Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 32, 9 ʻAukake 1923 — Page 5
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., POAHA, AUGATE 9, 1923.
MA KE KAUOHA
Na Kanawai Kau o 1923
KANAWAI 237
[B.S. HELU 122.]
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I KA MOKUNA 80 O NA KANAWAI I HOOPONO-PONOIA O HAWAII, 1916, E PILI ANA I KE KUAI LAAU ANA, MA KA HOOLOLI ANA I NA PAUKU 1052, 1054, 1055, 1057, 1059 AME 1061 O IA MOKUNA; MA KA PAKU'I HOU ANA AKU I PAUKU HOU E IKE IA O KA PAUKU 1067A; AME KA HOOPAU LOA ANA AE I NA PAUKU 1058, 1063, 1064 AME 1065 O IA MOKUNA.
E Hooholoia e ka Ahalelo o ke Teritore o Hawaii:
Puaku 1. O ka Puku 1052 o na Kanawai o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei a i heluhelu ai penei:
@Pauku 1052. E loaa i laikini. He ku-e i ke kanawai no ke-kahi mea i laikini ole ia ma ke ano he kauka haawi laau maloko o ka palena o keia mokuna ke hoohana a lawelawe i ka hana haawi laau, ma kekahi hale haawi laau a kemikala paha, a i ole ia ma kekahi wahi hana e ae e hoopukapuka ia ai, hoohuihui ia @@ a i ole ia hooliloia aku ai kekahi laau, kemikala a i ole ia laau make, a i ole ia no kekahi mea i laikini ole ia ma ke ano he kauka haawi laau a kokua paha maloko o na manao o keia mokuna ke hoohuihui, hoolilo a kuai aku ma ke ano hoopukapuka a i kekahi @@@kemikala a laau make malalo o kekahi palapala haawi laau@@@aa mai mai kekahi kauka mai a o kekahi mea e ae paha, a i @e e hoohuihui laau malalo o ke kauoha a kekahi kauka koe wale @@ aia a hana oia ma ke ano kokua a malalo o ke alakai ana a kekahi mea i laikini ia ma ke ano he kauka haawi laau malalo o @@@hana o kekahi wahi haawi laau, hale kuai laau a i ole o kekahi wahi hana e ae e ae wale aku i kekahi mea koe wale no he mea hoohana, lawelawe, malama a paa i kekahi hale kuai, hale hana a wahi hana e ae i hui pu ia aku me ia maluna ae, mawaho mai, a hoopili pu ia mai me ia kekahi hoailona e kau ana maluna olaila na huaolelo "Hale Kuai Laau, Wahi Hoohuihui Laau, Laau ame Laau Inu, Laau a i ole Laau Inu" maloko o kekahi olelo, a i ole @ hoolaha paha maloo o kekahi olelo he mea lawelawe oia, he mea hoohana, malama a paa i kekahi halekuai, hale hana a wahi e ae ma ke ano he wahi hoohuihui laau a i ole ia he halekuai Laau, a i ole ia he wahi o na laau inu e kuai ia aku ai, a i 'ole ia hoohuihui ia, koe wale no aia a he kauka hoohuihui laau oia i laikini ia elike me ia i manao ia 8888maloko o keia mokuna. Koe nae keia, aole mea ma-
loko o keia kanawai e lawe ia ae i mea hoopilikia a papa mai ai
i kekahi kauka i laikini pono ia no ka lapaau ana a i ole no ka hana niho i ka hoohuihui ana i kana mau laau ponoi elike me
kana i manao ai, a i ole o ka hoolako ana aku hoi i kana mau
ma'i me ia mau laau elike me kana i manao ai he kupono, a i
ole ia ke kuai ia ana aku o na laau lapaau i awili pu ole ia me
na laau make, a i ole me ke kuai ia ana aku o na laau i hoopaa ia
maloko o na ope ame na omole, a i ole ia o na mea ano like i hoo-huihui pu ole ia me na laau make.
kakau ole a i ole ma ke kakau, a hoopuka aku i laikini kuikawa no ka lawelawe ana i ka oihana kauka hoohuihui laau, a no ka manawa aole e oi aku mamua o eono mahina mai ka la aku o kona hoopuka ia ana. O ka hoopuka ia ana i ua laikini kuikawa la, aole ia he mea e hookuleana ai i ka mea e paa ana i ua laikini la i ka laikini piha, a ole no hoi e hoopukaia aku kekahi laikini piha i ua mea paa laikini kuikawa la, aia wale no a puka oia ma ka hoike ninaninau e waiho ia ae e ka papa. Hookahi laikini kuikawa wale no e hoopuka ia ia i ka mea noi hookahi a aole no hoi laikini kuikawa e hoopuka ia aku no kekahi mea i noi mai a hoole ia kana noi e ka papa. No ka hoopuka ia ana o ua laikini kuikawa la, e uku ia aku i ka papa ka huina o elima dala ($5.00)
Aole e hoopuka ia kekahi laikini i kekahi mea i hoahewa ia no ka hewa feloni, a i ole he mea hoomau mau i ka inu waiona a i ole i ka ai i na laau hoomalule kino ahiki aku i ka manawa on a e hoomaopopo ole ai i ke ano o ka lawelawe ana me ka ma-kaukau kupono i ka oihana hoohuihui laau, a i ole i ka mea i hiki ole ke pane pono i na ninau e waiho ia ae e ka papa, ai ole i ka mea i hoopau mua ia kona laikini.
O na laikini apau, koe na laikini luikawa, e hoopukaia ana e ka papa, e mau no lakou no hookahi makahiki ma ka la o ko lakou hoopuka ia ana, koe nae keia in a aole e hoopau e ia; a iloko o kanakolu (30) la mahope iho o ka pau ana o ka manawa, o ka mea i laikini ia e kii aku oia i laikini hou. O ka uku no ka hoo-puka hou ia ana mai o ka laikini he elua dala (@2.00), a e uku mua ia mamua o ka hoopuka ia ana mai o ka laikini.
O na laikini apau i hoopuka ia e ka papa mamua iho nei e pau ana no ko lakou mana ma ka la 31 o Dekemaba, 1923.
O na laikini apau e hoopuka ia ana e ka papa e hoomana ana no ia i ka mea paa laikini e lawelawe i ka oihana kauka hoohuihui laau a hope hoohuihui laau paha elike me ka mea i makemake ia ma na wahi apau loa iloko nei o keia teritore.
O na loaa apau e ohi ia malalo o keia mokuna, e hoahu ia no e ka papa me ka puuku o ke teritore, a e paa ia i waihona kuikawa no ka uku ana i na hoolilo o ka papa, a e uku ia hoi mai na bila kikoo dala mai a ka luna hooia i ke komo ana aku o na bila i apono ia e ka lunahoomalu o ka papa" i lai kini ia ma ke ano he kauka haawi laau a kokua paha, e hoo-huihui, hoolilo a kuai aku ma ke ano hoopukapuka i kekahi laau, huaale a i ole ia laau make, koe wale aia ma ke ano he kokua a i ole ia aia malalo o ke alakai ana a kekahi mea i laikini ia ma ke ano he kauka haawi laau a kokua paha, a i ole ia o kekahikauka i laikini piha ia.
PAUKU 8. He paukau hou kekahi i paku'i ia aku me ka Mokuna 80 o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, a e ikeia o ka Pauku 1067 A, a penei kona heluhelu ana:
"Pauku 1067 A. Ke hoomanaia nei ka papa e kekea aku i ka Papa Ola o ke Teritore, i ka makai o na kalana a kulanakauhale a kalana no ke kokua ana mai ma na hana nana elike me ia i hoa-kakaia malalo o keia mokuna."
Pauku 9. O na Pauku 1058, 1063, 1064 âme 1065 o na Kana-wai i Hooponopono Honuia o Hawaii 1915 ma keia ke hoopau loa
ka la 1 o Ianuari
RINGTON,
ritore o Hawaii.
ANAKAUHALE AME
HUIANA DALA NO KE ALE KINAI AHI MA
HONOLULU
awaii:
hoomana ia nei ka
alana o Honolulu e
kona mau waihona
@akolu tausani dala
wa ai no ia hana no
hale kinai ahi ma a
kauhale âme Kalana
ana na loko kupono
@ mahope aku o ka
RINTON,
ERITORE O HAWAII.
NAWAI I HOOPONO-
NA I KA HOOPUKA
ME NA KANAWAI O
HAWAII:
wai i Hooponopono
nei a i heluhelu ai
ka mana i kela ame
-kumamalima maka-
oohui âme na kana-
i palapala e hooloihi
mai he palapala noi
hui la;koe nae keia,
ao ka manawa a ke
ui la a i ole o kona
ma makahiki mai a
i hou ia ana."
âme ka hoopuka hou
keia ke aponoia nei
o na ahahui i hoohui
nawa e aponoia ai.
RRINGTON,
Teritore o Hawaii.
ANAWAI I HOOPONO-
OOPILI ANA AKU ME
A, E PILI ANA I NA
E.
Hawaii:
awai i Hooponoponoei i heluhelu ai penei:
"Pauku 2294. Makai o na keiki oo ole. Ua loaa ka mana i na Lunakanawa Kaapuni ame na Lunakanawai Apana apua iloko nei o ke Teritore, koe iloko o ka aha kaapuni ekahi, e hookohu aku aole e emi iho malalo o ekolu (3) makai no na keiki o ole maloko o ka aha kaapuni a i ole ia iloko o ka apana e noho malu ia ana e ia a iloko nei o ka aha kaapuni ekahi o ka lunakanawai o ka aha hookolokolo o na home ua hiki ni iai ke hookohu aole e emi iho malalo o ekolu (3) makai o na keiki oo ole mawaho ae o ka huina i ae ia e ke kanawai i keia manawa; o na maki o na keiki oo ole apau i hookohu ia ma ia ano, e hana lakou i ka hana me ka uku ole. Maloko o ka mea i hoomaopopo he hana na ua mau makai la o na keiki oo ole, e loaa no ia lakou ka mana elike me ko na makai e ae o ke aupuni."
PAUKU 2. O ka mokuna 132 o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, 1915, e pili ana i na aha hookolokolo no na keiki oo ole, ma keia ke hoololi ia nei ma ka paku'i hou ana aku i pauku hou i ikeia ka Pauku 2287A, a i heluhelu ai penei:
"Pauku 2287A. O cela âme keia lunakanawai kaapuni mamua on a i lawe ia mai kekahi keiki oo ole e hookolokolo a no ka kau-kai ana malalo o kekaji ua hoouna ia i ke Kula Hana Lima o na Keiki Kane a i ole ia ano kula hookahi no o na kaikamahine ua loaa iaia ka mana e kahea hou ai ua keiki la, a e hapai hou ia mai ka noonoo ana no ia hihia, in a ma kona manao ana, he mea pono ia no ke keiki a i ole ia no ka pono paha o ka lehulehu e hana ia pela."
Pauku 3. E mana keia ma kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 2 o Mei, M.H. 1923
W.R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 241.
[B.H. HELU 216]
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I KA PUKU 2198 O NA KANAWAI I HOOPONO-PONO HOUIA O HAWAII, 1915, ELIKE ME IA I HOOLOLIIA AI, E PILI ANA I KA UKU O NA LUNAKANAWAI APANA AME KE-KAHI MAU KAKUOLELO
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka Puku 2198 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii, 1915, elike me ia i hoololi ia ai, ma keia ke hoo-loli hou ia aku nei i heluhelu ai na laina ne keia malalo iho:
Ma ka Ma ka
Mahina Makahiki
"6 Lunakanawai Apana, Honolulu… $400.00 $4,800.00
12 Lunakanawai Apana, Waianae… 100.00 1,200.00
14 Lunakanawai Apana, Koolauloa… 100.00 1,200.00
15 Lunakanawai Apana, Koolaupoko… 100.00 1,200.00
PAUKU 2. E mana keia kanawai mai ka la 1 aku o Iulai, 1923.
W.R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 242
[B.H. HELU 231]
HE KANAWAI
E UKU HOU ANA IA CONEY AME MORRIS NO POHO ANA O LAUA I KA LAUA LAWELAWE ANA I KA HANA AELIKE ME KA LUNA NUI O NA HANA AUPUNI O KE TERITORE O HAWAII NO KE KUKULU ANA. UWAPO, MA HANALEI, KALANA O KAUAI.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. Ma keia ke hoomanaia nei a ke kauoha ia nei ka Puuku o ke Teritore o Hawaii e uku ae malolo o kekahi bila kikoo dala o ke aupuni i hoopuka ia e ka luna hooia o ke Teritore no na ka huina o iwakalua-kumamaono haneri me kanaono dala ($2,-66.00) ia Coney ame Morris, no ka uku hou ana aku ia laua no lo laua poho i ka laua lawelawe ana i kekahi aelike me ka Luna Nui o na Hana Aupuni o ke Teritore o Hawaii iloko a kokoke ku i ka ka 3 o Aperila, 1922, no ke kukulu ana i kekahi uwapo puna ma Hanalei, Kalana o Kauai, teritore o Hawaii.
Pauku 2. E mana no keia Kanawai mai ka la aku o kona apo-noia ana.
Aponoia i keia la 2 o Mei, H.M. 1923.
W.R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 243.
[B.H. HELU 307.]
HE KANAWAI
E HOOLAKO ANA I KA HOOMAKAUKAU IA ANA AME KE PAI'I ANA I MAU BUKE KULA MA KA OLELO HAWAII
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. Ma keia ke hookaawale ia nei mai ma loaa huikau mai o ka waihona he huina dala kuikawa o elua tausani dala($2,-00.00) no ka hoomakaukau ana, ke pa'i ana, ks humuhumu ana ame ka hoolaha ana i mau buke kula ma ka olelo Hawaii, a o ua huina dala la, e hoolilo ia e ke Kiaaina, a nana no e hoomaopopo i ke ano o ka hoomakaukau ia ana ame ke pa'iia ana o ua mau buke i olelo ia, e hoomaupopo i ka heluna kupono o na kope e pa'i ia ai, a ke hoomana ia nei ke Kiaaina e komo aku i ka aelike no ke pa'i palapala no ke pa'i, ana, ka humuhumu ana ame ka hoo-laha ana i ua mau buke kula nei oleloia.
Pauku 2. O na dala apau lao e loaa mai ana mahalo o keia kanawai e uku ia aku no ia iloko o ka waihona dala o ke Teritore ma ke ano he loaa aupini.
Pauku 3. E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 2 o Mei, M.H. 1923.
W.R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 244.
[B.H. HELU 358.]
HE KANAWAI
E HOOMANA ANA A E KAUOHA ANA I KA PAPA LUNAKIAI O KE KULANAKAUHALE AME KALANA O HONOLULU E HOOKAA-WALE I HUINA DALA NO KE KUAI ANA I KA HALE NOHO *HUGHES I HOME OLE
E Hooholoia e ka Ahaole o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. Ma keia ke hoomanaia nei a ke kauohaia nei ka Papa Lunakiai o ke Kulanakuhale ame Kalana o i ka hale noho o John Hughes e waiho la ma ka helu 1221 Ala-nui Moi Akau, ma ke Kulanakauhale a Kalana O Honolulu, i home no na keiki makua ole a oo ole a e hookaawale i huina dala a e
uku aku no ia kuai ana, aole nae oi aku ka huina maluna o iwa-kalua tausani dala ($20,000.000).
PUKU 2 E mana no keia Kanawai mai ka la aku o kona apo-noia ana.
Aponoia i keia la 2 o Mei,M.H. 1923.
W.R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 245
[B.H. HELU 245.]
HE KANAWAI
E HOOLAKOIA ANA I KA UKU IA ANA O NA POHO NO KA MAKE HEWA WALE ANA O KEKAHI MEA
E Hooloia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. I ka manawa e make ai kekahi mea mamuli o ka hana hewa a kekahi mea e aku a i ole mamuli o kona hoohema-hema, o kela ame keia mea he pili i ka mea make a i ole mai iaia mai kona ola ame na pono o ka noho ana, a ua loaa ole iaia ke-kahi pomaikai malalo o ke Kanawai 221 o na kanawai o ke Kau o 1915, elike me ia i hoololi ia ai, ua hiki no ke hoopii koi poho i ka mea i hana ai a make kona pili, a in a ua mea la nana i hana i ka hana i make ai kona pili e hana ana malalo o kekahi mea e aku alaila e komo pu ia mea maloko o ka palapala hoopii. Malao o na hoopii apau malalo o keia pauku, e haawai ia ka huina poho elike me ka mea i ike maopopo ia he pololei. E hookomo ia ua hoopii la iloko o ka manawa he hookahi makahiki mahope o ka poino i loaa mai ai ka make.
PAUKU 2. E mana keia Kanawai mai ka la aku o kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 2 o Mei, M.H. 1923
W.R. FARRINGTON,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 246.
[B.H. HELU 410.]
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I NA PAUKU 175 AME 178 O NA KANAWAI I HOO-PONOPONO HOUIA O HAWAII, 1915, ELIKE ME IA I HOOLOLI MUA IA AI, E PILI ANA I NA PALAPALA HOOIA KA HANAU ANA I HAWAII NEI.
E hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka Pauku 175 o ka Mokuna 20 o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei a i heluhelu ai penei:
"Pauku 175. Hoopuka ana; ke ano o ka hana. Na ke Kakauolelo o Hawaii e, ina ua lawa ka ike e hooia ia mai ana o kekahi mea ua hanau ia iloko nei na mokupuni o Hawaii Pae-aina, hooponopono i ka hoopuka ia ana i ua mea la o palapala hooia no ia hanau ana. Na ke Kakauolelo, me ke apono ana a ke Kiaaina, e hooloha ae i mau rula hooponopono e pili i ke ano o na palapala pa'i hakahaka no ka waiho ana ae i ke noi ame ka palapala hooia ke ala e loaa ai na hooia kupono ana, ke ano o na olelo ike ame ka manawa, ka wahi ame ke ano o ka hoolohe ia ana o ke noi, ame na mea e ae no apau e pili pu ana maluna o ua palapala noi nei, na hooia ame na hoolohe ia elike me kana ai he kupono a o ua mau rula hooponopono la apau loa, mahope iho o ke aponoiaana a hoolaha ia ae no hookahi manawa o ka pule hoo-kahi no ekolu pule ka'i mau maloko o kekahi nupepa e holopuni ana kona lawe ia ana iloko o ke Teritore, e lilo no kona mana elike me ka mana o ke kanawai, a ua hoolaha ia ana la, ua manao ia no ia he hoolaha akea i ka lehulehu. Na ua Kakauolelo la e hoolako ar i na palapala pa'i hakahaka no ua noi ana la ame na palapala hooia. O na palapala noi apau e hoopili pu ia me ke noi hoo-hiki ia a maloko o ua noi nei e hoike ae ka mea noi i na mea apau maluna olaila kona kuleana e koi ana, a e hoopili p uia mai na olelo ike a na hoike i hoohiki pu ia.
O ke Kakauolelo âme cela âme keia mea ana e hookohu aku ai a hoomana aku ai e loaa ke kuleana e noii malalo o ka hoohiki-ana, i kela ame keia mea noi a i ole ia o kekahi mea i kamaaina i na oleloike e pili ana i kekahi palapala noi, a no ia hana he kuleana kona a i ole ko lakou e lawelawe i ka mana hookiki hoike, hoopuka i na palapala kii a e koi ake i ka hale ana mai o na hoike ame ka lawe ia ana mai o na buke ame na palapala apau e pili ana, ehoo-pai no ka hoowahawaha aha, a ma na ano apau hoohana aku a e loaa ka mana maloko o ka lakou hana ponoi elike me ia i haawi ia aku i nalunakanawai o ka aha hookolokolo apana.
O ke kuleana ia o ua agena nei e noii ponoi aku i na apau e waiho mai ana i ke noi no ka nalanala hooia hanau i Hawaii nei mamua o ka waiho ana ae i ua palapala noi la i ke Kakauolelo, a e lawelawe pono no hoi i na hana apau e pili i ka hoopuka pololei ia ana o ka palapala noi, me ke kauka'i ole ana aku na kekahi mea e aku e hooponopono ana ia palapala noi.
E hookohu ke Kakauolelo o ke Teritore aole e oi aku mamua o keia huina i mau agenda no keia mau mokupuni like ole:
Mokupuna o Hawaii………………….Elua agena
Mokupuni o Maui…………………….Elua agena
Mokupuni o Kauai………………Hookahi agena
Pauku 2. O ka Pauku 178 o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, 1915, elike me ia hoololiia ai e ke Kanawai 30 o na kanawai o ke Kau o 1921, ma keia hoololiia nei a i helu-helu ai penei:
"Pauku 178. E kaki ia no keia mau kai no ka hoopuka ia ana aku o ua mau palapala hooia nei elike me keia malalo iho: No ka hoopuka ia ana o ka palapala moi no ka palapala hooia, he kai o elua dala me ka haplua ($2.50); no ka hoopuka ana i ua pala-pala hooia nei he kaki o elua dala me ka hapalua ($2.50): no ke kope i hooia ia o ua palapala hooia nei, he kai o hookahi dala ($1.00) no kela ame keia palapala hooia a he kaki o ka hapalua daa (50c) no kela ame hookahi haneri huaolelo maloko o ua palapala hooia nei.
PAUKU 3. E mana no keia Kanawai mai ka la aku o kona apo-noia ana.
Aponoia i keia la 2 o Mei, M. 1923.
W.R. FARIINGTON,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 247.
[B.S. HELU 10]
HE KANAWAI
E HOOMAKAUKAU ANA I AUHAU KAULELE NO KA HAUKIPILA O KOHALA AME NA LAKO, MA KOHALA, HAWAII, ILOKO O KE KALANA O HAWAII
E hooholoia e ka Ahaolelo o ke Tritore o Hawaii:
Pauku 1. O ka luna auhau o ka apana auhau ekolu e hoonui aku no oia i ka pakeneta auhau maluna o na waiwai paa ame na waiwai lewa apau iloko o ua apna auhau la no ka makahiki 1924, maluna aku o ka pakeneta i hoomaupooia ma na kanawai auhau e ae i lawa ai ka loaa ana mai o ka huina o kanakolu tausani dala ($30,000.00), a o ia huina dala e uku ia ae e ka puuku o ke Teri-tore o Hawaii i ka puuku o ke Kalana o Hawaii, a nana e malama maloko o kekahi waihona kuikawa no ka hoohana ia ana aku no
(E nana ma ka aoaoa 6.)