Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 49, 6 December 1923 — KA NINAU WAIONA MA HAWAII NEI. [ARTICLE]

KA NINAU WAIONA MA HAWAII NEI.

A-.le paha hi; ninau ano nui a koikoi ma Hawaii nei, a ma na like ole no raha o Amenka ? .r„ eiike mai me keia ninau waxMa ka nana iho nia na nupepa an ;c na lon-J e laweia mai nei, eia r:n na kanaka Amerika ke hoomau 3 - r .ri no ika inu ana i keia mea, , ke hookomoia mai nei mai na ,j nr , e mai maluna ona moku ame - Kaa iike ole. e hoomahuahua mau ?ra i ka hana a keia mea, nana e vw,or.ilikia mai nei i na kanaka o w. r] ;i aina. ].:.i na kanawai ke ku nei r -:a maopopo loa e paa ana i ka i.ana ana ame ke kuaiia ana o keia j maioko o na palena o Amenka Huipuia. Kia pu no hoi na kanaka n-araVoko o Amenka nei me na „ ; ]:aika, e koi aku ana ia Ka,;adM. 0 'noopau oia i ka hooholo ana sr . a n . rt i na moku. piailaila mai me ka ukana waiona. A ma ka nana ,- Ka r hlo ana keia ninau i mea vana hoonaueue mai ika noho *naik:i ; ana n na aupuni a me kakou. ]na he mea hoopilikia io keia kaeawai. hookahi no alanui e pau ai o ke koi ikaika aku i ka Ahaolelo e hooT.au i keia kanawai, a i ole e hoomama iki mai paha. Aka, eia ko kanawai ke ku nei, a elike me kona ku ana, pela na lala o ke .--■upuni e keiia mai nei e hooko aku i ke kanawai me ka nana ole ī na mea e hiki mai ana. A e hookoia ,r.c ka nana ole ina paha he kanaka nui ia a i ole he kanaka haa- ;• aa paha. I keia mau la iho la, ua loaa mai hookohu kulana akena kue i ka i ko oukou meakakau. E iawe ana oia i ka hoohiki mamua n ko oukou ike ana mai i keia mar.ao. A ke koi mai nei ia hcfohiki, P hooko oia i ke kanawai. Ma ka *oao o ko oukou hoa kaoaka Hav. a ii i lia]»aiia ae la ma keia kulana oihaaa. i makemake ole ia eia, aka, mamuli o na kui a na kanaka Hauaii. e lawo oia i keia oihana, no ka pono o ka lahui, pela oia i lawe fl .- ai. a e hooko ana oia ike kanawa. elike me ke koi a ke Kumukaana i hoohiki aku ai. Hookahi olelo a'o a ko oukou hoa Hawaii. e hooko aku ana oia i ke kaE.iwai me ka nana ole, he kanaka Hawaii, a i ole he hoaloha paha, ka mea e ku-e ana ike kanawai. He mea ano nui keia i ka manao o ko oukou meakakau. Ke manaoio nei < ia e hiki no e hoopauia keia mau hana i na Hawaii e manao ana e kokua mai no ka hoopauia. Aole e hiki ana i ka akena ke īke i keia ma u hana haihai kanawai ma na irahi apau. aka, ua ike hoi paha kekahi mea o oukou. I ka ike ana, makomake oia e hoike mai kela haie keia mea. no na mea ana i ike ai. A ua hiki iaia ke huna i kou inoa, ina ua makemake ole ia mea e hoikeia ae ka inoa. Eia na wahi kuai waiona ke ku mai nei ma na wahi like ole o Honolulu nei. Aole e hiki ana i ko oukou meakakau ke ike ia mau wahi apau. Eia pu no hoi he mau wahi !chulchu wale e ku mai nei, no ka hanaia ana o keia mea. Aka, aole ko oukou meakakau e ike ana i ka hapanui o keia mau wahi. Nolaila ina "ua makemake oukou e hoopau i% keia mau wahi, e hoike mai i ka «kena hou. a e hookoia aku no ke kanawai maluna o ia mau wahi. K? manaoio nei ko oukou meakakau. he mea hiki no keia ke hoopauia. ke ioaa nae na kokua ana T,.*i n nn kanaka i makemake e hoopau i keia Aka, ina o ka Tvaiaau wale iho no ka kak<u, me hooko ole aku i na mea e pau nā. r.o!c io no paha e pau ana. Ke manaoio nei no hoi ko oukou meakakau, o ka hoopauia ana o keia mea o ka waiona ma Hawaii nc\. kekalii o na hana ano nui o keia mau la, no ka pono ame ka pomaikai o ka lahui Hawaii. He hana keia i ikeia ma Hawaii nei tio kekahi mau niakahiki loihi i hala uku. Ua hoea mua mai keia mea « ka waiona ma Hawaii nei i ke au no ia Kamehameha, marti2i n ka hiki ana mai o na Misiunari i o kakou nei. Nolaila e ike mai kakou, ua kuonoono ka noho ana o keia mea ma Hawaii nei. Ia mau la no hoi. ua komo nui aku na kanaka no ka hana ana i keia u<ca. a ua lakou me keia mea

inu, i kela mau niakahiki mua loa no o ka loaa ana mai o keia mau l'aeaina • na owaho mai. ' | A i ke au o na Misionari o kakou, ua ulu ae na hoopaapaa ana me ke aupuni o Palani, no keia ninau no, no ka inea ua makemake na haole Palani e hoomauia mai ka hookomoia ana o keia mea o Ka Avaiona iloko o Hawaii nei, oiai nae na Misionari ame na alii o kakou e hooikaika ana e hoopauia keia mea. Ua haulo pu ia mau hoao ana e hoopau no ka mea, ua oi aku ka ikaika o Palani, a ua lilo lakou i poe e. hookokono mai ana ia Hawaii e hookomoia mai no ka. waiona. Xolaila, e ike mai kakou ua kuonoono loa ka noho ana o keia iwaena o kakou, a ua hookamaainaloa paha ma kekahi olelo ana. Aka' eia ke aupuni nui o Amenka Hui*J puia ke koi mai nei e hokoia keia kanawai, e papa loa ana i ka hanaia ana ame ke kuaiia ana o keia mea nia Hawaii nei. Ua kohoia mai la ko oukou meakakau i akena nana e hooko keia kanawai. Ke hoike mai nei oia, e haalele na kanaka Hawaii i ka hana. ana ame ke kuai ana i keia mea, no ka mea aole ka akena e kunana ana no ka ike kna aku he kanaka Hawaii keia e hana mai nei i keia mea. Aka, ma ke kanawai, ua like na kanalea apau imua o ke kanawai. A o ke kanaka mua e hoikeia mai ana iaia ua ku-e i keia kanawai, e hopuia ana oia, me ka nana ole i kona ano, ame kona kulana. I keia la, owai la iwaena o na [kanaka Hawaii i hiki e Uoole i ka hoopilikia o keia mea o ka waiona i na kanaka Hawaii. Aole hookahi kanaka e inu nei 110 i keia mea i hiki e hoole mai, aole he pilikia. Aole mea e ae, a he nui no na mea like ole, nana e hoolilo uei i keia lahui i mea ole iloko o ko lakou aina, elike mai me ka waiona. Aole wale no o na dala a kakou keia e hoopauia nei, a mamuli o keia ua hooneleia na ohana no ka nele, aka 0 ke ola kino maoli o na k£f?iaka kekahi mea e hoopilikia ia nei e keia mea q ka lama. Ina na kanaka Hawaii e ike ana i na mea hoopilikia a keia mea o ka waioua, e ike ana lakou, o keia io no ka inea 01 aku. 0 ka noho nele ana o ka ohana, mai keia mea mai 110 ia. O na oki mawaena o kekahi mau ohana, mamuli mai no ia o keia mea o ka rama. 0 na kino e ma'ima'i mau mai nei, mamuli no ia o keia mea o ka rama. Aole e pau ana na anoano ino o keia mea i ka hanauna hookahi; aka, e mau ana no kekahi mau hanauna loihi mahope aku o kona inuia* ana. Mai manao kakou, 0 ka mea inu wale no ka mea e pilikia ana, aka, o kooa ohaua holookoa. E nele ana i na ai; e nele ana i ka aahu; e nele ana i ka hoonaauao pono ia ana o na keiki, a o ka oi loa aku paha o ka pilikia, e a'o mai aua no i kau mau keiki, e hahai aku mahope o kou mau meheu. 1 keia la, ke ike niaka uei kakou 1 na hana a keia niea. 0 ka ninau, aole anei kakou i lawa i kana mau hana ino? Ina ua lawa, alaila e kokua mai oukou i ko kakou Akena, no ka hoao ana e hoopau io ia keia mea. A ina ua mauao oukou e hiki nna keia. hana nui, e lele pu mai kakou. Ua pomaikai ko oukou meakakau, aole oia he kanaka inu lama. Aole oia i hoopa i keia mea, mai kona hanau ana mai. He oiaio no ua hiki ole paha i kekahi mea e nele kona ai ana i na kiaha ma na wahi ole. a ua hoopa io paha ko oukou hoahanau, mamuli o ka hopu ana i kekahi o keia mau kiaha, aka, o ka ike maoli lama keia, a inu ae mamuli o ka hoomaopopo io i keia mea, aole loa oia i hana ia hana. Malia paha he lama koloko o na laau lapaau a kakou e inu nei, ina pela ua inu io oia i keia mea. Aka, o ka hopu maoli ana i ke kiaha a inu ae me ka ike Jio he lama, aole loa oia i hana ia mea. ' Aole paha he kanaka i komo uui aku me na kanaka inu elike me ko oukou meakakau. Ho mau makahiki kona hele pu ana me na Keikialii o kākou i hala wale aku, aka, aole no nae laua i koi niai i laua hoaloha, e inu pu aku me laua. 0 Kuhio ka mea i ku aku imua o na hoaloha, a koi aku mai hookikina kakou ia John,- no ka mea ua oi,

aku ko'u makemakp i kona kue maīnua o ka ike ana aku iaia e hui yu niai ana me kakou maluna o keia iuea. Ua liookoia keia manao o ke Alii, a aole he manawa o na hoaloha i koi mai ia John e inu. Ua huikau Uke, aka, o ka inu ana, ua hoomau no o John i ka inu ana 1 ka \raimomona, i na manawa apau a lakou e komo ai iloko o na hale inu lama. Aka, o. ka mea nui ia kakou o keia la, eia ko kanawai ke ku nei. Aole he hana e ae e hiki ana e hanaia, o ka hooia, o ka hooko ivalc aku no i na koi a keia kanawai. A ma ka aoao o ko oukou mealeakau, i lilo ae nei hoi i Akena, e hooko aku ana oia i na koi a ke kanawai me ka makau ole, ame ka hoopilimeaai ole. O kana walo no e leoi mai nei, ina he kanaka Hawaii kekahi e lawelawe ana i keia hana, e hoopau ae oia mamua o ka hoolilo ana mai i ko oukou hoa kanaka i enemi nou, mamuli o kona hooko ana aku i ke kanawai. O ka lohe ke ola, o ke kuli ka make.