Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 20, 17 May 1923 — KA NINAU KAUPALENA I KA HANAU KEIKI. [ARTICLE]

KA NINAU KAUPALENA I KA HANAU KEIKI.

Aole paha he ninau ano koikoi o keia hanauna e nee nei elike me keia e kau ae la maluna. No ka lahni Ha-waii, ka lahui e ike nei i īea holomoku ana i ka make, aole e hiki e komo mai manao ana e kokua aku i keia mau hana e hanaia mai nei ma kekahi mau Moknaina o Amerika Huipuia. _ Mai ka manawa mai a ke Akua i huli aku ai ia ,Adamu, mahope 0 ka hanaia ana o ka wahine mai kona mau iwiaoao mai, ā olelo aku, 4< E hoohua nui a e hoopalahalaha aka a piha ka honua," mai ia manawa mai, ka hoomaka ana o na e ulu ae, me ka loaa 010 o kekahi ninau elike me keia, a i ko kaiou hnli anaaku ihope a nana i ka moolelo o na aupuni nui like ole, na piha io no ka āina i ke kanaka, a na pulumiia aku no nae lakou, iloko o ka }uana o ke Akua, i ko lakou manawa i ku mai ai a liana 1 na mea e hoopilikia ana i na kanaka e akn. Ua ulu mai na aupuni nui a ua pau aku lakou, a i keia la ke ikeia nei na iwi o ko lakou mau kulanakauhale nui i ku ai, a lilo nei kekahi o ia mau puu-pohaku i mau mea hoopahaohao mai i na hanaena o keia la.

Ke olelo nei ka poe e makemake nei c -ulu ae ma na wahi like ole lie mau ahanui, e kaupalena ana t ?ia maknahine ika loaa aua oka !skou ma* keiki,, ua kay aku ke o\a h'anau keiki ana maInna o na makuahine, a i ka maka mua no o ko lakou mau la, ua hoonuiia mai ka hanau ana, a ua hele aku lakou iloko o ka luakupapau i na la opiopio no. A i ulu nui na hana moekoiohe niamuli o ka nui o na keiki, ahiki ole i na makua k® mnlama ia lakou. A no keia hiki ole, ame ka nui o na nrea i makemakeia e ke keiki i nele ia mau mea, ua komo iho ka manao pehea la e loaa ai ia māu mea, a o ha hopena o ka haawi ana orku oia keiki i kona kiilo i mea e loaa ai.'

O keia mau mea wale no na kumu nni e hooikaikaia mai nei e na waLine i lilo i mau makuahine, e kau•palenaia ka hanau anā o na wahine. A o ke kaupalena a lakou i manao ai, o ia no ka noho kuokoa ana o na wahine malnna o na kane, ame ka hanau ana mai i na keiki elike me ka lakou i makemake ai;

Mamuli o keia ninau, ua kiiia aku jja hoike o na kulanakauhale like olē no na kaikamahine e nalowale nei i kela ame keia makahiki. Ma na kulanakauhale nunui o Amerika Hnipuia, he tausani o na kaikamahine e nalowale nei a m&opopo ole ko lakou wahi i hele aku ai. A ke manao waleia nei, ua hele aku lnkou a noho ma. kekahi mau wahi i malihini ia -hikou, a ke noho nei ma ia mau wahi no ka haawi ana ia lakou iho no ke dala.

Ma na hoike eia he 300,000 kaikamahine <• nalowale nei mai na home ae o'Amenka Huipuia, i kela ame keia makahiki. Ia kakou e iho ai i keia huina nui o na kaikamaliine, ua nui maoli, aka, ke olelo mai nei kekahi poe, aole keia o ka huina nni, aka, eia aku iluna, a ua hiVi aku i ka 600,000, ina e makemakeia ana*e loaa ka oiiaio o keia ninau. Aka, no kakou ua lawa no keia mau huahelu. O ka ninan, aia io ihea i nalowale akU ai keia mau kaikamahinel A o ke kumu anei keia ō ko lakou nalowale ana, o i». hoi i hele e kuaiia lakou iho no ke dala, i loaa ai na makemake like ole? Aole e hiki ia kakou e alo ae mai ka pane ana i keia mau ninau, o ia lioi ka poe e. makemake nei e hoole 5 keia kumuhana e hoohanaia mai nei e na makuahine i makemake ole e nui loa ko lakou hanau ana. He ninau keia i hiki ole e alo ae, a o ka mea nui ma ko'u manao «m, o ka ike io i ka oiaio, a me ke komo ana aku e a'o i ko kakou maa maku&hine, e haalele i ka noonoo ana i keia mau mea.. Ete oiaio no, o ke kanaka ilihune keia e hanau nui mai nei i na keiki. O ka poe waiwai, aole nni o na ' keiki, a malia paha no lakou no keia mau manao e hooia aku ua pololei ka lakou mau hana e kau palena mai nei i ko lakou hanau ana, a i mea e ai, ke Loike mai' nei i na kumu o ko ■ La-

kou hana ana pela. O ia hoi, ma ka aoao o na makua vaiwai, ke kaupalena nei īakou i ka hanau ana, no ka mea, na makemake na ma* kuahine e loaa ka manawa e hele ai e launa me na wahine e aku 0 ko lakou mau papa, a e haawi nui ana hoi na hoolaulea ana. Aple io no e nele ana keia manao ana, no ka aole ka wāhine 1 makemake ia mau hfi'na, e makemake ana e paa mau i ka home no ka malama ana i na keiki. A o kekahi no hoi, aole e mau ana ka ui oia wahine ke nui ka hanau keiki ana. Ma ka aoao o ka poe waiwai, o keia ke kumu nui o ka loaa ole o ke keiki, o ia hoi, ua paa ka manao o na wahine e loaa ole ke keiki, no lea mea he hoopilikia mai ia ia lakou aine ka hoonele ana mai ia lakou mai keia mau mea a lakou i makemake ai. A o lakou no keia e kii mai nei i na makualiine ilihune, a koi mai i ko lakou naaupo i ka ae aku e nni loa na keiki. Ma ka aoao hoi o na makua ilihune, ua lilo io no keia ninau i toea nune nui ia i keia mau la. Ua mare opiopio na wahine ilihun©, no ka mea, i ka ulu aua ae o ke kino o ke keiki, -ua ike iho i ka luhi o ka malama ana i kona mau pokii, a o kekahi no hoi, ua makemāke na makua e kaawale aku ia keiki mai ko laua alo aku, no ka mea he

mea ia e hoemi mai ana i ka ai ame ka lole no ia keiki.

Aka, o ka makemake ana o na keikl i nalole m&ikai, ame ka makemake ana e holo ma na kaa otomohile, he mea e ulu ae ana iloko o na keiki apau, aole wale no iloko o na keiki ilihune, aka iloko pu o ha keiki waiwai. Aka, ma ka aoao hoi o na keiki waiwai, ua kau aku lakou ma keia mau kaa, a Oa loaa no hoi na mea i fttakemakeia n lakou, a ua loaa aku ma ke noi wale ana aku no i na makua. • Ma lea aoao hoi o na keiki ilihune, aole e loaa ana i ke noi aku, a o ke alanui o ka loaa o keia mau mea,

oia no, ina ua iini nui loa e loaa, o ke kuaiia aku no oke kilio. Aka, ua oiaio anei keia mea? AOI6 mamuli o ka ikeia ana o kekalii mau kaikamahine e liana io ana i keia mea, he kumu ia e manaoia aku ai, o ia raaoli ka oiaio. No ka mea, aole o na kaikamahino wale no s>. poe ilihune keia e haawi wale nei i ko lakou mau kino, a aole v.'ale no hoi o keia mau kaikamahine keia e nalowale nei i kela ame keia makahiki. O na kaikamahine no kekahi a na makua waiwai, ā o keia mau kaikamahine no hoi kekahi o pau mai nei i ka liapai keiki, a o lakou no kekahi e lawe nei i na keiki a lakou no na hale keiki makuaole. Eia nae ma keia wahi ka pane 0 keia ninau ano nui. Eia maānoi ka hiki ana ia kakou e ike i k& oiaio o keia hiau hana a na maknāa ka poe waitvai e koi m&i nei 1 na wahine ilihune, e kaupalena i ka hanau ana o na keiki.

Ina ka HIo io ana o na keiki i mea e hoopilikia mai ana i kā nohd anā o na makua ilihune, e ninau iho kākou i ka oiaio o keia. Ua kamaaina kakou e iia Hawaii, o tia kaikuāana no na makua o na keiki pokii. Ina he māu hahau Wāhihe ka mUā o kau Ohaāa, oiā māu keiki no na makUa o na keiki e hiki mai ana, a o ka lilo ana o keia māu hanau mua i mau makua, aolfe ia he mea e hoopilikia mai anā iaia, a aole no oia malama ana i na pokii he mea ia e makeniake ai ia keiki e haalelo koke i na mākha lio kā nui o ka luhi i ka maiama i na keiki liilii. Malia paha ua lilo ib no hoi keia hana i mea e noonoo ai ke keiki e hana pela, aka, aole nae oia ka mea maa mau. O na keiki maikai no, i makēmake e kokua i na makua, aole lakou e manao ana pēla, a d ia nb na keiki e tilu ae ana me ka maikai, a e lilo ana i mau wahine e kokua ana i ko lakou lahui i ko lakou.nui a kanaka makua ana. O na kaikamahine no e lilo ana i poe eaka i ko lakou mah pokii a lilo pu i mea hoolohe ole mai i na makua, aolē no Aa makua e pomaikai ana ia niau keiki, a aole no paha e nele an,a iea helō hewa ana oia mau kuikāmāhinē. Aka, e ike mai kakou, aole no ka ilihune, aka, no ke komo ana bo o ka m*nao ino iloko oia keiki, a ina no he

rT „, r -- « waiwai na makua oia kaikamahine elike ana no kona lapuwale, aine kona makemake e haalele i na makua. Aole o na kaikamahine ilihune no keia haawi mai nei iko lakou mati kinb, 6 ō na kaikamahine a ka poē waiwai akn ka oi. No ka mea, o ke kaikamahine a na makha waiwai, e noho wale ana kona manawa hapa nui, a e kōmo mai ana na noonoo like ole iloko o kela kaikamahine. O keia no hoi ke kaikamahine e lilo ana i mea kukoia o na keiki kane, no ka mea, he mea nlaa mau ia i keia noho ana. A manluli o ka noho hana ole, e lilō ana oia i ka hele hulahula, ame na hana e ae e hui ai me na keikikane. A ka hui ana, ame ka nele o ka noho hana ole, oia no na alanui e komo mai ai na hoowalewale likfe ole iloko o ke kaikamahine. Ua kūinaaina kakou i keiā, o ka mea hana mk kona mau Jima, aole e hiki ana o komo wale aku na manao kolohe, a hana paha i na hana īno. '&o ka mea ua lilo kou manao maluna o ia mea au e hnaa ana, a ua hiki ole e komo aku kekahi mānao e ae.