Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 12, 22 March 1923 — NA UPENA LAWAI'A O KA WA KAHIKO ME KA LAKOU MAU HANA. [ARTICLE]

NA UPENA LAWAI'A O KA WA KAHIKO ME KA LAKOU MAU HANA.

Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua.) (Hoomauia mai.) No ka upena Poupou. O keia ano upena, o na ano i'a like ole apau a koe aku na ano i'a nunui elike me ka nenue, uhu, he upena lakou no ko lakou. Aka, o na ano iʻa liilii iho malalo, ua pau loa i keia ano upena. Makemake oe i manini kau i'a ono, alaila, holo no oe i kakahiaka nui i ka luu halula; o ia ka maunu o na i'a like ole o keia ano upena. I kou luu ana i ka wana halula, me ka laau loihi oe e luu ai e houhou i ka halula, a ua hanaia mamua ko lima e paa ana i ka laau, he mau laau ke'a i mea e hoholo ole mai ai ka halua ihope, a pau ka lima i ke kuku. E loaa ana elima, ahiki i ka ehiku halula e houhouia ai ka laau, a ua lawa loa kela maunu, aole pau. A e lawe ana kela ma kahi ka-he mau o ka manini, alaila, kuu ka upena; a e holo mai ka mnnini a komo iloko o ka upena, alaila, huki oe, a e hei ana ka manini. Ina eha, a elima manini, a e hana oe i kaula pakahi no keia mau i'a, a hoopaa i ka maka o ka upena, maluna ae o ka pohaku mole, a'u i hoakaka mua aku ai. Apau keia mau i'a i ka paa i ka upena alaila, hookuu ma kahi o ke au poupou. O ia hoi kahi e kuu mau ia ai ka upena. Ina he mau kaau malaila, aole e koe hookahi kekahi o lakou. Na keia mau i'a i paa i ka pakaliia e oni ana i o, a ianei, ua komo mai keia mau iʻa mawaho iloko o ka upena. Ina ua pau ka i'a o keia au, kau aku ana oe he au. A ina ua kawaliwali na i'a mua, hoopaa hou i mau iʻa. A kuu aku no ka upena ma kahi maamau i ke kuuia, a i kapaia hoi he au. A o ke kanaka e hana mau ana i ka lawai'a manini, aole oia e pii ana i ka mahiai, ma ka i'a no kana mala e waele ai, a paa i ke kanu, a ulu, a paa i ke po'i mauu, a i ole po'i maʻu. Nui ka ai a ka poe lawai'a. O ka hana wale iho la no ia, a ia poe a pau ka makahiki. E holo mau ana i na la apau. Aia no ka pau o ka holo ana a ka poe kahiko, a na waliwali, a elemakule. Ina i makemake ke kanaka lawaia pououo i panuhunuhu ka iʻa, e holo ana no oe i ka luu halula, i kakahiaka nui loa. No ka mea, o ka wa nui ia o ka iʻa. A loaa no hoi na halula, kaka no hoi me ka laau a pepe, alaila, hookomo no hoi i loko o ka upena, a kuu aku ma kahi o ke au pououo au i maa ai i ka nui o ia ano iʻa. I ke kuu ana no e nana ana na oe i na ano iʻa like ole. A e nana an oe a kau iʻa i makemake ai, o ia hoi ka panuhunuhu. A ike no hoi oe ua komo, huki. Alaila hana no hoi me ke kaula pakali; aia no i ke kaula pakali he kui e hou aku ai ma ka waha o ka iʻa, a elike no me ka hana ana o ka iʻa manini, pela no e hana ai na iʻa like ole apau. A ua paa aku la ka panuhunuhu i ka upena. Lawe no e kuu ma kahi o ke au; o ia hoi kahi e kuu ai ka upena I ka wa au i kuu ai a waiho ka upena ilalo, e mumulu mai ana no ia ano iʻa like ole, aka, no ka ike no o keia ano iʻa o ko lakou hoapili ia, e wikiwiki ana ke komo iloko; i ka wa e komo ai iloko huki no. Aole e hiki e kali a nui ka iʻa iloko, alaila, huki. Ina no hookahi i'a i komo mai huki no. A eha paha panuhunuhu, huki no ka upena. Pela mau oe e hana ai i na wa apau. A ike no oe ua pau ka ia o ia au, nee aku ana oe he au okoa, a ike paha oe ua lawa loa ia ano iʻa, hana no oe e pakali hou i kekahi iʻa okoa; oiai, ua nui mai la na ano iʻa like ole i komo i ka upena. Aia ma na poo o kekahi mau ulei he mau pohaku elua, au i huli ai a loaa na pohaku ala maikai a ua puka ia, i mea e hookomo ae ai ke kaula, alaila, hikii i ka pohaku a paa. Hikii ma na poo o na laau ulei, ma kahi aoao, a pela no me kekahi aoao. O ka iʻa hae loa iloko o keia mau iʻa liilii, o ia no ka iʻa halahala. Me kou makaala loa i ka nana ana i keia ano iʻa, he holo iloko o ka upena e kii e pepehi i ka iʻa i pakaliia ai a paa. I kou wa e ike ai i ke kokoke loa ma kahi o na kuku ulei, a komo ke poo e pono oe e huki koke o loaa aku ka i'a pakali; no ka mea, aole oia e hiki e hemo iwaho o ka upena no ka mea, ua alu aku la ka upena i ka huki ana. O kekahi no o keia ano upena, ua hana no ka poe kahiko he hinai a mouaia no iloko o ke kai; ina paha ua loaa i ka upena kuu ana he i'a opule, a moano paha, alaila, e lawe ana ka mea upena pououo, i keia maa i'a a hooholo iloko o ka hina'i oiai ua loaa ae la keia mau i'a me ka maalahi. Aole hoi oe e luu ana i kakahiaaka nui i wana halula. Alaila kii aku la no hoi oe i kau i'a e makemake ana e pakali. Ina o ka opule kau i'a i makemake ai e pakali alaila, hou ae no hoi ma ka lehelehe i ke kui me ke kaula pakali a paa, alaila, lawe aku oe i ka i 'a a koko-

ke i ka pohaku mole, a maluna iki ae, alaila, hikii a paa i ka maka o ka upena, alaila, lawe no hoi ma kahi au, o ia hoi kahi e kuu ai ka upena. (Aole i pau.)