Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 1, 3 January 1924 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUKOA HONOLULU T. H. IANUARI 3, 1924           BUKE LXIII--HELU 1.

 

WAIHO KA MAKAIKIU A. McDUFFIE I KA OIHANA

Hookiekie ka Maikai Nui Rose i Pau i ke Kakiana Makaikiu Kellett i Poo no na Makaikiu--Ku-e Nae o Trask Iaia

            @ aku anin i ka @ o ka makahiki i hala aku @ e lawe ae ai ka @ Trask, i ka noho poo @ makai o Honolulu @ ae ai ka Makaikiu @ i kana palapala waiho@ ka Makai Nui Rose, a  ma @ aku la i hala, i kaawale @ mai ka oihana makai @ lawelawe oihana ana @ iho maloho nei o keia @. 

            @ pani ana ae nae i kona ma-@ ka hoohana ana i kona @ o ka waiho ana aku @ poo ana no ka oihana @aku ai ka Makai @ John Kellet, i poo no @ eia nae ua lilo keia @ ia Kellet i kumu e @ na kue ana mai @ Trask mai. 

            @kiekie ana aku ia John @ ke kakiana makaikiu @ ka oihana makaikiu, ua @ ka Maikai Nui Rose, @ ae o kona hookohu @ Kellet, ma kela kulana, @ia o kona manaoio, o @ ke kanaka kupono @ he kanaka i kamaaina @ kela oihana, a ua ikeia @ maoli, elike me na @ ma kekahi mau hihia @.

            @kaka ae ka Makai Nui @kahi mau hihia i lawelawe-@ Makikiu Kellett, o ia na @ o Kakaako, ame na @ lakou i pepehi ia Wright @ Aole wale no o ka hiki @ hookolo i ka poe hana @ ua hiki pu iaia ke @kahele loa i na oleloike @ ai ka poe apau i hopuia @o ana aku nae i ke ku-@ na makaikiu o ka oiha-@ Honolulu nei, e lawe ae @ McDuffie i ka @ no na makikiu ma@ o keia kulana kauhale, @ ana aku o keia makahiki @limalima ae oia i kekahi @ oihana nona, maloko o @ Kauka, a ma ka oleloia @ no kana mau hana i keia @.

 

@ ka Trask Makaikiu

            @ nana ole i kela hookohu @ ka Makai Nui Rose ia @ Kellett i poo no na makai@ike okoa ae ka Makai Nui Rose @ana i ka hookohu ana ia @ nae aole he maliuia @.

            @okoa loa ka ka Makai @ noonoo ai no kela ku@ Makaikiu Harris o Ka@ ka makaikiu nana i @ mai nei ahiki i @ o ka ohana Davau@ hana ana i kekahi ka@naka, a i kauia mai @ maluna o lakou e @ ka halepaahoa no @ he iwakalua.

            @ maoli ia aku ka Ma-@ @ o ka Makai Nui Trask @ no Honolulu nei, mai @ a ma ka Poalima aku @ hoea mai ai oia, a ma@ kukakuka pu ana me ka @ i haawi mai ai oia @pono, e lilo i poo no na @.

            @ on na keehina mua loa @ Makai Nui Trask e hooko @ e lawe ae ai i aka @ no ka oihana makai, @ ka hoopau ana ia Kellet @ mai i hookohuia aku @ hookohu aku ia Makai- @ ma ia wahi.

            @ manaoio, o ka Makaikiu @ no ke kanaka, i hiki @ i na kokua ana i ka @ ma na ano apau e @ i ke kanawai me ka pololei, aole ona makemake e hookeo iho i na makaikiu i hui pu me McDuffie no kekahi mau makahiki loihi. 

            I wahi @ e ka@wale aku ai ka Makaikiu Kellet, mai kona kulana ake e paa nei, ua hookaka ae ka Makai Nui Trask, e waiho aku ana oia he mau kumu hoohalahala imua o ke komi@na makai.

Like ole na Manao Kanawai

            Ma ka manawa i oili ae ai ka lohe no ke @ikoo ana aku o ka Makai Nui Trask i kekahi kanaka maiwaho mai, a hoohono ae ma ke poo o ka oihana makaikiu maanei nei, ua ma@ae ka manao kanawai o kekahi poe loio no ka hiki e hookohuia ka Makakiu Harris ame ka ole.

            Wahi o kekahi manao kanawai, aole o hiki ia Harris ke paa i ke kulana makaikiu, maloko o ka oihana makai o Honolulu nei, no ke kumu, aole i piha iaia he hookahi makahiki o ka noho ana ma Hawa@i nei: ma kekahi mano kanawai hoi, ua ha@ama mau ka ipuka, no na kanaka loea (poropeka) i na manawa apau, no ko lakou hookohuia no kekahi oihana o ke aupuni kuloko, o ke kanawai, e pili ana i ka hookahi makahiki e noho ai maanei mamua o ka paa ana i kekahi kulana oihana, ua pili wale no ia, i ka poe aole a lakou mau oihana loea.

            Aole wale no o ka Makaikiu Harris ka Trask i makemake ai e hookohu aku, aka he poe okoa ae no kekahi, ma ke ano he mau kokua mala mai no ka makaikiu hou.

 

@ Dec. 27.--He hana hoao @ ka i hanaia e lawe i @ Keikialii hooilina ka@ i keia la, ma ka ma-@ @ e holo ae ana no ka hale @. He kanaka opio ka mea @ i ke kaa otomobile a ke @ kau ana a holo aku. Aoho @ ke keikialii.

 

@ Dec. 26--He mau pua @ hae i hoopuheeia mai ka @ mai mamuli o ka ikaika @ anu ka i komo mai iloko @ kauhale mawaho loa aku o @ kulanakauhale. Lehulehu wale @ hae i komo mai iloko @ i hoauheeia aku.

 

HOPUIA KA MEA MALAMA BUKE O KA HILO IRON WORKS

            I kulike @ ka hoakaka a ka lono meahou mai Hilo mai o ka loaa ana ae ma ka hora 9 ka o ke kakahiak o ka Poalima o ka pule aku la i hala @ hopuia ana o L. G. Neeley ka @mea malama buke moohelu waiwai a ka Hilo Iron Works a hoopiiia ae no ka lawe i ka waiwai i haawi ai nana e malama i ka huina o $45, he waiwai no ka halehana hao Honolulu Iron Works, ma ka la 31 o Iulai i hala, a ua hookuula ae oia mamuli o ka bona ana ae $1000.  Ua ike ia ma na buke ka pokole o na dala o ka Hilo Iron Words a ma ka huliia ana i maopopo ai n Neely ka mea i pili i ka hewa a pela oia i hopuia ai a hoopiiia ae no ka hewa lawe i ka waiwai i haaw@a nana e malama.

            Ma kona moolelo ua hoea oia i Hawaii nei i ka 1920 ma ke ano he kakauolelo no ka Hui Kaaahi Oahu, maloko o Honolulu, a mahope mai i lilo ai i @akauolelo no ka Halehana Hao Honolulu Iron Works.  I ka mahina o Novemaba o ka 1921 kona hoea @na aku i Hilo a mai ia manawa mai kona hana ana me ka haleban@ hao o Hilo, he halehana hao k@ia ka Hilo Iron Works.

            A oiai o ka huina o $450 wale no ka kona o ka hoopiiia ana ae maloko o ka palapala hopu o ka hoopukaia @ eia nae, ua holopuni ae kekahi lono lanahea ma Hilo o ka huina dala i keia ka pokole @a hiki aku i ka $10,00, a ua manao wale ia o ka manawa i hanaia ai ka aihue o ia ka manawa e hoouna ia ana ke @aka mawaena o Hilo ame Honolulu.

            I honolulu nei ka lunahoohana o ka Hilo Iron Works no kekahi mau la kakaikahi i hala koke aku nei no ke kukakuka ana me na luna o ka Honolulu Iron Works, G. A. Bush, ka Lunahoohana o ka Hilo Iron Works i hoi aku ai no Hilo i hoomakaukau ai ka Loia Kalana Beers i ka palapala hopu no Neeley a

hopui ana o Neeley.

            Aia no ka makuakane o Neeley i Hilo i @i manawa e like me ka hoike mai Hilo mai o ka loaa ana ae, a e ku ana ka oia mahope o kana keiki. O ka London Bonding Co., ka h@pe o Neeley.

          O Patrick Guinness ka i hookohuia ae i mea nana e malama na buke moohelu waiwai o ka Hilo Iron wark@ ma kahi o Neeley i hoopauia.

 

KAPAL@KIKO, Dec. 28.--Ua

hoea mai ianei i keia la o Mrs. Theodore Roosevelt, ka wahine a ke peresidona mua i make Roosevelt o Amerika, me Kermit Roosevelt Kana keikikane mu@ loa, @ holo aku ana laua ka hikina loa maluna o ka mokuahi Peresidona Lincoln ma ka la apopo.

 

Ku Mai he Moku i Piha me ka Liu no Honolulu Nei

No na la Lehulehu i Hoomanawanui ai na Luina Iloko o ke Anu

HOEA NAE I KAHI O KO LAKOU PALEKANA

Iluna o ka Papa e Hiamoe ai na Luina me ko Lakou Lole Pulu

            Mahope iho o ka hoomawanui ana iloko o ka opili@i ke anu, ame ka hooikaikai ma na ano apau e palekana ai na ola, i komo mai ai ka mokukuna Eiri no Honolulu nei, ma ka auwina la o ka Poakolu o ka pule aku la i hala, me ka piha i ka liu, mamuli nae o ke kolo maoli ia ana mai noloko ae nei o ke awa, @ ka mokukolo Mikioi mai Daimana Hila mai.

            No na la he umikumamaha, iloko wale no kela mokukuna o ke kai, me ka halana pu ia ana oloko o ka rumi kapena ame ka rumi o na luina, a ma na wahi kaawale o ka papa, e ahu ana iluna o ka oneki, malaila iho la na kanaka o kela moke e hiamoe ai, aia ka pono o ke ao ae, nana aku ana o ka oili mai o kekahi la hou.

            I kinohi o ke komo ana o ke kai iloko o kela moku, ua hoao na luina e hoohana i ka pauma, a oiai ua oi aku ke komo ana mai o ke kai, mamua o ka mea e hemo aku ana iwaho, ua kauoha okoa ke kapen o kela mokukuna, e hoopau ka puama ana, he hookahi hana, o ke kakali malie, ahiki i ke komo ana i kekahi awa, a i ole loaa mai paha i na moku kokua.

            He mahina ae nei a oi i hala, i haalele aku ai ka mokukuna Erie ia Vansouver me ka poha papa no Brisbane, ma kona alahele moana, i loaa ai ia i kekeahi makani ino. Aole he pilikia i loaa i kela moku, oiai ka makani mahope pono, aka i ka loli ana o ka makani mai, ua uhi pu ai oluna o ka oneku o ka mokue ke kai.

            O ka waapa keia i kauia iluna o ke kewe mahope o ka moku, ua lilo aku i ke kai, a ua lilo hao ka paa i hanaai o ke keena mahope o ka moku i mea ole, me ke komo nui ana o ke kai iloko o na wahi apau, e malu ai na luina.

            O ke kanaka keia nana e ku ana i ka hoe, ua nakiikii okoa ia oia i ke kaula, i ole ai e lilo i ke kai.

            Ua hoohikihikiia na meaai noluna o kahi o ka papa e ahu ana, ua uhiia iho la i kekahi kapolena., pela iho la i palekana ai na meaai aka no na lole o na luina, ua helea pulu me ia pulu no lakou e hiamoe ai i ka po, a o ka wai keia ua hui pu me ke kai, aohe nae he hui pu me ke kai, aohe nae he kamawae ana ae, i loko o ka wa o ka pilikia.

            Ma ka auwina la o ka Poakahi i ike ai na kanaka o ka mokukuna i kekahi waapa lawaia o na kepani, eia nae aole e hiki i ka waapa ke hookokoke aku i ka moku poino, nolaila aole e hiki ke kau mai kekahi me, no ka holo ana mai e hoike i ka pilikia i loaa i kela moku, aka ma ke kakahika o ka Poalua ae, i oili mai ai kekahi mokuahi i hoike mai i ka lohe i ko Honolulu nei poe, a o ka mokukolo Mikioi ka hoounaia aku, no ke kolo ana mai i ka mokukuna iloko nei o ke awa.

 

WAKINEKONA, Dec. 27.--Ua

hoolahaia ae e ka buro helukanaka i keia la ua emi loa iho ka heluna o na make i ka ma'i fiva taifoida i ka manawa i hala he mea i ike ole ia ma ka moolelo. I ka 1921 he 8007 mau make a ma ka 1922 i hala aku he 6981 wale no i hoikeia ae i ke keena.

 

MEXICO CITY, Dec 27--Ua hoi

keia ae mai na alahele like ole mai i ke aupuni he 3000 mau Ilikini mai na mauana mai i lele kaua ae i ke kulanakauhale Oaxaca, he kulanakauhale i paa ia e na koe kipi Mekiko malalo o ka hoomalu ana a ke Kenerala Maycotte.

 

Nu Ioka, Dec. 28.--Ma keia la

iho la i waiho aku ai ka Lunakanawai Daniel E. Cololan i ke kulana lunakanawai keikei o ka mokuaina, o kana kumu o ka hoike ana ae aole hiki ola e ola me ka malama pu ana i kona ohana m@ kona uku makahiki o $17,500.

 

NUI NA PONI MAMULI O KA INO O KA PO SABATI NEI

Halana Pu ia Kekahi Mau Hale e ka Wai me ka Hoopakeleia Ana o na Ola--Lilo na Puaa Ame na Moa i ka Wai

            Mahope koke i ho o ka hora elima o ke ahiahi o ke Sabati aku la i hala, i wehe ae ai na paniwai o Kulanihako'i a haul emai la na pakaua me ka ikaika, ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, o mai la hoi na alelo manamana o ka uwila, a ku'i iho la ke hekili me ka ikaika, ka mea i ike ole ia mamua no kekahi mau makahiki loiki ae nei i hala.

            Ua halana pu ia na wahi haahaa e ka wai , a ua lilo na moa ame na puaa ma kekahi mau wahi, pela hoi ke komoia ana o na hale e ka wai, a mamuli wale no o ka malie koke ana o ka ua, pela i nui ino ole ai na poino ma kekahi mau wai, eia nae ua loaa no he mau poino i kekahi poe. 

            No na hora elua wale no a oi ka haule ana o ka ua me ka ikaika, ua lilo maoli kekahi mau wahi i mau lokowai nui akea, in a he mau hora okoa keia ua ana in a ua ukali aku kekahi mau hopena hookaumaha i ka noonoo

Manaoia ua Make

            Oia ke kuaua e haule ana me ka ikaika, i loaa ae ai he hoike i ka halewai no ka lilo ana o kekahi kiakaa otomobile i ka wai malolo ae nei o Moanalua; ua hoounaia na makai no ka huli ana iaia, aka ma ka hapalua o ka hora ewalu o ka po ana iho, ua huli hoi mai la na makai me ka nele, o ke kaa otomobile nae ka hoihoiia mai, a ma ka oleloia, ua laweia kela kaa otomobile i ka wai, no hookahi haneri ma kanalima kapuai ka mamao, mai ke alanui aupuni aku.

            Ma ka oleloia, mamuli o ke hele o ka wai o ke kahawai o Moanalua a piha maoli, a e kahe ana hoi me ka ikaika ua laweia aku la ke kiakaa e ka wai a pela pu me kona kaa otomobile.

Mah Hale ka Poino

            He elua mau hale no kekahi Kepani, ma ke Alanui Nuuanu me Vinia, i loaa mai ka hoike no ka ka halana pu ia ana e ka wai, we ka lilo o kekahi poe ekolu oloko o kekahi o kela mau hale eia nae ua palekana mai no na ola.

            He hookahi mea nana i hoemi mai i na poino o na kauhale e ku kokoke ana ma ke kahawai o Waikahalulu o ia no ka hooikaika o na Kepani, ma ke kope ana i na opala i hamama ai ka puka wai, no ka wai e holo ai iloko o ke kahawai o Nuuanu.

            O ka põe maloko o na hale elua i halana pu ia ai e ka wai, ua hookipaia aku lakou maloko o na home o na makamaka ma kela po.

            O ka pa keia o ke Kula o Sana Lui, ua hele a halana pu ia e ka wai, pela me na kauhale e ku kokoke mai ana malaila, ua hiki aku ka hohoni o ka wai ma kahi o ka ekolu ame ka eha kapuai.

Piha ka Hale Kinaiahi i ka Wai

            O ka hale kinaiahi keia o Makiki, ma ke alanui Piikoi ame Wilder, ua komoia e ka wai, ma kahi o ka eha kapuai ka hohonu. He hookahi kumu o ke komo ana o ka wai i hela hale kinaiahi, mamuli o ka haki ana o ka hawai nana e lawe ana i ka wai, mahope aku o ka hale kinaiahi.

            Mamuli o ka ikaika loa o ke kahe ana o ka wai, ua naha okoa kekahi puka o ka hale kinaiahi, me ka laweia ana aku no kekahi aoao o ke alanui.

            No ka hoopakele ana i ke kaa kinaiahi, a me kekahi mau pono kinaiahi e ae, ua hoihoiia aku no kekahi wahi palekana, aka mae ma na mea i oleloia ae, ua lilo aku no kekahi mau ukana liilii i ka wai.

Lilo na Puaa

            Ma ke alanui Wilder ame Liholiho, i kekahi wahine ka i lele aku ai mailuna aku o ke kaa uwila, i ka wa a ka ua e haluku ana me ka ikaika, na lilo oia i ka wai no kekahi wahi pokole, a he ekolu mau puaa i ikeia aku, e laweia mai ana e ka wai, maiuka mai o na wahi hanai puaa ma ke awawa.

            Mawaho ae nei o Waikiki, ua halana pu ia kekahi mau home e ka wai o ka mea wale no nae nana i houuku mai i ka pono o kekahi mau home, o ia ka eliia ana iho nei o kekahi auwaha, in a i ka manawa e waiho ana ka aina me ka eli auwahe ole ia, in a he hiona ku i ka manaonao ke ikeia ma kela wahi.

Hiki Ole ke Holo na Kaa Uwila

            Oiai ka hekili e ku'i ana me ka ikaika, a e olapa ana hoi ka uwila, @a hoopaa okoa ia ka holo ana o kekahi mau kaa uwila o ke kaa uwila keia o ke alanui Liliha, no ka pakika loa o ke alahao, aole hiki ke @ i ka piina.

            O ke kaa uwila o Kaimuki, i ka hoea ana ma kekahi wahi o Kaimuki, ua pau ka hiki ana e holo a no ka aneane e piha ka hapalua hora, i kakali ai na ohua, mamua o ka hiki hou ana i ke kaa ke holo.

            Ma kekahi mau alahoa, ua hele a uhi pu ia e ka leop a ka ua i halihali ma ai, eia nae aole he mau ulia poino i ikeia, a ua hoounaia na limahana no ka hookaawale ana ae i na mea e alalai ana i na alaho o na kaa uwila.

Halanaia na Alalnui

            Ma na alanui ponoi iho o ke kulanakauhale nei, ua hele a halana pu ia e ak wa, me ka pii ana o ka wai maluna o na alanui kauaoao, a o na kaa otomobile e holo ana, ua mau waapa o ka wai ma na aoao o na huila.

            Ua komo maoli ia kekahi mau hale oihana e ka wai, me ka nui ole nae o na poino, a ua hoomamaia mai k manao o na on a o kela mau hale oihana, i ka malie koke ana o ka ua.

            O keia kekahi o na ino nui i holo papa ae ma keia kulanakauhale, o ka oi aku nae o ke ku'i ana a ka hekili, ame ka olapa ana a ka weila, a in a nei no na hora o ke aumoe ka haule ana mai o kela kuaua, i ka manawa e hiamoe ana na kanaka ma ko lakou mau home, he keu aku a ka nui maoli o na poino.

 

AOHE UHANE LAPU MALOKO O KA HALEPAAHAO.

            I kulike me ka ke Kauka J. T. Wayson o ka hoike ana ae ma ke Poalima o ka pule aku la i hala, ma ka mea e pili ana i ka oleloia i ka lapu o na uhane ino i na paahao ma Honokaa, ua hoole ae oia i ka oiaio o ia mau olelo, a wahi ana he ukuli ame ka wela hahana hiki ole i na paahao ke moe maloko o na rumi haiki a nui ole o ka puka makani ke kumu o ka pilikia.

            Wahi a Kauka Wayson o ka hoike ana ae ua hoea ae oia i Honokaa a ua komo iloko o na rumi o ka halepaahao i oleloia i ka lapu, a wahi ana he liilii loa na rumi e hoopaaia ai ka paahao aohe moe oloko a o kahi puka wale no e loaa ai ke ea no ka paahao maloko he mau wahi puka liilii i okiia ma ke panipuka. Ina he paahao ke hoopaaia maloko olaila he wahi huluhulu wale no ke haawiiia ae iaia a iluna o ka papahele anuanu e moe ai e hiki ole ai iaia ke hiamoe no ka mane i na ukulio

            "Maloko o kela mau rumi paahao he oi aku ka ikiiki o ka mea e moe ana no ka nui loa ka wela, he liilii loa ka puka e komo aku ai ke ea iloko no ke kanaka e hanu ai, me ka hiki pono ole ke hanu me ka maikai, me ka piha pu o ka rumi i na ukulio, a no ia mau mea hoouluhua i ka noonoo o ka paahao ua manaoio oia he akua lapu ke hoomaka'uka'u ana iaia," wahi a Kauka A. Wayson.

            I kulike me ka hoakaka a ka moolelo mai Hawaii mai ma kekahi mau la aku la o ka pule i hala, ua hoopaaia aku kekahi paahoa maloko o kekahi o na rumi o ka halepaahao ma Honokaa, a iaia e paa ana maloko o kekahi o na rumi ua lapu ia ka oia e kekahi uhane lapu, a no kona maka'u i hoopaaia ae ai he paahao hou me ia maloko o ia rumi, a oia pu kekahi i lapuia me ka noke ana i ka uwa mamuli o ka uumiia ana o kona kania i e ka uhane lapu, a no ka makemake o ka lunapaahao e ike i ka oiaio i hoopaa ai oia iaia iho maloko o ia rumi me ka pu panapana me ia, a iaia maloko olaila i ike mai ai oia i kekahi uhane e ku ana ana ma ka puka a noke mai la ke kii me kana pu panapana ahiki i ka pau ana o na poka, a ilihia oia me ke ku a hehena maoli.

            Ma ka hoakaka a ke Kauka Wayson o ka mea pono loa e hanaia no kela hale paahao ma Honokaa, o ia ka hoopau ana ae i na pilikia i ikeia i nei manawa ma o ka hoonui ana ae ia hale ame ka hoolako ana i moe a hoonui ae i na puka makani, i loaa ke ea a nui no ka mea e hoopaaia ana maloko olaila.

NA MARE

            William A. Wong ia Caroline Brown, Dec. 18.

            Richard C. Sawry ia Charlottle M. Capp, Dec, 21.

 

Halawai me ka Make Ia Haole i ka Waikahe

Lilo i ka Wai Malalo ae Nei o Moanalua ma ka po Sabati i Hala

LOAA KE KINO MAKE MA KA POAKAHI NEI

Lele Oia Mailuna Aku o ke Kaa Oiai e Laweia Ana e ka Waikahe

            Mahope ike @ ka noke ana i ka huli no kekahi mau hora ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei, i loaa aku ai ke kino make o G. A. Biesenbach, ma ke awakea o kela la, malalo ae nei o Moanalua, i kekahi poe huli mailallo mai o Puuloa.

            Ua halawai keia haole me ka make i ka wa i laweia ai e ka waikahe, ma ka po o ka la Sabati nei, iaia i hoea ai me kona kaa otomobile ma Moanalua.

            I ka manawa e haluku ana ka ua me ka ikaika ma kela po Sabati, ka mea nana i hoolilo i ke kahawai o Moanalua i lokowai nui, a e kahe ana ka wai me ka ikaika, o ka menawa ia o kela haole i hoea aku ai no Moanalua maluna o kona kaa otomobile, a iaia i hoao ai e a'e aku ma kekahi aoao o ka uwapo ua hiki ole i kona kaa ke holo aku imua, aka ua hoolana pu ia e ka wai, a laweia aku al, no kahi mamao o hookahi haneri kapuai a oi.

            Ma kela manawa a kawai e lawe ana i kona kaa otomobile i hoomaka ai o Mr. Biensenbach e lele mailuna aku o ke kaa, a iaia i haule ai iloko o ka wai ua lilo aku la oia, oiai ua hele ke kahawai a piha, me ka ikaika pu o ke kahe ana a ka wai, e hiki ole ai iaia ke hoopakele iaia iho.

            Ua noke no na makai i ka huli i ke kino o kela haole no kekahi mau hora ma ka po o kela Sabati, aole nae i loaa, a i ke emi ana mai o ka wai, ma ka Poakahi nei, pela i loaa ai kona kino make, eia nae ua paa kekahi hapa o ke kino i ka lepo.

            He haole keia o ka mare koke ana iho nei noi ka wahine he elua mahina ae nei i hala, a aia malalo o Puuloa kana hana.  He lala oia no ka hui malu, a e kaa ana na hooponopono ana i kona hoolewa malalo o kona hui malu, mahope iho o ka nana ana o na kauka o ka papa ola i kona kino, ma keia Poalima.

            O keia ka hopena ku i ka weliweli a ka ino o kela po Sabati aku la i hala i waiho iho ai mahope nei, mawaho ae o kekahi mau pilikia e ae he nui i loaa i na uwapo, ame kekahi mau wahi.

 

AOHE OLELE HOOHOLO HOPE A KA PAPA ULIA

            Aohe olelo hooholo hope a ka papa ulia ma ka halawai o ka Poakolu aku la i hala i hoolahaia ae, ua hoopaneeia ka halawai i hiki ai ke waihoia ae kekahi oleloike hou e pili ana i ka hihia o ka Pilipino i pekuia ai a eha e ka lio. He kanaka hana hoomaemae hale o na limahana ka Pilipino i eha ai no ka hui o Libby, McNeill & Libby ma kekahi wahi o ka lakou mahi halakahiki ma kela huli Koolau o Oahu ka mea nana ke koi e ukuia aku kona poho no ka eha ana.

            Ma ka ninaninauia ana o na hoike no ke kumu o ka eha ana o ka Pilipino i loaa ai ka ike i ka papa na hele aku Pilipino i eha ai iloko o ka halelio no ke kii ana i kekahi eke huluhulu i wahi no na opala e hookomo ai, a iaia maloko o ka halelio i pekuia mai ai oia a o ke kumu hoi o kona eha ana. Ua hoole na hakuhana o ka Pilipino i ka uku ana a i ka pili hoi o ke koi ia lakou mamuli o keia kumu, aohe kuleana o ka Pilipino e hele ai maloko o ka halelio, kahi on a i eha ai. Ua loaa ka manao i na hoa o ka papa ulia he kakaikahi na hakuhana o na mahiko e hakaka ae na no ke lakou mau pono ma na hihia o keai ano. Mamuli o ke noi e hoomaiia aku keia hihia a kekahi manawa kupono i mea e loaa mai ai o kekahi mau ike hou i hooholo ai ka papa e hoopaneeia a hooholoia pela.

            Ua kue pu na hoa o ka papa i ke koi a ka makukana nana ke kekika i make ai ma Waipahu he mea kaukai oia i kona pono o ke ola ana maluna o ke kanaka opio i make ma ka nananinauia ana o na hoike i loaa ai ka ike i na hoa o ka papa he kanaka ka makuakane me ka loaa pu o ka ukuhana kiekie iaia. O keia wale no na hihia a ka papa o ka hoolohe ana a pau holookoa ka auwina la o ia Poakolu mamuli o ka maheleia o na oleloike e ka maheleolelo o ka aha i mea e maopopo ai i na hoa o ka papa na olelo a na hoike ame na olelo a ka poe koi. 

 

HAAWI KA MAKAINUI C. H. ROSE I KONA ALOHA HOPE

Makana na Kanaka o ka Oihana Makai Iaia me Kekahi Makana Kupono--Hookaheia na Waimaka ma Kela Anaina

            Maloko o ka rumi hookolokolo o ka aha hoomalu ma ke kakahiaka Sabati nei i akoakoa ae ai na kane ame na wahine i hana maloko o ka oihana makai, ka poe i hui a hana pu me Charles H. Rose, ka Makai Kulanakauhale ame Kalana i pau, no na makahiki lehulehu, no ka haawi ana ae i ko lakou aloha i ko lakou poo m@a a hoaloha hoi ma ka oihana.

            Oiai o Charles Rose e ku ana ma ka awai o ka lunakanawai hoomalu Steiner e noho ai, ua haawi mai la oia i keia mau olelo hoalohaloha:

            "E na laide âme a'u mua keika, e kapa aku ana ai 'ia  oukou he mau keikikana, no ka mea he lehulehu o oukou i noho a i hana pu me a'u iloko o na makahiki lehulehu i hala, i kahea aku nei au ia oukou e akoakoa mai no kou haawi ana aku i ko'u aloha ia oukou apau. Mamuli o ka makemake o ka lehulehu e haalele iho ai i keia keena makemake au e haawi aku i ko'u mahalo ia oukou pakahi apau no ko oukou kupaa a hui pu ana me a'u a oukou i haawi mai ai iloko o na makahiki lehulehu a kakou i hana pu ai.

            "He makemake au e haawi aku i na ao ana ia oukou a'u e hoike aku nei me kuu manaoio mailoko loa ae o kuu puuwai e kupaa oukou me ka hui a hana pu me na manao maikai me ko oukou poo hou ma ka oihana, elike no me ia a oukou i hoike mai oiai e noho pu ana me oukou. O keia wale no kau e kauoha aku nei ia oukou a ike  nei no au ua loaa mai la ia oukou ko'u manao. Aloha oukou."

            Aia maloko o kekahi pahu i uhiia me ka hae Amerika kekahi makana i hoomakaukauia e na kanaka o ka oihana makai, no ka haawi  makana ana i ka Makai Nui Carles Rose, 175 mau apana he mau mea dala wale no.

            Na ka Hope Makai Nui Julius W. Asch, me na waimaka e haale mai ana ma kona mau lihilihi na olelo hoalohaloha ma ka manawa o ka haawi ana mai i ka makana, a iloko o ia mau minuke aohe mea uwe ole.

            "O keia hana a owau nei ka @ kohoia no ka hooko ana aku i keia la, o kekahi ia o na hana kaumaha a hoehaeha loa iloko o na hana apau a'u i ike, e ka Makai Nui Rose. Aohe kanaka mamua aku nei i haaiele mai i keia oihana me ka hanohano oi aku mamua o keia a makou e haawi aku nei ia oe i keia la. @e hoaloha oiai oe no makou apau. Ka makemake nei makou ia oe e lawe aku i keia makana ma ke ano he hoailona no ko malou mahalo kiekie me ke aloha pu ia oe e lilo keia makana i mea hoomanao mau nau oiai na makahiki lehulehu e nee mai ana no ko makou aloha ame ka makou hoomaikai ia oe, makemake makou e hoomanao mau oe i na keikikane o ka oihana makai o Honolulu, a ke makemake pu nei makou e holomua oe kau mau hana apau e hiki ana i kela ola ke haawi mai."

            Na Robert Ahuna kekahi mau olelo hoalohaloha mahope iho.  Wahi ana ua like ka Makai Nui Rose me kekahi makuakane no na mea apau e hana ana maloko o ka oihana makai o Honolulu, a ua noho aloha a hana pu me ka oluolu me na hoapaahana apau malalo ona. I ka hooki ana iho o kana mau olelo he meha wale no maloko o keia keena no kekahi mau minuke a o na leo hauhau uwe ka mea loheia, ua hoopauia nae ka noho meha ana mamuli o ke poha ana mai o ka leo himeni, "Aloha Oe". a puali like ae la na mea a pau.

            I ka pau ana o ia himeni, a oiai no na waimaka e kiheahea ana ma na papalina o na mea apau, na haawiia ae la na aloha ma ka lululima ana a hoi aku la kela ame keia nokahi o ka lakou mau hana me na manao aloha no ko lakou poo mua ma ka oihana i haalele mai ia lakou.

 

MAKEMAKEIA I WAIHONA HOONAAUAO NO NA HAWAII.

            No ka hooko ana aku i ka makemake ame ka iini o ke keikialii kuhio, ka peresidena mua o ka Ahahui Puuhonua, a e moe mai nei ma ka ilina o na alii mauka ae nei o Nuuanu, e hooikaika aku ana kela ahahui, ma o kona maulunanui la e loaa he waihona o kanalina kaukani dala no ka hoonaauao ana i na kaikamahine ame na keikikane Hawaii, ma na ike kiekie o keia au holomua e nee nei. 

            O Mr. Noa Aluli ka peresidena o ka Ahahui Puuhonua i keia manawa, e hooikaika aku ana oia, e loaa he waihona hoonaauao i na Hawaii, elike me ka makemake o ke keikialii Kuhio.

            Wahi ana, imua o na Hawaii pop@oi e lawelaweis aku ai na hana hooikaika e loaa keia waihona dala, a mahope aku na lahui e ae. O kekahi alahele i manaoia no ka holomua o keia hooikaika ana, o ia ao ka hoolilo ana aku i ke kii e lilo lakou i mau lala no ka Ahahui Poohonua.

            O ka iini nui iloko o ka Ahahui Puuhonua, o ia no ke hookahua ana i Waihona Hoomanao no Kuhio, i hiki aku ma kahi o ka $150,00; a e maheleheleia kela waihona iloko o na mahele ekolu ma ake kanalima kaukani dala pakahi.

            O ka mehele mua, ua pili no ia i ka hoonaauao ana i na opio Hawaii, ma na ike kiekie, maloko o na kula ma Amerika; o ka mahele elua, no ka hoonaauao ana no ia i na opio Hawaii i na ike hanalima, ma na mahiko, me ko loakou a'o maoli ia i kela mau ike, e kekahi mau kumu makaukau.

            O ka mahele ekolu, he waihona ia, no ka uku ana aku i na hoolilo o na hana e holomua ai kela ame keia mahele pakahi.

            O na dala apau e loaa mai ana mamuli o na hooikaika ana a kela ahahui, e waihoia aku ana malalo o ka malu o kekahi hui (trust), a e hooliloia kela a me keia dala, elike me na hoakaka a ke kanawai i pili i na hana a na hui o kela ano.

            O na Iunanui o ka Ahahui Puuhonua i keia manawa oia o Noa Alulu, peresidena; Samuel W. King, hope peresidena;; David K. Trask, kakaunolelo; S. C. Dwight, puuku; ame John H. Wise, lunahooia

 

PARISA, Dec. 28. -- Ua loaa mai

kekahi lono i keia la no ka manao o ke aupuni o Palani e keakea aku i ka Kelemania hana i hoolala ai i mea e loaa mai ai ka ai ma ka @ie mai Amerika mai, aka nae e paa ana oia i kana olelo hooholo hope ahiki i ka waiho ana mai o na olelo hoopaa i ka hoike i ke komite iaia ka hooponopono ana i na aie a ke kaua maluna o ke kulana kupilikii i na meaai maloko o Kelemauia. 

 

O KA HOU PAHI KA UKALI MAHOPE O KA HOOPAAPAA ANA

            Ma ka hora 8 o ka po Sabati iho nei i laweia ae ai he Pilipino i ka halemaʻi o na poino ulia nona ka inoa o Firmin Bilyeza, no ke kamanaia mai o kona mau wahi i eha mahope o ke kua ame ka poohiwi hema a ma ka lime hema, mamuli o ka houia ana me ka pahi e kekahi o kona hoa lahui maloko o kekahi hale ma ke alanui Iwilei kokoke i ka halehana o ka hui Hawaiian Fertilizers Co., a mahope o ka lapaau mua ia ana on a maloko o ka halema'i o na poino ulia ua laweia ae oia i ka halema'i Moiwahine. Ma ka oleloia he kulana kupilikii loa kona e maopopo ole ai ka lanakila ae.

            O ke Kakiana Makikiu Edward Ross ka mea nana i ninaninau i keia hihia, a ma ka noolele i loaa ae iaia ana o ka hoike ana ae ua kipa aku kekahi pilipino i ka haleo Bilyeza e noho ana no ke kii ana aku e koi i kekahi mau dala

 a Bilyeza i aie ai iaia, a iloko o ia manawa a laua e papaleo ana, ua hahana loa na olelo mawaena o laua a hoomaka ko laua hakaka ana. No kekahi manawa ka ko laua lawelawe lima ana, a ma ka oleloia ua huki ae la o Florentina i kana pahi mailoko ae o Bilyeza ma na wahi i hoike mua ia ae nei a holo aku la. Aohe hoakaka ma ka moolele ua paa ae ka mea hou pahi i ka halepaahao aka he hana nae ia ma ka aoao o na maikai ka huli ana aku ia Pilipino k@ hookuku wale aku iaia e h@l@ laula, a e paa ae ana no oia i ka hopuia i kekahi la.