Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 18, 3 May 1923 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Vito ke Kiaaina i ka Bila e Hoonoa Ana i ka La Sabati

Hoakaka Oia ma Kana Palapala i ka Ahaolelo i na Kumu o Kona Apono Ole Ana i Kela bila e Hoonoaia ke Sabati

 

O kekahi o na palapala vito loi @ @ i heakakaia hoi maloko olila, @ humu maikai apau, o ia no ka @ vito a ke kiaaina, i hoo @e ai iloko o ka ahaolelel, ma @ kakahika o ka Poaono aku la @. e hoole ana i kona kakau @ ana i ka ʻʻBila Hoonoa Sa @ me ka hoopanee ana o ka  @ @ ka noonoo aua maluna o ka @ vito ahiki i ka Poakahi @ @ hoopanee hoi ka noonoo ana @ ke senate i ka vito, a ka Poalua @a@. @ me na mea i koho wale @ @k@, aole e kakauino ana ke @ i kela bila hoonoa Sabati, @ @ mai ia koho wale ana, i @ @ila, malalo o kekahi mau ku @ maikai loa: e hiki ola ai i ua @ ka ahaloleio lahui, ke alo ae @ kumu. M@ ke ano nui, a ma ke ano laula, @kaka ae ke kiaaina i kona @ @pono ole i kela bila, malalo @k@ kumu, ua manaoio oia, maloko @ k@la bila, aole ia e hooia ana, @ @ hasswiia i hookahi la hana @ @ limahana iloko o ka pule, a @ k@kahi olelo ana ae hoi, e hoo @ holookoa ana ia i ke Sabati, @ope la, no na hana o na la e ae @ o ka pule. @ nae, malaila wale iho la @ pau ke kalelel ana o ke kiaaina, i @ kumu o kona apono ole ana i @ @ bila, aka e hoakaka pu ana @ n@ ka noonoo ole ia o na make @ âme na hana kilkil a na @ âme na wahine, na lakou i ku @ i ka pono i Hawaii nei, e ike @ nei ka hula o ka lakou mau hana, @ na ekalesia Kristiano apuni ke  @re. O ka ekoulu o na kumu a ke kia @ o ke ku e ana i kela bila, o @ @ kona manaoio mamuli o na @ @ na hana o ka wa ae nie @. e ku nei, o na hale hoikeike @ moni âme na halekeaka. ma ke @ kuianakauhale o HOnolulu, aole @ @ikeike ia aku ana na kiionioni, @ @. oke aao i kupono no kela @ aka he mau haua i kupono ole, @ m@ ia e ike mau ia nei i keia

 

Kikoo i na Hana Kiionioni

 

O kekahi o na mea mua a ke kiaaina, i hoakaka ae ai maloko o kanaka palapala vito, o ia no ka mea e pili ana i na hoikeike kii- onioni, i malamaia e na hale kii onioni, iloko o na makahiki ae nei ewalu i hala, ma ke ano, he mau kii kupono ole ia, elike me ka make make ame ka mano maoli o ke ka nawai, i hanaia ai, no ka ae ana i ka hoikeikeia o na kiionioni, mai ka hapalua mai o ka hora enono, o ke ahiahi Sabati, o ia hoi, na kii hoonaauao, a pili aBibala. Mamuli iho la o keia mea oiaio iikeia, ualawa ia ma kona manao, no ka hoole ana aku, i ka hoikeike ia o na kiionioni, ma na auwina la Sabati, pela hoi me na hana hoike ike, imiloaa, o ke ano i manaoia, maloko o kela bila. Ka Pono o na Limahana E hoakaka pu ana ke kiaaina, ma na kana wai o ke tertore e ku nei i eia wa e haawi ana ia, i ka limahana, i hookahi la hoomaha ilo ko o ka pule, aka maloko e haawi ana ia, i ka limahana, i hookahi la hoomaha iloko o ka pule, aka maloko o ka bila i waihoia aku imua on a, ua wehe hamama ae ia i ka ipuka, no na limahana e lawe lawe ai i na hana mahope aku o ka hora ehai o ka auwina la Sa bati, me ka loaa ole o na hooia  ana, no hookahi la hoomaha, iloko o na la ehiku o ka pule. ua kuhikuhi mai ke kiaaina me ka hookamani ole a hunahuna ole iho, i ka mea oiaio loa, e pono ai e hoomanaoia e na mea apau,oia hoi: "E hoomanao i ka la sa bati, a e hoaono ia la," wahi ana, o keia ke kahua i ku ai ka pono o ke kanaka hana, e lilo i hookahi la hoomaha iloko o ka pule, aole hoi e hana ma na la apau ehiku. Ua hoole ae ke kiiaiua, i kona hookahua ana, i na kumu o kona apono ole ana i ka bila, no ka pono o na hana hoomana, aka nae ua kuhikuhi mai oia me ka makaʻu ole o na haawina holomua o keia au malamalama e noe nei, he mau haua ia i olili mai, mamuli o na kahua i ku ai o na ekalesia Krstiano. No ka pono o na limhana, ma kekahi aoao, a no ka hoomanao ana hoi, i na hua maikai o ka pono Kristiano, iloko heo o ka aina; pela iho la i hoihoi mai ai ke kiaaina, i ka Bila 45 o ka hale, me kona kakauinoa ole.

 

LOKAHI KE KOMITE KUWA ENA I KA INOA O LARNACH.

 

O keia malalo nei ka radiogran@ @ @unaia aku e ke kakauolelo o @ komite kuwaena Repubalika, @ L. Ukauka, i ka Loio Khuina Harry M. Daughterty ma Wakine Kona ma ka Poakahi nei, ma ke Kauoha a ke komite: "Ua apono ke Komite Kuwaena Rep@balika me ka lokahi no ka hoo ko@uia mai o Lunakanawai Alex ander D. Larnach, no ke kolu o na @kanawai oka aha kaapuni eka @ no ke pani ana ma kani o Luna @nawai James J. Banks ka mea @ba ja nabawa i jiba gijigy @ pau ana ma ka la 15 o Augate. Ma ka noho ana o ka halalwai a ke Komite Kuwaena Ripubalika @ ke Teritore ma ka Poakahi nei @l@ko o ke keenahana o ka Luna @mai@ Senatoa Lawrence M. Judd @ ka hale o Theo. H. Davis & Co.,  @ hope lunahoomalu Oscar P. @ ma ka noho, i apono loa ia ai @ka lokahi o Alexander D. Lar @ ka lunakanawai elua o ka @ hoomalu kulanakauhale, no ke @na lunakanawai ekolu o ka aha @i ekahi, no ke pani ana n@ @ @ Lunakanawai James J. Bands @au ana ka manawa o kona hoo @a ma ka la 13 o Augate e hiki @ an@. O key no ke kanaka a ka @ o ka papa loio Hawaii o @apono ana he pule i hala aku@ ma ke koho ana a ka hapanui @ lolo. Mamuli o ka paa o ka  @lelo i lawe ae ai kona hope, @ li@muku Oscar P. Cox, i ka noho @oomalu ana no ia halawai. Ua akoakoa pu ae ma in halawai kahi mau elele mai Maui mai, o ka mua loa hoi o ka akoakoa @ @ o kekahi mau elele mai @ mai mai ka manawa mai @ mai mai ka manawa mai o @ @hae ana o ia ahaelele elu@ @kahiki a oi i hala aku nei, o ia @ Senatoa Peruvia J. Goodness @ ka Lunamakaainana Manuel  Paschoal. He @eka i kakauia e D. H. King, @ kauaka i apono muaia ai e ke @mite i lunakanawai no ka apana o Koolaupoko, ka i loaa ae i ke komite ma ia halawai, a e hoa kaka ana o King maloko o ia leka i kona huki hou ana i kona inoa ma ke ano he moho no ia kulana, a  ua Waihoia aku ia leka ma kahio na palapala. Aponoia o Ahuna Ma ka h@a e pili ana i ke mea e hookohuia aku i hope-akena aina no ke keena aina aupuni ma Hilo o Herbert N. Ahuna ka ke komite o ke apono ana ma kekahi manawa i hala aku, aka nae ua kauohaia ae ke kauolelo a ke komite, Luke L. Ukauka, e hoke aku i na lala o ke komite kuwaena ma @ @ hoouna mai i na inoa o ka @ hoouna mai i na inoa o ka @ Hawaii Komo hana mai, i na @ @ ka põe noi no ia kulana e paaia ana maloko o ko lakou lima, in a he poenoie kekahi mawaho ae o Ahuna no ia kulana, a i ole e hoi ke mai paha i ka inoa o kekahi kanaka a lakou i manao ai no ia

kulana, I nei manawa o Ahuna wale no ka mea noi i aponoia no kelaulana hana mai Hilo mai. NoAhuna, he haumaua oia i puka ponomai ke Kula Nui mai o Sana Lui,a mai ke Kula Nui mai o Hawaii,a he mea ana aina oia no kekahimanawa i hala.O kekahi o na mea noi kulanahana i aponoia e ke koite oia @Antonia Garcia o Wailuku, Jaui, Henry A. Asch âme ke Col. CharlesA. Stobbie o Honolulu no ke kulana mea nana a huli i na bukebanako. Uahoopanee ke komite ika hooholo ana i ka R. W. VanDeusen palapal noi no ia kulanahana like, a pela me ka EdwardHore noi no ka hookohu hou iaaku i lunakanawai apana no Koolaupoko ma Waiahole ae nei.Ma kea Sabati iho, Mei 6, 1923,e malamai ana he halawai no kPa Ilina o Puuma@o ma ka Halekula o Moanalua, ma ka hora eluao ka auwina la, a ua makemakeiana Kupa apu o Moanalua e akoakoa ae malaila i keia la no ka noonoo ana i k@kahi mau kumuhanaano nui e hapaiia mai ana.

 

Hooku@iia he Heiki e ka Oto Haki ka Waewae

 

Ma ka aoao o Kela Keiki Uu ku ka Pilikia i Halawai ai Oia me ka @ia Poino

 

HOLO AOIA MAMUA O  KE KAA OTOMOBILE

 

Kaawale ka On a Nona ke Kaa Otomobile Mai ke Kau Ana Aku o na Ahewaia

Mawaena o ka hora 12 ame 1 p. m., o ka auwina la Sabati nei i hookuʻiia aku ai e ke kaa otomobile e kalaiwaia ana e Harold A. Moore he keki uuku o 7 makahiki, nona ka inoa o Anthony Monge, ma ke kihi o na alanui Kapahulu ame Waialae a hai kona wawae hema me kekahi mau eha e ne ma kekahi mau wahi o kona kino I kulike me na koakaka a ka poe i ikemaka i kela hookuʻiia ana mai kekahi aoao mai o ke alanui Wai alae ka holo ana mai o ke keiki a kaa pono mamua o kahi o ke kaa e holo mai ana, i ka ike ana o ke keiki i ke kokoke loa mai o ke kaa ua pelu aku la oia ihjope me ka ma nao e alo mai ka hookuʻiia ana mai, eia nae, ua lohi loa ia pelu hou ana aku on a ihope mamuli o ka mamam loa o ia holo ana mai o ke kaa, o kona hookuʻiia mai la no ia a hina ilalo p piiia mai la kona wawe hema e na huila, a po ke kumu hoi a ka haki ana. Ma ka manawa a Mr. Moore i ike mai ai i ka holo pua-a o ke keikei ua hoopaa koke iho la oia i ka holo o ke kaa, eia nae, ua lohi loa, ua hookuʻi mai la ke kaa a hina ke keiki mahai o ke alanui. I ka paa ana o ka holo o ke kaa a Mr. Moore e kaliwa ana ma Kahi he 50 kapuai ka mamai mai kahi mai o ke keiki i hookuʻiia ai, ua hoi hou aku la oia ihope me ka wahine no ke ki ana i ke keiki a hapai mai la a hookau iluna o ke kaa a laweia mai i ka ana i ke keiki a hapai mai la a hookau iluna o ke kaa a laweia mai i ka hlaemaiʻi Moi wahine@ a malaila i nanaia ai e ke kauka a ikeia ua haki ka wawae  heam, o kela keiki, me na pohole holo ma kekahi wahi o ke poo ame ke Kino. Aohe i hopuia o Mr. Moore mamuli o ka ike ana o na maakai aohi i pili ka hewa iaiai.

 

HOOKAHI HANELI MAKAHIKI O KE KU ANA O KA PONO KRISTINO

 

Ma ka la 31 o keia mahinia o Mei, 1923, e piha ai ka hookahi haneli makahiki o ke ku ana a ka pono Kristiano maloko o ka makupuni o  Maui mai ka manawa mua loa mai o ke poho ana aku o ka malamanui o Maui mai ka manawa mua loa mai o ke poha ana aku o ka malamalama o ka Euanelio iloko o ia mokupuni i ka A. D. 1823, ka manawa a ke kumu mikanela mua Rikeke i pae aku ai ma Lahaina a kukuluia ka pono kristiano malaila, a malila i holo aku ai ka malamalama wahi a pau o ia mokupuni. He la ano nui loa ia iloko o ke ola ana o na haipule, na hua o ka pono i kanuia e ke kumu mikanele Rikeke a kawowo maloko o ia moku puni i kanuia e ke kumu mikanele Rikeke a kawowo maloko o ia moku puni, he la ano nuiiloko o ke alo ana o na haipule e pono ai e malamaia me ka hoomaikai kiekie aku i ka Mea Mana Loa no na pomaikai i hiki ole ke heluia. he hana maikai loa na na kicki cane âme na kaikamahine i hanauip naloko o ka mokupuni o Maui e komo o ka mokupouni o Maui e koto pu aku ma na hana hoomanao o ia la, ke hiki, a hookahi ka haul like ana. Ma ka noho ana o ka halawai a  ka Ahahui Mokupuni o Maui ma Iʻaia, i hooholoia ai ma Lahaina, kahi mua loa i kukuluia ai ka la maku o ke ola, e malamaia ai na  hana hoomanao o ka Iubile a e hoo koia ana ia hana ma ka la 31 Mei o keia makahiki.

 

HOOKUʻI HI MAU KAA A HA HAHA.

 

Hookuʻi kekahi mau kaa oto mobile elua ma ka Poalima o ka pule ia hala, o ka hope o ia hokuʻi ana ia ka hahaha like aua o ia mua kaa âme ka eha ana o kekahi kanakak o S.N. Parmelee ka inoa, elike me ka hoike a ka Ma kai M.J. Morse o ka hoihoi ana ne i ke keena o ka ohihana makai. O ke kuphanaha ma ka hoike a ka  Makai Morse o ka hoihoih ana ae aohe i hoakakaia na wahi o Parme lee i eha a pela hoi me ka nui o ka eha i loaa iaia, a aohe no hoi i hoikeia ae ka lapaaui ana a la paau oleia paha o Parmelee maloko o ka halamaʻi o na pono ulia. Hookuʻi ke kaa oto helu 8059 me ke kaa oto e kalai waia ana e P.S. Munford, wahi o ka hoike a ka makai, i ka manawa o ke kaa oto e kalewai manawa o ke kaa oto e kalaiwaia ana e Munford a e holo mai ana no ke kaona nei. O ke aka helu 8059 us ikeia ma ka pa painoa o na kaa e paaia mai nei e ka oihana makai, no kekahi Ke pani o H. Miyaguchi ka inoa. Ukali ka Poka Pu Panapana

 

Mahope o ka Hoopaapaa Ana Kiia Kekahi Koa i ka Pu no Elima Manawa e  Kona Hoa Koa o ka Rumi Hookahi Malo ko o Kekahi Hale Hoolimalima

 

Maloko o kekahi hale hoolima Maloko o kekahi hale hoolima  lima ma ke alanui Makiki, e ko koke ana i ke alanui Wilder, ma ka hapalua o ka hora ehiku o ke kakahiaka o ka Poakahi iho hei, i keea ae ai kekahi koa, nona ka inoa o N. L. Roose, i ka pu pana pana, e kekahi no o kona hoa koa, mahope o ka hoopaapaa ana o kela  mau koa, no na la ekolu mamua aku. He elima mau puka poka, ma luna o ke kino o ka haole koa, i kiia i ka pu panapana, eia nae aole oia i make, aka, ua hoihoiia aku oia, no ka halemaʻi o na koa ma Kahauiki, a ua paa hoi ke koa ki pu i ka hopuia, e ka ohoihana koa, no kona paaia, ahiki i ka maopopo ana oka hopens o ka nea i poino. He mau koa kela a elua no Ka haiku, e hono like ana maloko o ka rumi hookahi, a ma ka hoakaka a na allikoa, he mau la ae mei i hala, ua ala ae kekahi hoopaapaa mamwae na o laua, no kekahi mau kumu kuee liilii, aole nae i manaoia, e lilo ana kela hoopaapaa i mea nui loa, e hoohana maoli ia ai ka pu panapana. Maloko o ka hale hoolimalima ma Makiki kela mau koa a elua, ma ke  kakahiaka o ka Poakahi nei, ua hele aku ka ke koa i poino, noloko o ka rumi auaua, a iaia i hemo mai ai iwaho, no ka hoi ana ae iloko o ko laua rumi, kahi a ka lua o na koa e noho ana, ua peʻa kona mau lima mahope o ke kua, a no ke kuhiewa o ka elua o na koa, he pu panapana paha kana e paa ana o kano hoomaka mai la no ia e ki i kana pu panapan, no elima ma nawa, me ke ku ana o na pokaapau eima, i ke ku ana o na poka apau elima, i ke kino o Roose. Mamuli o kela poino i kau aku maluna o Roose, us hoioih awiwi ia aku oia no ka halemaiʻi o na koa ma Kahauiki, a paa hoi ke koa ki pu i ka hopuia e na make koa, ka põe na lakou e huli pono mai ana, i ke kumu o ke ala ana ae o kela hana ki pu Mahope koko iho o kela ki pu, i hoikeia mai ai ka lohe i ka Loio Kalana Heen, me na hoakaka, na na aliikoa o ka oihana koa maa nei nei, e lawelawe mai ana i ka nianinau pono ana i ke ano o ke  karaima i hanaia, a in a e make maoli ana ke koa poino, alaila e waihoia mai ana ka hookolokolo ana i ka hihia o ke koa ki pu, ilo ko o ka lima, o na luna oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolu lu nie. Mahope iho o kela hana ki pu, ua noho hamau loa na koa a elua, me ka hlike ole ae, i ke kumu oia io loa, o ka lawelaweia ana o kela hana, koe wale no ka olelo ana ae  oke koa, nana i ki i ka pu, no kona kuhihewa, e kiia aku ana oia i ka pu e kona kokoolua, pela oia i hoohana mai ai i kana pu pana pana, ma ke ano e kupale iaiai iho. He koa o Roose, i manaoia e hoo una no Kapalakiko, no ka jhoololi ana i kona wahi e noho ai, e kakali wale ana no lia, o ke ku mai o kekahi o na moku lawekoa, alila ho aku no kona wahi hou; o kana wahine ka i holo mua aku no Kapalakiko, mamuili iho la nac o keiapoino aole he maopopo o ka mea e hana aku ai nona. mahope iho o ka hala ana aku oka whanine a kela koa no KapalakiJohnson, ke kos ki pu, maloko o ko, i hoi ae ai ioa e noho like me ka rumi hookahi, he pule wal ae  nei no kela i hala, eia ka e lilo ana ko laua noho pu ana, i kumu e ala mai ai kekahi poino.

 

KE ANAINA HUI O EKALESIA MA KAUMAKAPILI.

 

Ma ka luakini o Kaumkakpili ka halawai haipule hui a na ekalesia Hawaii ekolu o keia kulanakauhale ma ka po Sabati iho nei a he ha lawai piha loa ia i na hia pule mai na lala C. C., o na ahahui ekolu, na hoahanau âme ka poe makaikai. Ma ia halawai i heluaheluia mai ai kekahi olelo hooholo i hoomakaukauia e ka Rev. Akaiko Akana oka ekalesia o Kawaiahao, ma ka olelo Beritania a i unuhiia mai eRev. Akana ma ka olelo Hawaiino ka pomaikai o ka põe maopopo ole i ka manao o ka olelo hooholo ma ka olelo Beritania, a mamuli o ke aponoia ana o ia olelo hooholo ua kakauinoaia e na kahu o na ekalesia ekolu a hoounaia aku hoo kahi kope i ke Senate, hookahi i ka hale o na lunamakaainana, a  hookahi i ke Kiaaina Wallace R. Farrington. O ka manao nui ma ia olelo hoo holo e haawi aku ana i ka hoo maikai keikei i ke kiaaina no kona hoole ana i kana apono i ka Bila 45 o ka Hale e hoonoa ana i ka auwina la Sabati mai ka hora 1 p.m., aku ahiki i ka hora 6 p.m., o ke ahiahai no an hana hoikeike kiionoioni a pela aku, a e apono ana hoi ka olelo hooholo i na kumu apau he umi a ke kiaaina i hoakaka ai maloko o kana palapala vito i ka bila i ka ahaolelo. Ma ka ninauia ana o ka manao o ke anaina no ka olello hooholo ua aponoia me ka lo kahi me na manao ohohia mai o ao. O keia ka hana mua loa ma ia halwai mamua o ko Rev. Steven L. Desha hoomaka ana e heluhelu i kekahi mau pauku baibala ma na buke o Nalii I a ma ka buke o Luka 10:42@ e pili ana i ka wahine kane make a ke kaula Elia i noi aku ai i popo palaoa, c pilil ana i ka wa hine Samria i kamailio pu ai me  Iesu ma ka luawai o I kakoba, a e pili ana ia mareta ame Maria, na wahine hoahanau i hookipa aku ai i ka Haku, a i kauhalahala ai o Mareta no ka hele ole aku o ke kai kaina e kokua iaia, oiai o Maria e noho ana ma na wawae o ka Haku, he hana a Maria i pane aku ai ka Haku ia Mareta, "ua koho o Maria i ka mea maikai loa aole e laweia mai on a aku," a me ka moolelo o Ka wahine hewa i holi ai i na wawae o ka Haku me kona lauoho, he mau moolelo i pili wale no i na wahine âme ka lakou mau hana maikai, me ka nana ole ia o ko la kou mau hemahoma. Ua hookuuia na hana o ia ahi ahí iloko o na manao ulumahiehie o ke anaina mahope o ka himeni ia kau oia no ka halemaʻi o na koa ma Kahauiki, a paa hoi ke koa ma Kahauiki, a paa hoi ke koa ki pui ka hopuia e na makai koa, ka põe na lakou e huli pono mai ana, i ke kumu o ke ala ana ae okela hana ki pu. Mahope kok@ iho o kela ki pu, i hoikeia mai ai ka lohe i ka, na na aliikoa o ka oihana koa maa nei nei, e lawelawe mai ana i ka ninaninau pono ana i ke ano o ke karaima i hanaia, a in a e make maoli ana ke koa poino, alaila e waihoia mai ana ka hookolokolo ana, i ka hihia o ke koa ki pu, iloko o ka lima, o na luna oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei.Mahope iho o kela hana ki pu,ua hono hamau loa na koa a elua,me ka hoike ole ae, i ke kumu oiaio loa, o ka lawelaweia ana o kelahana, koe wale no ka olelo ana aeo ke koa, nana i ki i ka pu, nokona kuhihewa, e kiia aku ana oiai ka pu e kona kokoolua, pela oiai hoohana mai ai i kana pu panapana, ma ke ano e kupale iaia iho.He koa o Roose, i manaoia e hoo una no Kapalaiko, no ka hoololi ana i kona wahi e noho ai, e kakli wale ana no oia, o ke ku mai o kekahi o na moku lawekoa, alaila hoi aku no kona wahi hou; o kana wahine ka i holo mua aku no Ka  plakiko, mamuli iho la nae o keia poino, aole he maopoo o ka mea e han@ aku ai nona. Mahope iho o ka hala ana aku o ka wahine a kela koa no Kapalaki Johnson, ke koa ki pu, maloko o ko, i hoi ae ai oia e noho like me ka rumi hookahi, he pule wale ae nei no kela i hala, eia ka e lilo ana ko laua noho pu ana, i kumu e ala mai ai kekahi poino. ana o ke ananina ma ka aoao 149 o ka L.H., me ka pule hooku mai ke Kahu Akaiko Akana.

 

KE NOI A KO LAHAINA MAU MAKAAINANA.

 

He palapala noi mai na makaai nana mai o ka apana o Lahaina, Maui, i ka hale o na lunamakaaina na e noi ana e hoomauia aku ka haawaina dala kokua a ke teritore no ke kula o Lahainaluna, a e hoa kakak ana i na kumu o ia noi, elike me ia malalo nei: "O keia ke kula nui mua loa a na kanaka Amerika i kukulu ai ma Hawaii nei ma ka komo hana mai o na Mauna Pohaku; ua ku ia ma ke ano he kiahoomanao no na hana maikai a na kumu mikanele ka põe mua na lakou i lawe mai ika malamalama o ka Euanelio i keiamau paemoku a na Kristiano Amer ricka e ola nei i keia la e haaheo ai; he halekula ia i kukuluia no na keiki a ka poe ilihune (o ka ninau e pili ana i ka lahui ua hiki no a e hooponoponoia elike me ia a kou Kino hanohano e ike ai i ke kupono malalo o na ano hana e ike ia nei i nei manawa); he mea ha nohano keikei ia no ko makou apa na nei no ka aneane he kenekulia i nei manawa, a e loaa ana ia ma kou na manao nini ke ike aku e hoo kaawaleia ana ia mai a makou aku."

 

MA KA MAHINA O IULAI E PAU AI KA UWAPO O KAHULUI.

 

I kulike me ia a ka lunanui o  na hana o ka lehulehu Bigelow o ka hoike ana ai iloko o ka mahina o Ilulai ae nei e hiki mai ana e pau loa ai na hana o ka uwapo konakalika ma Kahului, Maui, a  makaukau no ka hoohanaia, a ma

ia manawa e pili aku ai na mokua hi, na kao halihali ukana nunui @ ka aoao a hoolelel aku i na ukana iluna o na kaa, a hooiliia mai hoi na kuana e ae âme ke kopaa mai ka uwapo pololei mai a iluna o na moku. Ua hanaia ke alahao kaaahi ma luna o ka uwapo e holo mai ana na kaaahi a hiki i kahi e ku ai o ka moku a huʻe pololei i na eke ko paa mailuna mai o na kaa a iluna pololei o ka moku. He noi ka ka papa komisina o na awapae i ka ahaolelo e hookaawale i kekahi haa wina dala no ka uku anan i ke ka naka kiai po i $75 o ka mahina. Ma ka hora 12 o ke aumoe o ka po nei i hookuu loaia ai na hana a ka ahaolelo o ke kau o 1923, mahope o kekahi mau bila lehulehu i hoomoe ia aku ma ka papap no ka wa mau loa. He ahamele ka ke C. Ke o Kawai ahao e haawi ana ma ka hora 7:30 P.M. o ka la 11 o keia mahina no ka pomaikai o ia ahahui. Hoao he Koae Kikoo i ka Uku o Kona Poo Holo Oia Mai ka Banako Aku i ka wa i Ike ai e Loaa Ana Kana Hana Kolohe

 

PAA NAE KELA KOA KOLOHE I KA HOPUIA

 

Alualuia Oia Ahiki i ka Loaa Ana Aku i Kekahi o na Makai a Noho i ke Puhi Mahope koke iho o ka hora umi kumamalua, o ka Poalua nei i hoao ai ai he haole koa, nona ka inoa o E. Mason, e kikoo i ka ukuhana o Kapena Mead, maloko o ka Banako Lahui, me ke kaku aphui ana i ka ionoa o kela aliikoa mahope o ke kikoo dala, eia nae @amua o ka loaa ana mai iaia o na dala o kela kikoo, ua hoomaka aku la oia e holo, me kona noke ia ana aku i ke alualu, ahiki i ka paa ana i ka hopuia. He haole koa kela no ka Papu o Kahauiki; i ke ano o ka loaa ana o ke kikoo dala a ke aliikoa, a pela hoi me kekahi palapala ae iaia e haalelel aku i ke kahua hoomoana, he ninau pohihihi loa ia, koe wale no. ka noonoo ana aku, ua kaa aku kela mau mea a elua malalo o kona malu, ma ke ano kolohe. Ma kela awakea o ka poalua, ua hoea aku la ke koa no ka hale banako, a waiho aku la i ke kikoo dala, i kakauinoia, me ka inoa o ke Kapena Meade, ma ke ano apuka, mahope o ke kua o kelo kikoo dala. Mamua nae o ka haawiia ana mai o ke dala elike me ka huina maloko o ka bila kikoo, ua kauohaia mai la kela koa e Mr. William Campbell, ka mea uku dala o ka banako, e kaku aku i kona inoa mahope o ke kikoo, ia wa i kakau iho ai ua koa nei, i ka inoa o Miller, aole o kona inoa ponoi. Aia nae na manao hoohuoi, iloko o ka mea ohi dala, no kela kikoo, ia wa oia i ninau mai ai k ke koa, e hoike aku i kahi i noho ai o Kapena Meade, ua hoikeia aku la aia ma ka Papu De Russey; nolila ua kele ponaia aku la i kela papu. no na  hooia mai ke kapena koa mai, nanan ke kikoo. Mamua nae o ka loaa ana mai o ka pane ma ke kelepono, ua loaa koke ka ike i ka haole koa, e loaa pono ana kona kolohe, o kona hoomaku no ia e haalelel i ka banako me ka pupuahulu, a holo ma ke alanui Moi, me ke komo ana ae ma ke alanui ololi e holo ana iuka ahiki i ke alanui  Hokele. I ka manawa i ike mai ai o Wil liam Campbell, i ka holo ana o ke koa, ua kolohe, eia nae i ka hoea ana i ke alanui Hokele, ua haawipio okoa ka mea ohi dala, i kona alualu ana mahope o ka haole koa, no ka pau o kona aho. Ua ikeia mai la nae, ke ano pihoi hoi o ke kanaka o ka banako, e ke kahi o na makai, e ku ana ma ke kiho o na alanui Hokele me Papu, molaila holo mai la ka Makai Akiona, a ninau i ke kumu o ka pilikia, a i kona maopopo pono ana, ua kau aku la oia maluna o kekahi kaa otomo bile, o ka olili ana ae i kela manawa, a hoomaka aku la e alualu, ma ke alanui Uniona, a loaa aku ua koa nei, ma ke alanui Beritanio, o kona paa no ia i ka hopuia, a laweia ae e hoopaa maloko o ka halewai.

 

HOOKOLOKOLOIA O CONKLING E KE SENATE

 

Mamuli o ka hopuia ana o ke kaa otomobile i haawiia aku e ka hui o Schuman ma, no ka holoholo ana o Senatoa Akina, e ka Puuku D. L. Kalana o Honolulu nei, i lilo ai ia hana ma ka aoaoa o ka Puuku Conk ling, i kumu nona e hookolokoloia ai, imua o ka aha senate, ma ke kaka hiaka o nehinei, me ka haawiia ana aku o ke kauoha iaia, e hoihoi koke mai i kela kaa, ma ka hora elua o ka auwina la, o hoopaaia aku oia maloko o ka halepaahao. O ka moolelo o ka hopuia ana o kela kaa a Senatoa Akina e holo holo ana, penei no ia: Ma ka awakea o ka Polaua nei, ua kukuluia ke kaa otomobile o Senatoa Akina ma ke alanui Moi, e kokoke la i ke alanui Alakea, me ka hele ana o Senatoa Akina me kona mau hoa senatoa e ai i ko lakou aina awakea. Oiai kela kaa e ku ana ma ke ala nui, ua ike mai la ka Puuku Conk ling, he kaa kela i uku ole ia ka lai kini, no ia kumu i kau aku ai oia  i kekahi pepa hoike maluna o kela @aa, e hoike ana, no kona hopuia ana, mamuli o ka auhau. I ka huli hoi ana mai o Senatoa Akina me kona mau hoa, a ike i ka mea i hanaia, ua ninau aku la oia i ka Puuku Conkling, o ka pane i loaa aku, o ia no ka hopuia ana o kela kaa, no ka auhau. Mamuli nae o kela hana ma ka aoao o ka Puuku Conkling, i hoo pukaia ae ai he palapala kii no Senatoa Akina, no kona hoea ae imua o ka aha apana ma keia Poa lima, no ka pane ana i ke kumu hoopii hoohalahala e ku e ana iaia. Ma kahi nae o ka lilo o ka hana ma ka aoao o ka Puuku Conkling, i  kumu nona e mahaloia ai, ua hoo unaia mai ka makai o ka aha senate, no ka lawe ana aku iaia imua o ke senate, ma ke kakakhiaka o ka Poa kolu iho nei, a imua o kela aha i hookolokoloia ai oia@ a haawaiia ka  olelo hooholo me ka lokahi o na hoa apau o ke senate, e ahewa ana iaia no ka hana hoohaahaa i ka hoa oloko o kela hale hanohano, me kona kauoha okoa ia ana aku, e hoihoi koke mai i ke kaa otomobile, ana i lawe ai; in a aole pela, alila e hoo paahaoia oia maloko o ka halepaahao, me ka hiki ole i kekahi mana ke hoopakele ae iaia Make Kekahi Bebe Uuku ma ka Ulia Kaa ma LeiluhaHooku`iia ke Kaa Otomobile a ka Makuahine Hookele Ana e ke Kaaahi   Pakele Mai Nae ke Ola o ka Makuahine mahope koko iho o ka hora elua o ka auwina la o ka Poaha aku nei i hala, i hookuʻi ae ai he kaaahi ma Lelehua, me ka kaa otomobile, e hookeleia ana e Mrs. C. W. Collins, ka wahine a ka Lukanela Collins o Leilejhua, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka make ana o ka bebe kaikamahine a kela wahine, ma ka Poalima mai. Ua lao pu he mau poino ia Mrs. Collins, ka makuahine o ka bebe i Kaikamahine a kela wahine, ma ka Poalima mai. Ua loa pu he mau poino ia Mrs. Collins, ka makuahine o ka bebe i make, a pela hoi o Mrs. Bizzell, he wahine na ka Lukanela Bizzell, e kau pu ana maluna o ke kaa oto mobile, aka nae, ma ka nanaia an o ko laua mau poino, ua ikeia, e plaekana ana nolaua a elua mai ka make mai. Maluna o ke kaa otomobile kela mau wahine a elua me ka bebe; mailuna mai o Leilehua ko lakou holo ana ae, no ke kahua hooka hakaha o na pualikoa, e hoikeike ana imua o na @oa o ka ahaolelo. I ka manawa o ke kaa otomobile e holo ana ma ke alanui, aia pu ileko o ia wa hookahi, he kaaahi el holo ana ma ke alahao; a i ka hoea ana o ke kaa otomobile no kahi o ke alahao kaaahi, e moe keʻa ana i ke alanui aupuni, ua jhookuʻiia mai la ka otomobile, e ke kaaahi a nahaha, me ka pono ana, o ka põe apau e kau ana iluna o ka otomobile. Ua nui na wahi i eha o ke kino o na whaine a elua, aka nae he man opine ko laua e make ole ai, o ka bebe nae ka mea hiki ole ke hoo pakeleia ae kona ola, mamuli o ke kukonukonu o kona poino, a hui

pu io hoi m@ kona uuku, ua lilona hooikaika ana a na kauka i mea ole.

 

O FRANK E. MIKKIFF KA PE RESIDENA NO KAMEHAMEHA

 

No ke pani ana ae ma ka maka lua e hoohakahak@ ana e E. C. Webster, ka persidena mua o na kula, i waiho aku ia kulana o Frank E. Midkiff ka i hookohuia ae ma in makalua, elike me ia o ka hoolaha ia ana ae ma ke ahiahi o ka Poa lima o ka pule aku la i hal, e na lala o ka papap kahuwaiwai o na kula Kamehameah. Ma ia ahiahi i hoike pu ae ai na alla o ka papa kahuwaiwai o na kula aohe i loaa kekahi kanaka no ke pani ana ae  ma kai o W. E. Giens i hooko huia ae i Kahukula Nui no ke Te ritore. O Mr. Midiff i hookohuia ae la  oi preseidena no na Kula Kameha meha oia kakahi o na kanaka i M@a@i@ no l@ kul@n@ i @i@o @ @ ia @ G@ivens, aka na@ i kona ma nawa i lohe ai o Mr. Givens ke@ahi inoa ikaika i manola no ke kulana kahukula nui ua huki hou oia i kona inoa. Aole e waiho koke ana o Mr. Webwster i kona kulana i nei mana wa ahiki i ka pau ana o ke aku

kula, a mahope aku o ia manawa e hoi aku ana oia i America, e like me ia i hoomaopopoia. O mr. Midiff, ka peresidena hou o na kula Kamehameha aia me ka Hui o Lui âme Kuke oia e noho han mai nei i nei manawa. Aohe kumu e ae o kona kohoia ana no  ke kulana i haawiia ae la iaia, ma muli wale no o ka ikeia ana ma ke ano laula he kanaka oia i lawa me ka makaukau piha ma ka oiha na hoonaauao, a ua manao pu ia he kanaka kupono loa oia e lilo ai i manahooko no na kula.

 

PAA I KA HOPUIA E NA NAKAI WAIONO.

 

Mawaho ai nei o ka Aloha Paka, ma ka po o ka Poalima aku nei, i paa ae ai kekahi mau aliikoa kiekie, âme kekahi mua makaainana lala wai, o ke kulanakauhale nei, i ka hopuia, e na makai hooko i ke kana wai hookapu waino, mamuli o la kou loaa pono aua aku me na omole rama, He aha hulahula nui ka i haawiia maloko o ka Aloha Paka, ma kela po Poalima, me ka hele a piha i na  aliikoa, na kola ame ka poe lalawai o ke kulanakauhale neiʻ ua hoea pu aku ma kela aha hulahula, he mau makai hooko i ke kanawai waiono. Oiai e nana ana i na hana e lawe. laweia ana ma kela po, ua jhoopo maikaiia mai na kanaka o ke aupuni, mamuli o ko lakou ike ana aku, he mau allikoa me kekahi mau maka ainana, e paa ana i na omole rama, i kiiia aku maluna o na kaa oto moobiole, o ka paa no ia o kela poe i ka hopuia. He eono @a nui o kela poe o ka hopuia ana ma ia po. a imua o ka  aha federala ma ke kaakahiaka o ka Poakahi ne, i ae okoa ae ai he elua o na mea i hopuia, no ko laua pili i ka hewa malama waino, a kauia mai ka hoopʻi o kanalimadala maluna o laua.No kekahi mea hi i oea ole akuma ka Poakahi nei, ma ka Po@luamai kona hoea ana aku imua o ka aha. ae no kona pili i ka hewa, meke kauia ana mai o ka hoopaʻi o kanalima dala maluna on a. no ke koena iho o kela poe, ua hoopaneeia ko lakou hihia, a ka auwina la o keia Poalima, ma ia manawa e hoea ae ai lakou imua o ka aha, no ka pane ana no ka pili i ka hewa âme ka ole. Oiai o keia iho la ka makamua loa, o ka hopuia ana o kekahi poe lalawai, no ke ku e i ke kanawai hookapu wainona federal, e lilo akuana ia, i haua ma ka aoao o na makai hooko i ke kanawai, e makaala mau ai, ma na manawa apau emalamaia ae ai o na anaina hoohauoli o kela ano no ka mea ua ma naoio mau lakou, o ka waiona kekahi mea nana e hoopiha i ka uwila iloko o ka poe puni hulahula.

 

NUI KA POE ONA I HOPUIA MA KA MAHINA O APERILA

 

I kulike me ka hoike no ka nui o ka põe i hopuia no ka on a a i hoomakaukauia e ke Kapena Makai Fieldgrove no ka mahina o Aperi la i hala aku la he 251, a mailoko ae o keia huina he 110 mau koa i ho puia a o ke koena iho no na mak@ ainana on a maloko o Honolulu. O ka huina o ka poe i hopuia no ka on a i ka mahina o Maraki he 302, he 51 ka oi aku i ko ka mahina o Aperila i hala iho la, he hoike ana mai ia ua emi iki iho ka huina o ke @oe i hopuia no ka on a i ka mahina o Aperila mamus o ko Ma raki, a e hoakaka ana ke Kapena Makai Fieldgrove i ke kahaha o kona manao, mam@a aku o ke kaua uni @ ke ao ka @nawe @ i kapu ka @ona ma @ @ ne @a@ kahi loa ka poe on a i hopuia, a i ka wa ka hoi @ @pu ai ka waiona, aohe mau hale @urama maloko oke auppuni Teritore, o ka wa oi loaaku ka ia o ka heluna nui o kapõe i hopuia no ka ona. Ma kekahi Paono he 20 poe ihopuia noka on a, a ma ka la ohi dala o iaka Poaono i hala aku la he 40 kak@ nui o ka poe onoa i hoopaaia akui ka halepaahao no ka malma anaia lakou malaila, a ma ke Sabati mia he 22 poe hoa i hopuia no ka on a i ka okolehao, a o ka poe ihopuia no ka on a he poe no na lahui like ole, ka poe i hoikeike aeia lakou ma ke akea.Wahi hou a ke Kapena Makai Fieldgrove he oi aku ka nui o @ hakaka âme ua hocha me na mea eha mamua o ka na makai e hopu hopu ai i ka manawa kapu ole o ka waiona. Ma ka hoike hoi a ke Kauka Kalana R. G. Ayer he 177 ka nui o na maʻi âme ka poe i eha i lapaauia maloko o kona keena iloko o ka  mahina aku la o Aperila, he 46 ke emi iho malalo o ka heluna i kekia no ka unahina o Maraki. E hoaka ka pu ana maloko o ka hoike mai ka la 1 mai o Ianuari na lappauia e na kauka kainan ka heluna o769 mau maʻi me ka poe i loaa i ka eha mamuli o na ulia.

 

PAU NA PAHU WAINO I KA NAHAHA.

 

 Mamuli o ka maikai ole o ka hanaia ana, a hui pu iho, me ka hookuu ino ia ana, o ke kilina uka na i ka manawa i hookuuia ai ilu na o ka uwapo, ma ke kakakhiaka,  o ka Poaha, o ka pule aku nei i ha la, i naha ai kekahi mau pahu rama, o ka hoounaia ana mai Maui mai, no Honlulu nei, me ke kaheawai ana o ka rama iluna o ka uwapo. Aole he inoa maopopo i kauia maluna o kela mau pahu, e ikeia ae ai ka on a nona kela waiwai ma Honolulu nei, a oki loa aku hoi ke kauia ana o ka inoa o ka mea na@ i hoouna mai i na phau rama, no keia kulanakauhale. I ka manawa i haule ai o kela mau pahu rama iluna o ka uwapo, ua @ kok@ ua mau pahu nei,  me ke kahi aua o ka rama iluna o ka uwapo, a oiai he kapu loa ka waiona ma Hawaii nei, ua kelepona koke ia aku la o John R. Colburn, e hele mai, no ka uwapo o ka mo kuahi, he manawa pokole, ua hoen mai la oia me kona mau kanaka a mahope o na kooikaika ana, i loaa ai ia lakou ke koena mai o ka rama, he hookahi galani, eia nae aole e hiki ke hopuia aku ke khi mea no, ka mapopo ole, o ka  on a nona kela waiwai ku@e kaaa wai.