Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 26, 28 Iune 1923 — HOOKOMO KOKE I NA PALAPALA NOI [ARTICLE]

HOOKOMO KOKE I NA PALAPALA NOI

He iwakalua-kumamaono mau apana o ka aina hoopulapula nia Kaiamaula, Molokai e weheia aku ana ma keia mua koke iho, no na kanaka Hawaii, malalo o ke kanawai hoopulapula. O na Kawaii me na manao makee, no ka loaa ia lakou he ir.au home no lakou e noho ai, a he nohona kuokoa hoi, o keia wale no ka manawa e waiho ae ai i na palapala noi me ke kornisina home Hawaii, aole o ka hoohakalia wale a hala. ka wa kupono. o hoea mai auanei i ka wa e mihi ai. He mau apana aina kela o hookahi eka pakahi ka nui, he kaokoa ae no hoi na ano, o ka noho ana o na kanaka maluna c keia apana aina, mai na apana aina, e nohoia mai nei i keia manawa e kekahi mau ohana Hawaii kakaikahi. 0 ke kukulu home wale no ka manaonui o keia mau apana hou e weheia aku ana me ka hooulu ana i kekahi mau meaulu kupono, a hanai hoi i kekahi mau holoholona uuku, me ke kauka'i ole aku o na ohana e noho ana ma ia mau aina, i ka j>ono o ko lakou noho ana mai na mea a lakou e hooulu ai, a e hanai ai paha maluna o ka aina. 1 wahi e loaa mai ai na kokua, no ka noho ana o kela mau ohana. he mea pono e hele lakou i ka lawai a, a i ole ma kekahi mau hana e ae, e loaa mai ai ke dala ina ma ka hoolimalimaia mai e ka poe he mau oihana ka lakou, a i ole, e mahi aku paha i ko lakou mau aina: a ma kekahi olelo maopopo ana ae. he mau apana aina kukulu home wale no kela, no ka poe e kauka'i aku ana i ka pono o ko lakou noho ana, ma ka lakou mau hana ike, a mau hanalima akamai paha. Elike no me na kumu aelike hoopaa, maloko o ke kanawai hoopulapula, no na Hawaii e lawe ana i kekahi mau aina mahuahua o na eka, no ka mahi a no ka hanai holoholona ana, pela ma keia mau apana aina o hookahi eka; a maluna iho t) ka poe e hoi aku ana a noho ma keia mau apana pa-hale, ke ko'ikoM, o ka imi ana aku i na mea apau e ala ole mai ai he mau pilikia. mahele nui o na kanaka Hawaii, he oihana lawai a ka lakou e lawelawe nei ma na wahi like ole apuni keia Teritore, no lakou ke kupono loa o keia mau apana, e weheia aku ana; me ka loaa mau no nae o kela pono, no ka haawiia aku ia lakou he mau eka aina hou ma kekahi wahi kaawale ae, ke hoea mai i ka wa e weheia aku ai i mau apana aina hoopulapula hou. ke makemake lakou. Ma ka aoao o ke komisina home Hawaii, ke ko'iko'i o ke kukulu ana i na home, no ka poe e' hoi ana maluna o keia mau apana aina, e hoihoi liilii ai ka poe no lakou na home i kukuluia malalo o na lilo 6 ke aupuni, ahiki i ke kaa ana; a na lakou ponoi no e hele aku e huli i na mea apau e pono ai ko lakou noho ana, ma na hana like ole, me ko lakou hoopaa ole ia ma kekahi ano, e nohopaa, me ka hana ana i ko lakou mau ainn. Ma ka oihana lawai'a a kakou e ike nei iloko o keia mau maknhiki, o kekahi ia o na oihana waiwai loa; o na kanaka i makaukau i na upena, na waa a waapa paha, aia na pomaikai kc kakali mai la ia lakou ma Molokai, mawaho ae o kela ]>omaikai. e loaa ana he home no lakou e noho ai me ka oluolu. Hc mahele okoa keia o ka noho hoopulapula ana, i kaokoa ] ( ,a inai ke ano ae oka poe e noho mai la ma Kalamaula. Ma kela ano a na ohana kakaikahi e noho mai la ma Molokai i keia manawa, ua konoia lakou e hooikaika i ka mahi ana i ko lakou mau aina a e hanai i kekahi mau holoholona, me ka hoolilo nui i ko lakou manawa, ma kela mau hana, aole pela ma keia wehe ana aku i kela mau aina hou; e konoia mai ana ka poe e noho aku ana ma keia mau pa-hale, e lawelawe i mau oihana na lakou ponoi iho, a mai ia mau oihana mai, e loaa ai ia lakou ke dala, no ke kokua ana mai i hemahema apau i pili i ka noho ana. He aina kaulana o Molokai i ka nui o ka i'a, nolaila me ka nui o na ohana Hawaii e noho aku ana ma na aina hoopulapula, e loaa auanei kahi e hooliloia aku ai ka i'a, me ka maa]ahi loa: a i ole hoouna mai i Honolulu nei a i Lahaina paha, me ko kakou hoohewahewa ole, no ka oluolu o ka noho ana o kela poe līawaii, a o ka mea oi loa aku, e loaa ana ia lakou he nohona kuokoa ana, ka mea i loaa ole ia lakou mamua.