Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 24, 14 Iune 1923 — KO ALBERT JOHNSON MANAO MALUNA O KE KANAWAI HOOPULAPULA. [ARTICLE]

KO ALBERT JOHNSON MANAO MALUNA O KE KANAWAI HOOPULAPULA.

O keia keonimana o Albert John-1 eon, oi& ka Lunahoomalu o ke Ko- j xnitto Hoopaelimahana, o ka Aha-1 olelo Uni o Amerlka Huipuia. A oia no hoi kekahi lala 0 ke Komite j Teritore. I keia la oia ka lala helu oln» oi* Homiie. O ke komite hoo-1 paelimahana paha kekahi o na ko- j mite kiekie loa o ka Ahaolelo Nui. Xo ka mea e pili ana ka lakou hauaj 1 no ka ae ame ka papa ana aku i ke komo hon ana mai o na kanaka lairelawe hana o aa aina e ma Amerika. Oke Komite Waiwai, kekahi o na komite koikoi loa, aka, 0 ka lakon hana o ka hoonui ame ka puunane i na loaa aupuni no na hana Ilke ole o ke aupuni; o ia hoi he hana i maopopo kona ano, no ka mea ina e maopopo ka nui 0 na kena ame ko lakou mau hoolilo e maalahi wale ana no ka lakou hana. Aka, o keia Komite Hoopaelimaha- ] na, aole pela ka maalahi o ka hana ] ana. Ina e nui loa ana na kanaka ] e komo mai ana, he pilikia okoa ao ia; a ina hoi e uuku loa ana, j he pilikia okoa no ia. , O keia Lunamakaainana Albert j Johnaon, oia kekalii o na lala na lakem i haku keia Kanawai Hoopuiapnla. He hoaloha pili paa loa no ke Alii Kuhio i hala aku ame lr«n» Kamaliiwaliine. Ika pae mua 'mal -no* o keia keonimana, ua hele loa aku oia e ike i ke Kamalii--wahine, a hala loa no e hookau i lei ma ka he o ke alii i hala aku. L ? a kamaaina oia i na mea apau 0 keia kanawai hoopulapula. A ua hele mai nei e ikemaka i na hana e lawelaweia nei no keia kumuhana ma liolokaL He mau la helu no kona ma Hawaii nei, no ka mea e hoi ana oia i ke ahiahi o ka la 7 o lune, no ka hooman ana aku i kana huakai no Alaaka, aole i hiki e hele e makaikai i ka luaopele, kekahi 0 na mea kamahao o ke ao nei; aka, ua lele akn oia ma ka moku lele no Molokai, a ua ikemaka 1 na hua 0 . kana kanawai i hana ai; a na hui knka pu me na kanaka e noho la ma na aina. Eia iho kana mau olelo i ko oukou meakakau, no ka mea na kamaaina laua: 4< Ua hele mai nci,au e ikemaka i na hana e lawelaweia nei ma Molokai. 3Xamua hoi 0 ka lohe pe» peiao wale no. Ua ike no hoi oe e John, i ko'u mau manao kanalua no kela kanawai au i hele ae ai e koi no ka hooholoia. Ua ike no hoi oe 0 ka makemake nui o na kanaka o keia mau la, 0 ka hoi ma na kulanakanhale, a e liaalele i na wahi mahiaL No keia mau kumu, ua komo mai iloko o'u ke kanalua no ka holomua o kau mau mea i manao ai a i kokua pu ia mai hoi e ko k&na hoaloha maikai i liala ke Alii Kuhlo. "Ua ike no hoi oe, i holo keia kanawai mamuli 0 ka olua koi ana ia makou. A ua hooholoia keia kanawai mamuli oia mau koi ana. Aka, iloko no nae 0 'u ke kanalua no ka e loaa ka holopono ana 0 aa hana apau. No keia kumu, ua ae an e lawe i kekahi 0 ko'u manaw» no ka holo ana mai e ileemaka no»n iho, ina paha ua loaa he mau hoaOona o ka nee mua ana o na hana. "Well, John, ua hoi mai nei au TnH kela hnakai mai, me ko'u ake nui no 6 ike i kol a wahi kaulana o mikon, ka hiaopele, aka, ua ike au e hele ana ilaila, aole hoi e ike i na mea e hanaia nei no oukou na Kawaii ma kela aina; nolaila, na hoole au i ka hele ana i Hilo, a na lele aku ma ka moku lele no Molokai, a hoi mai la, mailaila O ka'u e makemake nei e hoike akn ia oe, ke ike n©i au i ka holomna. I r a hele au ina na wahi apan o kela mau aina; ua ikemaku 1 ka waiwai 0 ka aina, me kona lepo Ua hele an e launa pu me ha kanaka e noho la ma ko : lakon man home. L T a ai i kekahi ipu nni, &ole an i ike i kekahi ipu pela mamna, a na ike i ka ono, he ono hoi i ike ole ia e a'u mamua akn neL Ua hiki ia'u ke hooia akn, aole hana i lawelaweia no ka poao o kekahl lahui kanaka eliko me kei* i haaaia. no onkon. Kc hooia pn nei an, na pololei ka olna

mau hoakaka no oukou na kanaka Hawaii. Aole poe waipaho e loaa mai oukou; aolo no hoi au i ike i kekahi lahui lokomaikai elike mai me oukou. "E hoi aku ana au, a e makauana e paio no ka pono 0 keia kanawai i hanaia no ko oukou pono. He oiaio, o na hoa lehulehu 0 makou i hana ai i keia kanawai, ua pau loa i ka haalele i ka hale lunamakaainaua. O Cannon, o Eodenburg, 0 Jolmson ka lunahoomalu 0 ke Komite Eula, a he lehulehu walo iho 0 na hoaloha o ke Alii. Kuhio. Nolaila, e ike mai no oe, e lilo ana makou ma ka hapa uuku. He oiaio no paha, eia no 0 Curry ka Lunahoomalu 0 ke Komite Teritore, leou hoaloha, a e mau aua no kona ku kiai ana i na pono 0 keia kanawai, akn, aole i ikeia na mea e hanaia mai ana ma keia mua aku. "Ke hoi nei nae au, rae na manaolana oi aku o ka paa, e holomua ana keia mau hana no ka hoopulapula ana i kou lahui. A e lilo ana keia kanawai i mea alualu nui ia e na kanaka 0 Amerika no lea ho> kuonooiio ana i na aina o keia mua aku. Mai poina oe i ke kakau ae ia'u no na mea i makemakeia e oe no keia kanawai." I keia keonimana no ko oukou meakakau i kakau aku ai ame Curry, no na hoololi i hooholoia mai noi ma 0 ke koi ana aku a ka Elele Baldwin. He mau hoaloha pilipaa ka launa ana. Ma kekahi paina i haawiia no kekahi mau lala, o ika Ahaolelo Nui, e ka Hui Civic 0 na Hawaii, ua haiolelo mai 110 0 Johnson no keia kanawai. Ua ole'lo mai oia, ua waiwp'i keia holo ana aku nei ona 0 ike i na kr.nalca ma Molokai. A ua kau wnhi mokulele no hoi oi:i. L'a ike i ka nani o na mokupuni, a ua mahalo mai i ka nani 0 Atolokai. He la ano haule ua ka la ona 1 hele ai i Molokai, aka, ua ike nae oia i na aina apau i hookaawnleia no na Hawaii. O lea ninau wai paha, ka ninuu ano koikoi loa no keia hoihoi ana aliu i na kanaka ma Molokai. He mau eka he mau tausani kana i ike ai, aole e nui loa ana na pomaikai, ina aole e loaa ka wai. Aka, ina e hele ae ana kekahi mau noi. dala no ke kii ana i wai, e kokua mai ana oia ia mau noi ana. Ma ka aoao hoi 0 ka mea kakau, ke hoomaikai nui nei oia i ka hiki kino ana mai 0 keia keonimana, no ka mea he waha mana kona, oiai ka aoao Repubalika e noho poo ana ma na liana kaukanawai ma Wakinekona. He lala oia mai ka Mnkuaina niai 0 Wakinekona, ma keia aoao akau komohana 0 na kapakai 0 Amerika. Ke kanaka ike haiolelo, a ua hoomau kona kohoia ana e kona mahele lunamakaainana, 0 kela Mokuaina. Ua puka mai nei no ia j i keia kohoia ana mai nei, a ma | ka nana aku e loihi ana kona paa 1 ana ia kulana. E hoomanao nae kakou aia no he mau tausani eka aina ma na Mokupuni apau 0 keia Paeaina, no na kanaka Hawaii no. Aia ma Hawaii he mau tausani o na aina helu , ekahi no ka hanii holoholona a i ka | holo ana 0 keia mau hana ma Mo- | lokni, 0 ka hiki mai no ia 0 ka maI nawa no ka wehe ana ia mau aina. Eia na halo kula 0 Kaunakakai ke manaoia niai nei e wawahi a e hoihoi aku maluna 0 na apana aina i hookaawaleia e ke Komisina 0 na j Home Hawaii, 110 ke kumu aole i lawa ka nui o ka aina kahi e ku nei kela mau halekula. O ka hoo- | maka aku la no ia 0 ka nee ana 0 | na hana ma keia ninau hoonaauao i ana i na keiki Havteii. He nui ka aina i hookaawaleia no keia oihana e na Komiaina. E lilo ana ke a'oia ana 0 na keiki Hawaii ma kela kula i mea ma ke alanui 0 ka naauao mahiai ame hanai holoholona. O keia mau naanao e loaa ana i na keiki ma kela kula, he mea e alakai ana i ka manao 0 ke kanaka e nana imua. O ka holomua 0 na kanaka 0 keia mua aku aia ma keia man oihana. Aole pahā he manawa e lawo ai ka hooulnla «na 0 ka ai amo ka l'a ma Hawail nei »0 kanaka © nolio mai 0 koia mua akn, ft no keia kumti, e mau ana no ka hookomoia ana mai 0 na meaal.