna o Monotana. Aole kela hopohopo, a pihoihoi paha maluna o ka helehelena 0 Monotana, aka o ka ulumahiehie ame ka minoaka ke halii la ma kona mau papalina, iaia e nana aku ana maluna o Uilama Ganeki, a e hoolohe aku ana hoi i kana mau olelo e noke ana i ka liki. No kekahi manawa pokole ke ku malie ana o Monotana, alaila hawahawa iho la oia ia Wanada e ku aku ana ma kona aoao, o ka nalowale iho la no ia o kana kauwa, me ka maopopo ole mai nae, i na malihini, ka hana a kela kauwa i kauohaia aku ai e kona haku. O keia rumi hookipa a na malihini e luana nei, ua hanaia no elike me ke ano o na rumi e ae o kela hale, o ia hoi ka hanaia ana o na paia, me na hiona o na ululaau, a o keia paha ka rumi 01 aku o ka nani o kona mau kinohinohi i hanaia ai. O kahi a Uilama Ganeki e ku la maluna o ka noho, aia iwaenakonu o kela rumi, e huli pono aku ana imua o kekahi waimapuna, e puapua'i mai ana, mailoko mai o na pohaku i uluia e ka limu. Aia wale no ka nana ana a Monotana ma kahi o kela mapunawai, a no kona nana ole ae ma kekahi wahi okoa, nana pu aku la na malihini malaila, a no ka manawa mua loa, akahi no lakou a hoomaopopo, aia ka kekahi pa-ku silika i hookuuia, ka mea nana i alai ae, i kekahi hapa aku o ua rumi nei, ame na mea hoonani ma ia wahi. ī ka alawa ana mai hoi a Uilama Ganeki, a ike i ke ku aku o Monotana, hooki iho la oia i kana kamailio ana, alaila noke ae la i ka akaaka, ma ke ano hoopahenehene, "he mau sekona wale no nae ka hiki ana iaia ke akaaka ae, ma ke ano piha olioli, no ka mea iaia i huli hou aku ai imua o ka wai mapuna, aia hoi, o ka wa ia i pii malie ae a ka pa-ku slika iluna, a ikeia aku la kekahi hiona ku i ka weliweli, e kau mai ana, ka mea nana i hoopilihua aku i ka manao o na malihini apau maloko o kela keena hookipa. Iloko o kela manawa, ua hoopoina ae la na mea.apau no Uilama Ganeki a no Monolana paha, aia ko lakou noonoo apau maluna o ka liiona a ko lakou mau maka e ike la, o ia ke kii 0 kekahi mau kino kupapau elua e waiho mai ana iluna o ka papahele, he kino no kekahi kanaka ame kekahi wahine. Aia hoi maluna o kekahi noho, e waiho kokoke mai ana, ma kahi o na kino make elua, e noho ana kekahi wahine opio u'i, 1 hele kona helehelena a piha me ke kaumaha, a e nana mai ana hoi maluna o na mea i make, me ka weliweli. Aole e hiki i kela wahine opio ke ku ae iluna, a ke onioni ae paha, no ka mea ua hauhoaia oia a paa me ke kaula i ka noho, a e ku ana hoi ma kona aoao kekahi kanaka, a kona helehelena e hoike mai la oia kekahi o na kanaka puuwaieleele, a ua lilo ka make ana o na mea elua maluna o ka papahele, i kumu nona e hauoli loa ai. x\ole e hiki i ka lehulehu o na malihini, ke uumi hou iho i ko lakou mau manao pihoihoi, ia lakou i ike aku ai i ka helehelena o ka mea e ku ana ma ka aoao o ka wahine opio i hauhoaia i ka noho, ke loheia la na auwe ana. ame na leo hawanawana mai na wahi like ole mai o kela rumi. O ua kanaka la nona ka helehelena a lakou i kamaaina ai, oia no o Rolana Kinikala, a e paa mai la maloko o ka halepaahao, malalo o ka hewa karaima, o ia no ka make ana o Mira Ganeki, ka wahine ana i mare aku ai. Kulou okoa aku la kekahi poe imua, no ke ake pono e ike, ina paha o ka wahine opio i hauhoaia i ke kaula o Mira Ganeki ia, aole nae he kulike o ka helehelena me ko Mira, aka nae he keu aku no ka u'i o kela wahine, me he mea la nae, ua lilo he pio na Rolana Kinikala. Ma ke ano o na mea apau e hoomaopopoia aku la ma kela hiona, me he mea la, o na ieino make elua e waiho ana iluna aka papahele, o na makua ia o ka wahine opio iluna o ka noho, a he pio lakou apau na keia kanaka puuwaieleele, aole he hoohewahewa ana iloko o ka noonoo o na malihini, no ia mea. Oiai nae na mea apau e nana aku ana me na manao kahaha i kela hiona, aia hoi, ua pio iho la na kukui, a i ka wa i a hou ae ai, aia hoi. ua nalo aku la kela hiona mua mai ka ike ana aku o ko lakou mau maka, a he hiona hou ke kau mai ana. | He hiona kela no kekahi rumi moe, a ike aku la no lakou i

ka wahine opio i hoopaaia ai i ka noho, maloko o ua rumi nei, me ka hapa nae o kona kino iluna o ka moe, a e lewalewa ana kona poo ma ka aoao ō ka moe, a ua hele hoi kona lole a nahaehae, a o ka mea nana i hooiha loa aku i kela mau malihini me ka weliweli, o ia no ko lakou ike ana aku i kekahi pahi, ma ka umauma o ua wahine opio nei. Oiai e kau mai ana kela hiona imua o na mea apau, aia hoi, ike aku la lakou i ka oili ana mai o Rolana Kinikala a nalowale aku la mahope o ka puka o ka rumi, me ke kono okoa ia ana mai o kekahi mau malihini, e holo aku e hopu i kela kanaka. o ka mea wale no nana i kaohi aku i ko lakou hooko ana ia manao, mamuli o ko lakou ike ana, aia ua kanaka nei maloko 0 ka halepaahao kahi i paa' ai. I ka hoopioia ana o ke kukui, a ia malamalama hou ana ae, aia hoi, ua nalowale aku la kela hiona mua, a he hiona hou ka lakou e ike aku ana, o ia no ka hiona o kela rumi mua loa a lakou i ike ai, a e ku ana hoi kekahi kanaka i kamaaina mua ole i kela mau malihini iwaenakonu ,o ua rumi nei, a e nana iho ana me ka helehelena weliweli maluna o na kino make elua. Iloko nae o ko lakou mau manao kahaha, no kela malihini 1 maopopo mua ole ia lakou, aia hoi, ua loheia aku la ka leo kuwo o Uilama Ganeki i ka hooho ana ae : "O Keoni Kalakona kela! O Keoni Kalakona kela! O e kuu Akua, aole i paumaele kona-mau lima, i ke karaima pepehikanaka!" Mamua o ka oili hou ana mai o kekahi hiona, aia hoi, lohe aku la na malihini i kekahi mea pa-hu, eia ka auanei o Uilama Ganeki, ua hina aku la oia iluna o ka papahele a waiho malie iloko o ke kulana maule. MOKUNA' XXIV. Aole i lilo kela hina ana aku o Uilama Ganeki iluna o ka papahele, i kumu no na malihini e haalele iho ai i ko lakou mau noho, no ke kokua ana aku iaia, no ka mea ua hele lakou a piha loa me na haawina ilihia i hui pu ia me na manao pihoihoi no ka lakou mau hiona i ike ai, a e kakali wale ana no lakou, o ka ike aku i kekahi mau hiona hou. iMa ka oili liou a#a mai o kekahi hiona, ike aku la no lakou i ka rumi mua, o na kino make elua e waiho ana iluna o ka papahele, o ka mea ano hou wale no ma keia hiona, he eha poe kanaka maloko olaila; o kela kanaka a Uilama Ganeki i hooho ae ai o Keoni Kalakona ka inoa, ua paa iho la oia i ka hopuia e na kanaka ekolu. a ma kahi mamao iki aku, e ku mai ana he kanaka okoa, oia o Rolana Kinikala, a e kuhikuhi mai ana kona manamanalima ia Keoni Kalakona, me he mea la e olelo okoa mai ana, oia ka mea nana i hana i ke karaima pepehikanaka, oiai no nae ke ike la lakou ma o na hiona mamua aku, o Rolana Kinikala maoli ka mea nana i hana i ke karaima. I ka halii hou ana ae o ka pouli, a poha mai la ka malamalama o ke kukui, akahi no a hoauheeia aku na manao pilihua a hoopihoihoi noonoo mai na malihini aku, no ka mea o kela hiona a lakou e ike aku la, he hiona ia no kekahi aha hookolokolo, i hele no hoi a piha i na kanaka. Aia maluna o ke poo o ka limakanawai nana e noho hoomalu ana i ka aha, e kau ana kekahi papale lole eleele, he hoailona no kona hookolokolo ana i kekahi hihia pepehikanaka, i kauia ka hoopa'i make, maluna o ka lawehala. Mamua ponoi o ke alo o ua lunakanawai la, e ku ana me kona kino malo'elo'e, me na maka hulili hoi, kela kanaka hookahi no a lakou i ike ai, i hooiliia aku ai ke karaima pepehikanaka maluna ona. I ka nalowale ana aku o kela hiona, a oili mai la he hiona hou, aia hoi e kau pono mai ana imua o ko lakou mau maka, he amana likanaka, a e lewalewa ana ke kino o Keoni Kalakona maluna olaila, a maloko o ka pa e hoopuni ana i ka amana likanaka, na kanaka he nui e nana mai na i ka hopena i kau aku maluna o ka lawehala, eia nae he elua a lakou mau kanaka i kamaaina iwaena o kela puulu, oia o Rolana Kinikala ame Uilama Ganeki. Aole keia o ka hopena o na hiona i hoikeikeia mai ma kela po, aka o ka hiona o ka oili hou ana mai, o ia no ka manawa e waiho ana o ke kino make o Keoni Kalakona maloko o kahi i hoomakaukauia no na kino make o ke aupuni, maluna o kekahi pakaukau. 0 ka ukali aku mahope o kela hiona ,o ia no kekahi halulu nui, o ia no oe o ka halulu o kekahi makani ikaika, a ike aku la lakou, i ka olepeia ana aku o na kaupoku o ka hale e waiho ana o ke kino make o Keoni Kalakona, a ka'ika'i pu ia la no hoi ke pakaukau, a pau aku la ko lakou ike ana i ke kino make, alaila halii iho la ka pouli maloko o ka rumi, no kekahi mau minuke. 1 ka olino hou ana mai o ka malamalama, aia hoi, aole kela pa-ku silika, aole hoi na hiona hoopahaohao piha i ke kupaianaha i ikeia mamua aku, aka ua hoi hou mai la 110 na ano apau o kela keena hookipa, me he mea la, aole he mau mea i hanaia mamua iho. I ka wa i hoi pono mai ai na manao maikai iloko o na mea apau, akahi no a ala mai la na hoomanao ana no Uilama Ganeki, me ka lulumi ana mai o kekahi poe no kona wahi e waiho ana iloko o ke kulana maule, o kahi nae o ka laki, he kauka kekahi iwaena o na mallhini, a nana i lawelawe mai i na hana e hoi hou mai ai kona noonoo maikai, o ka mea kupaianaha nae, i ka wa i auhee aku ai kona noonoo kupouli, a ma kahi o ka maikai o kona noonoo, ua loli ae oia a lilo i kanaka opulepule me ka noke mau ana i ke kahea: "He kanaka hewa ole o Keoni Kalakona! He kanaka hewa ole o Keoni Kalakona!" o keia wale no kana mau huaolelo e kahea ai, me ka hiki ole ke pane mai i na mea pololei e ninauia aku ana iaia. O ka mea oi loa aku nae o ke kupaianaha, i ka wa i au ae ai na malihini no Keoni Monotana, ko lakou kamaaina aole ua kanaka nei, ua nalowale aku oia me ka maopopo ole i kekahi mea. No na hiona hoopaha'oha'o a lakou o ka ike ana, a hui pu iho hoi me ka nalowale honua ana o Monotana, me ka hikiwawe loa, aole e hiki i na malihini ke noho hou aku ma kela home, aka ku ae la lakou, a huli hoi' aku la no ko lakou mau home pakahi, me ka noonoo nae iloko o lakou, aia kekahi moolelo ano nui, iloko o na hiona a lakou o ka ike ana ma kela po, i komo pu aku ai o Uilama Ganeki ame Monotana. Aole loa he hookahi mea iwaena o na malihini, i maopopo ua hala aku o Monotana no kekahi wahi okoa, o ka lakou no i manao mua ai, ua huli hoi aku oia noloko o kona rumi, eia ka auanei ua wehe ke Akule i ka hohonu; He mea oiaio, ma kela manawa mua loa o ka hoikeikeia ana mai o na hiona nana i hookahaha aku i ka manao o na malihini, o ka wa ia a Monotana i mio iho ai me ka palamimo loa, no kahi o kona kaa e ku mai ana mawaho o ke alanui, a kau aku la oia, me ka ukali pu ana o \Vanada kana kauwa, a o ka holopono o na hana hooikeike i lawelaweia maloko o kona

home, na kekahi poe kauwa ia, i hoonohoia no ka hoonanea ana i na malihini. Ua hihoi pololei ia aku la o Uilama Ganeki no kona home, malalo o ka malama ame ka makaala ana a kana mau kauwa, aka ma kekahi la mai, u aoi loa mai ka kona opulepule, ahiki i ka lawe okoa ia ana no ka halepupule, a waihoia malaila e kona mau hoaloha. Ma na ano apau ke nana aku i ka home o Keoni Monotana. he o ia no ia, me he mea la, aia no oia iloko kahi i noho ai me kana poe kauwa lehulehu; a o ka poe apau i hoea aku no ka ninau ana iaia, hookahi no pane a ke kanaka nana e kiai ana i ka puka, aole kona haku ma ka home. Ua hoolala mua o Monotana, no ka haalele ana iho i kona home, me ka ike ole ia mai e ka lehulehu, a no ka holopono o kana huakai ma kela po, pela oia i hoolala ai i ka hana e lilo ai ka noonoo o na-malihini ilaila, o kona wa ia e mio iho ai me ka ike ole ia mai. Ma kela manawa a Keoni Monotana i kau aku ai iluna o ke kaapio, o ka lilo aku la no ia o na lio, aia ka paa ana o ka holo o ke kaa, i ka wa i hoea ai no kekahi uwapo, a iloko o na ke helu wale no, kau aku la ua kanaka kupaianaha nei maln^ 0 kekahi mokuahi, o ka hemo ae la no ia o na laina. haawi ke aloha hope no ka aina, aia ka ihu o ua mahimahi la, ke haulani la i na kai hanupanupa o ka moana. Oiai ua o Monotana e noho ana maluna o ka oneki o ka moku, a e nana ana hoi i ka ili hualala o ka moana, huli ae la oia i kana kauwa ia Wanada a ninau aku la: "Ua hooko anei oe i ka'u mau kauoha apau?" "Ae, aole he kauoha au i hooko ole ia e kuu haku." "Aia anei kela moku ke kakali mai la ia kaua?" "Ma keia kakahiaka iho nei i hoikeia mai ai ka lohe ia'ii. e hoea mua aku ana kela moku, no kahi au i makemake ai, mamua o ke ku ana aku o ko kakou ilaila." "Aia kaua a hoea aku no kela wahi, alaila e huli hoi hou mai oe no Nu loka maluna o kela moku, a e lawe ae oe e hoike ia'u 1 na mea apau e hanaia ana ma Nu loka." "Ina o kou makemake ia e kuu haku, ua hiki ia'u ke hooko aku i na mea apau me ka ewaewa ole." "E hoea oe e Wanada no kahi ame ka manawa i aelikeia. E holo aku ana he waapa mai ka moku aku, no ke kakali ana ia oe, a e hoouna mai i na mea apau au i ike ai, ma ka lima o ke kapena o ka moku. "E hoomauia aku ka noonoo o na kanaka o ke kulanakauhale o Nu loka, aia no au nia kekahi wahi kahi i noho ai, aole i holo akii no na aina mamao. O ka'u mau kauoha apau i kamailio mua aku ai ia oe, o kau ia e hooko pololei loa. Aole au e huli hoi koke mai ana a pau ka hookolokoloia ana o ka hihi* o Rolana Kinikala," alaila huli aku la ka nana ana a ua o Monotana no kahi mamao, oiai hoi ka mokuahi e kuupau ana i kahi o kekahi moku okoa, nana e lawe aku ia Monotana, no ka pahuhopu o kana huakai au moana. Eia o Keoni Monotana ma kana huakai au -moana, no ka halawai pu ana me Mira, a o kana mau hana hookahaha malo ko o ke kulanakauhale o Nu loka, akahi no ia a hoomaka. a ma kona manawa auanei e hehi hou ai i ka lepo o kela kulanakauhale, e pa-umi ia ae ana na manao kahaha iloko o na kanaka no kana mau hana. "Mai ka lua-ahi mai a i ka Paredaiso," i namunamu ae ai ua 0 Monotana iaia wale no. "Ua hoea mua au iloko oka lua-ahi. a ke hele nei au e komo aku iloko o ka Paredaiso, kahi hookahi wale no ma ka honua nei i makaukau e hookipa aku ia'u me na lima aloha. MOKUNA XXV. Oiai na kanaka 0 ke kulanakauhale o Nu loka, e hiia ana ko lakou noonoo, no na hiona a lakou i ike ai nialoko o ka home o Monotana. ma kela po a lakou e poina ole ai. ka po o ka aha hoohauoli i konoia aku ai na kanaka waiwai a ko'iko'i o ka aina, aia ka moku i hoomakaukauia me na mea hoonani apau, ke aukuu la kona ihu i ka makani, o ka Moan.i Akelanika, a maluna o kona oneki, o Monotana, kana ohu.i hookahi wale no. O keia no ka mokuahi hookahi nana 1 lawe aku ia Mira no ka aina mamao, a ke lawe aku nei ia, i ka ona nona kela moku, no ka halawai pu ana me ka wahine opio i hoomahukaia ma ke ano aihue, mai ke kanaka mai. i hookoia ai ka marc mawaena o laua, a kaua e ka makamaka heluhelu i ike mu.i ae nei ma na mokuna i hala. Me ka malie ame ka palanehe loa na lawelawe hana ana a Monotana, ma kana mau hoolala ana apau, no kana mau mea 1 manao ai, ame kana mau wahi e hele ai, ma kela ano ih< • la, ua noho pouliuli maoli ka lehulehu nona, a koe wale no ka poe maluna o ka moku, o lakou wale no ka i mapopo i kana wahi e hele nei. Mawaho ae o na kanaka o ka moku, o Wanada hookahl. wale no ka i ike i kahi i nalowale ai o kona haku, aka nae elike no me ko Monotana mau ano, ka hoike ole ae i kana mau meahuna i ke akea. pela no i silaia ai na lehelehe o W r anada a paa. a o laua a elua, me he mea la ua oili mai laua, mai kekahi aupuni okoa mai, i noho mua ole ia e na kanaka. Hookahi kumu, o ke kauohaia ana o Wanada e Monotana e huli hoi hou mai no Nu loka, no ka hooko ana aku no ia i kekahi mau hana ano nui a kona haku i makeniake ai, a e hoea hou aku ua o Wanada, no kekahi awa kumoku ma Fo!orida, kahi ana e kakali mai ai o ka hoea aku o kana kauwa. O kela hale nani maloko o Nu loka, na lako hoonani hale kumukuai pipii ame na mea hoonani apau. ua waihoia iho malalo o ka malama ana a Pilipo Kodona. kela kanaka hana karaima nana i pepehi i kana wahine a make, aole nae i lilo kona ano ino, i kumu nona e ae aku ai i na manao hoowalewale no ka aihue ana i na waiwai o kona haku, no ka mea ua hele a kau maoli ka weli ame ka maka'u iaia. no Monotana, mamuli o ke ahuwale ana o kana karaima i hana ai i kela kanaka. Ina no paha e poino ana kela waiwai ma kekahi ano, aole no ia he kumu e hoopilikiaia aku ai ka noonoo o Monotana, no ka mea ua hele ka wai>vai iaia a nui hewahewa, o kana mau dala i hoolilo ai no ke kuai ana i kela home ame ka hoonani ana a oi aku mamua o ka halealii, he unahi wale no ia no ka nu? aku o kona mau waiwai. T ka hala ana he mau la o ka moku ma ka moana. a 1 ke akakuu ana mai o ka pa ana a ka makani me ka ikaika, a pahola mai la hoi na hoailona o ka malie o ka moana, pii ae la o Monotana no ka holoholo ana maluna o ka oneki, a no kekahi manawa loihi, 1" ku ai oia ma ka palekai, a nana aku ta i ka moana kai akea. ma kahi o ke ano liu-la o ke ahiahi, oiai ka la e napoo aku ana i ka ilikai. Oiai ua o Monotana e ku malie la ma ka palekai o kona moku. o ka maha ame ka hoihoi ke halii ana ma kona helehelena, aole hoi o kela ano i kamaaina maluna o kona mau maka, hookahi nae kumu o ka loaa ana o keia loli ano nui loa iaio,