Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 16, 17 April 1924 — Page 3
This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HE MOOLELO KAMAHAO
No Ko
Geofere Lanakila Ana
A I OLE
KE KEIKI MAKUA OLE I PALUA KA HANA
EPAIA.
MOKUNA XV.-Ka Hoakaka Manao Ana
I ka hiki ana aku o Geofere i ka home o ka ohana Lorina, hoouna aku la oia i kona pepa hoolauna e ku ana o kona inoa i na lede opio ma o kekahi kauwa la, a he mau minuke kakaikahi ma ia hope iho oili mai ana o Gelade oia wale no.
He mea kapalili no hoi ia la o ko ke kanaka opio houpo i ka ike ana aku ia Gelade o ia oili ana mai me ka helehelena hoi i like ka mohaha o kona mau maka me na pua i mohala i na kulu kehau o ke kakahiaka.
He lole keokeo kona e komo ana i kupono e komoia ma ia manawa, me kekahi apo lipine polu ma kona puhaka. He hana maa mau na Gelade ka hoomaemae ana iaia iho mahope o kona ala ana ae i ke kakahiaka, a me ia ano maemae i loaa aku ai ia Geofere ma kona manawa o ka hiki ana aku.
"O Geofere dear!" wahi ana o ka hooho ana ae i kona manawa i holokiki mai ai no ka halawai ana me Geofere. "Ke manao mau nei au ua hoi aku nei la oe i ke kula no ka hooikaika ana e lanakila oe maluna o kau mau haawina Latina ame Helene! Heaha keia huakai hikiwawe loa au o ka holo ana mai nei ia nei, he elele anei oe i hoounaia mai nei no ka lawe ana mai i kekahi nuhou hoohauoli a hookaumaha paha no ka hoike a i ole no ke kii ana mai ia'u?"
"Na ke aloha i kono ae nei ia'u e holo mai ianei," wahi a Geofere o ka pane ana aku me ka lamalama o kona helehelena, a ke hoomau la no hoi kana paa ana i ko Gelade mau lima iloko o kona, eia nae, i kona ike ana iho paha i ka hikiwawe loa o kana hoopuka ana aku ia mau huaolelo, a pane hou aku la.
"Aohe au i hoi no kuu makemake e loaa ia'u kekahi manawa e kamailio liilii ai me Anakala maluna o kekahi kumuhana, no ia kumu au i hooholo ai i kuu manao e hoalu iki iho au i hookahi la hou. E Gelade, i kii mai la au ia oe a owau ana ka mea nana e hoihoi aku ia oe i ka home."
"Pela? O maikai maoli ka oe! O ka'u no ia o ka maka'u ana iho i ka hoi hookahi aku, eia ka ua loaa mua aku nei ka noonoo ia oe. Maikai maoli!" wahi a ka Galade pane.
"Pehea ko hoaloha, Miss Ade Lorina?" i ninau aku ai o Geofere.
"He ma'i nalulu ikaika loa kona a aia no oia maluna o kahi moe kahi i moe ai, a manao au no ka nui loa paha o kana hulahula a oni ana, me ka nui pu o na mea pihoihoi i kona noonoo ke kumu, a i ole no ka loaa paha i ke anu. No Mrs. Lorina ua hele aku nei oia e ike i ka wahine kela lole i keia kakahiaka nui. a oiai ua loaa hoi o Ade i ka ma'i nalulu ua kauohaia mai oia e moe malie loa maluna o ka moe maloko o kona rumi i pakuia a pouli, a owau hookahi wale no maloko o ko'u rumi me ka mehameha, i ka manawa i hoike ae nei ke kauwa no kou hiki ana mai nei," i hoakaka mai ai o Gelade.
Ua hauoli loa o Geofere ia manawa no ka hoike ana mai o Gelade oia wale no ko ka hale eia nae, ua huna iho oia ia hauoli ona e pee malie maloko he hiki no nae ia Gelade ke ike mai ia ano on a ia manawa, oiai nae, no ko Ade loaa ana i ka nalulu ua hookaumahaia no ko Geofere noonoo nona, aole hoi kona hiki aku e holoholo like mai ana na lede opio a elua, loaa kona mau hoa kamailio.
I nei manawa, e ike iho oe, e ka makamaka heluhelu, ua malino ke kai o kahakai no ka lawai'a ana, ua meha pu k ekula aohe ke'u pueo no ke kanaka opio e hoike aku ai i kona manao huna; i nei manawa aohe mea hookahi e lohe mai ana i ka laua kamailio ana no ko laua hoolilo ae ia laua i hookahi i kekahi la, eia nae, ia Geofere e noonoo ana ia manawa no ka hoike aku i kona makemake imua o Gelade, ke maka'u honua wale la no oia no ko Gelade hoole mai a o kona hoka no ia, me ka pa i ka nele. Nawai hoi e pa i ka nele he la malie, hookahi no paha pa i ka nele o ka ekaeka o ka maunu, he papai ka i'a e hoi ai.
"Ke kaumaha nei au no ka loaa ana o ko hoaloha i ka ma'i, nou oia mau no ka makamaka o kou helehelena, o ia no oe o ka pua loke i mohala i ke kakahiaka, a ma ka'u koho aku ua nui ka manawa hiamoe i loaa ia oe, a ua oluolu maikai loa kou moe ana me ka maha loa o kou kino ame kou noonoo."
"Ae, o ia maoli no ka mea oiaio no ka mea, aohe no o'u ike iho i ko'u maluhiluhi, aole ma ke kino a oki loa aku ma ka noonoo, koe wale no ka eha o ka manao. O, e Geofere, ua loaa ia'u kekahi manawa hauoli loa ma ka po aku la i hala, o ka mea i oi aku ai o ko'u hauoli o ia no ko'u ike ana ua hoea mai oe. Ua loaa ia'u ka manao hopohopo nui aole paha oe e hiki mai ana, a e lilo ana hoi na hana hoohauoli o ia ahiahi i mea hoihoi ole ia, eia ka oe ma ke ala e holo mai nei; he keu no hoi kou lohi loa, heaha ke kumu?"
"Ua lohi iki io no au, aka ua lilo anei ko'u hiki ana mai i mea waiwai no ka hoohauoli ana aku ia oe?" i ninau aku ai o Geofere me ka pii iki ana ae o ka ula ma kona lae, iaia e nana pono mai ana i na maka o kana aloha.
"Ae! Ua kau mau aku ko'u noonoo maluna ou no kou hoea mai, a i kou ulolohi loa ana ua lilo ia i mea hoouluku loa i ko'u noonoo, a no ka me, e ike iho oe, o ka makamua loa no hoi ia o ko'u hoea ana imua o kekahi anaina kanaka nui e like me kela, a oiai o oe ka mea i kamaaina loa i ko'u mau maka a i ko'u noonoo pu ua lilo ia i mea eha no'u, eia wale no ka maha ana o ko'u noonoo a i kuu manawa i ike aku ai ia oe, e Anoipua."
"Pehea la au i kau ike mai ma ka po i hala aku la, ua malama pono no anei au ia'u iho e nema ole ia mai ai i ka hi-o a mahaoi paha, a i ole, oleloia mai paha i ke kaikamahine paarula ole?" wahi a ka Gelade ninau.
"Aohe au mau hana a olelo hoi i oi aku ma o loa o ke kaha kupono, ua hoike ae oe ia oe iho he lede a he hoku malamalama no ia anaina; he nani kou mau aahu, lamalama me ka piha hauoli kou helehelena a he ku no hoi i ka ii aloko kau olelo, me ka mahalo nui ia e na mea apau, a hookahi wale no mea i hoahewa ia oe, o ia mea ua ike oe. Ma ka nana aku i kau mau oni ana a pau me he mea la ua hele wale oe a kamaaina i na anaina hoohauoli o kela ano no kekahi mau kikina lehulehu i hala. Pehea la kou manao, he makemake no anei oe i ke ola ana a ka poe hanohano a waiwai ma ke ano paikini?"
"Manao au o ke ola ana ma ke ano launa aku a launa mai ma ke ano maikai ka oi aku o ko'u makemake, ma kekahi palena kupono nae, aka aole nae ka haawi aku i ko'u manawa holookoa ma ke ola ana a ka poe e olelo mau nei he ola kaila a i ole he ola iloko o ke kulana paikini, a hoomau loa aku ma ia ano," wahi a Gelade o ka pane ana mai.
"A eia nae, ua kupono loa oe no ia ano o ke ola ana," i pane aku ai o Geofere, me ka noonoo iloko on a he kakaikahi loa ka poe elike me Gelade i hiki ke hoohalikelikeia mai me ia.
"No ke aha kou mea i manao ai pela?" wahi a Gelade o ka ninau ana mai. "No ka miomio a hiehie maoli no hoi o kou kulana a'u e nana aku ana ma ka po nei; ua hoike ae oe a ua lilo maoli ka noonoo o ka poe e nana aku ana ia oe mamli o na kulana kupono loa a'u i hoike aku nei, ua hoike ae oe i kou hoonaauao maikai ia. O, e Gelade ua hiki loa ia oe ke hoike aku i kou malamalama ma na wahi a pau au e hele ae huikau pu aku ai, ma na anaina hoohauoli o kela ano."
"Ke pai loa mai nei hoi oe! aole hookahi o ka poe i makemake mai ia'u i hoike mai i ko lakou mau manao, elike me ia au e kamailio mai nei, a eia hou, he hana maa mau ole na ke kaikunane o ka mea e kamailio ia ana e hoike okoa mai i kona mahalo a manao pai i kona kaikuahine, elike me oe e pai a i ole e haanui mai nei," i pane mai ai o Gelade me ka nee ae i ka aka.
"Aole keia he pai he hoike maoli aku no i ka mea oiaio, in a o Ade Lorina a maanei e kokua nui mai ana oia i ka'u mau mea i hoike aku nei ia oe. Ua poina loa paha oe, e Gelade, i ka manawa au i kamailio mai la he kaikunane au nou," i ninau aku ai o Geofere, i kona manawa i ike aku ai ua paa maoli no ko Gelade manao he kaikunane oia nona, oiai nae aole o laua pili ma ke koko.
"Aole no paha e nele ana ka loaa iho o ia noonoo i kekahi mea ina e pili mau ana kekahi kaikamahine me kekahi keikikane maloko o ka home hookahi, ae hanai, malama a e hoonaauaoia ana e na makua hookahi, no ia kumu no i loaa iho ai ia'u ia manao a hoopuka aku nei me kela, a pehea la ka au e kapa aku ai ia oe?"
"Ua hauoli no au ma kekahi ano mamuli o ko'u kapaia mai he kaikunane au nou, aka o ka oi aku, a o ia no hoi ka mea oiaio loa, i ka inoa i oi aku i ko ia," i pane aku ai o Geofere, me ka minoaka ma kona helehelena.
"O, e Geofere no hoi, mahope o ka hala aku nei o kekahi mau makahiki lehulehu o ko kaua noho like ana malalo o ke kaupaku hale hookahi!" alaila nana pono mai la oia i na maka o ke kanaka opio me ke ano pahaohao.
"Ae, mahope o ka hala aku nei o kekahi mau makahiki lehulehu," wahi a Geofere; "aole anei e hiki ana ia oe ke ike iho iloko o kou naau i ke kumu e hiki ole ai ia'u ke hauoli?
"Ma ke ano he kaikamahine, ua loaa ia'u ka hoomaopopo ana nou e lilo ana oe i wahine ui a naauao ma nei mua aku; ua hauoli au me ka haaheo pu i ka nana aku ia oe ma ke ano he kaikuahine, aka ma ke ano he kanaka makua e hauoli loa ana au i ka ike iho i keia mea oiaio aole loa he pili o kaua ma ke koko, he oki loa, kekahi i kekahi, ku kaawale loa oe a ku kaawale loa au, no ka mea ma kela ano aole o'u kuleana iki e aloha aku ai ia oe elike me ia a'u e aloha aku ai i ke kaikuahine, a e hoonele loa ia ana ko'u ola i na manaolana no ka, hauoli e ola ai, e ike mai oe i keia manao a e noonoo nou iho."
Ia Geofere e noke aku ana i ke kamailio i keia mau olelo ae la, nana mai la o Gelade a hoomaopopo mai la i ko Geofere manao, alaila pii ae la ka ula ma kona mau papalina ialoko hana nui e paila ana, me he waipuna la e pipii mau ae ana, a hala kekahi manawa kulou iho la kona poo ilalo me ka mau no o na manao kohokoho like ole e hana mau ana iloko ona, a e ninau mau iho ana no hoi oia iaia iho no ko Geofere manaoio maoli o ia kamailio ana aku la iaia.
"He minuke paha a oi i hala ia laua o ka noho hamau ana, o Geofere ka mea i kamailio mua aku i ka i ana aku:
"E Gelade dear, ua hoopuiwa loa aku nei au i kou noonoo mamuli o ka'u mau olelo nanenane i hoike aku nei? Aole anei i loaa iki he wahi hoohuoi ia oe mamua no ka ulu mau ae o ke aloha a nui iloko o'u nou i kela ame keia la, mai ka manawa mua mai no o ko kaua hui ana? I kinohi, elike me ia a'u o ka hoike ana aku ia oe, ua nana aku au ia oe ma ke ano kaikunane a he kaikuahine oe. Ua hoopiha ia mai ko'u naau i ka hauoli no ko'u ike aku i kou ui, a ua haaheo pu hoi au no kou naauao ame ka maikai o kou mau ano a pau. Ua aloha aku au ia oe no kou haahaa, kou oluolu a no kou hoomanawanui ana mai ia'u ma kekahi mau mea lehulehu a'u i hoouluhua aku ai ia oe, oiai au e noho naaupo ana ma ke ano he keiki hupo a i nele loa hoi i ka ike heluhelu a kakau.
"Aka nae, i kuu ulu mau ana ae a nui a aneane hoi e kanaka makua i nei manawa, ua pii mau ae ka makemake ame ke aloha pu elike me ka pii mau ae o ko'u kino ahiki i kuu ike maopopo ana iho ua uhipaaia au e kou aloha, he aloha i hiki ole ia'u ke hookaawale aku a moe pu me a'u i ka lua kupapau, koe wale no a lilo mai kou aloha ia'u, kou puuwai, kou noonoo, ame kou kino holookoa.
"Aole loa au i poina he keiki au i nele i ka inoa, no ka mea aole i maopopo ia'u ko'u makuakane i keia la; aole no hoi au i poina he wahi keiki kuewa a auwana au maluna o na alanui a i laweia mau e oe a malama a malalo hoi o ka malama, hahai a hoonaauao ahonui ana a kou makuakane ia'u.
"Aohe a'u waiwai nui e haawi aku ai ia oe a e makana aku ai hoi no kou aloha, koe wale no kuu uhane, kuu mau lima e waiho ae nei, kuu aloha ame ko'u ikaika i makaukau loa e alana aku ia oe i ka manawa pono, ke ae mai nae na lani, owau iho la no ia la, aohe ma ke kua aohe no hoi ma ke alo, no ka mea e ike iho no oe he wahi olulo pae hewa wale no au, aka nae, o kuu manao ikaika no ka huli i ka naauao a me ia naauao e hiki ai ia'u ke hookele ia'u iho maluna o ka moana akea ahiki i ka pae ana aku i ke awalulu, kahi o ka maha ame ka palekana, e ili ole ai ko'u moku a nahaha iluna o na pukoakoa; o na mea akeakea a pau mamua o ko'u alahele ua hiki ia'u ke lanakila maluna o ia mau mea no kou pono, e kuu aloha.
"Ke iko iho la no anei kou naau i ka makemake no keia noi a'u, e kuu mea i aloha ai? E hiki ana anei ia oe ke haawi mai i aloha hemolele oiaio loa mamua aku o ke aloha o ke kaikuahine i kona kaikunane, a i kekahi la, i ka manawa e pau ai ko kaua hele ana i ke kula, a i ka manawa hoi e loaa ai kekahi oihana ia'u e waiwai ai kau apono ana, e lilo mai i wahine-mare na'u i mea aloha, a i hoapili hoi no na kau a kau?"
Mahope o ko Geofere hoolalau ana i kana kamailio no kekahi manawa me ka hoike maopopo ole aku ia Gelade i ka mea nui e nu ana iloko ona, a o ke kumu hookahi wale no hoi o kona hoi ole ana aku i ke kula, a o ke kumu no hoi o kona holo ana ae i Nu Ioka, akahi no oia a hoike maoli ae i kona manao.
Iaia i hooki iho ai i kana kamailio ana, lalau aku la oia i na lima o Gelade a paa mai la iloko o kona, a huki malie mai la ia Gelade imua on a. Hapai malie ae la oia i ke poo o ka mea ana i aloha ai iluna, a nana aku a nana mai na maka o laua kekahi i kekahi no kekahi minuke, a ke ike la kela ame keia pakahi o laua i na mea i kulike loa iloko o laua, o ia hoi e aloha, aole ke aloha o ke kaikuahine a kaikunane, aka, ke aloha o ka ipo i ka ipo.
"E Geofere, aneane loa oe e kaili ae i ko'u hanu mai ia'u ae i keia minuke no ka mea, he hana hoohikilele maoli no keia au i hana mai nei," i hawanawana ae ai o Gelade," a eia nae-"
"A eia nae, heaha, e Gelade?" i ninau iho ai o Geofere. Kulou loa iho la o Gelade ilalo no ka huna ana i ka ula o kona mau papalina i hele a aneane ke koko e holo ana ia manawa, aohe nae he hoao e hookaawale iaia a i ole papale ae paha ia Geofere, elike me ia ana e hana ai i kekahi mea okoa aku no ka mea, ua kulike ka mea iloko o kona puuwai me ko ke kana ka opio.
"A eia nae, ua ike no au ua oi loa aku kou lilo i mea aloha na'u mamua o ko kekahi kaikunane," wahi ana o ka hoike ana ae i ka mea oiaio.
Hookuu iho la o Geofere i na lima ana o ka paa ana, a he sekona mahope iho aia o Gelade iloko o kona mau lima kahi i apoia ai, kela apo a ka poe hakumele:
"E apo, pulama, kaomi malie,
E lawelawe me ke akahele,
Ke akamai, noeau a mikioi,
O ke kahua ia la."
"O, e kuu aloha, he mea oiai anei ua aloha mai oe ia'u elike me ka nui o ko'u aloha ia oe. O, e Gelade, aole i kana mai ka nui o kuu makemake e lohe aku i keia hoike au he manawa loihi i hala hope aku nei, aka, uumi wale iho no nae au ia mea iloko o'u, me ko'u hoike ole aku ia oe, a nani hoi ia ua huai mai la oe i ka mea huna iloko o kou naau, aole a'u noi hou ana aku ia oe, koe wale no ko kaua hoopaa ana ia kaua iho malalo o ka kaua mau hoohiki na'u oe a nau hoi au, a i ka wa pono, e lilo ai kaua i hookahi imua o ke Akua a imua hoi o na kanaka.
"Aole au i hoao iki e kumakaia i ke aloha iloko o'u ma o ko'u hoike ana ae ma kekahi ano, no ka mea oia aloha o kekahi hapa ia o ko'u ola ana," wahi a Geofere.
"Pela io anei, e Geofere?" i ninau ae ai o Gelade, me kahi minoaka hookolohe ma kona helehelena a Geofere nae i ike ole iho ai.
aaaaaaa ,. xzfifl vbgk cmfwy shrd shrd etaoi vmf k wi
"Aole; no ka mea ua ike mua iho au i ke kupono ole ia'u ke hana pela. Ua maka'u au o loaa mua aku ka ike ia Anakala Auguseto ua hoike ae au i kana mea o ke kamailio ana mai ia'u, oiai owau wale no ke kupono e lohe ia manao ona, a nalo loa ia meahuna iloko wale iho no o'u, he hana maikai ole a'u e hana ai a huli ku-e aku i kona lokomaikai. Eia hou, ua hoehaehaia au i ka ike ana iho aohe a'u makana nui e haawi aku ai ia oe, koe wale no kuu inoa makuaole, me ka loaa ole o kekahi mea e kau aku ai i ka manaolana no ka pono o ke ola ana ma nei mua aku.
"Alaila ua loaa mua no ka paha ia oe ka ike no kou hakiloia, aku ea? i ninau ae ai o Gelade, me kona nana pono ana ae iluna a halawai ae la ka ike a ko laua mau maka.
"Aole anei au? Ua hoohuoi iki no anei oe i kekahi mea o keia ano mamua?" wahi a Geofere i ninau ae ai.
"Ae, e hoike aku ana au pela, ma kekahi ano," i pane ae ai oia.
"I ka manawa hea? A no ke aha kou kumu o ka manao ana pela?" wahi a Gelade. "Mamua aku o kou hoi ana aku i ke kula nui, i ko manawa i kamailio mai ai no kou hauoli no ko hele kuewa ana ma ke ao," wahi hou a Gelade.
"Ae, ke hoomanao nei au ia- no ka mea ina aole au i hele ma ke ano kuewa aole au e ike a halawai iki ana me oe. He mea paakiki loa ia no'u, ia manawa, aole e hoike aku ia oe no ka nui o ko'u aloha ia oe, aka nae ma ko'u manaoio ua hoike ae no a uia mea. Ua lilo anei ia i mea hoopilikia aku i kou noonoo, e Gelade?"
"Aole eia nae ua hoikeia mai ia mea ia'u ma ke ano hoopuiwa. Aole o'u manao e aloha aku ana au ia oe ma ia ano, a i ole kou nana ana mai ia'u ma ke ano e ae he kaikuahine," wahi a Gelade.
"Alaila ua lilo anei ia i mea nau e noonoo ai a mai ia manawa mai kou ike ana iho i ke aloha ia'u, o ia anei?" i ninau ae ai o Geofere.
"Aole i loaa maoli ke aloha ia'u nou, ma ka olelo pololei ana ae, aka nae, ua hoomaopopo au i ka oiaio o ko'u aloha ia oe," wahi a Gelade.
No kei amau olelo a Gelade, kulou iho la o Geofere a honi iho la i na lehelehe o Gelade a pane iho la, "e kuu aloha, ke hauoli nei au aole au i aa e hoike aku ia oe ia mea ia manawa, no ka mea, in a au i hana pela ua mioi loa au mamua o ka manawa pono, oiai aole i maopopo kou manao ia'u ia manawa, o keia iho la ka manawa maikai loa," i pane iho ai o Geofere," no ka mea, ua malaelae ke ala omua."
"Pehea i loaa ai ia oe ka manao aa i nei manawa a hoike mai nei oe i kou aloha no'u?
"No ka mea, ua lilo keia i mea nalu nui na'u no kekahi manawa, a ua hoike aku au ia Anakala Auguseto i kei akakahiaka, a mamuli o kana kauoha ponoi i holo mai nei au e kii ia oe, a e noi aku i kou manao no kou lilo ana mai i mea aloha na'u," wahi a ka Geofere pane me ka minoaka ana iho.
"Ea, e Geofere, ua olelo io mai nei anei o papa pela?"
"Ae; o keia mau huaolelo pololei a'u i hoike aku la i aoe kana o ke kamailio ana mai ia'u. He kanaka manao kaulike a oiaio loa oia, a o kana ae i haawi mai nei e kamailio aku au ia oe ka mea nana i hapai ae ia'u mai ka lua hohonu mai o ka manaolana poho a i ke ana kiekie loa o ka hauoli."
"O, he olelo haakei maoli kena au, e Geofere," i pane ae ai o Gelade.
"Aole, he olel opololei loa keia a'u. Ma ka po aku la i hala aole i nui k amanawa i hiamoeia e a'u, i ka oni wale no ahiki i ka pili o ke ao, no ka inoino loa o ko'u noonoo, o lilo oe ia Mepelasona, kela keiki hookano o ka Hema."
"He keu aku no ka, a no ka ole wale no ia hoopau manawa wale ana ou," wahi a Gelade.
"He hoopau manawa wale paha ia ia oe, aka ia'u nei ea, he manawa ia i hoohalaia me ka waiwai loa, no ka mea, ua hookoia kuu makemake ma o ko anakala apono ana mai e lilo oe na'u, ke ae mai nae oe me ka maikai. Ua maka'u loa au o lilo oe i kela keiki o ka Hema. I ka manawa a'u i ike aku ai ia olua e hehe ana na aka, a e kamailio ana olua me ka hauoli loa, ua hoopiha ia ko'u naau me ka lili, a olelo iho la au iloko iho o'u e lilo ana oe i ka mea e mamua o ka loaa ana he manawa no'u e kamailio pu ai me oe, a e kaili mai ia oe mai kela kanaka mai.
(Aole i pau.)
HE MOOLELO NO
KEONI MONOTANA
A I OLE
MAI KA AMANA LIKANAKA MAI A I KA LILO
ANA I KANAKA ONAMILIONA
WAIWAI LOA.
"E huikala mai oe e Mr. Ganeki, ke kamailio ae au no kau kaikamahine. Ma na mea i hoikeia mai ia'u, he waiwai kekahi o kau kaikamahine, he mea oiaio ane keia?"
"Ua pololei kau mea i lohe ai."
"Ina hoi ha pela, alaila ua hiki ia oe ke hoopaa mai i kona mau waiwai, i wahi e loaa aku ai ka miliona dala ia oe."
"O ka mea apiki paha ia, ua hoopaaia e a'u na mea apau, mai ko'u mau waiwai ponoi, a i na waiwai o kuu kaikamahine."
"Auwe no ka hoi e! Alaila ua nele loa anei oe ma na ano apau?"
"Aole paha o ka nele ka haawina i loaa ia'u, aka ua poino maoli au, koe wale no a oluolu mai oe e hoopakele ia'u, mailoko mai o keia poino."
"He hookahi a'u alahele maalahi loa e hiki ai ke kokua aku ia oe e Mr. Ganeki. Ke hoomanao nei no oe i kuu olelo ana aku, ma kela po i mareia ai kau kaikamahine, e haawi no au i kekahi huina dala mahuahua ia oe, no ke pine omou kau umauma a ko kaikamahine. Ina e hiki ana ia oe ke lawe mai i kela pine omou a haawi ia'u, alaila e loaa no ka miliona dala ia oe, me ka noonoo ole no ka uku hou mai i kela mau dala. Akahi no hoi a haupu mai la ia'u, o keia wale no ke alahele e hoopauia ae ai kou pilikia."
Ma kahi nae o ka pane aku o Ganeki, kani iho la ke u o ua kanaka nei, me ka hoolalau wale ana no nae o Monotana, me he mea la, aole oia i hoomaopopo mai i ke ano o kona hoa olelo, alaila kaomi aku la oia i ka bele kahea ma ka aoao o ke pakaukau, a iloko o ka manawa pokole loa, ku ana no o Pilipo Kodona a o ia kana i pane mai ai:
"E hele aku oe e hoike ia Wanada, ua makemake au e lawe mai oia i hookahi miliona dala i keia manawa!"
Kunou aku la o Pilipo imua o kona haku alaila hele mai la no ka hooko ana i kana misiona, a iloko o kela mau minuke e kakali ana, o ka hoea aku o Wanada, aole he hookahi huaolelo i kamailioia mawaena o Monotana ame Ganeki; aia wale no ka nana ana a Ganeki iluna o ka papahele, oiai hoi o Monotana, e haka pono loa mai ana kona mau maka maluna o ka helehelena o ka makuakane o Mira.
He elima minuke paha kela kakali ana, komo ana no o Wanada iloko o ka rumi me kekahi pa gula, a maluna o ua pa la na ope bila dala. Waiho aku la oia i ke pa o na bila dala imua o kona haku, alaila kuemi mai la ihope, me ka pane leo ole, a oili hou aku la iwaho o ka rumi.
Alawa aku la ka nana ana a Ganeki, a ike i ka hele o na bila dala a ku ke ahua iluna o ke pa, kamailio aku la ia Monotana i ka pane ana aku:
"He hana maa anei nau ka malama ana i na huina dala mahuahua maloko nei o kou home, me ka hilinai piha maluna o kau mau kauwa?"
"Ae, he hana maa ia na'u, a ua hilinai piha au maluna o ka'u mau kauwa."
"Aole anei ou hopohopo no ko lakou aihue i kau mau dala?"
"Aohe o'u wahi manao hopohopo iki no lakou."
"Malia paha no kela kauwa nana i lawe mai nei i keia mau dala, aole ou hopohopo nona, aka no ka nui ae o kau mau kauwa, malia aia iwaena o lakou he poe kolohe a aihue."
Aole o Monotana i pane mai no kela mau olelo, aka kaomi hou iho @ aoia i ka bele kahea, a elike no me ka mau, ku ana o Pilipo Kodona imua ona:
"Aole i lawa keia mau dala o ka laweia ana mai nei, e nana aku ana oe iloko o ka pahuume, malia paha aia no kekahi huina dala mahuahua iloko olaila!"
Hele aku la o Pilipo Kodona, e wehe i ka pahuume, a i kona ike ana iho i ke ahu mokaki o na bila dala, i mai la i kona haku:
"Ae, he nui no ke dala e waiho nei ma keia mau ume."
"Ina pela e lawe mai i kena mau dala apau, he ehia ka nui o kena mau dala malaila?"
Helu iho la o Pilipo i ka nui o na dala, no ka mea ua paa wale no i ke opeia, me ka pane ana mai: "He hookahi haneri kaukani, ka nui o keia mau dala," me kona hopu ana iho i na bila dala, a lawe mai la imua o kona haku.
I ka hoi hou ana aku o Pilipo no ke ku kiai ana mawaho o ka puka, i mai la o Monotana i kona hoa olelo: "Ua hiki loa i kela kauwa a'u ke aihue i keia mau dala mahuahua, a holo mahuka aku no na aina mamao, ke manao oia e hana pela, aole nae pela, ke ike pu mai la no oe, he o ia mau ka maluhia o ka'u mau dala maloko nei o keia hale, me he mea la, ua waihoia maloko o kekahi pahuhao paa loa.
"O keia mau dala apau e waiho nei imua o kuu alo, e haawi no au ia oe e Mr. Ganeki, ke kii oe i ke pine omou o kau kaikamahine, a lawe mai imua o'u. Ua hoike aku au ia oe, no ko'u makemake loa e kaa mai keia pine omou malalo o kuu malu. Eia ihea kela pine kahi i waiho ai?"
"Aole me a'u kela pine i keia manawa."
"Eia kela pine ihea? Heaha kau mea i hana ai me kela pine omou o kau kaikamahine?"
"Ua kuai hooliloia ak kela pine e a'u."
"Heaha ke kumukuai au i hoolilo aku ai kela pine?"
"He hookahi haneri kaukani dala!"
"He kanaka hupo anei oe a i ole he hehena paha e Mr. Geneki, i kuai aku ai oe i kela pine, no ke kumukuai, i emi iho malalo o ka'u i haawi aku ai, ke hoolilo mai oe ia'u? Heaha ke kumu o kou lawe ole ana mai i kela pine ia'u, ke kanaka hookahi wale no, i makaukau e uku aku i kekahi kumukuai kiekie loa, mamuli o ko'u nui makemake?"
"No ka mea-no ka mea-"
"Aohe au hoakaka ana mai imua o'u i ke kumu, ua maopopo ia'u na mea apau. Ke makemake nei anei oe e Mr. Ganeki e kamailio aku au i ke ano o ka maopopo ana ia'u? E nana mai paha oe la!"
Nana i'o aku la o Ganeki, me ke ku ino ana ae iluna, kunahihi ae la kona helehelena me ka piha i ka weliweli, no ka mea me kona mau maka ponoi, i ike aku ai oia i na pine omou elua, e paa mai ana iloko o ka lima o Monotana.
"O oe, o oe anei ka mea nana i kuai i ke pine o kuu kaikamahine?" wahi a Ganeki, me he mea la ua hele mai la oia a ulupuni me na manao hehena, no ka lele ana aku e hopu i ke kania-i o Monotana.
"Heaha auanei kau hoohewahewa ana iho i koe, ke ike mai