Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 30, 26 Iulai 1923 — KA MANAO NUI ILOKO O KA LUNAMAKAAINANA CURRY MAU HOAKAKA. [ARTICLE]

KA MANAO NUI ILOKO O KA LUNAMAKAAINANA CURRY MAU HOAKAKA.

Iwaena o na hoa o ka Ahaolelo Nui o Amerika i hoea mai i Hawaii nOi no na makahiki i hala aku, aole paha he kanaka iwaena oia poe i loaa mai ka ikaika, nme ka makemake e kokua ia Hawaii nei, elike mai me Lunamakaainana Curry.

E hoomanao mai no hoi hakoq, o ka Lunahoomalu o ke-Komitc Teritorc, he kanaka nui Ja, a o kona mau manao maluna o kekahi kanawai i makemakeia no keia Terjtore, e lilo ana ia manao i mea hookoia 6 koaa mau hoa lala o ke kouiite, ame na lala oia hale. O ka mua, o ke kulana lunahoomalu o kekahi kowite, he kulana koikoi, a hilinai nui ia. O ka moa e \raihola mai ana e ka Lunahoomalu, ka mea e kaukaiia mai aen e na hoa oia komite, & e na Jala hoi o ka hale. O ia iho ]a ke kulana 0 keia kanaka o Mr. Curry. £e oielo mai nei oia, ua "Holo«

mua na haua ma Molokai. Ua hauoli oia i ka ike maka ana i keia holo* mua. A ua paa kona mahao aole e Joaa ke kila o kela mau aiiia i na kanaka e poho ahu ana maluua o 11 a aiqa." O 'keia mau huaolelo liope na mea aoo nui iJoko 0 ka»a mau hoakaka anB.

Hc oiaio no, 0 ke kulana 0 ka uoho ana o nu kanaka e uoho hoolimalima ana maluaa o kekahi aiua, he kulana hoowahawahaia e na ka» uaka. O ka paa ana o ke kannka i kekahi aina malalo 0 kekahi hooliuialima, uie ka hiki ole e ioaa iaia ka noho ona maoli aua no ia aina, he mea i ku-e nui ia e na kouaka Amerika, no ke kumu o ia ke kumu i haalelo aku ai na kanaka o Europa i ko lakou mau aina, u boi mai i AmeHka e noho ai, nO ka mea he aina e loaa ana ke kiia o paaia ana e na kanaka. Mamuli o kein kulana ma Kuropa, ua ikaika lo:j ka manao 0 na kanaka i ike i na hana hoopilikia a na haku ain ae okoa ae na hana pili aina ma Amerika.

Ua like no na hana hoopilikia 9 na haku «ina o Eqropa me na haku aina o Beritania, ame Irel<ind. 0 ia boi, ua hoopii mau ia ae na heolimalima i keja amo keia manawa a na haku o makemake ai i mau dala hou. Ua oi aku ka piiikia malylo o leeia mau hana, mamua o na mea e ae, a no ia kymu, »a lilo keia piau hana i mea haalelein, o ka aina e na kanaka, a ua holo aku no Amerika. '

Āka, ma keia kulana ma na aina Hoopylapula ma Molokai, ua okoa loa ōe ?a mai na kulana ma Europa a ma Beritauia pqha, no ka mea, o ia mau aipa, he mau kapaka ta mea poho ona, a o na aina hoi ma Hawaii nei i hookaawaleia no k» kauaka Hawaii, he mau aipa aia m»' lalo o ke aupuni, a ua nōbo ona ia e ke anpuni. No keia kumu aole e hiki ana e hoopiiia ae keia uku hoolimaliina, no ka mea ua hanaia mnloko o ke kanawai, a e hiki ole ana e hoopiiiu ae keia n)qu hoo}ir malima, np ka mea aia wale no a hoololiia ke kanawai alaila hiki. A o ke kii ana aku e hoololi i kekahi konawai i ikeia ka poino, aole ia ho hana maalahi o kā hooko ana.

E ike mni no hoi kakou, o keia hoolimalima he 99 makahiki. Ua komo mai he ekolu a eha no pahu mau hanauna iloko o keia mau m»kahiki, no Ua loihi maoli. Ka lua, ina o ke kumu o keia haaleleia o Europa no na haua hoopilikia a na haku aina, apJe anei hoi e lilo nna na hoololi kanawni e hoihoi aku una i ke kulana a aneane like me kela mau liana nia Europa, e lilo ana i mea hooikaika mai e ku-e loa ia ke)a mau hooleli.

Eia k6ia mau aina ua hoolimalimaia i na kanaka Hawoii no kfiiii mau makahiki loihi. Ma ka nana iho, aole no i okoa ae niai ka loaa ana o ke kila. Ina o ka uku hoolimalima he hookahi dala o ka makaliiki, a o keia uku. no ka hoike no ke aupuni no ka aina, aole anei hoi e paa mau no ke aupuni ma keia uku hoolimalima ina o ka makn* make o lte aupimi e nianaoia mai no kela kanaka keia ainaf Ua ike no o Mr. Cu?ry i keia kulana, a pela po oia e hooikaika mai nei aol6 e haawiia mai keia mau ki)a o na aina i ua kan.ika Hawaii. A o keia kumu nui o ka maka'y ana e hāawi mai, oia no ka hoolilō l)ou ana aku o keli*. fcanifkjj i koni aina, a hai)lele aku i kela \vahj no kekahi kanaka okoa aku. Ua hoi' keia aku no ia Mr. Curry amo kona komitc, o ke kumu nui i noho ilihllne ai na kanaka Hawaii, a nele hoi ika pina i keia la, o no ka haawiia ana o na kila, a mamuli o ia mea, ua hooliloia aku na aina, a ua aku, a ua hao waleia no hoi ma kekahi mau wahi. Ue mea anp nui a koikoi koia i ka manao o ko oukou meakakau. Ina ua like ole ko kakou mau manao ma keia ninau, aole ia he mea e loli ae ai ko'u manao. Ua ike ti;aka ko oukou meakakau i na haawina o keia nele o na kanaka Hawaii i ko lakou m«u aina i haawiia m»i e na kupyna o na la i hala aku. j I ka nianawa o ka mahele aina e | 184$, ua ike kakou he 1,600,000 eka aina i haawiia aku i na alii o kakou ame na KonoJiiki, a be 28,00 eka i na makaainana. O keia mou aina i loaa aku i na Alij ame na Konohi' ki, o ia paha na aiila oi aku o ka maikai mnmua o na aina e ae o Hawaii nei. O ia mou aina, ua pau loa aku iloko o na lima o na kanaka 0 ko na aina e, a mamuli o keia, kumu o ka haawiia ana mai o ko kila, va hoolllo aku lakou i na aina 1 keia poe. Tna i hiki ole j na kanaka Hawaii ke hoolilo i na aina i na aina i keia poe. Ina i hiki ole i na kanaka Hawaii ke hoolilo i na aina i na kanaka o ko na aina ■ e, ina la i *eia la ke paaia nei no : kela mau aina e na kanaka Hawaii,! a o keia »iau aina no ke kumu hoowaiwai i na kaōaka e paa mai nei. i keia mnu aina.

Ho waiwai makamae ka aina i ka poe i ike i ka waiwai o ia mea, I keia mau la e nee nei, ke ike aku nei knkou i ka pii ana ae o iia kumukuai o na aina, mai na flals uuku loa a i na dala kitkie J6a.

na aina o ho kakou mau ni ; ,k i kuai aku ai i na m.-ikahiki i ) ;;i 7 aku no na dale uuku wale no. i k, la, na j)ii ae n o kehahi kuinuKu , kiekie Joa. Aua hiki l oa i a kakuu ke lioomaopopo, i na nole i h o olii (lii mav pin» inn i keia l a o kou kekahi poe waiwai a kuouoo: o ka aina. Aka, aole pela knke e ike nei. l'a pau keia W! ui ;t , ' iloko o na lima o na kaunk.i na aina e. a ke ky nann m.i! o ,i : ; nei no kakou na koko oi.-iio o kn aiaa. A ma kekahi mnu w.-ihi k.kuai hou akii uei j kekahi \V;,ilihi o ua īnau aina nei j loa a »i u, e ku iho ai ko kakou inou waw-,. Nolaila, o koia mau hoak;il, Mr. Cyrry, he iuay olelo e hoo!; mai ana i ko oukou meakakai t., na kuniu i hoikeia ue la niali;, Eia kela poe kanaka llaw:i,. ;;1 Molokai ko hooileuika mai nei »■ . ua pomaikai mai na mea i k . , e lakou. O keia mai) aina i' | ; i , mai nei,. aia ka waiwaiio m ;i K „ ano he mau aina kanuko, i k ;i ■ 00 o lea eka hookahi. \ in.i h, . ekh ake kanaka hookahi e iko , ana kakou, aia ma kahi o ka $\ 00 ka waiwaiio o kela mau ,. K , aina, a e ike ana ke kanaka i k.-i waiwai nui, a o ka hooliio aku l. ; no ia, a hoi uiai no i Honolulu „ : j o ai ai i kela inan āaln, me k.i nnao paha, e mau apa no kfl a m.u dala. Aka, aolo e loihi loa :i na kela manao ana pela, no ka uir ; , , ;:i hana mai no kn haole he manu a kekahi aoao o kela dala, ;i P i,> ana no kela manu a o ka hoa.i i a hopena e loaa ana i kela kaoak.i. He haowina keia i ike mau ii , kakou i na la i hala aku. a r,o ke!a kunni, ke uele mau m-i no kakou. Āka, ma ka nana aku, aole he ni&nawa e hiki ai e hoeloliia i !e i n kanawai uo ka mea, aole na kamka Hawaii na lakou i hana keia kanawai e ae ana i na hoololi o kei.i ano. Ina o ka niakemake o ua ho. aleha o na kqnakg Ilawaii o ki p«7a mau o na kanaka i keia m.iu aina, hookahi no alanui e hiki a i keia, o ia no ka paa mau ana o ke «upuni i keia inau aina, a e noho hoolimalima aku na kanaka nmlalo 0 ke Aupuni. Ao|e keia he mca uuku aka, he mea nui maoli no. 0 ke alanui o ka paa mau o na aina 1 na kanaka Hawaii oia no ka haa wi ole aku ina l:il a . Ama keknhi aoao ae hoi o ke alanui e lilo ai na aina o na kanaka Hawaii o ka ha» wi aku no i ke kilo. Aole keia hmeahou, ua hoao mau ia i nn ],j i hala aku, a ua ikeia ka hooi.i mau ia ana mai o keia haina.