Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 22, 31 Mei 1923 — NA KANAWAI I HANAIA E KA AHAOLELO O 1923. [ARTICLE]

NA KANAWAI I HANAIA E KA AHAOLELO O 1923.

Ma ka nana iho i na nupepa namu 0 kakou, ke olelo mai nei keia mau wahaolelo, aole he mau kanawai ano nui i hanaia e keia Ahaololo o 1923, a o na kanawai maikai i makemakeia, ua pau loa i ka make. O ka poe i noho mau ole aku e nana i na hana, a i ole i na moa i hanaia e lilo io ana no paha ko lakou mau manao i mea huki waleia .nku e keia mau nupepn. Aka, o ka poe i noho aku o nana, a i hoomaopopo i ka nui o na kanawai 1 hooholoia e hiki ana e hooia mai, ua nui no ka hana a keia Ahaolelo i hana iho nei, a ua nui no na kanawai pomaikai. O ka pilikia, ke ana nei na mipepa

I namu o kakou i na hana a keia Aha- | olelo i hala aku. 4- mamlili o ka loaa ana he mau kanawai ano koi--1 koi i na ahaolelo i hala aku, ua manao iho la keia mau'nupepa, aole keia ahaolelo i hana mai i kekahi mau mea ano nui. He oiaio no, ko lawe mai kakou a nana i na kanawai i hooholoia i kela mau Kau aku nei o ka ahaolelo, ua loaa ole io aku no na kanawai auo koikoi o ia manawa. Ka mua, mamuli o ke Kanawa: Hoopulapuia, ke ikeia nei ka poino 0 ke kanawai hookuonoono o kakou. Ua ikeia ka lawa ole o ke kokua ana i na kanaka e hoi ana maluna o na aina hookuonoono, e l&a ka wai ame na alanui. Ke ikeia nei no hei ka poino o ke aupuni mamuli o ke kanawai kahiko, oiai, ua hiki i ke kanaka ke hoolilo nku i kona aioa mahopo mai o ka loaa ana o ke kila. A mamuli o keia, ua pau aku na aina i ka hooliloia i na hui mahiko, ame na kanaka oko na aina e. A e lilo ana keia kanawai hoopulapula 1 ana no keia mau makahiki e nee mai nei. Iva lua, o ke kanawai hoaie i na kanaku mahiai. Eia keia kanawai ke hoolawa nei i kekahi mau kanaka ilihune, niamuli o ka loaa ana 0 na kokua hoaio dala. Eia he $500,000 i hoaieia aku e ke aupuni 1 na kanāka mahiai. kanawni ano nui keia, a no kona ano nui ana, ua lilo i mea ana ia mai me keia ahaolelo i pau iho la. Kc kolu, ke kanawai e hookuu ana i na waiwaipaa mai na auliau ae. Ma keia kanawai, ua aeia e hooemi mai i ka lielii auhau waiwaipaa, no $1,500.00, a pii aku ahiki i ka $3,560.00. O ia hoi ina he $5,000.00 kn helu waiwai o kou auhau, ua lawoia ae he .$3,560, a o ke koenu I iho kau e uku. k [ Ka ha, na hoololi kauawai maamau no. Na keia mau kanawai an » nui i hoolilo mai i na haua o keh; kau iho la, i mea ole io no ma ko jana aku o na kanawai ano nui ho' i makemakeia e kokahi poe o i.i | keia iho malalo nei, aole nae i puka: [ Ka mna, ke kanawai e auhaa ana i ka aila ea (gas) elike mo ka nui 0 kona hoohanaia ana. O ia hoi ! keia: I kou kii ana aku i ke gar', e. nuhauia mai ana oe he hookahi *a i ole elua paha keneka no ke gaīani hookahi. Ina oke kumukuai ke 21 keneka, e hookau ia iho ana he hookahi hou kenoka, ua like ia mo 22 'eeneka au e uku ai. A o kein keneka kaulele e holo aku no i lee aupuni, ma ke ano auhau. Ua nuiuaoia o keia kekahi kanawai nau? e hookaulike i na nuhau hana alanui, no ka mea na koia poe mea . kaa e holo nei mamuli o keia aila, o hoohana nui nei i na alanui, a nolaila, he mea pono na keia mau kaa e uku ka hapanui o ka auhan alanui. , Ka lua," he kanawai e anhau am 1 na kaa otomobilc ame na kaa r hnkiia mai nei mahope o kekahi mau kaa, no ka mea mamuli o ka liana a keia mau kaa e poino nei na alanui o kakou. Ua manaoia elike mo ke akea ame ke ano 6 n.«i hliila, malaila e mhauia aku ai. No ka mea i keia la, o na kna wale no e holo ana mamuli o ko lakou ikaika i iho ame na kaa lio keia e auham:* mai nei. Aka, o keia mau kaa huki papa e koloia mai nei e na kaa otomohile. aole o hikou uku auhau uo lea mea nole no lakou iho ko lakoe ikaika e holo nei. Oka nui nae o na ukana, na papa, na eke kimeki, ame na mea like, ko holo wale nei keia mnu kaa me ka uku auliau ole. Ua manao ke Kulanakauhale ame Kala na o Honolulu nei, o ka auhau aku i keia mau kaa kekahi alanui g hiki ai e loaa na dala hana alanui, a ua manaola he kanawai maikai keia no ka mea, na keia mau kaa io no e lianaino mai nei na alanui, a he me» pono e uku mai lakou i kekahi auhau. Aka, ua haule keta kanawai, a ua nele ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu nei i keia mau kokua. Ke kolu, ua manao na wahine he mea pOno e hoopa'iia na kanaka e hoouna mai nei i na pahu moa ame puaa, no ka lianaia o na pahu a liilii loa, e hoopiliki» ana i na moa ame na puaa. Ua manaoia he mau hana hoopilikia holoholona keia. ua makemakeia e kauia kekahi kanawai, o na pahu e hiki pono ole ana i na .®ioa ke ku iluna a i ole e lioohuli ae paha i ko lakou mau kino. I ka manao ana o na lala o kn ahaolelo he kanawai lioopilikia keia. no ka mea ina ua hana mai ke knnaka i mea e poino ai oia ma o ka pilikia o na nioa, oia no ke poho ana, a no ia kumu, e hana ana ke kanaka i lia pahu nui kupono no. TTa make keia kanawai. Ka ha, ua makemake kekahi mau loio, ame kekahi mau lunakanāwai j e hanaii i'kanawai e hiki i ka lunakanawai ke hoopa'i i kekahi poe lawehala elike ine ko lakou mapao ana he knpono, no ka mea eia kekahi poe wawahihale ame na kanaka pu-e wahine ke hoopa'ila nel me na hoopaahao lawa ole po ka lakoq mau karaima i hana ai. Ua makemakeia keia kanawai e hoonui ae i ka mana o na lunakanawai, aka, aoj[e nae i holo keia k§ga.w£i.

Eia iho no he mau kanawai okoa no i manao nui ia e kekahi poe i holo ole, aka, o keia mau kana-w-ai ae la paha ua mea ano nui loa i holo ole. A no keia holo ole ana, ua nui ka huhu o kekahi poe. Ua hiki no nao ia kakou e ik3 iho, ma kekalii ano, ua lilo no keia mau kanawai i jnea hoopilikia walo mai ia kakou. A o kekahi no hoi, malia pāha he maikai io no, aka, aole kakou i poino mamuli o ko lakou holo ole ana. Aole nae kakou i hoomaopopo i ka nui o na hoololi kanawai i hanaia iho !• i keia la. Ua hiki aku ka nui o na kanawai i hooholoia i keia Kau i ka 266 a hui me elua Olelo Hooholo, ua hiki aku i ka 268 na kanawai o keia Kau. He mau hoololi ano nui kekahi. A ua waiwai kakou i kfc holo ana oia mau hoololi. I keia la, ua holo ka hoololi kanawai e uku auhau na wahine i loaa ia laJtou he uku kaokon no lakou iho, oia hoi', ina he wahine marem e kumukula ana, he loaa kaokoa kela mawaho ae o na loaa a kana kane, a ua nuhauia oia he $5.00, ka auhau kino. Ina he wahine kanemake oe, a e haua ana, o ua loaa au e ohi kaokoa ana, ua konio aku oe malalo o keia leenawai. Ina he wahine o ohi ana i na wniwui nui, e uku ana i keia auhau kino 0 elima dila. Ua manaoia ke kanawai e auliau 1 na wahine apau loa, aka aole i hiki, ua hoololiia a o na wahine wale no e ohi ana i na loaa kaokoa. Aole keia kanawai he kanawai hoopilikia, aka, be kanawai maikai no, ka mea, in& «la ia mau wahine ko hana nei no lakou iho, e pono e i ka auhau kino, wahi a na wa haolelo o knkou. Ua pii aku ko kftkou aie lahni ahiki i ka $20,000,000.00 i keia la. Hn aie ano nui keia ma ka nana iho. Aka, ina »ole keia aie, aole e hiki e boOhatiaia kekahi mau hana ano nui o ka aina nei. Eia keia alanui holopuni o Oahu nei, i ikeia ma len inoa o ke Alaloa Kamehanuha, aole loa e hiki e hanaia ina aole na dala i aie ia aku. He oiaio, e nui nna ka uku ana o na auli«u ma keia mna oku, aka, e loaa ana keia alanui nani nanā, e hoihoi mai kekahi mau dala mamuli o ka hiki ana e kuknluia kekahi mau hale ma na kuaaina, ma na wahi hoi e ike oleia nei lie mau hale kekahi. O ke alanni e hele la i ka Luaopele ma Ililo, na keia mau dala e hoaieia nei e' kukulu nei i kela alanui. He mea keia e hoonui mai ai i na alanui e loaa ai na auhau nia keia mua aku, a mamuli ao hoi o ia mau anhau e ukuia aku ai kela mau aie. I kekahi poe he kanawai hoopilikia, a i kekahi poe he kanawai maikai. Aole no paha e loaa ana kokahi kanawai e hiki ai e manaoia ua pomaikai na poo apali, a i ole o nele ai ka hoinoia mai. O kn mea ano nui nae, o kekahi poe i lona na baloka nui o ke kau kpho i hala aku, o lakou kekahi poe hemahema loa ma na hana kauka nawai, a ua hemo mai me ka loaa ole he Jcanawai hookahi. »-4-*.