Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 32, 9 ʻAukake 1923 — Page 10

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

AOAO NO NA MANAO PEPA

SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONONO

 

E Komo Pu Kakou @ o ke Kaumaha

 

            Mamuli o ka pauaho ana mai o ka Peresidena Harding i keia ola ana, ma ka po o ka Poaha aku nei o ka pule i hala

ua iii iho maluna o na makainana he mau haneri miliona apuni o Amerika Huipuia, na haawina o ke kaumaha, ka luuluu ame ka minamina no ke kikoo ana mai o na lima menemene ole  o ka make, a kaili ae la i ka hanu ola mailoko ae o ke alakai o ka lahui Amerika, a hoaloha hoi o ka lehulehu.

            Ua make ka Persedena Harding, iloko o ka manawa i manao ole ia aku ai, o kona hopenaiho la ia o ke ola ana ma keia ao, a ua pau hoi kana hana no ka lehulehu; aka nae, ua paa ka olelo a ka Palapala Hemolele i a'o mai ai ia kakou; "Me he aihue la ka make ke hoea  mai i ka po, " nolaila i makemake mau ia ai kakou e hoomakaukau no kakou iho i kela ame keia manawa, i hoea mai no ia o ko kakou hopena,, ua makaukau kakou no ka elua o ko kakou ola ana aku.

            Ua oki-;uia ae ka Peresidena Hading hana, ma ke ano he @ @ no ka hookuikahi ana i na aupuni o ka honua nei, ka @ nui @ i kau mai maluna o kona poohiwi; aka nae @ i hala @ me ka holopono ole o keia hana ano nui loa, aole ia he kumu e nele ai ke paniia ae o kona makalua e kekahi mea i makaukau e hooko aku i na loina i lawelaweia eia, i kona wa e noho ana he alakai no ke aupuni o Amerika Hui@

            He hoaloha ka Peresidena Harding no Hawaii nei; ua ikeia kula kulana iloko o ko kakou peresidena i hala aku la mamuli o kana mau mea i hana mai ai no keia Teritore; nolaila aia he mau kumu maikai he nui, ma ko kakou aoao, ko na @@ o keia Teritore, e komo ai iloko o ke kanikau ana no keia hoaloha oiaio o Hawaii nei.

            Ua kuahaua ae nei o Kaiaaina Farrignton, e hoolilo ana i keaia Poalima, ka la 10 o Augate nei, i la kulaia aupuni, e kono ana i na makaainana apau, e waiho aku i ka lakou mau hana @ ma keia la. a koe na hana pilikia maoli; nolaila no ka hoike ana ae o Hawaii oia kekahi i helu pu ia me na mokuaina apau o Amerik, i loaa na manao minamina no keia kanaka ano nui, ma ka moolelo o na peresidena o Amerika @ e lilo keia kuahaua pili oihana a ko kakou kiaaina i mea na kakou e hooko aku ai, ma ke komo kino ana ma keia la.

            Ua lilo ka make ana o ka Peresidena Harding ia kakou ma Hawaii nei, i puupuu ikaika loa, no ka mea aole he hoaloha @ aku i l'oaa ia kakou mamua o ka Peresidena Hardding. Ua kipa mai oia e maikaikai ia Hawaii nei, i kona manawa he hoa no ka aha senate, no ke ake e ike maka nona iho i ko kakou mau hemahema, ame ke kulana o Hawaii nei, a mai kona piiana ae ma ka noho peresidena, ahiki i kona pauaho ana mai i keia ola ana. ua hooia mai kana mau hana, ma na ano lehulehu. he hoaloha i'o oia no kakou.

            Ua komo mai ka Paresidena Harding, e paa i na kaula kaohi o ka hookele aupuni ana, iloko o ka manawa oolo-ku o ka aina. mamuli nae o ke kuoo, ka noeau ame ka naauao o kana hooponopono ana i ke aupuni, ua nohoalii mai ka maluhia. ahiki i keia la a kakou e ike nei, ua hoopauia na olohaninui. ua hoauheeia aku kekahi mau ninau pili aupuni ko'iko'i a ua kokoke loa e maweheia ae kekahi mau ninau, nana i hoopilikia aku i ka noonoo, kekahi mau mana nui o ke ao nei.

            Ua molia aku ka Peresidena Harding i kno ikaika ame kona @ na hana o ka lehulehu, ana i hoohiki ai, a ua moe @ o ke kahua o ka hooko kauoha, nolaila i kohu pono ai kela olelo a ka Palapala Hemolele. "Nani wale ka haule ana o ke kanaka ko'iko'i iloko o ka lahui."

            E kanikau kakou, no ka ako e ia ana ae o ke ola iloko o keia kanaka nui a ko'iko'i iloko o ka hookele aupuni ana o ka lahui Amerika. aka nae e loaa ia kakou he haawina a'o maikai loa mailoko mai o ka moolelo o kona ola ana ame kana mau hana, e lilo kakou i poe makee i ka pono, ka oiaio, a e maka'u i  ke Akua. o ka mole iho la no ia o ka holomua o na hana apau, iloko o ko kakou ola ana.

Ka Peresidena Hou o Amerika Huipuia

            Ua lilo ka hala ana aku la o ka Peresidena Harding, i kumu e hookiekieia ae ai ka Hope-Peresidena Calvin Coolidge, i pane hakahaka ma kona makalua; he pono i loaa iaia malalo o ke kumukanawai o Amerika Huipuia.

            Ma ka moolelo o kana mau lawelawe hana ana, a o ka oi loa aku, i ka manawa i ulu ae ai ka olohani nui iwaena o kaoihana makai ma Bosetona, oiai oia e noho kiaaina ana no ka mokuaina o Makekukeka, ua hoike mai keia kanaka, i kona manao koa, a iwikuamoo, ma kona ku ana ma a aoao ana i ike ai he pono a pololei, a no ia hana, i hapaiia ae ai oia a kau ma ke kulana Hope-Peresidena no Amerika.

            Iaia nae i pii ae la ma ke kulana peresidena, aole oia i malihini i na hana o kela oihana, no ka mea oia no ka hoa kukakuka o ka Peresidena Harding, ma na hana pili aupuni apau, a ua kamaaina pu hoi oia, i na poo o na keena oihana lehulehu; mamuli  auanei o ia kamaaina i na hana a ka peresidena, ua iii mai maluna on a ke ko'iko'i o ka hooko ana aku i na hana i pau pono ole a kona mua.

            I ka Peresidena Coolidge i hoike ae ai ua makemake oia e hoomau aku i na @ na keena lehulehu, ma ko lakou mau kulana pakahi, ua@ mai ia hana, i kona naauao, pela wale no e loaa aku ai @ ka ike no na hana i pili i kela mau keena lehulehu, a o ka mea oi loa aku, e loaa ana iaia na kokua mai kela poe mai i kamaaina i ka lakou mau hana iho, ka mea hiki ole e loaa aku iaia, ina e kikoo aku ana oia i poe malihini loa, a hoonoho ae ma ke poo o kela ame keia keena oihana, i kaa aku ai loko o kona mana, ka hookohu ana mai ia lkaou.

Na Olelo Noeau a na Hawaii

            Ke hooikaika mai nei ka Hale hoikeike o na Meakahiko, ka Bishop Museum, e hoakoakoa a houluulu i na olelo noeau, na olelo hookaau a mau nane paha @ aka lahui Hawaii, no ke pa'i ana aku iloko o kekahi buke, me ka manaoio, pela wale no e kumau aku ai na olelo naauao a keia lahui kanaka, e nalowale ele ai ma keia hope aku.

            Aole keia he hana maalahi i ka nana aku, no ka mea ahoe@ maopopo e kikoo aku ai, a lawe mai in na mea i makemake @ koe wale no, ka ui maoli ana aku imua o na Hawaii, i loaa ia lakou kekahi mau olelo noeau, a e paanaau nei paha; i keia manawa.

            Ma na olelo noeau ame na olelo noeau ame na olelo hookaau, o ka lahui Hawaii kekahi lahui kiekie loa ma keia mahele, o ia hoi, na Hawaii o ke au kahiko, aole o na Hawaii o keia la, he poe ike ole i ka lakou olelo iho, a oki loa hoi ka maopopo ana i ka manao kekahi mau olelo, aka no na Hawaii o kela au kahiko i hala, he kuli'u a hohonu maoli no ka ma@ olelo naauao ia lakou ke kamailio mai.

            @@@ o ka lahui Hawaii, ma ka lakou olelo, he mea ia loaa ole i na lahui e ae; ua hiki ke kamailioia no na ano o ka makani, na pua, ame na mea like ole; eia nae he okoa loa ke kumu ame ke kaona o ka manao i hookahuaia.

            O ka Rev. H. P. Judd (Kauka) kakauolelo o ka Papa Hawaii, ka i noiia ae e ka Hale Hoikeike o na Meakahiko, e lilo i poo no keia hana nui; he hana nae e hiki pono ole ai iaia ke lawelawe, ke ole kakou na Hawaii, ka poe na lakou ka olelo e kokua ma ka haawi ana aku iaia, i ka kakou mau olelo noeau i paanaau, me ka hoakaka pu aku, i ka manao o ia mau olelo pohihihi.

            I wahi nae e holopono loa ai keia lahui kana, he mea pono no e loaa i ka Hale Hoikeike o na Meakahiko kekahi Hawaii kahiko, i maopopo i ka manao o na olelo noeau like ole, ame ko lakou mau kaona i kamailioia ai; aole o ka pono lawe wale no i keia ame kela ano olelo noeau, a pa'i aku maloko o na bue; me na manao pololei ole, o lilo kekahi mau hemahema e hanaia ana, i kumu e hoemiia mai ai ka waiwai o keia hana hui.

            Ke Kulana Makai Nui Me Ke Kalaiaina

            Iloko o na kau koho baloka o kakou i kaahope aku nei, pinepine ko kakou ike ana, ika hooliloia o ka oihhana makaio ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, i meapaahana no ka mikini kalaianina; a ma ke kau koho baloka koke aku nei no i hala, o na hoa o ka ahaolelo kuloko, ame ka eleiei i Wakinekona, i ku okoa ae ai ka Makai Nui Rose iwaho, ma ke poo o kela mikini kalaiaina.

            No ke kulana holo moho, e alualu ana i ka oihana makai nui, he hana hiki ole i ka Makai Nui Rose, ke noho malie, me ka hele ole e hooikaika nona iho, in a no e  konoia ana kona puali makai, i mikini no ka lanakila o na moho Demokarata, aole loa he pololei iki o kela hana; a ua hiki no i na mana koho, ke ku-e aku i kekahi luna oihana o keia ano, noka mea ua ku-e oia i kana hoohiki oihana, a ua kapae ae hoi i ka hilinai a ka hapanui o na mana koho, i hookau aku ai maluna ona.

            Malalo o na rula hooponopono o ke komisina makai, aole he mana i loaa i ka makai nui, e hoopau ma i kekahi makai, me ka loaa ole o kekahi kumu kupono, me kona ahewaia imua o na komisina makai; nolaila ina i manao kekahi makai, he hana ku-e i kona lunaikehala maikai, ka hele ana e hooikaika, mamul o ke kauoha a kona poo ma ka ohana, ua hiki no iaia ke hoole aku, i ke komo kino ana e lilo i meepaahana no keia mikini kalaiaina a e koho aku oia, i ke kanaka ana i manaoia ai, oia ke kupono i poo ma keioa oihana ano nui o ke kulanakauhale o Ho-kupono i poo ma keia oihana ano nui o ke kulanakauhale o Honolulu nei.

            O ka mau o ka ikaika o ka mikini kalaiaina o ka oihana makai, ame ka ole, ma keia hoouka kalaiaina o kakou e nee mai nei, he ninau ia na keia mua aku e hoike mai, aka nae he hookahi mea maopopo loa i keia manawa, o ia no ke oho ana mai o ka manao o ka hapanui o na mana koho, me ka olelo ana, ua hoea mai i ka manawa, e hoonohoia ae ai i kanaka okoa, ma ke poo o ka oihana maikai.

            Ua loaa ka hoa paonioni o ka Makai Nui Rose, iloko okona aoao kalaiaina iho, ma keia kau koho baloka waemoho, oia o Mr. David K. Trask, ma na hoailona i hoomaopopoia aku iloko o keia mau la e paila nei ka ipuhao kalaiaina, e halawai ana ka Makai Nui Rose, me kekahi hoa paio e hahana ai na paio ana, a ina ua loaa i'o i ka lehulehu o na mana koho, ka manao paa, e ike aku i kekahi oihana makai, e hooko pono ana i na kanawai o ka aina, alaila ua kaa aku maluna o lakou ke ko'iko'i o ka wawahi ana i kekahi o na mikini kalaiaina mana nui, iloko o ka moolelo o ko kakou aupuni kulanakauhale.

            Ke hoomanao nei keia pepa, ma ke kau koho balika i holo ku-e ai ka Lunakanawai Heen i ka Loio Kalana A. M. Brown, ua hoohanaia ka mikini o ka oihana makai, e  kula'i i ka moho loio kalana o ka aoaoa kalaiaina hookahi me ka Makai Nui Rose; eia nae ua hiki ole i ua mikini kalaiaina la, ke huki like me ka ikaika, i na manu e lele like iloko o ka auna hookahi; o ka manaolana o keia pepa, e ike aku ana kakou iloko o keia kau koho wae moho ia hopena like, no ka mea he okoa ke ko ana o ke au o ka noonoo o na mana koho i keia manawa, mai na Demokarata a i na Repubalika.

Pehea e Pau ai ke Kuaiia o ka Waiona?

            Ma na wahi apau i pahola aku ai ke kanawai e hookapu ana @@@@ ke kuaiia o ka waiona, he o ia mau ka hele lana-@@@ Alekohola, me ka lilo ole o na hooikaika ana ma @@ na luna hooko i ke kanawai, ame aka hopuhopuia ana @@ heluna nui o ka poe iloko o kela hana hakihaki kanawai, @ e ha'o ai ka hele iaula ana o ka waiona.

            Ma Hawaii nei, o ka oi loa aku, ma keia kulanakauhale, he pomaikai ka pule ha'o, me ka hopu ole ia o kekahi poe, no ke kuai waiona, a no ka hana waiona paha. Ke kauia mai no ka hoopa'i ma ke dala maoli me kekahi huina dala mahuahua, o ka uku aku la no ia o ka peo i hoopai'iia, a mau no ka hana ana ame ke kuai ana. Me ka nana ole aku hoi o kekahi poe, no ka hopuhopuia mai o ko lahui, a kauia mai ka hoopa'i, mau no ko lakou lawelawe ana ia hana hookahi.

            O ka ninau a kahou e hoala mai ai, peha la e pau ai ke kuaiia o ka waiona? O kekahi aiahele maopopo loa, in a paha ia aole no ka pau o ka kuaiia o ka waiona, aka, no ka hoemiia mai, a @ i loa ka poe hoomahu'i ma ia hana, o ia no ka lilo anao @, i poe kokua ma ka hoemi ana i keia ino e laha @ o kakou, ma ke kau ana mai i na  hoopa'i hoopaahao, aole hoi ma ka hoopa'i dala. Ma keia ano, e kau ana ka weli i kekahi heluna nui o ka poe kahikahi i ke kanawai hookapu waiona; a iloko no hoi o ia manawa hookahi, e konoia aku ana kea poe, e lawelawe i ka lakou mau hana hakihaki kanawai, ma ke ano ma-lu loa.

            He hana paakiki ka pau holookoa o ka hana ame ke kuaiia o ka waiona; ina no he hoopaahao wale no ka hoopa'i e kauia mai ana maluna o k@apoe i pili i'o ka hewa ia lakou, aka e aho nae ia, mamua o ke kau ana aku i na hoopa'i dala maoli. He make ka hoopa'i, no kekahi mau ano karaima, i hoakakaia e ke kanawai, a he noho hoi maloko o ka halepaahao, a pau ke ola o kekahi, iloko no o ke kakau-ha o kelamau hoopa'i, aole no i nele ka oili ana ae o na hihia, no lakou kela mau hoopa'i, aole no i nele ka oili ana ae o na hihia, no lakou kela mau hoopa'i; nolaila he mea paakiki no ka pau ana o ka ikeia o ka Moi Alekohola, koe wale no, a hoopau na kanaka i ka inu ana i ka waiona, ma ia ano auanei, e konoia mai ai ka poe kuai waiona, e hoopau loa i kela oihana, no ka mea aole he pomaikai iloko olaila.

Nuhou Kuloko

            I ke kulanakauhale iho nei kr Re. I. D. Iaea o Kaluaaa, Molokai, ma kekahi huaki awiwi ma ka Poalua nei, a ma ke ahiahi no o keia la i huli hoi aku ai oia no ka Moku o Hina.

            Mamuli o ke kuahaua a Kiaaina Farrington, e lilo ana ka la apopo, i la kulaia aupuni, no ke komo ana o ko Hawaii nei poe iloko o ka hoomanao ana no ka hoolewa o ka Peresidena Harding i make.

            No ka manao ana e kaawale koke eku na kanawai ahaolelo, i loaa ai na kolamu nui no na meahou like ole e puka aku ai maloko o ke Kuokoa nei, ke hoopukaia aku nei na kanawai apau ma keia helu. 

            E malamaia ana he kahihuakai hoolewa hoommanao no ka Peresidena Harding, maialo mai o Aala Paka, no ka pa'lii, ma ka hora umi o keia kakahiaka Poalima iho, a maloko o ka pa'lii na hana hoomanao e lawelaweia ai ma kela kakahiaka.

            I kulike ai me kekahi aelike i hanaia e na kapena o na mokuheihei, he ekolu mau moku e komo hou ana iloko o ka heihei mai Hawaii aku nei no Kaleponi, a e haalele iho ana kela mau moku ia Honolulu nei ma keia Poalima, ke ole e loaa he mau kuia.

            Ma ka halawai a ka papa o na lunakiai o ka noho ana ae ma ka po o ka Poalua aku la i hala, i a'e ai ka papa i ka vito a ka meia, no ka aelike pili i ke alanui o Nuuanu.

            Ua hoole ka papa o na lunakiai i ke apono ana aku i ka inoa o Simeon Akaka a ka Meia Wilson, o ka waiho ana mai ma ka po o ka Poalua iho nei, i hoa no ka papa komisina makai.

            Mawaho ae nei o Kaimuiki ma ke kakahiaka o ka Poalua nei i paa ae ai he wahine Kepani i ka hopuia e na makai hooko i ke kanawai hookapu waiona, me ka loaa pu ana aku o ka ipuhao puhi rama ame na galani okolehao.

            I kulike ai me na lono i hoea mai i Honolulu nei, e malama mai ana na makaainana o Hilo, Hawaii, i keanaina hoomanao no ka hoolewa o ka Peresidena Harding ma ke kakhiaka o keia Poalima.

            No ke koto pu ana aku iloko o ke kanikau no ka haalele ana mai o ka Peresidena harding i keia ola ana, ua paniia na keena oihana o ke aupuni Teritore, ko ke Kulanakau hale o Honolulu nei, ame na keena oihana federala, iloko o keia mau la.

            E hoomaka ana mai ka hora elua aku o ka auwina la o keia Poaono, a paa ma ka hora ewalu o ka po, e malamaia ai ke koho baloka o na lala o ke komite kalana, ma na kalapu Repubalike, i loaa he mau moho lehulehu e alualu ana i kela kulana.

            Ma ka mokuahi Wilhelmina o ke ku ana mai no Honolulu nei, ma ka auwina la o ka Poalua aku la i hala, i huli hoi mai ai o Mrs. Luey Wright o Waimea, Kauai, ame Miss Pua Wright, mahoep iho o ka hoohala ana i kekahi mau pule lehulehu ma Kaleponi, no ka hui nui o na kumu kula i malamaia mai nei ma Okalana.

            Mahope o ke kaama'i ana no kekahi manawa pokole, i haalele mai ai o Mrs. Kahaulelio K. Hilo ka wahine mare a William Hilo, o ke alanui Hokele, i keia ola ana ma ka Poakahi nei, a ma ka Poalua mai i hoomoeia aku ai kono kino, ma kailina o Kawaiahao.

            Oiai na la e komo ana o Hawaii nei iloko o ke kannikau ana no ka Peresidena Harding, ua paniia ka pakao ka hale hoikeike  o na mea kahiko.

            I kulike ai me ka hoike i loaa mai i keia keena, aia na luna oihana o Maui ma ka meheu pololei e hookolo ma la, no ka paa o ka mea nana i pepehi ia Mr. C. C. Conant o Molokai  a make.

            Mahope iho o ka  hoohala ana i kekahi mau pule lehulehu ma Amerika i huli hoi mai ai ka Lunakanawai C. B. hofgaard o Waimea, Kauai, ma ka Wilhelmina, o ka Poalua iho nei.

NA MARE.

            Robert Akiona ia Emma Moleka Aug. 2.

            David Paia ia Mrs. Api M. Haalilio, Aug. 4.

NA HANAU.

            Na Robert Naone âme Julia Pilo, he keikikane, Iulai 31.

            Na John Panoke âme Marion Young Yee, he keikikane, Aug. 3.

            Na Wm. Keaumoana âme Ivy Waialeale, he kaikamahine, Aug. 3.

            Na Harold Togo âme Mary Tarrie, he keikikane Aug. 3.

            Na Frank hoopii âme Pheoebe Apana , he keikikane, Aug. 4.

            Na Henry Keola âme Kalani Kapu, he kaikamahine, Aug. 5.

            Na John Duvachelle âme Maryann Rodrigues, he keikikane , Aug. 5.

            Na Edward Halenahelu âme Mary Kaip, he keikikane, Aug. 5.

            Na Charles M. Peter ame Molly M Kanaiaupuni Akana, he keikikane, Aug. 6.

NA MAKE

            Kalani Manuia Kawika, ma kealanui 16, Kaimuki, Aug. 4.

 

            NU IOKA, Augate 8 - I keia la hoopuka ae ai o Kiaaina Alfred Smith he kuahaua e hoolilo ana keia Poalima i la kulaia aupuni e noi ana e paniia na hale bana ko ame na hal oihana e ae,

 

Nuhou Kuwaho

NU IOKA, Augate 2. - O ka Peresidena  Harding ka eono o na peresidena o ka lahu i make oiai e paa ana i kela kulana oihana, a o ka ekolu hoi o na peresidena mai Ohio mai, i make pela. O William Henry Harrison ka mea mua loa i make oiai oia e noho peresidena ana.

            MARION, Ohio, Augate 2. - Ua aneane loa e maule o Kauka George Harding, ka luaui makuakane hapauea o ka peresidena, i ka wa i loaa aku ai ka nuhou kaumaha no ka make ana o kana keiki. Ua hoi aku oia e hiamoe, ma ka manawa i hoea aku ai kekahi elele no ka hoike ana aku i ka nuhou hoolelehauli.

            NU IOKA, Augate 3. - O Benjamin F. Felt o Bosetona, he hoaloha pilipaa no ka Peresidena Coolidge ka i manaoia e hookohuia mai ana i kakauolelo na ka peresidena i kulike ai me ka lono i hoounaia mai i ke Tribune i keia po.

            LANADA, Augate 3. - Ua hoouna aku nei ka Moi Keoki, ka Ela o Curzon ame ke Kuhina Stanley Baldwin he mau hoike no ko lakou mau manao kaumaha ia Mrs. Harding

            WAKINEKONA, Augate 5 - Apuni ka aina mai ka Moana Akelanika ahiki i ka Pakipika, ua hoakoakoa ae na kanaka ia lakou iho maloko o na luakini no ka pule ana e loaa ka ikaika i ka Peresidena Coolidge, a e hooluoluia mai hoi na manao kaumaha o Mrs. Harding.

            PAGO PAGO, Augate 5. - O ka paa ana o ke kanaka hope loa, o na kanaka aikanaka eha i ka hopuia, ka poe i mahuka ai mai ka Mokupuni aku o Upolu i ka 1890, a pae ma ka Mokupuni o Tutuila, o ka nohoalii ana ia, o ka maha iloko o na kamaaina i kau mau kaweli iloko o na makahiki he kana kolu-kumamamlua ae nei i hala, no keia poe kanaka aikana. Na kekahi paahao i holo mahuka, i hopu a paa i keia kanaka ahiu.

            BOKEKONA, Augate, 6 - Ma kahi o ka 2500 a oi aku mau keiki kuai nupepa e kau ana i na kanikau maanei, me na huaolelo e olelo ana: "No ka Hoomanao Ana i ka Peresidena Harding."

            TOKOIO, Iapana, Augate 6/ - Ma kahi o ka 900 mau aliikoa o na kulana like ole, i hoikeia ae i keia la, no ke kaawale ana mai ka oihana aku, i kulike ai me ka hooponopono hou i lawe2l2aweia iloko o ka oihana koa.

            WAKINEKONA, Augate 7. - Ma hora 10:22 o keia po, i hoea mai ai ke kaaahi hoolewa e halihali ana i ke kino wailua o ka Peresidena Harding i make, a oiai he iewa hora ka loihi o kona hoea ana mai, ua hiki aku ma kahi o na kaukani poe i hele a hookeke ma ka hale hoolulu union i ka wa i komo mai ai ke kaaahi.

            NU IOKA, Augate 8. - Ua haawi ae nei ke Kenerala McCray i ke kauoha i hookahi aliikoa ame iwa-kalua-kumamalima mau kanaka malalo on a, no ke kiai ana i ka luapao e waihoia ai o ke kino o ka Peresidena Harding, ahiki i ka paa ana o ka halelua i manaoia noana.

 

WAIHO I KONA KULANA MA-

LALO O KE KOMISINA.

            Ma ka la 31 o ka mahina o Augate nei, e haalele mai ai o L. T. Lyman, i kona noho hana ana malalo o ke Komisina Home Hawaii, ma ke ano he kanaka loea ma na meakanu, nho ka pono o na Hawaii, e noho mai nei ma na aina hoopulapula ma Molokai.

            He leka waiho kulana ka Mr. Lyman, o ka hoonua ana mai i ke komisina, eia nae, aohe he mea i noonooia no kela leka, koe wale no ka hoounaia ana aku o ke kauoha iaia, a ia Mr. G. P. Cooke, e holo kino mai laua a elua no Honolulu nei, no ke kukakuka pu ana me ke komisina.

            Ma ka manawa e hoomakaukauia ana e wehe i na aina hoopulapula o Kalamaula, no na kanaka Hawaii, ua hookohuia aku o Mr. Lyman, ma ke ano oia ke kanala loea pili mahiai, no kela kumu, ua waiho aku la oia i kona noho hana ana malalo o ka hui Pioneer o Lahaina, Maui, me kona ukuia ana he eha haneri dala no ka mahina.

            Mamuli nae o ka nui loa o  na hoolilo o ke komisina, ua hooholoia ma kekahi manawa ae nei i hala, e hoemi mai i ka uku o Mr. Lyman, i ekolu naneri dala no ka mahina; me he mea la, o ke kumu ia o ka waiho ana mai la o Mr. Lyman, i ka noho hana ana no ke komisina.

 

            HE WA WALE NO E HOPUIA

AI KA MA PEPEHIANAKA

            Elike me na houpuupu ana a ke Kuokoa o ka pule aku nei i hala, no ka hoea mai i ka wa e paa ai, o ka mea nana i pepehi ia Mr. C. C. Conant, ka luananui o ka aina hanai holoholona o Cooke ma, Molokai; ua loaa mai nei na hooia ana i keia keena he wa wale no e paa ai ka mea pepehikanaka i ka hopuia, a ua makaukau hoi na ike ma ka aoao o ke aupuni, e ahewaia ai ka mea nana i hana i kela karaina.

            Ua loihi maoli keia mau pule, o ka hookolo ana o na kanaka o ke aupuni, mahope o ka meheu o ka mea pepehikanaka, me ka noiiia ana o kela ame keia mea liilii, ahikik i ka maupopo loa ana, o kahi a na lima o ke kanawai e lalau mai ai.

            Ma ka oleloia, mamuli o ka make ana o Mr. Conant me ka pohihihi loa, a mamuli no hoi o ka hookolo ana a ka makaikiu o Kaleiponi, ame ka Makai Nui Crowell, i hua'iia ae ai, kekahi hihia pohihihi, i waiho no na makahiki aneane ewalu, akahi no a hoea mai i ka manawa, e maopopo ai, ke ano o ka make ana o kekahi Pake nona ka inoa o Wai Bow, a pela hoi me ka mea nana i pepehi iaia a make.

Kekahi Mau Ike i Hoomaopopoia

            Mahope koke iho o ka hoea ana aku o ka makaikiu no Molokai, ua nanaia ke kaa otomobile o ke pa hu ana a make o Mr. Conant, a ua malamaia e ka makaikiu, ka uwea uwila, i hoomoeia ai liloko o ke kaa, me ka pohihihi no nae, o ke alahele e huli aku ai ahiki i ka loaa ana o ka mea pepehikanaka.    

            Ma kela po, a ao ae i make ai o Mr. Conant, oiai na mea apau ma ka nana ahamele ma Kaunakakai, ua ike kekahi wahine, he kaa i ka holo ana me ka puahiia no kahi o Mr. Conant, ma ia po hookahi no, i ikeia ai ua kaa nei, e kekahi poe ekolu, me ka loaa ole nae o kekahi noonoo, ua pili aku kela kaa holo o ka po, i ke karaima pepehikanaka, o ke kakahiaka mai o kekahi la ae. Ua loaa pu aku ka ike, ma kela kakahiaka i mmake ai o Mr. Conant, ua okiia ke paipuwai, e holo ai ka wai maluna o ka aina hanai holoholona, a ua hoopihaia aku ke paipu me kekahi puku laau, me he mea la, no ka manao maoli o ka mea hana kariaima, e huna aku i kela Karaima, mamuli o ka a ana o ke ahi, mahope o ke pa-hu ana o ke kiana pauda; aole nae pela ka mea i ikeia.

            Me kela mau moali liilii, i hookolo mai nei na luna oihana o ke aupuni, ahiki i ka hoea ana mai, i ka loaa ana o na ike, e kuhikuhi ana maluna o kekahi mea, oia ke kanaka nana kela hana karaima; a i kulike ai me na ike i kaa aku malalo o ka malu o na kanaka o ke aupuni, e hoea mai ana, i ka manawa e maweheia ae ai kekahi mau karaima lehulehu i hanaia, o ka wa aku nei i hala, me ka maopopo ole nae o ka mea hana karaima, ahiki i keia manawa.

 

PAA I KA HOPU NO KA HEWA

HOOPOINO

 

            No ka hoopoino ana o kekahi haole nona ka inoa o Gillgus, he mea hana uwila noluna o ka moku-ahi Haleakala, i kekahi kaikamahine Kepani o umi-kumamaha makahiki, maluna o ka mokuahi Haleakala, i paa ae ai oia i ka hopuia, me ke kaa ana aku o kona hiahia, malalo o ka malu o na luna oihana federala, no ka mea ua hanaia kela hewa ma ka moana.

            Ua hoopaaia kela haole i ka hao, oiai maluna o ka mokuahi, mamuli o na kumu hoohalahala a ke kaikamahine opio ame ke kane a kona kaikuaana, pela i waihoia mai ai ka lawehala, malalo o ka malu o na luna oihana federala maanei nei.

            Ma ka oleloia, e ku ana ke kaikamahine Kepani, ma ka paehumu o ka mokuahi Haleakala, ma ka po o ka Poalua; ia wa i hoea aku ai keia haole, a ninau aku la iaia, no kona wahi e holo ana, pela hoi kona kokoolua ma keia huakai, o ka pane a ke kaikamahine opio, e holo ana oia no Honolulu nei, no ka hele ana i ke kula, a o M. Makao kona kokoolua, ma kela huakai.

            Ua hoike aku la ka kela haole iaia, aole he pololei iki o ka hele pu o ke kaikamahine me kona ohana, a e paa ana oia i ka hopuia, koe wale no a komo aku iloko o ka rumi o ua haole nei, alaila pakele.

            Maloko o ka rumi o kela haole, hoopoinoia ai ke kaikamahine opio a no ia hewa, a mamuli o ka hoohalahala a ka ohana o kela kaikamahine, i hoopaaia ai o Gillgus i ka hao, ahiki wale no i ke ku ana nai o ka mokuahi i Honolulu nei.

 

            MARION, Ohio, Augate 8. - Aole e kaunuia ana ke kino o ka Peresidena Harding ma ka aoao o kona makuahine ame kona kaikahuahine, @ka e waihoia ana ia ma kekahi uapao, ahiki i ka paa ana o kekahi halelua o kukuluia aku ana nona.

 

 

                          MA KEIA POALIMA KE ANA@ 

NA HOOMANAO NO KA PERESIDENA

 

            I kulike ai me ke kuahaua pi@i oihana i hoopukaia ae e ka Peresidena a Amerika Huipuia, e hoolilo ana i keia Poalima, i la no ke komo ana a ka lahui holookoa apuni o Amerika, iloko o ke kanika@ no ka Peresidena Harding i make, ua ukali ae o Kiaaina Farrignton, o ke Teritore o Hawaii nei, ma ia kuahaua hookahi, e kalahea ana i na makaainana o keia teritore, e komo pu iloko o ke kanikau ana, ma keia Poalima.

            Penei iho ke kukala pili oihana a ke Kiaaina o Hawaii nei:

            No ka malama ana i ke kauoha a ka Peresidena, e paa ana na kee-na oihana apau o ke aupuni, ma @ pe aku o ka hora 1 o ka Poalua, Poakolu, Poaha ame ka Poalia Augate 7, 8, 9, ame 10.

            Ma ka Poalima, ka la kanikau pili oihana, i kuahauaia ae e ka Peresidena, ke nonoiia aku nei na makaainana apau, e waiho i na oihana apau, e waiho i na oihana apau, koe na han pilikia maoli, a komo pu mai ioko o na hana hoomanao kupono no ka kakou alakai aloha ame ko kakou hoa makaainana.

            E malamaia ana na hana hoomanao, malalo o na hooponopono ana a ke aupuni o ke teritorem, maloko nei o Honolulu, ma ke Kapitala, ma keia Poalima

KA PAPA Kuhikuhi

            Elike me na mea i hoolalaia, a i hoikeia ae e ke Kakauolelo Raymond C. Brown o ke teritore, e h@ maka ana ke ka'i ana o ka lunakai hoolewa hoomanao no ka Peresidena  Harding, mai Aala Paka @ ma ka hora 10 o ke kakahiaka o keia Poalima, a ma ka manawa e haalele aku ai o ka huakai i ka paka, e kani ana na pu mailuna mai o Puowaina, i kela ame keia @ nuke, ahiki i ke komo ana o ka huakai noloko o ke kahua o ka pa'lii.

            O ka puali makai, mamua loa o ka huakai, i ukaliia aku e @ bana puhiohe ame na kahuna@ na lakou e lawelawe mai ana i na hana haipule hoomanao ma kela la. E ukali aku ana mahope o kela mahele he puulu o ka poe paa @ mai na kanaka mai o ka oihana kaua, ka oihana koa ame na makaainana; alaila ka poe hapai pahu aku, he ewalu ka nui, he elua mai ka oihana koa mai, elua mai ka @ ali kiai lahui mai, a he elua mai makaainanana mai, e kohoia e @.

            Meia Wilson, e paa ana keia @ apau ewalu i na lei.

            Mahope aku o keia mahele o ka buakai, ke Kiaaina ame na luna oihana o ae, i ukaliia aku e na pualikoa ana na bana puhiohe, a ma hope aku na ahahui like ole e komo ana iloko o ka hoolewa.

            Wahi a ke Kakauolelo Raymond C. Brown, ma ka hora umi me i ka hapa o keia kakahiaka Poalima e kani ana ke oeoe o ka hui hana uwila Hawaii, he hoailona kela no@ waiho ana o na mea apau i ka la kou mau hana, a hoolilo i elua @ nuke ma ka pule ana iloko o @ naau.

            Mawaho mai o ka puka e komo aku ai iloko o ka pa'lii, e kukulu@ ana kekahi wahi, no na lei ame na pua o waihoia ai. E ku kiaaiia ana kela wahi e na koa he eha ka nui hookahi mai ka oihana kaua mai hookahi koa @rina ame hookahi mai ka oihana @ kiai lahui mai. E mau ana ke kiai ana kela @ koa ahiki i ka po o ka @@@.

            Maluna o na anuu o ke @ o ka halealii, e kukulunia ana kekahi awai, maluna olaila e @ weia ai na hana hoomanao no @ mea i hala, ma keia la, malalo na hooponopono ana a na Ekalesia Ahuhuina.

            Mahope iho o n a bana @ hoomanao, e puhiia ai na pu @ alaila kiia na pu aloha he 48 na koa kiai lahui, me ke melei@ o ke mele lahui o Amerika. Na kekahi papa himeni wae, e me@ mai ana i ke mele punahele i ka Peresidena Harding, "Lead Kindly Light."

            O na pua âme na lei i manaoia no keia anaina hoomanao o ka peresidena , ma ke awakea o k@a  Poaha e laweia ae ai, a waiho malalo o ka malu o ke komite no keia hana, oia ka Lukanela Konela H. L. Landers, ke Kapena Schott Meia Wilson ame  ke Kakauoleleo R. C.C Brown, o ke teritore.

 

NA LETA I KII OLE IA MAI

AHIKI I AUG. 4 1923.

 

Hali, Kaimiloa Kawananatoa,

Kaaipohaku, Kealoha

Obed K. Kealoh, Mas.

Kaina, Miss Mary Eddie

Kauka, Miss EvaLuika , Miss

Kahalewai, Mrs. Annie

Moses D. Naele, Mrs.

Kalahele, Chas. Christina

Kaleiho'a, Mrs. Nawai Jr., J. H.

M. H. Paawea Mrs. Kapua, Mrs. Mary S. Emily Panaewa, Mrs.

Kapua, Mrs. Mary S.

Emily Panaewa, Miss

Kowelo, Mas. Elizabeth (2)

Dick Pakiai, J. K.

E ninau mai ma na leta i hoolahaia ke kii mai.

            D. H. Mac ADAM,

                        Lunaleia.