Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 25, 21 June 1923 — NA UPENA LAWAI'A O KA WA KAHIKO ME KA LAKOU MAU HANA. [ARTICLE]

NA UPENA LAWAI'A O KA WA KAHIKO ME KA LAKOU MAU HANA.

(Kakauia e Kawaikaumaiikamakaokaopua.) (Hoomauia mai.) KA UPENA KAHE O keia upena ka 12 o na upena lawai'a a ka poe kahiko, a he okoa no ke kii ana o ka i'a o keia upena. O keia upena Kahe, o ia no ka upena e kiiia ai na i'a kole ame maomao, a o ka hana ana no i ka pohaku e hikiiia ai i ka upena, ua like no; he hana mua no i ke ahiahi apau na hemahema, a hookau iluna o na waa upena, no ka mea, o keia ano upena, i ka pookoa no e holo ai ahiki i kahi o ke kuuna. Aole moe ka po i keia ano upeua, ina he loihi kahi e holo ai; he holo no a kuu keia ano upena i ka po mawaena o ka hora 1 ame 2 a. m., a ua maa loa ka lawai'a i kahi e kuu ai ka Upena. I ka pau ana o ka upena i ke kuu, alaila, e kali ana no na waa o ka ike pono o ka lawai'a ialalo, alaila kahea i ka poe luu e makaukau no ka luu ana iloko o ke kai. O ka mea i kuuia ai i ka po keia upena, ua pii ka i'a iuka, a i ke kokoke ana e ao, e hoi ana ka i'a i ke kai hohonu, a i ka hoi ana mai o ka i'a i ka hohonu, ua paa i ka pakuia i ka upena, alaila, hoolulu ka i'a ma ka waha o ka upena. No ka nana ana i na i'a i ka wa poeleele no, aole i ao ae, he kukui. He ho-o ae no ka hua kukui i ka waha, a i ole, apana kukui paha; a puhi aku i ke kai a koai ae i ka hoe, alaila, e ahu wale ana olalo o ka papaku o ke kai hohonu Kupanaha no hoi ka niea ike a ka poe kahiko! Ina oe e nana me kou mau maka niaoli i ka wa poeleele, aole loa he wahi mea hookahi a kou maka e ike ana. Aka, ina me ka mana kukui elike ana ka malamalama, me he ipukukui a-a o ka po. O keia upena e kuuia ai, aia no i ke leai popolohuamea a Kane. O laua nei na upena hohonu malalo iho o ka upena maomao. O ia nei, ame ka upena Male. A i ke puhi ana o ka lawai'a i ka mana kukui a ike i ka i'a, e kahea ana ka lawai'a e wehe na lole komo; eia no keia i ka wa poeleele, aole i ike īnaopopo loa kou maka. Alaila, kahea mai la ka lawai'a e nee like aku na waa ihope o ka poe luu. I ka ike ana o ka lawai'a ua like ka lana ana o na waa, o ia ka wa e kahea mai ai i ka poe luu, e luu liko a pili i ka papaku, alaila, nana aku, nana mai. Aole oi kekahi mamua o kekahi. Ua like loa no ka hana ana o ka i'a oloko o ke kai me na koa no o uka nei o ka aina; ka nee like. Me ka maikai wale no o ka nee ana e loaa ai ka i'a. Ina imua kekahi poe a mahope. aku kekahi, aole e loaa ana ka i'a. Aia no iluna ka lawai'a kahi i nana ai, i kahi o ka i'a e hoolulu ana, aole nee awiwi imua, alaila, e kena ana ka lawai'a i kekahi mau kanaka e noho ana iluna o na waa, e luu wikiwiki ma ka pa akau, a i ole pa hema paha; a luu kela poe kanaka ma kahi a ka lawai'a i kena ai ia lakou e luu, a e hei i'o ana no; a paa i ka owili ka waha i na pohaku i owiliia aku i na ikoi o ka upena maluna o ka upena papa. A paa ka waha, pau ka hana; hoi na mea apau iluna o ka waa. Hookahi wale no kuu ana o keia upena. I ka huki ana a kau iluna ke eke, aole i kana mai na i'a oloko o ke eke. Hookahi no kuu ana komo ka waa; a o ka hoi iho la no ia, aole puka ka Ia noho i kauhale. O keia no hoi ka upena helu ekahi o ka luu i kakahiaka nui, iloko o ke anu. Aka, ma ka hana nui ole, aole hana nui keia ano upena. O ka holo no a kai, kakali o ka hiki i ka wa kupono e kuu ai ka upena; a ina ao e ike pono ai ko kakou mau maka, e ike ana kakou i ka i'a e' hoi ana no ma kahi o keia eke e waiho ana. I ka hoi ana o ka i'a ahiki ma kahi o keia waha o ka upena eke e hoolulu ana, no ka mea, ua paa i ka paluluia e na upena na aoao apau o kahi e hoi mai ai ka i'a; a i ka hoi ana mai o ka i'a maiuka mai, e hoi pualu ana ka i'a i kahi manawa, a e hoi laina mai ana. Aole no he i'a e holo ana ma--waho o keia mau pa i hoopuniia. E holo pololei ana ka i'a ma kahi i kapaia kahe; a mailaila i loaa mai ai ka inoa o keia upena—Upena Kahe. Aole no a he nui a lehulehu keia mea he kahe, he kakaikahi loa. Ina no elua a ekolu ma ia kai laula, ua pau ae la no na kahe; a i manao kekalii poe kanaka e kuu wale aku no ma kahi o ke kahe ole, aole e loaa iki ana ka i'a a hoi wale i kauhale. Pela no me ka upena maomao. O ke kuuna maomao aole ia he nui a lehulehu wale aku o na kuuna, ekolu no eha, pau ae la no; iloko o ke kai laula; nolaila, ua hana ka poe kahiko, a ua ike, a o ka poe hou o keia au, aole loa e hiki ana, apau loa keia oihana i ka nalowale. (Aole i pau.) I kulike .ai me na hoike i lōaa mai i keia keena, aia ka Lunahoo-1 malu Sam Kauhane o ka papa lunakiai o ke Kalana o Hawaii iloko o ke kulana ma'i nawaliwali e waiho mai la.