Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 38, 20 September 1923 — KA MOOLELO O KA HALAWAI A KA PAPA LUNAKIAI. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA HALAWAI A KA PAPA LUNAKIAI.

!Ca ka halawai a ka papa o na lunakiai o ka noho ana ma ka po Poaha o ka pule aku la i hala ua pihakui oloko o ka rumi halawai i na kanaka mai ka apana mai o Alewa no ka waiho ana ae i ka lakou mau hoohalahala imua o ka papa no ko lakou pilikia i ka wai mamuli o ka hoomaopopo ole aku o ka oihana wai o ke aupuni kulanakauhale. Mahope iho o ka waihoia ana ae o ka palapala hoopii i kakauinoaia e 52 mau makaainana a mau ona aina 0 Kiekiena o Alewa,, e noi ana i ka papa o na lunakiai e ao ae i ka luna hoohana o ka oihana e hoolako mau aku i ka poe ona hale ma ia kiekiena me ka wai, ua hoakaka ae o E. C. Wolter i ka papa no na mahina aku elua i hala ka hoolawa pono ole ia ana o n amakaainana ma ia apana me ka wai, me ka hoolohe oleia aku o ka lakou hoohalahala e ka lunahooh'ana o ka oihana wai ahiki 1 ka hoiko okoaia ana ae o ia pilikia i ke akea ma o ka hookomoia ana o kekahi manao iloko o ka Nupepa Advertiser. No keia hoopii ua hooholo na hoa o ka papa q a'oia ae ka lunahoohana Mr. Wall o ka oihana wai o ke aupuni kulanakauhale e hoolawa ponoia aku na makaainana o Alewa me ka wai. Mahope iho o ka hookomoia anft ae o kekahi bila e ka lunakiai ana a ka lunanana hale o ke aupuni kulanakauhale a holo ole, ua hoapono i:t e ka papa ka hookohu ana ae ia A. Fragga Jo., i lunananana Hoomoe paipu no ka hoopiha ana ma ka hakahaka o Crane Alemeida i hoopauia. O ka lunakiai Hollinger ka mea ku-e loa i ko Fragga hookoliuia ae, a no ka lawa ole o na | hoa ma kona aoao ua haule wale j ?ana ku-e ana. Noonoo hou ia ka Hihia e Pili Ana ! ia Mrs. Wooley Ua hoohalaia kekahi manawa loihi e ka papa nia ke kamailio ana | maluna o keia kumuliana no ka pono o ko Mrs. Annie Wooley hookuuia īnai ka auhau aku no leona apana lina ame ka ole. Ua ikeia ma ka manawa e kamailioia ana keia kumuhana ua hoolilo kuai mai o Mrs. Wooley i kekahi hapa o kona apana aina i ke aupuni kulanakauhale ame 'kalana i ka 1905 me keia hoomaopopo ana o na hoolilo a pau o ka hana ana i ke alanui na ke aupuni kalana e uku. No na makahiki he . 1 1 ka hoohanaia ana o keia apana aina i alanui e ko aupuni kalana, a i keia manawa hope nae ko koiia aku nei o Mrs. Wooley o Manoa o j.ku ae oia i ka auhau alanui no ka epana aina. I ka 1916 ka hanaia ana o ke alanui holopuni o Manoa. O ka auhau mua i kauia ua uku ae kekahi poe moa aina i na auhau alanui, a o kekahi mau auhau i uku ole ia ua auhauia maluna o Mrs. .Wooley. Mahope iho oka hala ana o ka hora o ka paio ana a na hoa ua waihoia ae he olelo hooholo i ke keena o ka loio kalana, e noi ana no ka hoopakele ana ae ia Mrs. Wooley. He olelo hooholo e apono ana i ka h'oiko a ka enekinia kulanakauliale no ka auhau ana maluna o ka apana o Kaimuki no na hana hou a e hoakaka ana i ka la e hooloheia ana ma ke akea maluna o na hana nui hou o ia apana o ia ka la 2 o Okatoba, ka i hooholoia e ka papa. Mamuli o ke noi mai ka lunakiai Paeheeeo ae ua hooholo ka' papa e haawi ae ma ke ano he kokua i ka poe popilikia ma lapana i ka huina o $262.50. Oke alahele e loaa ae ai o keia huina dala i ka papa ma o ka loaa hoolimalima no ia jo ka Paka Aala i ka Hui Forester, ma ka manawa a ia ahahui o ka malama ana i kana mau hana ]y>ike ike ma kekahi manāwa aku nei i hala. ,Na Lunakiai Arnold he hoakaka no ka makemakeia o kekahi paka kinipopo, i palaau e hoopuni ai i ka pa halekula, i kana nana e malama na halekula, i paipuwai nui hou me ona mau kukui uwila no ka apana 0 Ewa. Ua ku-eia keia mau noi a Arnold e lunakiai Petrie, a ua hahana loa na kamailio majvaena o ia mau lunakiai no kekahi mau minuke, a eia nae, na loaa hou ka maluhia mahope o ka hala ana o kekahi ma nawa. Na Lonakiai Hollinger he olelo hooholo*"a o ka olelo hooholo no hoi 1 hoopanee mau ia mai kekahi ma nawa a i kekahi, e pili ana i ka hoomahuahua. hou ana ae i na ukuhana o ha limahana o ke aupun' kulanakauhale ame kalana, eia nn< nana ponoi no i noi ae e hoopanehou mamuli o ka piha- pono ole o na hoa o ka papa, no ka hoea ole ana ae o Lunakiai McCllellan mā ia halawai. Mamuli o ke koho lokahi ana o na hoa ua hookohuia o J. L. Papalimu i kanaka nana e malama ka paka ma Kalihi-waena, ame M. M. Ferreira i kakauolelo no ke keenahana :ukui uwila o ke kalana. v*