Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 50, 13 December 1923 — NA PILIKIA O KA HOOLOHE ANA I NA KAULA WAHAHEE. [ARTICLE]

NA PILIKIA O KA HOOLOHE ANA I NA KAULA WAHAHEE.

Aole paha he lahui i pili like aku me ka lahui ludaio, elike mai me ka lahui Hawaii. A ma ka nana aku, ua pololei no na manao e hoikeia mai nei e na moolelo kahiko 0 Hawaii nei, mai ka lahui ludaio mai no na Hawaii. Ua piha kakou i na kaula, i keia mau la. I oi aku mamua 0 na la kahiko 0 Hawaii nei. Ma kela ame keia pea 0 ka aina, e loaa ana, 1 e loheia aku ana na wanana ana a na kaula o Hawaii nei. O ka manawa oi loa aku paha, 0 na la holo baloka 0 kakou. O ka pono ame ka maluhia 0 ka aina ka mea oi aku i. ka noho lahui anā ona kanaka. A e pili koke aku ana no mahope 0 keia, ka loaa ana 0 na pomaikai i na makaainana like ole. 3na e nele ana ka loaa ai\a 0 keia mau mea, ua liio na makaainaua i poe ku-e i kela poe luna aupuni e noho ana maluna 0 ko lakou mau kulana like ole. Aolo paha he aupuni kalaiaina elike mai me Auicrika Huipuia nei. Ua lilo na mea apau i niea pili kalaiaina. A o ke kumu 0 keia, mamuli 0 ka lilo ana he aupuni no ka lehulehu. E kohoia ana na luna aupuni, mai ke poo mai ahiki loa aku ilalo loa. A ua HIo pu 110 ma ke koho ana, ka hanaia ana 0 na kanawai. Xa keia mau mea i hooi loa ae i ka ikaika 0 keia mau hana 0 ke kalaiaina ma Hawaii nei. L"'a maopopo ia kakou he elua ano aupuni e alakai nei ia Hawaii nei, mawaho ae 0 ke aupuni i'cderala.

I ka makemake ana 0 kekahi kauaka 6 hele e haua i na kanav,ai, ua ikeia ka nele o ke kupono o kela kanaka, aka, aole nae ia he kumu e hoihopo mai ai kela kanaka. Ua manao 110 oia ka oi, a ina e puka ana, e loaa mai ana na kanawai maikai loa no ka holomua 0 ka aina. i ka puka ana nae, lia ikeia ka waiwai ole 0 kana mau lioakaka, no ka mea, aole i lawa ka ike 110 ka hana'ana i mea e holo ai kaua mau hoakaka, no ka mea, aolo i lawa ka ike no ka hana ana i mea e liolo ai kana mau kanawai. O keia mau kanaka na kaula wahahee. Ua oi aku e noho ia ano kanaka ma ko lakou mau liome, aōle hoi e hetys aku e koi i ke kohoia niai mo ka. ike iho no, aole i lawa j ka ike no kela kulana. 0 ke kii aua aku 0 na kanaka i lawa ole ma keia mau kulana kekahi pilikia nui iwaena 0 na kanaka Hawaii. Ua ike kakou ma na moolelo 0 na ahaolelo 0 kakou, nuii ka la mua ahiki i ka la hope, aole he kanawai maikai a waiwai i hanaia e kekahi 0 keia mau kaula wa. hahee, aka, ua loaa no nao ka hilinaiia aku o keia poe e kekahi hapanui 0 ka lahui Hawaii. Aole walo no keia poe iawa ole iwaena 0 na kanaka Hawaii aka, ua loaa aku no iwaena 0 na lahui e. 1 keia la, o ka pilikia nui loa e keia Teritore, 0 ia no ka hiki ana e loaa na lunamakaaiuana ame na scnatoa i lawa ma ka liana i na kanawai 0 kakou. O ka haanui wale mai no, i na la koho,/'lna oukou e koho ana ia'u, a puka au, e pomaikai ana oukou." Aka, i ka ike ana iho nao mahope o na kau he lehulehu i lieleia e ia kanaka, aole he walii kanawai maikai i hanaia mai. A ua nele pu no hoi i ka hookomo ana aku i kekahi mau mea no ka pono o ke Teritore. A 0 na kanaka hoi i ikeamaka ia aku ka lakou mau hana maikai, ma* muli o na manao hoino, ua lilo keia mau hoino i mea hooloheia, a 0 na hana maikai, ua poinaia iho la, a ua kapaeia ae, a ma kekahi manawa, ua hoopunipuniia mai la, e ua poe kaula wahahee la, a ua haule iho la ke kanaka kupono no ia kulana; lee kanaka hoi i hoike mai ma kana hana i.kona kupono. Ma ka loaa ana 0 ke kuleana koho baloka i na kanaka Hawaii "ahiki mai i keia la, ua lanakila mau keia mau kaula hOopunipuui. A aole he poo a kakou e ahewa aku ai, 0 kakou iho no. L T a lawa ole ko kakou imi kino ana iho, ame ko kakou huli ana aku i ka oiaio- 0 keia mau hoino i na kanaka i hoike mai i na hana maikai no kakou. He mea paha keia e mau ani me kakou ka lahui, no ka mea, 0 ka hemahema no keia 0 ka lahui ludaio. A ina mai ia kumu io mai kakou, ua kuluma keia haawina iwaena 0 kakou. t I keia meu la o kakou, ua hiki ia kakou e ike i na kina'una'u 0 kekahi o na kanawai o kakou e paa mai nei mnloko 0 na puke kanawai. Ua ikeia e kakou ua lawa ole na

hoopai 0 kekahi mau hewa, t aka, i ka manawa hea la e hiki ai e loaa ka hoololiia ana 0 keia mau kanawai i lawa ai na hoopa'i no keia mau hewa' Aia a loaa ia kakou he poe kauaka naauao, a i lawa i ka hana ana i na kanawai no leakou. Aole kakou e manao aua e loaa keia mau hoololi ana i na kanaka i lawe ole, aka, i na kauaka i lawa me ka ike, ame ka hoomaopopo ana penei 0 hana ai i holo kela mau mea i makemakeia. Aka, ina kakou e puni mau ana no i na kaula wahaheo 0 kakou e hele mai ana i nn la koho baloka, e inau ana no ka loaa ole 0 ka holo ana o ia mau kanawai maikai i makemakeia. I keia mau la iho la, ua koho iho nei kakou i mau luna aUpuni hou 110 -kakou a i keia makahiki ae e hoomaka mai ai lakou e lawelawe i ko lakou mau kulana like ole. Ua ike no kakou, aole e hiki ana e loaa na kulana maikai 0 kakou mai kokahi mai 0 keia poe, aka, ua koho aku la no nae kakou. Aole e puka keleahi moho alualu kulana ke koho ole kakou na Hawaii. Aka ma ka nana ana iho i na inoa 0 ka poe i puka iho nei, ua nele ka ike ana iho he mau kanaka Hawaii kekahi i ikeia e loaa ana i ka lahui he mau koleua 110 ka loaa ana 0 na pomaikai, he hookahi no kana. ita Hawaii ma Honolulu nei, a 0 ka hapanui he poe okoa wale no. Aole keia he ku-e i keia poe okoa aku, aka, he kuhikuhi ana aku, ua nele kakou na Hawaii mamuli o ko kakou puni wale ana i na kaula wahahee e hele nei iwaena 0 kakou.

T ka manawa hea la e pau ai keia ma'i.nui iwaena 0 kākou. Aole paha e hiki ana kekahi e pane mai i keia ninau. Aka, he mea hiki no nae keia e hoopauia ina, na.kanaka Hawaii e imi iho ana i ke ano 0 na kauaka like ole e alualu ana i kekalii kulana, aole hoi 0 ko kaukai aku a na hai e hoike mai ia 00. Ua pinepine ko kakou lolie ana i na olelo hoiuo, alea, ina kakou e huli io aku nna, e loaa ana he mau hana hoopunipuni. Aka, ua lilo keia mau hoopunipuni i mau mea lealea loa i na pepeiao 0 kekahi poe. Aole paha he mea hoopahaohao i ikeia ma Honolulu nei elike me ka puka aua iho nei 0 keia haole o Bnssett, ma ke kulana lunakiai 110 Honolullu nei.- Ua lohe mau ia kana uiau olelo hoohoihoi i na kanaka. HaAvaii, aka, i ka nana ana iho he haole i paa mau no ka ona rania, a» na hoopa'iia no kona ku-e i lee kanawai. O keia kanaka ilio la nae ka mea e uOho mai ana e hoomalu i keia kulanakauhale ma, ke kulana lunakini. Ina he kanaka Hawaii keia, a pela kona paa ana no ona, ua koi liko mai na nupepa nA r [ mu a kakou e weheia lea inoa o kela kanaka niai ka haloka ae, a.li®, 110 kona haole ana paha, a no koeia lilo ana i kaula wahahee, ua nele I ko kakou lohe ana i keia mau ku-e a ua pono iho la no ka noho ana mai 0 kekahi haole ona maluna 0 kekahi kulana hoomalu i keia kulanakauhale. I puka keia haole ona ia wai? I pulea ia oe e ke kanaka Ha-n j aii. Haaleleia iho kou knnaka Hawaii. n puni aku la oe i keia kanla w.ib4ihee. I ka manawa hea e pau ai keia mau hana a kakou? Aole paha he manawa e pau ai. Minamina no leakou, i ka puni wale ana i koia poe, nka, 0 ka mea niau no ia, 110 ka mea ua ku ka olelo a kahi&o, "E ike i ka hoa kanaka o kipa li«»va ke aloha i ka ilio." He ilio k<sa, he kanaka hoi keia. A kipa io no ke aloha ou eke knnaka ia ha'i la. Loaa hou 110 ia olelo a kah|ko, "Aloha no kakou". :