Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 11, 15 March 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manao Lili

'He oiaio anei, aohe mea nana e hoololi ae i kau olelo hooholo, e pili ana ia Uilama?" wahi hou a ua o Mrs. Wadona. | Aole loa he mana ma ka honua nei e hiki e hoololi ae i ko u manao piha; a elike no me ka'u i hoike aku ai imua ona, a imua hoi ou, pela no au e hoole aku nei, aole loa au e lilo i wahine na kau keiki, ina no ia he kumu no'u e ku! aku ai imua o ka aha hookolokolo, no ke kumu hoopii, au i hoolala ai $ ku-e ana ia'u." Alaila, aole anei ou weliweli, no kou lilo i mea pepehikanaka?" "Ua ike no oe, aole. loa au he mea pepehikanaka e Mrs. Wadona," me ka hele nae o ka helehelena £> ua o Lola a keokeo pu"Aole e liJo kau mau olelo imua o kekahi aha kiure i kumu e manaoioia mai ai, aka e nana wale mai ana no na kiure, i mea oiaio e waihoia aku ana imua o lakou, a o ia ka'u e olelo e aku nei ia oe, aole loa oe e pakele ana, mai ka ili ana aktf 0 na ahewa ana a ke kanawai maluna ou." "Aole e ae mai ana ke Akua, e hookoia kou manao lapuwale e Mrs. Wadona, aka e lilo ana Oia i mea hoopakele ia'u, 1 ka mea hewa ole/' me ka mohala maikai ana ae o ka hele-< helena o Lola, oiai nae i na sekona mamua iho, ua like loa kona helehelena me kekahi lole keokeo loa. "Ina o kou manao ia ea,-«alaila e auamo oe i na hopena ehaeha, o kau mau hana epa, ame kou manao paakiki; ina hoi paha no kou ae mai me ka maikai, e lilo i wahine na kuu keiki, alaila, ua lilo i hana na'u ka hoopakele ana ae ia oe mailoko mai o ka poiho i maopopo loa e hookauia mai ana maluna ou e Lola. Ua ike no au, aole he hana uuku, ka lawe ana aku i kou hewa imua o ke akea, aka he hana nui ia me ka ehaeha o ka noonoo. No keia manawa nae, e malama ana au i na hooiaio apau no kou hewa malalo o ko'u malu, a ina e hoea mai ana he manawa ma keia mua aku, e loaa ai ia'u ka manao koa, alaila e konoia mai ana au e hoike ae i keia mau mea imua o ka lehulehu. Pehea la e loaa ai ia oe e Lola ka manao oluolu, me ko ike iho no, aole e loaa aku ana ia oe na waiwai 0 Alika ma ke ano maikai, aka mamuli mai o kou lawelawe ana i ke karaima pepehikanaka?" "Ina no ka .waiwai wale no kou manao nui, o ka hoao ana e hookomo aku ia'u iloko o ka poino, alaila ke haawi a'ku nei au i ka waiwai o Alika nou, me kou makee ole aku i kauwahi lihi o kela waiwai, oiai ua lawa no au i ko'u mahele o ka waiwai a kuu makuakane i hookaawale mai ai no'u. Owau i'o ka mea kuleana i ka waiwai o kuu hoahanau aloha, aka nae, me na kumu hoohuoi e halii ana maluna o'u, elike me kau e hoahew T a mai nei, aole loa au e hoopa ana i kekahi lihi o.kela waiwai," wahi a Lola, me ke kilohi hope ana aku maluna o ke kii.o wailua o kona hoahanau e waiho oni ole mai ana, o kona ku ae la no ia, a oili aku la mailoko aku o kela rumi. MOKUNA IX. I kela noho hookahi ana aku hoi o Mrs. Wadona maloko o ka rurpi, o ke kino make o Alika e waiho ana, kii mai la oia e pani i ka puka a paa me ke ki ana mai maloko, alaila hooho ae la i keia mau olelo: "Aole au i moeuhane mua, e hiki ana i kela kaikamahine ke hoohoka mai ia'u, elike me kana i hana mai ai, ua manao hoi au la, o ko'u hoikeike ana aku imua ona, i keia mau mea, e ike mai ana la hoi oia, i kona poino, a ae mai e lilo i wahine na kuu keiki, eia ka e oi ioa aku ana kona uahoa," alaila hele aku la ua o Mrs. Wadona, a wehe ae la i ka halii i uhiia maluna iho o ke kino wailua o Alika, me ka nana hou ana iho maluna o ka helehelena o ke kaikamahine opio. "Ua hiki hoi paha kela kaikamahine e paakiki ana, ke hoohiki nei nae au, e hoea mai ana i ka manawa ana e ae mai ai 1 ko'u makemake apau, no ka mea aole loa kekahi kaikamahine opio, e hoomau ana i kona mau manao paakiki, ke hoomaopopo iho oia, i ka nui o na haawina hoehaeha e kau aku ana maluna ona, ina nei, no ka loheia ae o kana mea i hana ai maluna o kona hoahanau e ka lehulehu, a oi loa aku kona weliweli, ina nei no ke ku aku imua o ka aha hookolokolo. "Aole au e haawipio wale ana, malalo o kela kaikamahine, 0 ka'u hana iho la no ia, ahiki i ka ae ana mai o Lola e lilo 1 wahine na kuu keiki; o ka hookoia ana ka hoi ia o ko'u iini, no ka pau holookoa mai o na waiwai o keia mau kaikamahine a elua iloko o kuu ohana. "Pehea la hoi i hemo ai kela puka," i hooho hou ae ai ua wahine nei, iaia i nana aku ai ma kekahi aoao o ka rumi, a ike aku la ua hemo ke pani puka, me ka pane hou ana ae: "Mamuli paha o ka wehe ana mai nei a Lola i ka puka o kona rumi, i komo mai ai ka makani, pela i hemo ai ke pani o kela puka, ina pela aole no ia he mea ano nui," alaila haalele iho la oia i kona wahi e noho ana, a hele aku la e kiei iwaho, ma kahi o ka puka e hamama mai ana, aole ona ike aku i kekahi mea, nolaila pani aku la oia $ ka puka a paa, a hoi hou mai la, a noho ma ka aoao o ka moe o Alika. Ua manao loa o Mrs. Wadona, oia wale no ame Lola, ka i ike i na meahuna i pili i ka laaumake, ame kona hookikina ana ia Lola e mare aku i kana keiki, o ka mea oiaio nae, aia kekahi mea okoa mawaho ae o laua, i lohe i na olelo apau i kamailioia, a no ka oili ana mai o kela mea okoa, pela iho la i hemo ai ka puka, a Mrs. W r adona, i kuhihewa loa ai, i hemo i ka makani. 0 kela mea o ka lohe ana i na olelo apau i kamailioia mawaena o Mrs. Wadona ame Lola, o Elioka Hakoka no ia, a o ke kumu o kona hele ana mai a lohe ai i na mea i kamailioia mawaena o na wahine a elua, penei no ia: Ma ka manawa i hoikeia aku ai o ka lohe i ke kanaka opio, ua haalele mai ka hanu ola i kona hoaloha, a hoa paani hoi, ua hookaumaha loa ia aku oia, no ka nui loa o kela kaumaha ona, aole e hiki iaia ke ai, aole no hoi e hiki ke hiamoe, a ma kela po, he hookahi no ana hana, o ka okuu malie iluna o ka noho maloko o kona keena kahakii. Ma na hora nae o ka wanaao, lohe mai la oia i kekahi mau leo hauwalaau, maloko o ka rumi i waiho ai o ke kino make o AJika. Ua maopopo no iaia, o Mrs. Wadona maloko o kela rumi kahi i ala ai, no ke kiai ana i ka mea i make, aka nae no kona makemake e ike pono, i ke kumu o ka leo walaau ana e lohe la, ku ae la oia iluna, a hele mai la, a no ka ninau ana aku no hoi kekahi ia Mrs. Wadona, ina paha e aeia mai oia e noho aku e kiai i ka mea i hala. laia nae i hoea mai ai rio kahi o ka puka, ike iho Ia oia ua hamama, a e makaukau ana oia e kikeke mai mawaho, o ka manawa ia ana i lohe aku ai, i ka hooili ana aku o Mrs. Wadona, i na hoahewk ana maluna o Lola, no ke karaima pepehikanaka, a o ke kumu hoi i make ai o Alika. 1 kela lohe pono ana aku o Hakoka i na olelo ku i ka awahia, ua hiki ole iaia ke kikeke aku i ka puka, elike me kana i manao mua ai, nolaila ku iho la oia i kahi hookahi me ka oni

ole, me kona lohe pono ana i na mea apau e kamailioia ana e na wahine a elua. Ua lohe oia i ka hoike ana mai o Mrs. Waelona, no ka laaumake, ke kiaha aniani uuku, me ke kulu o ka laaumake ma ka lole moepo o Alika, a ua lohe pu oia i ka hoole paakiki ana aku o Lola, aole oia i maopopo iki i kela mau mea, pela hoi ka hoole ana aku o ua kaikamahine nei, aole e mare me Uilama, ke a Mrs. Wadona i mak'en\ake ai e lilo i kane na Lola. Ua hoopiha loa ia o Hakoka me ka inaina, no na hana a Mrs. .Wadona, a he mau manawa lehulehu kana i manao ai e komo aku iloko o ka rumi, a nuku okoa aku i kona makuahine hanauna, o ka mea wale 110 nae nana i kaohi mai iaia, 0 ia no kona hoomanao ana ae, aia maloko o keia rumi ke kino wailua o Alika kahi i waiho ai, nolaila uumi. wale iho la no oia i kona mau manao inaina no kela wahine imihala. "Akahi a maopopo ia'u, he hana imihala wale no keia na Mrs. Wadona," i nalu wale iho ai no o lilioka Hakoka iloko ojia. "Ua ike au, o ka waiwai ka pulakaumaka o keia wahine 1 na manawa apau, a o kona iini, o ia no ka holo aku o na waiwai o na kaikamahine opio iloko o kona ohana, ma ka hoomare ana mai i kana mau keiki elua me Lola ame Alika. He Ihookahi nae mea a'u e hauoli loa nei, o ia no ka hoole loa ana laku o Lola, aole ona makemake e lilo i wahine na Uilama." Mamua nae o ke ku ana mai o Lola a hoi uoloko o kona ru|mi, ua haalele e aku la o Elioka i kona wahi e ku ana ma ka ,puka, a hoi pololei aku la noloko o kona rumi kahakii. I Ua hoopihoihoi loa ia aku ko Elioka inanao, mamuli o kana mau mea i lohe ai ma kela po, nolaila aole e hiki iaia ke noho malie i kahi hookahi, a no ke koena aku o kela po, ahiki wale no i ke ao ana, he hookahi ana hana, o ka holoholo maloko o kona rumi, e noonoo nui ana hoi, no ke kumu oiaio loa i ; make ai o Alika, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, ke noonoo la oia no Lola, ka wahine opio hookahi, nana i hookomo aku i ka manao hoohihi a makemake iloko ona, nona. "Akahi a ala mai na hoomanao ana iloko o'u, no na olelo a Alika i kamailio mai ai, no ka makemake ana o kela wahine, e hoomare i ke kaikamahine opio ine kana keikikane eiua, me he mea la, ua hoole aku o Alika ia makemake ona, pela i hoea mai ai o Alika i kona hopena; a eia hoi kela wahine ke manao nei e hoopilikia aku ia Lola, ina nei np ka ae ole akii o keia kaikamahine e lilo i wahine na Uilama. O ka makee waiwai, ame ka puui waiwai o ka mea nui hookahi wale no ia iloko o kela wahine, o ka hookoia nae o kona iini he ninau hiki ole ia ia'u ke pane ae i keia manawa. Ma na hoike e waiho nei malalo o ka malu o kela wahine, ina no kona manao, e hoopilikia mai ia Lola, ke hopohopo loa nei au, no ka hiki ia Lola ke pakele." Aole he maopopo iki i ke kanaka opio kana mea e hana aku ai. Oka noonoo iloko ona, oiano ka hele ana aku e kamailio ia Mrs. Wadona, no kona lohe ana i na olelo apau i kamailioia mawaena o laua, o lilo auanei ia, i kumu no kela wahine, e waiho koke aku ai i ka hihia pepehikanaka iloko o ka lima o na kanaka o ke aupuni. "He kulana pohihihi maoli ko Lola a'u e nana aku nei! He hana imihala keia ma ka aoao o Mrs. Wadona, no kela ake wale no i na waiwai o keia mau kaikamahine. Ina nei no ka hookolokoloia o Lola no ke karaiina pepehikanaka, a ahewaia me ke kauia mai o ka hoopa'i make maluna ona, alaila 0 ka hopena, o ia no ka holo aku o na waiwai apau maluna o na keiki a keia wahine ino." Na kela mau noonoo like ole iloko o ke kanaka opio, i hooi ae i kona mau manao pihoihoi, aole ana mau mea i lohe ai 1 kamailioia, e hiki ai ke kau aku na ahewa ana maluna o Mrs. W r adona, no ka mea ua piha loa kela wahine me ka maalea, me ka hooili ana i na ko'iko'i apau no ka make ana o Alika maluna o Lola. "Ua make i'o anei o Alika, mamuli o ka laaumake? He mau hana hooweliweli wale 110 anei kela na Mrs. Wadona, i wahi e ae ai o Lola, e mare me kana keiki?" o keia na ninau i hoalaia ae iloko o ka noonoo o ke kanaka opio, iaia e noke la i ka holoholo. "Aole loa e maha kuu noonoo ahiki i ka loaa ana ia'u o ka mea oiaio loa, no ka mea ma ka ike a ke kauka, he kumu okoa loa ko Alika i make ai, a ke olelo mai nei hoi o Mrs. Wadona, i hanaiia i ka laaumake, nolaila he ninau pohiliihi keia, e lilo ai i hana ma ko'u aoao, ke kuekaa ana aku." I ke ao ana ae ma ke kakahiaka mai o kekahi la, ua hoi aku la o Mrs. Wadona noloko o kona rumi, aole oia i ike hou ia ahiki i na hora o ka auwina la, pela 110 hoi o Lola, i nohopaa ai maloko o kona rumi, ua oi aku ka nui o kona mau manao kaumaha mamua o ka hiki iaia ke hoomanawanui; he okoa ke kaumaha no ka make ana o kona hoahanau, a he okoa hoi ke kaumaha, mamuli o ka hooiliia aku maluna ona, na ahewa ana no kona pili i ka hewa pepehikanaka. Ma kela auwina la, i hoea mai ai ka mea hana pahu kupapau, no ka hookomō ana i ke kino o Alika iloko, no ka mea ua makemake o Mrs. Wadona, e lawelaweia na hana apau i pili i ka hoolewa ana aku i ke .kino make, ma kela la, i ole ai e nui ka hana, ma ke kakahiaka ae o kekahi la mai, ka manawa i hooholoia no ka lawe ana aku ia Alika e kanu. LTa hookomoia iho la lie loie keokeo no Alika, a hookomoia ke kino iloko o ka pahu kupapaū, a ke nana iho, me he mea la e moe maikai ae ana no oia, aole i make, oiai nae aole he hanu ola iloko o kona kino. I ka hele ana mai o Mrs. Wadona a ike i ka helehelena o Alika, hooho ae la ua wahine nei, me ka pane ana ae: "Aole e hiki ia'u ke manaoio, ua make o Alika, me he mea la e hiamoe maikai ana no oia, a he hana ku i ka lokoioo, ka lawe ana aku e kanu iaia iloko o ka lepo," alaila huli ae la oia imua o kekahi o na kauwa, a i aku la: "E hele oe e kii ia Mr. Hakoka e hele mai, «a makemake au e ike iaia!" Iloko o na minuke elua wale no ua hoea mai la o Elioka, me ke kamailio ana mai ia Mrs. Wadona: "Ua makeniake anei oe e ike ia'u?" "Ae, i kauoha aku nei au ia oe e hele mai, no ka nana an'a i ka helehelena o Alika, ina paha he mau hana kekahi au i manao ai, e hanaia aku mamua o ke paniia ana o ka pahu." Nana iho la o Elioka i ka helehelena o kona hoaloha, kona hoa olelo hoi o na hora lehulehu o ka la, maloko o kona keena kahakii, ala mai la ke aloha iloko ona no Alika, me ka hiolo ana mai o kona mau waimaka, a no kona pane leo ole, ua kamailio hou mai la o Mrs. VV2dona. "Aole anei ou manao e Elioka, he keu aku ka u'i o ka helehelena o Alika mamua o kona manawa e ola ana?" Kunou wale mai la no ke poo o ke kanaka opio, ma ke ano e haawi mai aaa i kona ae, aka aia nae iloko o kona noonoo. ke kahaha, no ka lohe ana mai i kela mau olelo mahalo a Mrs. Wadona no ke kaikamahine ana i kapa mau aku ai i ka pupuka, oiai o Alika e ola ana. "Ma na ano apau ke nana iho, me he mea la no, aole oia i make," i pane hou ae ai o Mrs. Wadona. "Aole au i ike i kekahi mea make mamua, elike me keia, ka maikai maoli o ka helehelena. He mau hana hoohiwahiwa anei kau i manao ai e hana aku maluna o Alika, e laa paha ke ano o kona lole, ka ka lauoho, a i ole ia ke ano o ka waiho ana o ke kino?" (Aole i pau.)