Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 21, 24 Mei 1923 — NA HOOLALA NO KEIA MUA AKU. [ARTICLE]

NA HOOLALA NO KEIA MUA AKU.

Ua hoea mai ke Komisina o na Home Hawaii, ma kahi e hiki ai e ikeia aku ko lakou hooikaika ana e loaa koke he heluna nui o na kanaka Hawaii, e hoi aku ana ma na aina . o Molokai. 0 na makahiki i aeia mai ai e ka Ahaolelo Nui o Amerika, he elima, ke hele aku nei i kahi o ka pau ana elua oia mau makahiki. He ekolu ī koe, a o ka ninau nui e hoouluia mai ana, ua loaa anei ka holomua! Ina, o keia poe e noho mai nei na hoike o ka loaa io o kela holomua i makemakeia, ke hoike mai nei kela poe ua loaa io keia mea i makemakeia. 1 ka haiolelo ana o Senatoa Smoot, imua o ka Ahahui Civie o na Hawaii, ma ka Y. M. C. A., mamua o ka holo ana o ke kanawai e ku nei 110 ka hooponopono ana i ka hoopulapula hou ia ana o na Hawaii, ua olelo mai oia, "Ina he kanalima pakeneka o na kanaka e hoi ana i kela mau aina, e noho paa aku ana, ua holomua keia mau hana no ka hoopulapula hou ana i keia lahui." Ke manao nei au, aole e poina ana na kanaka Hawaii i lohe pono i keia mau olelo, a aole no hoi lakou 0 poina ana i na ku-e a ka Nupepa Alavataisa i ka la mahope iho o keia mau olelo. I keia la nae, ua hoi mai lea ona o kela nupepa, a eia ke ku mai nei mahope o keia kumuhana ano nui. Eia \m no hoi keia ona nupepa ke liaawi wale mai nei i kekahi aoao holookoa 0 ka nupepa Kuokoa, no keia mau kolamu a ke Komisina e kakau mau nei i kela amo keia p»le. Ka mua he hooia ana mai keia. ua pau kekahi hapa o ka poe ku-e 1 ka hoi mai e kokua, no ka mea ua ike maka lakou, e holomua ana, a o keia haawiia ana mai o na aina o Molokai, koleahi hana naauao oi loa i hanaia no ka pomaikai o na kanaka Hawaii. I ka haule ana o na ku-e ano nui, o ia hoi mai ka poe waha mai, e ike pu aku tma kakou i ka pau ana o keia mau ku-e. Ile oiaio no o ka poe e noho lili mai nei no ka lilo ole ana na lakou e hooikaika keia kanawai, aole no paha he manawa e pau ai ia ku-e ana, aka o ke ku-e no ia a ka poo naaupo, a o ka poe naaupo no ke puni ana ia lakou. O ka ninau nui; heaha la na liana a ke Komiaina no leeia mua koke iho. .0 ka haina oia iho no ia: O ke Kanawai e koi aku ana i ka Ahaolelo e aeia mai lakou e hoaie i kekahi huina dala o $75,000 ua holo iho nei, a ua kakauinoain 0 ke Kiaaina, a o ka hana wale no 1 koe, o ka 'loaa mai o ka ao a kn Peresiden{f o Amerika, a o ka hele aku e hoaie i keia huina dala. Ke loaa mai, o ka hana mua loa e hooi liloia aku ai keia da!a, o ia no ka hoomaka &na o ka eli ana i na auwaha, ame ka pao ana i kela lalani | nali e hiki aku ai i ka wai o Waihanau. O ka hoonui ana ae i ke kiowai ma ke poo o kela wai > leie mai ana i ka pali. O ka hoo- | moe ana i na paipuwai mai keia 'lua wai mai, ahiki loa aku i Palaau kai, a e hele ana no hoi kekahi nyma o keia wai i Kaunakakai) ■ ame Kalamaula. A pau keia mau haua no ka lawe ana mai i ka wai inu no na kanaka, o na alanui aku. a o ka hoomaka aku no ia e anaia 1 na apana aina mauka o Palaau ame Hoolehua, ame Palaau kai. Ma na aina mauka o Hoolehua ame Paalau, ua ikeia i keia la mahope j o ka hoaoia ana o na med kanu liko ole, i ka holopono o ia mau mea kanu, a o keia mau mea kanu no hoi, ua ulu ae mamuli wale no o ka ua, aka, ua puka pono nae. O ka uala kahiki, ke kulina, ke kulma kafQ, ka huika, na mauu like ole, ame keleahi mea liilii okoa iho, ua. pau loa keia mau mea i ka ikeia ua holopono'ko lakou ulu ana, j a ua pau ka manao hopohopo ana j o ke Komisina, no ka hiki ole e loaa i na kanaka e hoi aku ana maluna o kela mau aina ka loaa ana ia lakou o na pomaikai mamuli o ko lakou lilo ana i poe mahiai. Mawalio ae o keia mau mea i kanuia a i ikeia hoi ko lakou holopono ana, ua koi mai kekahi mau hui kanu halakahiki, e hoolimalima ia aku kekahi mau eka o keia aina no keia oiliana o ke kanu halakahiki. Mamuli o ka hiki ole e hanaia keia hana, oiai ua ku mai ko kanawai a kanoha o ua kanaka Hawaii walo no ke liiki e hoolimalima i keia mau aina, ua pau kela mau noi i ka hooleia, aka, o ke kumu o kela mau noi ana, oia hoi, ua ikeia ke kupono o ke kanu halakahiki ana maluna o keia mau aina o Palaau ame Hoolehua mauka, a ua makaukau ke Komiaina mahope o ka pau ana o na hana pUi i ke kii ana i kela wai mai Waihanau mai, e hoomaka e ana i na apana aina, a e hoolawa aku i na

apana me na paipuwai, a o ka hoomaka no ia o ka weheia ana o na palapala noi, no ka hoopiha ana aku ia mau aina. Ke hiki mai i kela la, ke manao nei ko oukou meakakau, oia pu kekahi e komo aku ana e nol nona kekahi apana. 0 ka mea i makemakeia e ke Komiaina a e koiia aku nei lioi e ko oukou meakakau o ia no i ka piha ana o na makahiki elima, ua loaa i lee komisina ho heluna nui o na kanaka Hawaii e nolio ana maluna o na aina o A i ka hele ana mai o na Komito o ka Aliaolelo Nui ame ko Kakauolelo Kalaiaina, e nana i na hana i lawelawela, ame ka hoomaopopo ana ina paha ua loaa ka holomua elike me ko koi a ke kanawai, ua loaa mai ia lakou he haneri a oi aku mau ohana Hawaii e noho ana no lakou iho, a e hooulu ana i kekahi mau meaai e lawa ai kekahi poe he iehulehu ma Hawaii nei. Aka, ina o keia mau wahi ohana wale iho la no he 20 ke loaa mai ana i kela Komite ame ke Kakauolelo Kalaiaina, ke manao nei ko oukou mealeakau, ua hiainoe keia Komisina o na Home ILawaii. A no keia kumu nui, ke hooikaika aku nei ko oukou meakakau i ke Komisina e hooikaika e loaa he haneri ohana Hawaii maluna o lea aina i ka hiki ana mai a kela poe, e hele mai ana e nana i na hana i hanaia e keia Komisina, ame ka loaa ana paha he makemake iloko o na kanaka Hawaii e hoi maluna o ka aina. He mea ano nui keia, o ka loaa ana he holomua o na hana iloko o keia mau makahiki i koiia mai e ke kanawai. Aole keia kaupaonaia mamuli o ko oukou meakakau, a i ole mamuli paha o lea makemake 0 ke Alii a kakou i hala aku, aka, mamuli o ka makemake o keia poe 1 ku-e ikaika mai i leeia kannwai, a i ke komo ana o keia mau kaupalena ana, ua manao no lakou aole ko oukou meakakau amo ke Alii Kuhio e ai aku ana, aka, ua poho nae ko lakou mau manaolana, no ka mea ua ae aku maua, a i ka holo io ana mai nei o ke kanawai, a i ka ike io ia ana o ka maikai 0 leeia kanawai, ke hoomaka mai nei ua poe ku-e nei, e hoomaikai i ke kanawai, aka, ua poina nae i ke kanaka nana i nuamo i na hoino oia mau la o ke ku-o kanawai. Aka lole noko oukou meakakau i kauka'i nui i na hoomaikai a ke kannlea, no ka mea o ka mea e paulele ana i na hoomaikai a ke kanaka e poho ana kona mau manaolana. Kc waiho aku nei ko oukou meakakau, na ke Akua oia e hoomaikai mai, ame na hanauna e hoen mai ana o keia lahui ma keia mua aku. O ke kumu nui o ko'u iini nui ana e loaa ka holomua, no ka mea, ho "0,000 eka wale no keia mn Molokai, a eia aku he 170,000 eka hou n.ku ma na Mokupuni e aku no keii :nau hana no e lawelaweia nei mo Molokai. O lea holomua o keia man ]iana ma Molokai ke alanui e loaa :i lie weheia ana oia mau aina, a o ka nelo o ka holomua ke alanui e loaa ole ai. Nolaila e ike mai kakou, he meā ano nui keia i ko'u manao, a ke-hooikaika jjei au i ke Komiaina e ike mai lakou, o ka nui ana o na lianaka maluna o ka aina, kekahi mea nana e liooikaika mai ka loaa ana he holomua io. Ina e hele mai ana kela poe mai Amerika mai, a i ko lakou ike ana 1 ka nui o na ohana, ame ka hoomaopopo ana i ko lakou noho kuokoa ana, ame ka loaa o ka hauoli o keia hooikuika ana, e hiki ole ana ia lakou ke paa iho i ke koena o keia mau aina, a o ka pau ae la no ia o na hoomakaukau ana no ka loaa ole he holo pono piha o na j no keia kanawai. Ke ike niau mai nei oukou e ka poe lehukhu i keia mau kolamu, eia he mau miliona dala o Hawaii nei ke holo nei i na aina aku mawaho o kakou, no ka loaa ana mai o na meaai e lawa ai nu kanaka [ o Hawaii nei. Ke hooikaika nei o I Hawaii maluna o elua mau meaI kanu, a he mau oihana ano nui no j j hoi keia aka, o na meaai uae na j mea hoi e koe iho ai keia mau loaa, ke holo nei i na aina mawaho aku o Hawaii nei. 7 Aka, ina e hiki ana e hoomaka o Hawaii nei, e kii aku i aina e waiho wale mai nei, a e hoohanaia mai nm no ka hanai holoholona ma ke ano hele wale iho no o na lioloholona ma ke a e hoohuli ae ia mau aina, a e kanu iho i kekahi mau meaai, e ike ana kakou, i ke koe ana iho o kekahi o keia mau dala. Ua ike kakou ina kekahi ohana e kanu ana i kekahi o ka lakou mau meaai, e koe ana na dala a kela ohana. Pela no ia aupuni. Ina e lilo ana kekahi aupuni ho aupuni e kanu nui ana i ka ai, e lilo ana kela aupuui waiwai, no ka mea, o keia mea'o ka ai, o ia ka mea hiki ole i ke kanaka ke haalele aku. O namea e ae e hiki ana ke waihoia aku, aka, o ka ai, aole loa e hiki ana. I keia la o ka oihana nui loa o Hawaii nei, o ia no ka olkana

hana kopaa. No kekahi mau makahiki loilii ka nolio alii ana o keia oihaoa ma Hawaii nei, a o ka meaai, ua hoohewahewaia. I keia mau makahiki mai mahope, ua komo mai mahope, ua komo mai ka oihana kanu halakahiki. A ke pii »iai nei keia oihana, a ua manao waleia no kekahi mau makahiki ma keia hope aku, e lilo ana o ia ka Moi o na oihana o Hawaii nei. Aka, o keia mau mea elua, he mau piea hiki wale no keia ke haaleleia e ke kana'ka, me ka loaa ole o ka pilikia, no ka mea, he mau mea ano nui ole. O ia hoi, he mau niea ma ka papa o na mea hoonoono puu wale no. A i keia la, ke lohe aku nei kakou, mamuli o ka pii o ke kopaa, ke makemake nei kekahi poe makuahine, e haalele i ka ai ana o ke kopaa, a e hakaka aku me ka poe kuai kopaa, no ko lakou hoopipii i ke kumukuai. A i keia haalele ana o keia mau makuahine, aole lakou e piiikia ana, no ka mea, aole lee kanaka. A pela no ka halakahiki. O ia haawina like ke kau aua maluna o keia me/iai, uo ka mea, aole no ia he meaai ma ka papa ekahi o na ai a ke kauaka. Aka, o ka ai maoli, ka palaoa, ka poi, ka laiki, ka uala, ame na mea like, he mau mea keia e hiki ole ana ia kakou e haaleie, no ka mea oia na meaai maka papa eknhi o na meaai a ke kanaka. Ua lielu pu ia no hoi me keia ka waiu, ame na huamoa, na moa, ame na holoholona aiia o ka io. No leeia kumu, ua lilo o Hawaii i aina pilikia ke loaa kekahi kuia ahiki ole mai na meaai mai kekalii mau aina nana kakou e hanai nei. Ua olelo ke Kenerala N\ii o na puali koa ma Hawaii nei i kana hoike i ka Ahaolelo Nui, ina e nele ana ka holo ana o na moku mai na aina okoa aku i Hawaii nei, e pau ana na kanaka i ka make, no ka ai ole. O keia mau olelo a keia kanaka, he olelo pololei. Aole kekahi ohana e manao ana e lilo i ohana pomaikai nui, ina oia ohana na hai e hanai mai. I ka nelo ana o ka lona ana mai o ka ai na kela oliana e pau ana leela ohana i ka make. 0 ka pilikia nui ktia e ikeia noi ma na aina hiki ole la lakou e hoolawa iho ia lakou me ka ai. 0 ka pilikia nui leeia o . Inia i na makahiki i hala aku. Tfa liiki mhi ka manawa wi a ua lawa ole ka aina i ka ai. A o keia pilikia i hoea mai ia Inia, mai loa no ina he aina kela e kanu nui ana i ka ai. Aka, aole. Aole nui o ka ai, a u:i 01 aku ka nui o na kanalea mamaa 0 ka meaai. No koia kumu, ua make aku he mau tausani o kela lahui kanaka, ahiki i ke komo nui ana aku o na haolo Beritania, a hoomakaia e kii na wai e kahe wale ana, a hoohuliia ae maluna o na aina kula palahalaha, ulu oleia e kekahi mea mamua aku, a i keia la, ua emi mai ka loaa ana o ka wi 1 kela aina. A o leeia hookahi ke alanui a ko oukou meakakau e koi ikaika nei i na kanaka Hawaii, e lioi kakou i na aina liooulu meaai, aole wale no na kou ohana iho, aka na na kanakn 0 noho nei ma Hawaii nei. A o keia imi ana o kakou e leaa ka ai ponoi iho, e loaa pu ana ka ai a kekahi poe e aku, a o ka loaa no !a o ke koe aua mai o kekahi mau (lala e holo nei i na aina e no ka ai na kakou. Eia he mau miliona dala e holo ana mai Hawaii aku nei, no na huamoa. O keia meft hookahi, ina e hoonui ana na kanaka i ka hanai moa, e loaa pu mai ana /nawaho o na hua, ka io o na moa, a he mau tau3ani e lilo nei no ka moa wale no. Nolaila i ka lawelawe ana a ke kanaka i ka hanai moa, e loaa ana iaia he elua mea kula dala nana ma keia oiliana. Pela no ka io puaa. Eia he mau tausani dala e lilo nei no keia mea, a lie mea hiki wale no. i ke kanaka Hawaii ke hanai, no ka mea, eia no ke ku mai nei na moolelo o kakou e hooia niai ana i ka nui o na j puaa i ke au o ko kakou mau ku'pu- ' na. ' O ka io pipi. Eia keia mea o ka pipi ke hoounaia mai nei mai Ame- [ rika mai, ma na tona he mau haneri i kela ame keia ku ana mai a na mokuahi mai ia aina mai ame Nu Kilani. Aole wale no mailaila wale no, aka, mai Amerika mai no kekahi. Ina kakou e huli ae ana a nana 1 keia mau mea, aole e hiki ole ana ia kakou e hoomaopopo iho, he kula dala keia, e kali wale ana no o ka loaa o kekahi mea nana e hoomaka e eli, a o ka loaa koke iho no ia. Ke manao nei ke kanaka o na da'la e ohiia ana e ia i ka pau ana o ka mahina, he mau dala hiki ole kela iaia e haalele, i kona haalele ana o kona pilikia no ia. U"a pololei no kela manao ana pela, aka, ina hoi kakou e hoihoi ana i ua kanaka la no i na aina mahiai, a kona haawi ana i kela ikaika no mo kela mau hora ana e hooikaiki nei no hai aku, a no kela mau dala mahina, aole anei kela kanaka e ohi ana i na pomaikai oi aku? I keia la, o ka noho ana o ko Taona

nei, e koi mai ana na ai pii o ke kumukuai ia oe e kuai aku no ku mea ina aole oe e kuai ana, e wiwi mai ana ko kino, a e pau ana kou ikaika hana. Ke koi mai nei kou kulana e maikai mau kou lole. Ke koi mai nei na lealea pau wale o keia noho aua. Ke poi mai nei na niea hiki wale no i ke kanaka ke haalele, e lawe pu mai me oe. A i keia mau mea no, ua pau ae la ka hapanui o ua mau walii dala nei au e ohi nei, me ka iknika no uae o ka hana ana. Ma kekahi aoao a$ hoi. I kou hoi ana i ke kuaaina, e loaa wale ana ia oe kt\kahi mau mea e lilo nui nei kau dala. Ina ua hookahi makaliiki o kou noho ana ma kela aina, ua loaa kau ai a lawa ahiki ia oe e kuai aku i kekalū. Ua loaa wale mai ka ia ia oe. L T a pau kou manao ana i kou mau a-ikala ku, ame kou mau lole e hoomaemae mau ia ana e kahi Kepani makai iho o kou halo. O kahi lole ahina no ame kahi kaki, ua lawa ae la, a na kahi wahine no e holoi mai. Ua pau kou manao ana i na kiionioni. Ua pau kou hoi ana niai ka makeke mai maluna o ke kaa otomobile, no ka mea ua nui kau mau mea i kuai ai, ahiki ole ke haawe. Ua pau kou hoolilo ana i aila no kau mau kapuahi. Ua pau na mea e leono mau mai ana i na dula ma leou noao. A o keia mau mea e koi ole mai nei, ke lawa nei no nae oe i ka ai, ame ka lole, alea, ua loaa keia mau mea ia oe me ke dala ole. A o na dala kakaikalii e loaa mai ana ia oe, malia paha no ka nui loa o ka ai au i kanu ni, a i ole no kg nui loa paha o kau mau huamoa, ame kau moa, ame ka puaa ame kau waiu amo kau pipi. Aka, o keia mau mea apau, nau ponoi i iiooulu ae, a o na hora hana niaa niau no au i hooluliiin ai 9 kela kanaka i noho haku nou no kekahi mau makahiki loihi, au i mauao ai aole 00 e hiki ana e ola, lua aole e !oaa mai ana ia oe kela mau dala ana. E ke kanaka Hawaii, no ke aha .a kakou i maka'u ai, a i ole i manao ai aole kakou e liiki ana e ola, J ina 0 keia ikaika 110 0 kou leino, au e lawelawe noi 110 hai, kau e hana 11011 ponoi. Kc manao nei au, kekahi lahui hupo haalelo iWi, 110 lea mea, ke nei no ka uwe ana mai, e hoi aku ilaila 0 alia? I make mai ka'u kano i kn ] hooikaika loa i ka hana. Aka, p j keia leane no nae ke hooikaika nei I 110 i len hana i loaa mai ke ola 0 ) leeia wahine. A ua maka'.i nae ke ] hoi i lea aina mahiai, no ka mea ua oi aku ka ikaika 0 ka hana malaila. Auwe, 110 hoi kakou e ka lalnii e! Ive maka'u nei kakou i ka hana ame ka luhi oiai 110 nae oia no ka mea kaniaaina ia kakou 1 na 1 a apau 0 ko kakou noho ana. rioopunipuni wale ia kanaka lee ma-. nao iho, eia oia ke uoho wale nei ma Honolulu nei, me ka loaa wale mai o kana ai. O ke kauaka e ai nna me ka hana ole, he kanaka waiwai kela, a ua kaa aku oia mawaho 0 keiii mau hoakaka ana. ;Vka, 0 ka'u e hoike aku nei, 0 na kanaka e hana nei i loaa ko lakou ola. O keia ikaika 0 kakou, ke ■ti mai noi ko kakou mau liaku i na pomaikai. Aole kanalea liana i ohi a pau pono kona luhi i liaawi aku ai i kona haku hana, aole lou. O ka hapanui 0 kona ikaikn oia ka haku e ohi la i loaa iaia ka puka 0 kana mau dala i uku mai ai iaia. A 0 keia koena ikaika i lilo wale aku i kou haku me ka loaa 010 mai 0 ka uku, kekahi mea e poina loa ia nei e ke kanaka. Eia oe he kanaka kaKauolelo no kekahi liui. Ke ukuia' mai nei oe, he $200 0 lta mahiua. Ke lmna ne: 00 ho 6 hora hana 0 ka la. Mai manao oe e hiki ia oe ke liana aku [ i hookahi hou la 3jo kela haku ou,* i ina aole i loaa i kela haku ou he puka mai kou lulii ae. Aole loa Pela no ke kanaka kamana. Ia oe e ohi ana i kou uku 0 $5.00 o ka la, ke ohi ki kou haku hana mai kou luhi ae i $2.00 o kn l a , ina aole pela, ina ua hoopauia mai oe. O keia mau dala puka i oi ae maluna 0 kou luhi, ka mea nana i paa aku ia oe e hana. na kou haku hgna. A 0 keia mau dala, ua hiki loa e hoihoiia mai nau ponoi, ina oe e hana ana nou iho. Aole haku hana 1 hoowaiwai oleia e kana poo hana. No keia kumu 00 i kiiia mai ai e hana nona. Aka, ke ike ole nel nae kakhu i keia mea. Ke monao nei kakou, ua laki kakou i ka loaa ana mai o ka hana mai kela kanaka mas, Ke mnao nei kakou, ua laki kakou i ka loaa ana mai o ka hana mai kela kanaka mai, A ke manao mai nei no hoi kela kanaka, ua laki oia i kou hana ana nona. Owai 0 olua kai oi aku 0 ka pomaikai? O olua like anei? Ma ka nana aku oia no ka pane a ha kanaka apau. Aka, 0 ka oiaio, 0 oe kai poho. a 0 ko haku kai pomaikai. No ka mea, aole e nui ana kona pomaikai ina ua uuku mai kona mau kanaka hanā. I keia la ua oleloia o Henry Ford, ke kanaka waiwai loa 0 ke ao neL

0 ka ninau maikai e ninnu i)u> phia ona kanaka hanaf A n:i , paeo o keia ninau e booia mai i ko kumu o ka nui o kona waiwai. Ao'., e loaa iaia -ka waiwai ina \rale no i hana iho, akn, manm': 0 kona olii mau ana i kekahi mau ( ;.i. la mai ka hou mai o konn mau kanaka liaaa, pela oia i pii mau ,-,e ai ma ke alapii o na kanaka w .i. wai o ka honua nei. He oiain > : <\ paha aole o na kauaka lawelwo oihana apau kau waiwai, aka, n ka poe e waiwai oie ana me ka nui 0 na kanaka lawelawe malalo o l;il ru, ua kapakahi ma kekahi wahi o k.i lakou oihana. 3a leakou e nnna ai i kii oiaio o keia aau mo.i ] J;a llnwaii nei, e ike koke ana k.*jk;»u 1 ka oiaio o keia xnau elelo. o na liui nui o na knnaka h.-tn.i, 0 iakou 110 keia e pii nui mai n<'i o ka waiwiū. 0 ko kanaka e l.iwolawe hana ana malalo o kekahi kanalea okoa aku no kona uku mnlnia wale no, oi-a ka mea imi wniw.ii no ia knnaka. A o ke kanak.i 1,."welawe e mau ana 110 kone ana, a e mau ana no kona iko aiu i ka luhi, me ka lawa 010 o kon.i ohnna i na mea e oluolu ai ko ] akou ola kino. īna aolo i hemo pono keia kalsi manao nna, alaila, ua poho kria mnu olelo, aka, ina oukou e ka j.o<? heluhoiu e noonoo ana rae ko akahele, ke manao nei ko oukou m.\ikakau, ua hiki ole ia oukou ko h#ole mai i ka oiaio o keia mau oh;o. Ua lohe anei oukou i keia mau Lo;,kaka mamua l Ivc manao nri ;in aole. O ka lohe ke ola, o ke kuii ka niako. I koia mau Ja o ka nui o ka «:»• auno, eia ke hanaia uuii iiei n.i ( lauu hoola i kekahi o na ma'i iku ika loa i hoopilikia mai i ke oia o kanaka no kekahi mau makahik; loihi. O ke akepau, ua hoomnk.-i nmi keia ipa'i uiai ka mole loa nui o ke oia una o ke koaaka ma ka honua nei. lTa pau aku he muu milionn ola i ka mako i kela nmo k(ia mnkaliiki, a ua lilo he n>au biliona daln i ka imi nna i na m»- i e ola ni kein ma'i. He lele lee an i j o keia ma'i, o ia hoi, i ka hnni ■ una o ke kuha o ka mea ma'i mn ka honua, e hanau mai ana he m;i:i miliona -o na anoano o keia niu'i. ;i «fra mai a Ka*mak«nr, le'.e nku. a i ke kom » an'i i!'>k > o ka ihu o na kanaka, o ka !0,.a aleu la no ia i keia ma'i. A ina iu mi a kokahi i loaa i keia ma'i ma loko o kekahi home, o ka rula n; i:i mau-e loaa aku ana no na kannk.a o ia home i keia ma'i. I keia la nim ' ka ea hoomalee mai o ke kaua īnu weliweli i liala «ku, ua huna iln kekahi kuuka naauao, a ua lon i ho »nea e hoopau ai i keia ma'i w. iiweli, i loihi no hoi kona p&hola ana maluna o lea ili hooua nei. Ar. 'i' mea maikni no ka naauao, ke y - ■ pu me ka hoomaikai aku i ke Ak;; > ka iiica nana i haawi mai i k< i■» mea i ke kanaka. 0 ka pilik o Jtoia mea o ka nui o ka naau;.", 0 ka makeinake ana aku o ke kana- 1 ka e ike i na mea a ke Akua i n; i kemako 010 ai e loaa i.ke kanak;.. Aka, heaha auanei ia mea i ke 1; i naka? -O lea loaa mai o ka nam.;. • ka inea pi aku, a o Ua lioomail '• aku i ke Akua, he m«a ia i ko;; ) ole mai iloko o na kanaka naan r 1 keia Ja, o na kanaka ano raai ; o keia f homaikni nei i ko Akua. a 0 na kanaka naauao, oia ko la) •; kuko nui ana o ka hiki ana © ho;. *i * 1 ko d«la. na ka mu ame ka por ■. no ka moa aole e hiki ana iaia lawe pu aku me ia i kekahi ln; m huna o ua mau dala la ana i k ;.:i make ana. A o ka mea e ike r i ia nei i keia mau la, ina e wail ' > iho leeia dala me na koiki, e pu] ana ka niakani iua dala la. M ' » paha aole e ikeia ana keia mea i k.i hunauna mua mahope iho o ka ni i:' ana o ka mea honhu dala, aka, • a aku no lio hannuna e hoea m«i mahope iho, a e ike aku ana no i ka moe kololio o ka nwahi, a ! •' poloke ka hopena, a he ike i ka neo. Ako, he hana lele o ka < : ka oihana hoahu dala. A i k« ; i lehia ma keia hana na loaa no j ha he hauoli ana. He hauoli ■' nae. — — Mamuli o keia olohani ann, ■ « pioo mai nei ka manao o kek-iui poe hoopukapuHa kopaa. Aka, no nae he ikeia iho o ke eoii • 1 o ke kumukuai. Mamuli wak' ; 1 no keia o ka piliwaiwaiia ana o k '■'•» j mea makemake nuiia, e na kaDa 1 hoopukapuka dala o keia man; 4 1 o kakou, He haawina nae keia e ao e -■■•• ana i na kanaka o Hawaii hele kakou ma ka hpoulu ana i k' kahi mau mea a Hawaii mi i' aku nei i Amerika no ke ola aru 1 na kanuka o keia mau Paen.ii ' J Eia iho no he mau miliona daia o Hawaii nei e hoounaia aku nei i i ;:l Aina Makua, i loaa mai ai na d>' 1 e ola ai kona mau makaainana. K>i aku kakou m&luna oia mau mea. a aole keia hoinoia ona kanaka rr * hiko e kau mai maluna • nei.