Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 39, 27 September 1923 — Page 6

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

AOAO NO NA MANO PEPA

SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

 

NA MOOLELO HOONANEA, NA NUHOU KALAIAINA

ME NA NUHOU O KA MANAWA

 

NUPEPA KUOKOA HONOLULU. T. H. POAHA, SEPATEMABA 27, 1923

 

E LIKO ANA I MEA WAIWAI OLE

            Mamuli o ka manao kanawai o ka Loio Kalana Heen, i waiho ae ai imua o ka papa komisina makai ma ka Poaono aku la i hala, e hoole ana i ka mana ame ke kuleana o kela papa komisina, e papa ai i na makai, mai ke komo ana iloko o na hana kalaiaina; e hoea mai ana i ka manawa e waiwai ole ai kela papa komisina, a e ikeia aku ai hoi ke kulana makaukau iloko o na kanaka o ka oihana makai.

            Ua hookahuaia ka papa komisina makai, e ke kanawai i hooholoia e ka ahaolelo o ka 1913.  O ke kumu o ka hookahuaia ana o kela papa, i hiki ai e loaa ka makaukau me ke kupono iloko o ka oihana makai, ame ka oihana kinaiahi; ma kekahi olelo ana ae hoi; e kohoia na kanaka iloko i keia mau oihana, ma o ko lakou kulana makaukau la, aole hoi ma ke ano kalaiaina.

            He mea maa iloko o na manawa apau, mamua aku o ka hookahuaia ana o ka papa komisina makai; i ka wa e lanakila ai ka moho no ke kulana makai nui; ina ia he Repubalika; e hoopauia ana na makai i loko o ka oihana, i ikeia he Demokarata ko lakou aoao kalaiaina, a hookomoia mai la na makai mai ka poe Repubalika mai, me ka nana ole ia o ko lakou kulana makaukau, aka ua nanaia aku ko lakou hooikaika ana ma ka hana kalaiaina, no ka lanakila o na moho o ka aoao; he haawina like keia, ina e lanakila ana ka moho makai nui demokarata, e hoopauia ana na makai Repubalika apau.

            Ua lilo maoli ke kalaiaina me he mea la, he kahua ko'iko'i ia e loaa ai i kekahi mea ke kulana makai, me ka nana ole ia o kona kupono a makaukau no kela hana; no ka hoopau wale ia aku o ka poe kupono i'o, mamuli o ka ninau kalaiaina, a hookohuia aku la ka poe kupono a makaukau ole ma ko lakou wahi pela i hookaokoa ae ai ke kanawai i ka papa komisina makai, me ka manaoio, pela iho la e oili mai ai ke kulana maikai iloko o ka oihana makai; me ka lawelawe ole ia o na hana kalaiaina e na makai, no ka pono o ka mea e noho ana ma ke poo o kela oihana, a e hiki ole ai hoi ke hoopauia mai lakou, no ka hooikaika ole e lanakila ke poo o ka oihana makai.

            Ke hookohuia nei na makai i keia manawa, aole na ko lakou aoao kalaiaina,aka mamuli o ko lakou mau ano kupono, ame ka hiki ana ke pane i na ninau, e waihoia mai ana ma kekahi hoike.  O ka mana nae e hoomalu ana i na makai, o ia no ka mea e noho poo ana no ka oihana makai. a malalo wale no o kekahi mau hewa, e hoopauia ai na makai mai ka lakou oihana mai, ke ku ka hewa ia lakou, mahope iho o ko lakou hookolokoloia ana imua o ka papa komisina makai.

            Ma ka manao hoakaka o ka Loio Kalana Heen, aole oia @ ike i kekahi wahi o ke kanawai e papa ana i ka lawelawe ana o na makai i na hana kalaiaina, pela me na kanaka o ka oihana kinaiahi; ua poina nae oia i ka hoakaka ana ae i ka Pauku 1873, o ka Mokuna 117 o na Kanawai Hooponopono Hou ia e olelo ana penei:  "E hoomakaukau ke komisina a e hooholo i na rula ame na hooponopono ana e pili ana i ka wae ame ka hookohu ana i ka poe e hoohanaia ana maloko o ka oihana maka ame ka oihana kinaiahi, elike me ia a ia komisina i manao a he mea ia e loaa mai ai ke kupono iloko o ia mau keena pa kahi."

            I ka nana aku, i ka manao o ka pauku maluna ae nei, @ moakaka loa, i ka manao o ka poe i loaa ole ia lakou ka makau kau kanawai, o ia hoi ina he mea e loaa ai ke kupono ame ka makaukau iloko o kela mau oihana a elua, ma o ka hoohol@ ana o ka papa komisina, e kau i kekahi mau rula, e papa ana @ ka paaniia o ke kalaiaina e na makai ame na kanaka kinaiahi ua hiki loa i kela papa e hana aku pela.

            Aole loa e loaa ke kulana makaukau i'o iloko o keia mau oihana a elua, aia wale no a kapaeia ae ka ninau kalaiaina ma waho; o keia maoli no ka manao nui i ku ae ai ka papa komisina makai; a ma ka manaoio o keia pepa, elike me ka manao @ ke kanawai i hookahuaia ai ka papa komisina makai, ua hiki @oa i kela papa ke hana aku i na rula ame na hooponopono ana ina ia he kumu e oili mai ai ka makaukau ame ke kupono iloko o na oihana a elua.

 

HE KUMU HOOHUOI KUPONO LOA.

 

            O ka Ilmuku Amerika Oscar p. Cox no ame kona mau ma ka oihana, ka poe na lakou i hopu i na ona o ke Kalap@  Hoohauoli o ke alanui Miller; ke noho hana mai nei na ona n@ laua kela kalapu maloko o ka halepaahao.

            O k Ilamuku Amerika Oscar p. Cox no ame kona mau hope, ka poe na lakou i hopu i ka ona o ka Kalapu Hoohauol@ Waikiki, ke waiho mai nei ka hihia e ku-e ana i ka one nona kela kalapu hoohauoli.  Aia ihea na makai o Honolulu nei, @ hiki ole i ia lakou ke hopu i na ona o keia mau wahi hikihak@ kanawai?

            He ninau keia na kakou e pane ai.  Ma na hoike i waihoia ae iloko o ka aha kaapuni, i hooloheia ai ka hihia o Crane Alameida ame Harry Adams, ua maopopo loa, aohe mea a na makai i aha aku ai, no ka hopu ana i kela mau kanaka hakihaki kanawai, oiai no nae he mau hoohalahala lehulehu ka i waihoi aku imua o lakou; maluna o ia mau oleloike i hookahua ai ka Lunakanawai Federala De Bolt i kona manao, no ka wehe hamamaia o ke Kalapu Hoohauoli o ke Alanui Miller, mala@ o na hoopakele ana a ka oihana makai.

            O ke kumu pale no ka hiki ole i na makai ke hopu i k@ ona o ke Kalapu Hoohauoli Waikiki, o ia ka hiki ole e loaa n@ ike, e ahewaia ai ka ona nona kela kalapu; o keia kekahi o na kumu ano ole loa, no ka mea, me na kanaka kakaikahi loa, i hiki ai i ka Ilamuku Amerika Cox ke komo maloko o kela kalapu, me ka loaa o na hooia maopopo loa, no ka hakihakiia ana o na kanawai, ma na hana, i kulike loa me ia i lawelaweia ma ke Kalapu Hoohauoli o ke Alanui Miller.

            Malia paha aia no he mau kumu ma ka aoao o ka oihana makai, i hiki ole ai ke hopuia na ona no lakou keia mau kalapu hoohauoli; he hookahi nae mea maopopo loa e ku nei i keia manawa, ua loaa he mau hoohuoi ana iloko o ka lehulehu o na mana koho baloka o keia kulanakauhale, aole ka oihana makai, ma ke kulana kupono e hiki ai ke hilinaiia aku, no ka hookoia o na kanawai me ka pololei; a ma kekahi olelo ana ae hoi, ua hoea mai ia ka manawa e pono ai e hoonohoia ae i kanaka hou ma ke poo o ka oihana makai, i kanaka i manaoia, ma ona la, e oili mai ai he oihana makai e mahaloia ai e kakou.

           

KUPONO KE KOHOIA ANA.

 

            Ma ke kohoia ana o ke Komisina Rudolph M. Duncan, o ka Papa Komisina o na Home Hawaii, i kakauolelo no keia papa, ma kahi o ke Kakauolelo George P. Cooke i waiho mai i kela kulana, ua hiki ia kakou ke olelo ae, no ke kupono o ka hookiekieia ana ae la o Mr. Duncan ma kela wahi, e lilo ai kona paa ana ia kulana i mea e kokua nui ia aku ai na Hawaii, e hoi ana no na aina hoopulapula.

            O Mr. Duncan kekahi Hawaii i hoikeike ae i kona makee i ka holomua o ka hana hoopulapula i keia lahui. mamua aku o kona hookohuia ana i hoa no kela papa komisina, a ua ikeia no hoi ma ka moolelo o na halawai a kela papa, kona lilo ana i mea hooikaika no ka pono amy ka holomua o na Hawaii i hoi aku ma na aina hoopulapula ma Molokai.

            Me kela manao makee no ka holomua o ka hana hoopulapula, e hiki pono ana ia Mr. Duncan ke komo kino aku, a hoohana i kekahi papahana ana i manaoio ai, pela e kokua nui ia ai na Hawaii, ka hana i hiki ole iaia, ma kona ano he hoa wale no no kela papa komisina.

           

            ina ma ke kupono ame ke kupono ole ma ka hana ka kakou e nana ai ma keia kau koho baloka, no na moho e holo nei no na kulana oihana like ole, aole hoi ke kalaiaina, alaila he hana naauao, ka hoomau ana aku i ka poe kupono i'o ma ka lakou mau oihana iloko o ko kakou mau kalana e paa mai nei, a e hoonoho aku hoi i poe hou ma na keena o ka poe kupono ole.

           

MALUNA O KAKOU KE KO'IKO'I O KA WAE ANA.

 

            Ma ka moolelo o na koho baloka i malamaia ma ha kalana lehulehu o kakou, aole paha he kau koho baloka wae moho, i ikeia ai ka nui o na moho e holo nei no na kulana oihana kalana lehulehu elike me keia; he hoike maopopo loa keia, no ke ake ana o kekahi poe, e loaa ka hanohano o ka paa ana i kekahi mau kulana oihana ia lakou.

            Aole nae no ka hanohano wale no o ka oihana, ke kumu i nui ai na moho e holo nei, no na kulana lehulehu, aka mamuli mai kekahi o ke kupono ole ame ka pololei ole o ka lawelaweia ana o na hana o kekahi mau keena.

            O ka mea hookahaha i ko kakou manao ma keia kau koho @ hoea mai ana, o ia no ka nui o na Repubalika e aumeume ana i na kulana oihana mawaena o lakou iho, a hapa hoi na Demokarata; o ke kumu hapa no nae o na Demokarata, no ka loaa ole no o ka poe kupono iloko o kela aoao kalaiaina o kakou, a ma kekahi mau wahi, ua nele maoli no i na Demokarata.

            No ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, o ke kulana makai nui, kekahi o na kulana nui o na moho e holo nei, he eha Demokarata a he elima Repubalika, he mea keia i ike ole ia ma na kau koho baloka ae nei i hala; mamuli mai keia o na hoailona maopopo loa, no ke kupono ole o ka hoohanaia a@a o ka oihana makai.

            Oiai nae ma ka hoomaopopo a keia pepa, ua oni mai ka @oonoo o ka hapanui o na mana koho o keia kulanak@uhale, e hoololi i ke poo o ka oihana makai ma keia kau koho; i ka nana aku, he hana kuhihewa loa, ka holo ana a nui na moho no keia kulana; no ka mea mamuli o ka lehulehu loa o keia mau moho, e kauliilii ana ka ikaika i manaoia no kekahi kanaka kupono, o ka lanakila no ia o ka mea i akeia aku ai e haule.

            Oiai nae, ua haawi ke kanawai i ke kuleana i kela ame keia mea e holo moho, aole e hiki ia kakou ke hoahewa wale aku maluna o kekahi mea, koe wale no ko kakou hoao ana elike me ka hiki, e hoihoi i ka ikaika, maluna o kekahi moho, e loaa ai iaia ka waeia, a e haule ai hoi ka mea e paa nei i ke poo o ka oihana makai.

            He nui na mono e holo nei no na kulana oihana e ae, mai ka poe hiki ke hoomaopopoia aku no ko lakou mau ano kupono, ame ka poe kupono ole, nolaila maluna iho o kakou na mana koho baloka, ke ko'iko'i o ke koho ana i ka poe a kakou e manaoio aku ai, ma o lakou la e oili mai ai ke kaulike o ka lawelaweia o na hana o ka lehulehu, e kapaeia ae ai ka ninau kalaiaina mahope, a o ko ka lehulehu pono manua.

 

E PONO E NOIIIA NA KEENA OIHANA APAU.

 

             Mamuli o ka pokole o ka waihona o ke keena puuku o ke Kalana o Hawaii, pela hoi kekahi mau hemahema i hoomao@opoia maloko o kekahi mau keena oihana e ae o na kalana o @akou, ke manaoio nei ke Kuokoa, he hana pono e lawelaweia @ku na hana noii pono, i ke kulana oiaio o kela mau keena oiha@, e kau aku ai na mahalo ana maluna o na luna oihana pololei @ ka lakou mau hana, a e ahewaia aku ai hoi ka poe hema@ma o ka lakou lawelawe ana.

            O ka noii a huli mau ia o na keena oihana lehulehu o kakou, he mea ia e makaala pono ai na poo o na keena oihana like @ i ka lakou mau hana, o ka hoohemahema wale ana, me ka @ pono ole ia o kela mau keena, he kumu ia e lawelaweia ai @hana hoopalaleha, a e lawelawe pu ia ai na hana poholalo.

 

            O ka ninau hoopii ukuhana no na limahana o ke Kulana@auhale a Kalana o Honolulu nei, ke ninau kii baloka a na hoa @ ka papa o na lunakiai i lawe mau mai ai ma na halawai a kela @apa iloko o na la aku la i hala, me ka mahaelua o na hoa Repubalika mai na Demokarata mai.  Ma ka aoao hoopii uku@ana na Repubalika, a ma ka aoao ku-e hoi na Demokarata; @olaila e lilo ana kela hana a na hoa o ka papa i kumu e hooiia @e ai ka ikaika o kekahi poe o lakou e holo moho hou nei no ka papa, a e hoonawaliwaliia ana hoi kekahi poe o lakou.

 

            He kalaiaina haahaa loa, na kekahi mau moho, ka ohi'uhi'u @ na i na kee o kekahi mea, ina i manao lakou, pela iho la e loaa @ ka lanakila ma keia kau wae moho; aka o ka hoikeike ana i @ mea oiaio imua o ke akea, i lawelaweia maloko o na keena oihana, i noho poo ia e kekahi poe, aole ia he ohi'uhi'u i na kee @ ke ano pilikino, he hoonaauao ana ia i ka lehulehu ma na mea a lakou i noho pouliuli ai.

 

            He manawa lululima aku keia no na moho, e alualu nei i na kulana oihana o na kalana o kakou, he keu aku no paha ke kupaianaha o na hana kalaiaina, i na manawa e ae aohe wahi mea a ike wale iho ia Malio.

 

            Nui wale na moho e alualu nei i na kulana oihana o na kalana o kakou, o ka oi loa aku, iloko o ka papa o na lunakiai.  E nana ma na kanaka i hoomaopopoia ko lakou mau ano kupono, a hilinaiia, a e wae ae ia lakou i mau kauwa na ka lehulehu, aole o ka pono koho wale aku no, me ka maopopo mua ole, o mihi auanci mahope aku.

 

WILLIAM (BILA) ALAPAI DICKSON

Moho Kakauolelo ma ka Aoao Repubalika

 

 

Nuhou Kuloko

 

            Ma ka halawai a ka Papa Komisina o na Home Hawaii o ka mala maia ana ma ka Poalua iho nei, i kohoia ae ai ke Komisina Rudolph M. Duncan i kakauolelo ma kahi o ke Kakauolelo G. P. Cooke i waiho mai i kela kulana.

 

            Maluna o kaupoku o ka Hokele Iana, ma ka hora ehiku a oi o keia po Poaha, e malama ae ana na Wahine Koho Baloko he halawai me ke komite makaala o ka ahahui o na wahine, me ke konoia ana o na mea apau e hoea ae ma ia halawai.

 

            Ma ka mokuahi Manoa o ka haalele ana iho ia Honolulu nei, ma ke kakahiaka o nehinei, i kau aku ai o Kiaaina W. R. Farrington, ma kona alahele no ke kapitala ma Wakinekona, e hala ai iaia he mau mahina manua o ka huli hoi hou ana mai no Hawaii nei.

 

            Ma ka po o keia Poaono iho e wehe ae ana na moho Repubalika no na kulana oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, i ka lakou halawai kalaiaina akea, malalo o Aala Paka.

 

            Ma ka Poakahi iho nei, i hoomaka ai na haiolelo kalaiaina ma ke kihi o na alanui Betela me Moi, malalo o ka noho hoomalu ana a Mr. J. K. Mokumaia.

 

            I kulike ai me na hoike i loaa mai i keia kulanaka@hale, ma nehin@ aku la i noho ae ai ke kiure kiek@ o Maui, no ka noonoo ana i ka hih@ pepehikanaka e pili ana ia Wai Bow ame E. E. Conant.

 

            Ma ka auwina la o ka Poakahi nei, elike me ka meahou o ka hoo@aia ana mai i Honolulu nei, @ Wailuku mai, i make ai o Sam McCorriston o Kamalo, Molokai, mamuli o ka puupuu i ku'iia aku ia@ kona hoa hakaka, he Hapa-Pake.

 

            E alawa ae e na Demokarata o ka mahele 11 o ka apana eha, i ka hoolaha halawai e puk@ aku nei ma kekahi wahi o keia pepa, no ka halawai e malamaia ana ma ka auwina la o keia Sabati iho.

 

            Mahope iho o ka hoohala ana @ kekahi mau mahina ma America @ huli hoi mai ai ka Lunamakaainan@ Edwin K. Fernandez no Honolulu nei, ma ka mokuahi Maui, o ka Poa lua iho nei.

 

            Ma ka halawai a ka papa o @ lunakiai o ka malama ana ae m@ ka po o ka Poalua iho nei, i hapai hou mai ai ka Lunakiai Hollinger @ ka papa ukuhana hou no ka hoopii ana i ka ukuhana o na limahana, eia nae ua hiki ole ke holo, mamuli o na ku-e ana a na hoa Demokarata o ka papa.

 

            Iloko o ka aha kaapuni o Kauai @ kauia mai ai ka hoopa'i maluna o James Von Ekekela, ka lunakanawai apana mua o Kawaihau, no ka pili o ka hewa lawe i na waiwai i waihoia malalo o kona malu, he elua makahiki me ka hapa e noho ai maloko o ka halepaahao, eia nae @ hoohalahala kona loio i ka olelo hooholo imua o ka aha kiekie.

 

NA MEAHOU ONO O KA UANOE O KOLOA.

 

            Laukanaka mau no ke one o Poipu, i na malihini kaapuni honua o ka aina; e pakele hoi kau i ka ono io wana, ame na io nenue momona a kelekele no hoi, e pahee ai ko puu lapuwale ke moni, a e halale ai ke kai i ko lehelehe.

            Auwe no h@i ka ono e, moni wale aku la no ka hoi ko makou haae, i ka Peter piha eu haanui i keia mau ono; he pololei paha aole paha, keia wahi kaaka, o kona ano mau no o ka piha eu; ua hele a akuakia ke poe, o ia mau no ke ano kamalii.

            Ma ka la 11 o keia mahina ma Koloa, i haawa ae ai o Mr. ame Mrs. Louis J. Medeiros Jr., he paina luau nui, no ka laua bebe kane piha makahiki Joy Richley Nakea, ua ai a lawa, u@ inu a kena, i na mea i hoomakaukauia, ke kalokalo ae nei, e hooloihi no i na la o ka kamaiki a kau i ka pua aneane, a pela pu no hoi me knoa mau makua aia haawina hookahi.

            E haalelo iho ana i na kaiaulu o Koloa nei, ma keia mua koke iho, no ka huikaulua o ke kaona, o Mr. ame Mrs. Henry G. Spalding, no kona hoomaha elua pule ma Honolulu; na ulia pomaikai no ma ka laua huakai, ahiki i ko laua huli hoi ana mai, me na ola kino maikai.

            Nui ka wela o ka la ma Poipu nei i keia mau la, ke hele la a maloo na wahi pahuwai, i ka po nei iho la, he wahi kulu pakaua eloelo manao ke ola.

            Ua paa loa ae nei ka hale o Mr. ame Mrs. Herman K. Brandt ma Poipu nei, a e big luau ana i keia pule aku, ono ino ka opihi maloo ame kahi ice cream, lohe wale mai la no au, na Mrs. Henry  K. Spalding @ hana ana ka ice cream, e ike ana ko puu lapuwale i ka ono.

            Ua lawa keia mau wahi ono, ke uwe mai nei o Candy i ka pololi.

            Me ka Lunahooponopono ko'u mahalo nui, ame na keiki oniuhua kepau o kou papapa'i ka welina pau ole.

            Me ka haahaa,

            PETER KAMANO, SR, Koloa Kauai.

 

Nuhou Kuwaho

            LADANA, Sept. 24. – He lono kelekalapa i loaa ae i ka Nupepa Morning Post mai Belgrade mai ke hoakaka ana, ua ala ae he kaua hookahuli aupuni maloko o Bulgaria a ua lilo aku ke aupuni holookoa iloko o na lima o ka poe kipi.  E hoakaka hou ana ia lono no ke panikuia ana o ke kulanakauhale o Sofia a ua noi ae ka Moi Boris no kona waiho ana aku i ka nohoalii aole nae i aponoia.

 

            SOFIA, Sept. 24. – He hoike hapa na ke kuhina nui i hoopukaia ae ma keia ahiahi ke hoakaka ana no ke kinaiia o na hoonee hana hoohaunaele apau a ka poe kipi ma na wahi apau o ka hapa hema o Bulgaria a ua loaa hou ka maluhia.  E hoakaka hou ana ia lono o na kikowaena o ka poe kipi oia mau ke ku makaukau @k anae o na hoao @ hoala hou ae i na hana hoohaunaele ua nawaliwali loa ke kakiooia mai a ua holopono ole.

 

            TOKIO, Sept. 24. – He kauoha kanawai na ka Emepera ka i hoopukaia ae i keia la e hoolako ana i kekahi haawina dala nui o 1,000,000 yen no ke kokua ana aku i ka poe popilikia, a no ke kuai ana hoi i na meahana no ke kukulu ana ae i kekahi mau hale no ia poe no ka manawa.

 

            KAPALAKIKO, Sept 20. – He heluna nui o na makana mare e laweia aku ana i ke Keikialii a Hooilina kalaunu o Iapana mai ka ohana alii mai o Suedena aia maluna o ka mokuahi Peresidena Cleveland e holo aku ana i keia la no Honolulu a no ka Hikina Loa.  Aia kela mau makana malalo o ka malama ana a ka Adimarala Stet Ankarerona o na mokukaua Suedena.

 

            PREVEZAM Albania, Sept. 21. – E hoounaia aku ana i Parisa ma ka la apopo ka hoike a ke komisina a na aupuni huiia nana i ninauinau i ka hana no ka pepehiia ana a make o na komisina Italia ma ka mokuai@a mawaena o Helene ame Italia.  Ua manaoioia he hoike ia e huikala ana ia Helene mai ka hoopii a koiia ana mai no ka hemahema i han@ ame ka panaiia mai o ka ino i hanaia e Helene, a aole hoi ho mau kumu koi mawaena o na aupuni i manaoia e kauia mai ai k@ koikoi o na ahewa ana no ka pepehiia ana.

 

            LADANA, Sept. 15. – He lono ma ke kelekalapa i ke Central News @ Osaka mai, ke hoakaka ana he 5000 mau ola i make i na waiha@ i ukali mai mahope o ke taifuni ma Tottori, he kulanakauhale ma ke komohana akau aku o Kobe, ma ka Poaono.  Ua naha na palewai o ka Muliwai fukure, chiyo ame takini a lukuia kekahi mau kulanakauhale lehulehu o ka wai.  He mau kuaua eloelo a koikoi ke hoomau nei i ka hoohanini ana m@ ka ikaika.

 

            TOKIO, Sept. 13. – Ua koho wale ia o na lilo no ke kukulu hou ana i na kulanakauhale o Tokio ame Yokohama @ hiki aku ana i ka umi miliona yen.  He ahahui o ka poe malama banako ka i hoohui ae ia akou iho a lulu i kekahi waihona dala paku'i kupono ma ka aie ana @ai na banako kuloko iho a mai na banako mai na aina e mai.  O ka Banako Iapana, na hui Panaiola ame ka lehulehu mai o a o ua ulu mai lakou he kanalima miliona yen no ka waihona kokua.

 

O A.T.@. ATKINSON KE ALUALU ANA NO KE KULANA LOIO KULANAKAUHALE

 

            O Alatau T. C. Atkinson, ke kakauolelo mua o ke Teritore o Hawaii, ka moho maopopo ma ka aoao Repubalika e alualu ana no ke kulana loio kulanakauhale ame kalana i keia kau, ma ka hora 3, a oi o ka auinala Poakolu o ka pule aku nei i hala kona hookomo ana ae i ka@a palapala noi holo moho me ke kakauolelo David Kalauokalani.  He 100 a oi aku poe i kakauinoa maluna o kana palapala holo moho, he poe loio a mau kanaka koikoi wale no no Honolulu ka hapanui.

            Ma kona manawa i hookomo ae ai i kana palapala holo moho ua noi pu ae oia i ke Kakauolelo Kalauokalani e hoopili pu ia kona inoa i kamaaina i kanaka Keaka, maluna o ka baloka, i hiki ai i na kanaka ke maopopo.

            O kekahi inoa i hauwawaia ae e holo ana no keia kulana ma ka paa baloka Repubalika oia ka Lunakanawai Lymer.  He moho oia no keia kulana he mau makahiki aku nei i hala, aka, mamuli o kona ma'i ana ua koiia oia e haalele i ka holo ana; no kona holo hou ma keia kau @ole me@ i hoopu@ @.

 

CHARLES N. ARNOLD

KE HOIKE AKU NEI O CHARLES N. ARNOLD (KALE ANOLA) I KONA KULANA HOLO MOHO MA KA AOAO REPUBALIKA NO KA'WAEIA MAI I MEIA

 

            I ka hoike ana aku maloko nei o ka Nupepa Kuokoa i kona kulana holo moho ma ka aoao repubalika no ka waeia i Meia no Honolulu nei, ke ku nei o Charles N. Arnold (Kale Anola) maluna o ka moolelo o k@ mau hana o ka wa i hala, ma ke @ he hoa no ka Papa o na Lunak@.  ame kona moolelo ma kona ano he makaaina@a, ka mea i makaala mau aku i ka pono o ka lehulehu i na manawa apau.

            He kanaka Ha@@@ Kalana.  O keia ano @ kana i hoomakaukau ai, @ aku ina e kohoia ana oia.

            He @oia no ka papa @ kiai no na makahiki he @ o kela mau makahiki, ua @ he lunahoomalu, a he lala @ mike apau.  Ma kona ola ana @ kaainana ie paa nei oia @ kulana ko'iko'i me ka @ Plantation Co., ua noho @ hoi me keia h@i no na makah@ 22.

 

HE MEA KUPANAHA I IKEIA ILOKO O KE AOULI.

 

            Kuu Solomon Hanohano: -- E oluolu mai oe ina he rumi kaawale kekahi o kou moku, au h@i e noho kapena nei, i ike mai ai ka poe kilo hoku ame ka poe kilo aouli i keia mea kupanaha a ko'u manao i koho ai, i kuek@ia mai hoi keia mea pohihihi a ko'u lunaikehala o @uaiel@ia nei.

            Ma ka po o ka la 19 o keia mahina, mawaena o ka hora umi me ka hapa, oiai au ame ka'u aliiwahine i hoi aku ai mai ke kaona aku, ia'u i wehe aku ai i ka puka, @ i ka hemo ana mai, i hoi hou mai ai au maluna o ke kahua mani@, a huli ae la ko'u alo a nana i ke kuahiwi, o ka mea kupanaha a ko'u noonoo, o ia kekahi malamalama olinolino aiai e moe p@no mai ana mamua o'u, mai ke kuahiwi mai.

            O kahi i hoea mai ai keia malamalama olinolino mai kekahi ao keokeo mai no ia; i ko'u ike ana i keia ao kupanaha, o ia ko'u nana pono ana ame o k@ kahea ana aku i ka'u aliiwahine e hele mai 2 nana, ua lohi loa kona hele ana mai e nana; i kinohi o ko'u ike ana he puu ao keokeao i pii ae mai ka nui kona pii ana ahiki i ka piha pono ana, a he kohu puu hau ke nana aku; o ka mea kupanaha, o ia ke aiai ke nana aku.

            O kahi a'u e ku ana, ua ahuwale ia wahi, aka ma kuu aoao apau, he ano pouliuli no oiai @ nana mau ana au i keia mea kupanaha i ke ano o keia puu ao keokeo, aole he ao eleele i kau ae maluna o keia puu ao keokeo; he nani ke nana aku i kona hoomaka ana ae e pii, a i ka pau ana o kona pii ana, me he la elike me ka haule ana iho o kekahi mea mai ka piko oluna loa kona emi ana ame ka hele ana o kela ao ame keia ao ahiki i ka emi ana mai; ua like me ka hehee ana o ka hau, oiai ua lohi loa ka'u aliiwahine i kona ike ana i keia mea kupanaha, aka ua ike oia i ka emi ana iho ilalo me he mea la he ha'i ana a ka nalu.

            Nolaila i ko maua noonoo ana no keia mea kupanaha i kau mai ai imua o'u, o na hana kalaiaina e nee nei, ina o keia mau hoike mai ke aouli mai no ke ko o ke au i ka aoao Repubalika, alaila he aupuni hou aku ana ke ku aku i aupuni maemae, elike me ka mea e upuia aku nei.

            Nolaila i ka hoihoi ana mai i ko'u noonoo a kaupaona i keia mea kupanaha, ke ike e nei no au he mau hoolale ana mai @o keia @ makaala no ka lea, ua kauia ka olelo e huli aku i na mauna, pela no keia mea kupanaha mai na kuahiwi aloha mai no ia o Moanalua, a kau pono  iho la iluna o kela kahawai i ka@ o Waiapuka.

            Me Ko'u manao la, owau w@ ka i ike i keia mea kupanaha, @ ka o kuu hoahanau makai @ kahi oia ka mea mahaloia Jesse @kainai, mai iaia mai i mao@ no ai keia mea kupapaha.  O @ manao la o maua wale no ka @ he hoaloha haole no'u e no@ maluna o ka puu e nana ana @ o Makiki, ma k@ huli mai M@ mai, oiaia oia ma ko'u home ma @ Poaono nei, oiai au ame ia @ ana i ka mahalo i ka nani o @ ame ka maikai o ka mahina.  @ aku ai au i kela ao keokeo @ha, ua olelo mai oia ia'u, @ oia ia ao keokeo, a pela me @ Nolaila he mau hoike oiaio @ keia mai keia haole mai ua @ puiwa i kela mea keokeo @ oia he uwahi, aka i kona nana @ ana aole he uwahi aka @ keo maoli no ame ke ki@ puu, a pela no hoi me ka @ a kaawalo kekahi mai @

            Nolaila i ko'u ike ana i @ kupanaha ke makemake @ e kuailoia mai keia mea @ oiai @ia na hana kalaiaina @ mai nei aia hoi o Lapana @ pilikia pau mai nei hoi keka@ nakauhale i ke ahi, eia @ ao omamalu o ke kaua, aka @ he han@ mea ouli ao lani @ keia mea kupanaha o ka'u @ noi wale me e noho kakou iloko @ hoomanao mau ana Nona.

            M@ oe e kuu kapena opio welina pau ole, ame na ke@ kikohua kepau ko'u iini pau @.

J. K. MOKUMAIA

 

KANIKAU HE ALOHA

 

Kanikau he aloha me ka mi@

Nou e Paia kuu m@a aloha.

Ua hala i ke ala hoi ole @

Oia Pua nani o Hawaii @

He mamo a he ewe no ka @

No ka aina Ua Lani Haah@

Noho i ke one a o Kakuhi@

Hooheno ana me Pua Kail@

He pua nani ia ua ikeia,

Me au mau lei nani lehu@

E u aku nei me ka waim@

I ka hooneleia i ka makua @

Aloha ko home i ka uka @

I ka uka iuiu a o Palolo.

Home a ke kiu @ launa ai,

I noho a kupa a kamaaina.

Mea ole e ka loa a o la ku@

Na hana hooluhi a ke au@

U'a nani no oe i ka'u ike,

I ka hui Poola hoohanoha@

Haina ke alii nona ka lei,

Paia Muno o ka Lani kou @

Haina hou ia mai ka puan@

Hanale Paia ua hele loa.

            Hakuia e MRS. A. FREITES

1015 Miller St., Honolulu, T.H.