Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 41, 11 October 1923 — Page 8

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Koho Baloka Ano Nui Loa Keia

 

            O ke koho baloka wae moho e hoea mai ana ma keia Poaono iho apuni na kalana o kakou, kekahi ia o na koho baloka ano nui loa e pono ole ai i na mana koho baloka ke hoohemahema i ka hele ana ae e koho i ka lakou mau moho i makemake ai, no na kulana oihana lehulehu. 

            Ma keia koho baloka wae moho, e wae ae ai na Demokarata i ka lakou mau moho, maiwaena mai o ka nui o na moho e holo nei no kela ame keia kulana oihana, pela hoi me ka aoao Repubalika, nolaila i wahi e loaa ai ke kohoia o na kanaka kupono, no keia mau aoao kalaiaina pakahi, ua ili aku ke ko'iko'i maluna o na mana koho baloka, ke koho ana i na moho a lakou i manaoio ai, he poe kupono i'o, a o lakou auanei ke ku hou aku imua o ke kahua mokomoko kalaiaina, ma ke koho baloka laula o ka mahina ae nei o Novemaba.

            O kekahi kumu i lilo ai keia koho baloka wae moho, i koho baloka ano nui, no ka mea ma keia koho baloka e koho maoli ia ai kekahi poe a puka, me ka holo hou ole aku ma ke koho baloka laula o Novemaba ae nei; ua pili keia i na moho i loaa ole he mau hoa paonioni iloko o ka aoao kalaiana hookahi; a ina no hoi no ka hahai o na ulia pomaikai, e loaa pu ana no keia pono i kekahi mau moho e ae. ina aia maluna o lakou ka hilinai piha ana a @ hapanui o na mana koho baloka.

            Ma ke kanawai koho baloka wae moho, aole i papaia ka mea koho baloka mai ke koho ana i na moho o kekahi aoao kalaiaina okoa aku. ke manao oia e hana pela; oiai nae o ka manao oiaio maoli o ke kawawai i hanaia ai, e koho no na Repubalika i ka lakou mau moho, a pela no hoi na Demokarata, a ma ke koho baloka laula aku, e haawi ai ka mea koho baloka i kona baloka.  no ka moho ana i ike ai ua oi ae ke kupono, me ka paa ole malalo o na rula o kona aoao kalaiaina iho, a i ole malalo paha o ke kanawai.

            Ua nana aku na moho e alualu nei i na kulana oihana like ole i ke koho baloka wae moho ma ke ano, he koho baloka ia e hooukaia ai ka hakoko kalaiaina me ka hahana loa, a ke loaa ka waeia ia lakou, alaila e hoi iho ana ka noonoo a ka wai lana malie, no ka mea e ku mai ana na aoao kalaiaina o kakou, a haawi mai i na kakoo ana i na moho i waeia, he mau kakoo aole no ka mea hookahi, aka no na moho apau; ina no ka loaa o ka lanakila ma ka pahu baloka, aole paha.

            I ka nana aku iloko o keia mau la e hahana nei na paio kalaiaina mawaena o kekahi mau moho, e alualu nei no ke kulana makai nui, ka meia ame ka loio kalana, no ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, he keu aku maoli a ke kui'o. e lilo ai ka haule ana o kekahi mau moho o ka aoao hookahi, i kumu e haawi al@ai ia mau moho i haule i ka iakou kakoo ana, i ka moho o kekahi aoao kalaiaina okoa.

            Aia no he mau kumu maikai ma ko kakou aoao e hoolelepau ai i ko kakou noonoo ame ka ikaika maluna o na moho e alualu nei no keia mau kulana, aka nae iloko o ia manawa hookahi, e loaa pu ka hoomaopopo ana ia kakou, na mana koho, o na hoa o ka papa lunakiai kekahi mea ano nui, oiai aia iloko o ka papa o na lunakiai ka hooponopono ana i na hana apau o ke aupuni, a ma kekahi olelo ana ae, o ka mana nui hookahi ia i kauka'iia aku ai ka holomua o ke aupuni, ame ka hookoia o na hanahou apau i pili aku i ko ka lehulehu mau pono ame na pomaikai.

            Nolaila i ka hoea ana mai i keia Poaono iho, e noonoo pono na mana koho, i ka lakou mea e hana ai, ma ke koho ana i na kanaka kupono, na kanaka na lakou i manaoio ai, no ko' lakou hoopono, ame ka hooko i ka lakou mau mea i hoopaa aku ai imua o na mana koho, iloko o keia mau pule elua, aole i na kanaka hiki ole ke hilinaiia, na kanaka i manao, ma ka hoonuinui wale ana i na olelo, pela iho la e punihei aku ai ka lehulehu a koho aku ia lakou.

 

             Ke Ano o ke Kaha Ana i ka Baloka

 

            'Aole he koho baloka i malamaia ma Hawaii nei, mai na koho baloka wae moho, no na luna oihana o na kalana o kakou, ahiki aku i ke koho baloka, no na hoa o ka ahaolelo kuloko ame ka elele i ka ahaolelo lahui o Amerika, i nele ai ka ikeia o na hemahema ma ke kaha ana o kekahi poe i ko lakou mau baloka, no keia kumu, i konoia mai ai keia pepa e haawi aku i na hoonaauao ana ia lakou.  elike me ka hana mau a keia pepa ma na koho baloka ae nei i hala, no ka pono o na Hawaii, i loaa piha ole ia lakou ka makaukau ame ka naauao i ke ano o ke kaha ana i na baloka.

            He elua mau baloka haawiia mai ana i ka mea koho baloka.  ma keia koho baloka wae moho, he hookahi baloka no na moho e alualu ana i ke kulana lunakiai, a he hookahi baloka no na luna oihana e ae.

            Aia maluna o ke poo o ka baloka o na moho lunakiai, e hoakaka ana i ka nui o na moho e koho ai, ame kahi e kau ai i ke kahape'a, iloko o ke kuea ma ka akau o ka inoa o ka moho.  Ua kauia na moho, ma ko lakou aoao kalaiaina, o na moho Demokarata ma ka aoao hema, a o na moho Repubailika ma ka aoao akau; ua kauia keia ano o ka baloka, mamuli o ka lanakila ana o ka moho elele Demokarata ma ke kau koho baloka aku nei i hala, elike me ke kauoha a ke kanawai.

            Ma ke ano hohalike, he ehiku mau moho lunakiai i makemakeia o kela ame keia aoao kalaiaina pakahi, no ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei.  E loaaa ka naauao i ka mea koho baloka ma keia mau hoakaka ana, ina he mau moho Repubalika kana i makemake ai e koho, i ehiku wale no ana mau kahape'a e kaha ai.  mamua aku o na inoa o na moho ana i makemake ai, aole e oi aku mamua, ua hiki no nae ke emi mai malalo o ka ehiku, ke manao ka mea koho e hana pela; nolaila maiwaena mai o na moho he iwakalua-kumamaha maka aoao Repubalika e holo nei no ka papa lunakiai, i ehiku wale no o lakou ana e kaha ai; pela no hoi. ina he mau moho Demokarata kana i makemake ai.  i ehiku no ana mau inoa e kahape'a ai maiwaena mai o na moho he umikumamalima.  Ua hiki no i ka mea koho ke mahelehele i kana koho ana i na moho Repubalika ame na moho Demokarata ina aia like iloko o na aoao kalaiaina a elua kana mau moho i makemake ai, aole nae e oi aku kana poe e kaha ai, mamua o ka ehiku.

            Ma ka elua o na baloka, ua kauia malaila na kulana oihana like ole, e laa ke kulana meia, ka makai nui, ka loio kalana, ke kakauolelo kalana, ka puuku kalana ame ka lunahooia kalana.  Ua hookawaleia ka papa o kela ame keia kulana oihana pakahi, ma o kekahi kaha eleele e moe ana mai ka akau a i ka hema, o ka baloka, me ke kauia o ke kulana oihana maluna o kela ame keia mahele iloko o ka baloka.

            Ma keia baloka, e ikeia ana na hoakaka maluna o ke poo o kela ame keia kulana oihana e alualuia ana e na moho, i hookahi wale no kahape'a e hana ai, iloko o ke kuea ma ka akau aku o ka inoa o ka moho, aole e oi aku, elike me keia ma ke ano hoohalike.

            No ke kulana meia@ he eha mau moho e alualu nei e loaa ka waeia ma keia kau koho baloka.  Ua kauohaia ka mea koho i hookahi wale no o kela mau moho eha ana e kahape'a ai, ina paha ia i kekahi o na moho Demokarata, ma ka aoao hema o ka baloka, a i ole i kekahi o na moho Repubalika, ma ka aoao akau o ka baloka; o kona kaha ana a oi aku mamua o hookahi moho, e kiolaia ana kona baloka, no na moho meia, a ua lilo kona koho ana i mea waiwai ole.

            Pela no me na kulana oihana e ae, elike me ka makai nui, ka loio kalana, ke kakauolelo kalana, ka puuku kalana ame ka lunahooia kalana.  i hookahi no moho i makemaekia ai ka mea koho, e kaha ai, i kana mea i manaoio ai ua kupono no kela mau oihana pakahi; o ka oi aku mamua o hookahi kahape'a, e lilo ana ia i kumu e kiolaia ai kona baloka, ma kahi i ikeia ka hewa a pololei ole.

            Ina he mau pohihihi kekahi iloko o na mana koho, mai kanalua lakou i ka ninau ana aku i na lunanana koho baloka.  no ka hoonaauao ana mai i ka lakou mea e koho ai, aole o ka pono koho wale aku no, me ka maopopo ole; o keia ke kumu nui o na baloka kiolaia ma na kau koho baloka ae nei o kakou i hala, no ke koho o kekahi poe ma ke ano naaupo, me ka maopopo ole.

            Me keia mau hoonaauao ana, ke manaoio nei ke Kuokoa, a na Hawaii apau e heluhelu ana i keia mau hoakaka me ka hoomaopopo, aole ana lakou e lilo i poe kaha hewa i ko lakou  mau baloka ma keia Poaono iho, o ka oi loa aku, iwaena o ka poe i kahahewa mau i ko lakou mau baloka i na kau koho ae nei i hala, mamuli o ka maopopo ole.

            Eia hou, ina paha ua hewa ke kahaia ana o ka baloka, a i ole ua inoino paha mamuli o na kumu lehulehu, ua hiki i ka mea koho ke noi mai e haawiia aku i baloka hou iaia, me ka hoihoi ana mai nae i ka baloka i inoino; mai ike i ka hewa ana o ka baloka.  a inoino ana paha, huna iho ia pilikia, o ka hana ana pela, ua like no ia me ke kiola wale ana o ka mea koho i kona pono koho baloka, ka mea hiki ole ke kuaiia me ke dala.

 

            E Koho Maoli ia a Puka

 

            He elua mau kulana oihana e alualuia nei, o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, i konoia ai na mana koho baloka e koho me ka manaoio, e loaa ka lanakila, ma keia kau wae moho, me ke kauka'i ole aku no ke koho baloka nui e hoea mai ana, o ia na kulana loio kalana ame ka puuku kalana.  He hookahi moho e alualu nei no keia mau oihana pakahi ma ka aoao Repubalika ame Demokarata.

            I wahi nae no keia mau moho e holo hou ole aku ai ma ke koho baloka nui i Novemaba ae nei, o ia no ka loaa ana o ka hapanui o na baloka i kohoia no kekahi kulana oihana, i no moho no kela mau kulana ae la; ina aole e loaa ana ka heluna baloka kiekie, alaila e konoia mi ana lakou e holo hou, no ka elua o ka manawa, me na moho e ae, i loaa ole ia lakou ka heluna baloka kiekie loa ma ke koho baloka wae moho.

            Ua hoopohihihiia aku paha ka manao o kekahi mahele nui o na mana koho baloka, no ka manao o keia "heluna baloka kiekie" i loaa i kekahi moho, no kona koho maoli ia ana, e hoopauia nae kela pohihihi me keia mau hoakaka mahope ae nei:

 

            Pauku 41 o ke kanawai koho baloka wae moho.  Hopena o ke koho baloka.  1.  O ka mea e loaa ana iaia ka heluna kiekie o na baloka ma ke koho baloka wae moho, ma ke ano he moho no kekahi aoao kalaiaina no kekahi kulana oihana, e lilo oia i moho no ka aoao ma ke koho baloka e ukali aku, ana: a o kekahi moho aole ona aoao kalaiaina e loaa ana iaia he 20 pakenaka o na baloka o na mana koho i koho ma ua koho baloka wae moho la, e lilo pu oia i moho  ma ke koho baloka e ukali aku ana.  Koe nae, o kekahi moho e loaa ana iaia na baloka o ka hapanui o na mana koho i koho maloko o ka apana i lilo ai oia i moho, ua koho pono ia oia a ku i ke kanawai no ke kulana oihana i lilo ai oia he moho  ma ua koho baloka wae moho la.

            O ka loaa ana o ka hapanui o na baloka i kekahi moho, maluna o kona hoa paonioni, no ia kulana oihana hookahi, ma kekahi aoao kalaiaina, aole ia he kumu nona e koho maoli ia ai, elike me ka manao o keia kanawai maluna ae; koe wale no, o ua hapanui la o na baloka i loaa iaia, o ka hapanui ia o na mana koho baloka apau i koho ma ke koho baloka wae moho.

            O ke kulana makai nui ame ka meia na kulana e lilo ana i ana, no ka imi ana i ka heluna baloka kiekie, no ke koho maoli ia o kekahi moho.  Mamuli o ka oni maoli o ka noonoo o na mana koho ke nana aku iloko o keia mau la, me he mea la, e loaa ana i ke kulana oihana makai nui, ke kiekie loa o na baloka e kohoia malalo mai na kulana e ae, a mai ka heluna mai o na baloka i kohoia no na moho o kela kulana, e maopopo ai, ina paha ua loaa ka hapanui o na baloka i kekahi moho, no kona koho maoli ia ana.

            Ke holo ku-e nei o A. L. C. Atkinson, ma ka aoao Repubalika ia Wm H. Heen ma ka aoao Demokarata no ke kulana loio kalana.  pela hoi o W. Chan Wilder o ka aoao Demokarata ku-e ia David L. Conkling o ka aoao Repubalika, no ke kulana puuku, e koho kakou i ka kakou mu moho i makemake ai no ka lanakila.  e koho hou ole aku ai ia lakou ma ke kau koho baloka nui ae nei, ma ke hoao ole e hoohaule i ko lakou mau baloka, me he mea la o keia ke koho baloka hope loa no keia mau kulana oihana.

 

Ua Ili ke Ko'iko'i Maluna o na Wahine

 

            Ma ke ano he lunahoomalu no ke kiure kiekie o ke Teritore, ua hoike ae o Clarence L. Crabbe, kekahi moho e holo nei i lunakiai, ma ka aoao Repubalika, ma ka halawai a ka Ahahui o na Wahine Koho Baloka, no ka nui o na hana karaima e pahola nei maloko o keia kulanakauhale, me ka hoopilikia ole ia e ka oihana makai; he mau hana karaima ina no ka owaka o kona waha, a hua'i ae i na mea ana i ike, e lilo ana ia i kumu e palulu ai na wahine i ko lakou mau maka.

            Ina o keia iho la ka mea oiaio i hoomaopopoia e ke kiure kiekie, a kakou e hoohewahwa ole ai i kekahi mau hoailona, no ka pololei o na olelo i hoopukaia ae e keia moho e holo nei no kekahi kulana oihana o ka lehulehu, alaila ua ili aku ke ko'iko'i maluna o na wahine, ke ala ana mai me na manao lokahi, a hoohana i ko lakou pono koho baloka, ma keia Poaono ae, ma ke koho ku-e ana i ke poo o ka oihana makai o Honolulu nei, me ka manaoio, ma ka hoonoho ana ae i mea okoa ma ia oihana, e oili mai ai he mau loli ano nui no ka maluhia maloko nei o keia kulanakauhale ma keia mua aku.

            O oukou ponoi e na wahine, ame na makuahine o na kaikamahine opiopio, ka i hoopilikiaia aku ma na ano lehulehu, ma o na hana a ka poe kolohe o keia kulanakauhale; ua hookauia aku ka weli maluna o kekahi poe o oukou, no ka loaa ole o ka lanakila ke hele ma na alanui o ka lehulehu, no ka loaa ole o na hoopakele ana ma kekahi ano, no ko oukou palekana; me kela mana auanei o ka baloka iloko o ko oukou mau lima, e hiki ana ia oukou ke hoohana aku i kela mana, ma ke ano e naka ai na kuli o ka poe kolohe, a e kau ai ka weli i ka poe hakahaki kanawai, ma ke koho ku-e ana i ke poo o ka oihana makai e noho nei i keia manawa; e waele ae ana i ke alahele, no kekahi mea hou e pii ae ai ma ia kulana.

 

            E hoomanao e na moho e alualu nei i na kulana oihana o na kalana o kakou, a hoea mai i ka hopena o keia koho baloka wae moho, malaila iho la lu na manao ku-ee o ka hoaloha i ka hoaloha.  O na moho e loaa ana ia lakou ka waeia, o ko lakou waeia ana mamuli ia o ka makemake o ka hapanui o na mana koho, nolaila o ke kalaiaina naauao ma ka aoao o na moho i haule, o ia no ka haawi ana aku i na kokua ana, i ka poe i waeia no ka lanakila ma keia koho baloka laula ae e hoea mai ana.  Mai lilo kakou i poe nuha kohu kamalii, aole ia he kalaiaina kanaka makua, no ka mea o ke ano iho la ia o keia hana; a e hoomanao mau, he paonioni wale no keia o ke ano hoaloha, aole ma ke ano e lilo ai kekahi i enemi ino no kekahi.

 

            Kupaianaha no paha ke kalaiaina, aia a alualu kekahi moho no kekahi kulana oihana kohoia e ka lehelehu.  o ka wa iho la ia e ohi'uhi'u ae ai kona mau kina'una'u; ua kapaia keia ano hana ma ke kalaiaina, he hailuku i ka popo lepo; mai pupuahulu wale nae kakou ma ka manaoio wale ana aku i na hoinoino pilikino a kekahi poe, aka e @ull aku i na mea oiaio, mamua o ka hoolohe ana aku ia mau olelo, o ke alahele ku ia i ka naauao ame ke kanaka makua.

 

            E hoomanao e na mana koho baloka e hamama ana na wahi koho baloka ma ka hora ewalu o ke kakahiaka o keia Poaono iho, a paa ma ka hora elima o ke ahiahi.  E hele ae e koho i ko oukou mau baloka i ka wa kupono, me ke kakali ole, aole i ikeia aku na ulia o ka manawa, e lilo ai ia hoopneenee wale ana, i kumu e hooneleia mai ai i ka mana koho baloka.

 

Owai Ka Mea Kupono?

 

            He ninau keia na kela ame keia Hawaii oiaio e noonoo ai me ka akahele loa.  Nolaila he mea pono ia kakou a pau e hoihoi mai i ko kakou ikaika a kahi hookahi ma ka uhane, ka manao ame ka hana me ka nana ole i ka aoao kalaiaina.

            Hookahi wale no ninau nui, owai la ka meia kupono iwaena o na moho eha e holo mai nei?

Ma ka Hana e Ike ia ai ke Kanaka.

            Ka Jonah Kumalae mau hana:

            1 - He mahiai kalo kekahi hana ana a o ia no hoi ka hana a na kupuna o kakou i lawelawe ai no ko lakou ola ahiki wale mai ia kakou nei.

            2 - He haua poi kekahi hana ana, a e ole no hoi kona hoomau ma keia hana ina ua pii loa ke kumukuai o ka poi a ka Pake.  He 20, 18 a 16 paona poi a na pe kuai poi a pau e kuai mai nei, aka he 28 hoi ka Johan Kumalae i ka hookahi dala.  Aia ke ola o kakou la.

            3 - He hana ukulele kekahi hana a keia moho, a e hele ana na ukulele ma na wahi like ole o ka honua nei e hookaulana ana ia Hawaii aina ame Hawaii lahui.  He 52 ka nui o na poe e hana nei malalo o keia Hawaii aloha lahui, a he Hawaii no hoi ka hapanui o keia poe limahana.

            Ke loaa wale nei ka poi i kekahi mau ohana Hawaii ilihune mai iaia nei aku me ke kumukuai ole.  No na makahiki ka hanai ia ana o keia mau ohana ilihune e keia hoa o kakou.  Owai ka moho i aloha ia oe e Hawaii lahui elike me ia nei?

            Ke ike mai la kakou he kanaka kuokoa maoli keia e kupono ai e koho ia e kakou i meia; aole oia wale aka ua piha ko ia nei puuwai i ke aloha i ka poe ilihune.

            Aole he haku maluna iho o keia opio Hawaii no ka mea nana ponoi iho no kana mau hana, e hiki ole ai ke huki ia ma o a maanei.

            4 - He mau makahiki eono ko ia nei noho ana iloko o ka ahaolelo ma ke ano he lunamakaainana no eono makahiki, a he eha hoi makahiki a oi ma ke ano he lala no ka papa lunakiai.  Nolaila ua lawa ka makaukau no na hana o ke kalana.

            5 - Ua ao kanawai malalo o na kumu elima oia hoi o Akoni Loke ka loio kuhina i ka wa o ke aupuni Moi, J. M. Kaneakua, Enoch Johnson, J. M. Poepoe ame Senatoa W. C. Achi.  Nolaila he loea ma ke kanawai.

            6 - He kanaka makaukau oia i ka lawelawe oihana kalepa (Business), a no kona piha makaukau i loaa ai iaia ka pono o keia noho ana me ke kokua ole mai kekahi poe nunui mai, elike me kekahi poe i kokua ia e na poe waiwai a holomua ole, e holo baloka mai nei no keia kulana hookahi.

            7 - He kanaka maka'u i ke Akua.  O keia ka mea nui loa a kakou e noonoo ai e na mana koho, no ka mea o ka maka'u i ke Akua oia ka mole o ka naauao ame na hana pono.

            He maka'u i ka hewa a he makee i ka pono.  O ka pono ke hana ia a haule mai na lani.

            8 - He paio mau no ka pono o ka poe ilihune.

            9 - He ku-e i ka hoopiiia o na auhau aina ame na auhau wai.

            10 - He kaulike ma na hana o ka lehulehu.

            11 - He nui kana mau hana kokua i na hana a ke Akua.

            12 - Ua kokua i ka haawi ana mai ia kakou i na alanui maikai, na paipu wai, na kukui uwila na paipu  sua, a oia no hoi ka lunahoomalu o keia mau komite o ka papa lunakiai.

            13 - He ku-e i ka holo lealea ia o na kaa otomobile o ke kalana i na wa hana ole e hoonui ai i ka lilo o ke kalana.

            14 - He makemake e loaa ona haukapila no ke kalana i malama pono ia ai na ma'i o ke kalana.

            15 - He makemameke e loaa ka maluhia i na hoa makaainana a pau a o ka oi loa aku hoi e hoopakele ia na wahine ame na kaikamahine a kakou mai na lima mai o ka poe kolohe.

            Aole anei i lawa keia mau kumu e hiki ai ia kakou e na Hawaii apau e haawi i ka kakou mau kakoo ana ia Jonah Kumalae i makua no ko kakou kalana.

            Ka John H. Wilson mau hana hoi.  He enekinia ka ia nei hana a oia kana e olelo nei ua kupono oia i meia.  Aole kakou i ike o ka enekinia ka mea nana e pailaka i na moku.  Ma kahi o na enekini kahi o na enekinia e hana ai, a o ke kapena ka mea nana e hookele i ka moku.  Nolaila ke manao nei au i kapena ike i ka hookele business ka kakou meia, a o ka enekinia, e hoi no hoi ma kahi o ka enekinia.

            He nui na aelike hana alanui a ka Meia Wilson i hana ai, aka o ka hapanui me he la ua hooaikane me Mr. Kauanoe a hoolaha ia mai ai ma na nupepa namu i ka aie i kekahi hui kalepa o kakou he mau kaukani a wahi hou no a na nupepa namu ua kanaki ia kona uku meia no ka uku ole i ka auhau o umi-kumamalima han@ir a oi aku.

            O ke kanaka uku ole anei i kona auhau ke kanaka a kakou e koho ai i makua no kakou?  Aole.

            He hooholo moku kekahi hana a ia nei, a no kekahi mau mahina ka waiho kikii pau ana o kona moku makai ae nei o ka uwapo a ahu wale na iwi o Hua i ka la a he alamihi me ka papai na ohua ame ka ukana o ua wahi moku nei e hii mai nei.  Pehea iho la keia ia oukou?

            No Kale Anola hoi.  No na makahiki he liuliu kona hana ana me ka hui mahiko o Aiea, a ua noho aloha maoli oia me kona mau haku, a lilo maoli no hoi lakou he akua nona.  Nolaila aole o kakou wahi manaolana mai iaia mai.  Ma-o ana ka uwahi a he makole koonei.  Aole e hiki ke ike mai ia kakou ke lilo oia i meia, no ka mea ua pilipili kona mau maka i ka malakeke a powehiwehi ke ike mai.  He mea ole ka loihi o kona noho ana i ka papa lunakia, no ka mea ua lilo mua kona uhane.

            Maanei iho la no oia nei a pau ae la no.  Aole ana wahi hana no ka pono o ka poe ilihune.

            No Pakalika hoi, he Ailika oia a aole on a wahi kulu koko wahi i ko makou hoike ia ana mai.  Aohe no hoi a ia nei wahi hana kokua i ka lehulehu elike me ka Jonah Kumalae.  He hale kii onioni ko ia nei e ume nei i na wahi kenikeni a ka lehulehu, a o na poe kiionioni no hoi ka i alu iho nei e hoonoa ia ka La Pule.  He wahi elele palapala ka ia nei hana a'u e ike mau nei, aole hoi o ka hana e ike aku ai kakou e ka lehulehu ua loaa iaia ka makaukau e noho mai ai i meia no kakou.  Aole kakou i poina i ke kii o Pakaka makai ae nei o ka uwapo, a ma ke kaupaona ana i keia mau moho, ua kaa maoli ke koikoi o ke kupono i ka moho Jonah Kumalae.  Nolaila ke noi aku nei ka mea ka kau ia oukou apau e na mamo a ka I, ka Mahi ame ka Palai e haawi iho i ka lau Oliva o ke aloha iaia no ka mea o kona la hanau ia, a ia la e piha ai kona mau makahiki i ke kanaha-kumamaiwa.

            E ike ia kakaou hoakanaka o kipa hewa auanei hoi ke aloha.

            NO HONO A PIILANI,

 

WEHI LEI LEHUA NO HALE ALANI

 

He nu hauoli kamahao,

Nou no e Hale Alani,

Ka Hoku malamalama,

Kau pono mai la i Kumukahi,

Hoike ae ana i kona nani,

Ma na aekai o Hawaii,

E ala e Hawaii hikina,

Kakoo Hawaii komohana,

O Hale Alani e ka moho,

Lunahoomalu no ke Kalana,

Kukui Uwila makeneki,

Malamalama Hilo Hanakahi,

Hoikeia na meahuna,

A ka Papa Lunakiai,

Pau pu no a Lanai,

Ma ke alo ponoi o Lahaina,

Na ka lehulehu ia e ike mai,

Na hana a ke aloha ole,

O ke aloha ko'u makemake,

A loaa ka pono kaulike,

Kokua mai na Lani,

Loaa no ka lanakila,

Hainaia ka puana,

Wehi Lei Lehua no Hale Alani.

 

LEI HOOHENO NO HALE ALANI

 

Kaulana oe e Hale Alani,

Ma na aekai o Hawaii,

Enekinia helu ekahi,

He loea piha akamai,

Nau i kii aku ke poowai,

Ka uka iu o Pukak o Maui,

Na ka ohe hoonui ike ka hana,

Ahuwale na awawa na puu,

Anaia ka loa ka laula,

Na kapuai kupika huinaha,

He ike houluulu a hoonui,

Pakeneka puunaue a hoolawe,

Hoonuiia na huahelu,

Loaa ka haina he polopeka,

Ua kau pulima na loea,

Kakoo pu ke kiaaina,

Kokua na mana Kahikolu,

E poni ia oe me ke aloha,

I Lunahoomalu no ke Kalana,

No Hawaii Moku o Keawe,

Hoike ia ae ka puana,

Nou no e Hale Alani.

 

HE INOA NO HALE ALANI.

 

Kaulana mai nei o Hale Alani,

Kuhikuhi puuone piha akamai,

Eia i ka poli ou e Hawaii,

Lei moopuna na Kumukahi,

Milimili no na Hono o Piilani,

He hiialo no na Wai Eha,

A o kou one hanau ia,

I lobe mai ou hoshanau,

Aole au he malahini,

No kuu aina makuahine.

Ua ike ka akau ame ka hema,

Ua lohe ka bikina a komo@

A he pulapula nau e Hawaii,

Ua puka i ke ao malamalama,

Na mana Lani Kou kokua,

Kiai ahonui me ke aloha,

Hea aku makou o mai oe,

O Hale Alni kou inoa.

 

KEKAHI O NA MOHO LUNAKI AI E HOLO NEI.

 

            Ma kekahi mau pule i hala @ nei ua hoike ae o Joseph Luiz no ko@ ae ana i ke noi a kona mau ho@ lehulehu e holo moho no ke h@ lunakiai, a wahi ana i hoike @ mahope iho o keia.  "ua nel@ o Honolulu nei i na alanui m@ai, ke kulana maemae ame ka @ wai lawa pono.

            "I wahi e loaa mai ai kekahi o keia mau mea, he mea p@n@ kohoia na kanaka aole wale i @ ko lakou hoopono, aka, i loaaa ka makaukau ma ke a'oia ana m@ ike lawelawe oihana no ka h@ko ana aku i keia mau mea, au in a e loaaa ia'nu ka anakia ma ka @ baloka, a o na baloka e loaa ana ia'u aole ia he mau baloka @ wale, aka.  he mau baloka ia @ haha maikai.

e hoohua mai i kekahi mau hua mo

            "Ua hanauia au ma Hawaii nei.  a eia me Hawaiii nei ko'u puuwai.  a ke holo nei ma ka paa baloka @ pubalika mai ka apana elima ma@"

 

NA MARE

 

            Manuel A. Viera ia Julia Papa, Sept. 22.

            Robert Kahea ia Violet Thomas, Oct. 2.

            Wallace E. Server ia Maggie A@, Oct.1.

            David K. Rowe ia Eliza Ke@h@, Oct. 6.

 

NA HANAU.

 

            Na Mr. âme Mrs. Harry Halemano, he keikikane, Sept. 24.

            Na Mr. âme Mrs. Duvauchelle he keikikane, Sept. 25.

            Na Mr. âme Mrs. Harry Ma@ini he keikikane, Sept. 27.

            Na Mr. âme Mrs. Bella Souza Kalaukoa, he kaikamahine, Sept. 30.

            Na Mr. âme Mrs. Wm. E. Paikuli, he kaikamahine, Oct. 5.

            Na Mr. âme Mrs. Levi aKlauli Kaawa, he keikikane, Oct. 7.

 

NA MAKE.

 

            Keoni Huli, ma ke alanui Halema'i Pupule, Oct 2.

            Naone Pohaku, ma Kam@ Oct. 4.

            Andrew Kamaka, ma ka Halema'i Moiwahine, Oct. 5.

            Samuel Benj. Kaneihalau.  ma ke alaui Puanani, Oct. 6.

            Emilia Kekahuna, ma ke alanui Kauluwela, Oct 7.

            David Nahine Jr., ma ka Halema'i Moiwahine, Oct. 5.

           

            I ke kaa uwila o ke alanui Moi e hoomau ana no ka holo ana ua lele aku la he Pake o Lee Tai Hee ka inoa iluna o ke alanui a waawaa ke poo, a no ia eha i laweia ae @ i ka halem'i Moiwahine.

 

Koho no ka Iwikuamoo Aole no ke "Kakoo" ana

O ke "kakoo" ana i kekahi moho iloko o hana hakoko ana no ke kulana oihana aole ia he kumu kupona no ka NELE I KA IWIKUAMOO ma kana lawelawe ana i kela oihana.

 

Ua hiki i kekahi kanaka ke ku a paio in a i loaa iaia ke KAKOO ANA

            O ke kanaka KUPONO maoli o ia ka mea e paio ana me kona MANAO KOA AME KE KUIO  E Kakoo mai ana iaia.  O ke kanaka e paio ana NONA IHO ma keia ano, e HANA NO OIA IA MEA HOOKAHI NOU.

 

o PAT GLEASON

Moho no ke kulana Meia UA KANAKA LA

Aole oia i hauhoaia a paa me kekahi puulu me na kaula o ka hana i hala; aole no hoi oia i lilo i mea ku-e i kekahi puulu ma o ka hana kalaiaina a oihana paha.

 

Aohe a PAT GLEASON Aie Kalaiaina e uku ai.

O kona aie wale no, in a oia e kohoia ana a puka, imua o ka lehulehu.

 

Ke Ku Nei Oia No;

Ka holomua i'o, ka makaukau ame ka hooikaika kino ana ma ka loina hooko oihana.

 

O ka Baloka no GLEASON heBaloka in no KOU Mau Pono