Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 11, 15 March 1923 — HOLOMUA NA HANA A NA KANAKA HAWAII MA MOLOKAI WAHI A J. P. COCKETT. [ARTICLE]

HOLOMUA NA HANA A NA KANAKA HAWAII MA MOLOKAI WAHI A J. P. COCKETT.

Ma ka Nupepa 0 Maui, (haole) makou i ike iho ai i na lioakaka a Mr. J. P. Cockett, puuku 0 ke Kalana o Maui, no ka holomua 0 na hana a na kanaka Hawāii e noho mai nei maluna 0 na aina 0 Kalamaula, Molokai. Wahi ana: "Ua hoopahaohaoia mai au a ua hooliauoli pu ia mai no hoi i ko'u ike ana i ka holomua o na hana a na kanaka Hawaii i hoi aku maluQa 0 keia mau aina. L"a hoohala au he mau la ma Molokai, a ua lawe ae i kekahi 0 keia manawa 110 ka hele ana aku e nana i na home aine na aina i weheia. He mea kamahao ka ike aua aku i na iiome e ulu ae ana ame ka ike ana aku i ke kanuia mai 0 na mea kanu liko ole. Ma ka'u hoomaopopo iho aole he mea nana e hookuemi mai i ka holomua 0 keia mau hana e lawelaSvcia mai nei. He ewalu mau hale .i paa i lee kukuluia a ma ka nana aku ke hooikaika mai nei na kanaka apau e holopono ka lakou mau hana. Ua nui na mea kanu e ulu la ma keia mau apana aina; e laa ka mauu alafafa, ke pu, ka ipu ame ka uwala. Aia 0 Mr. Lj'inan ke hoo-1 ulu mai la he mau moa maikai, koko | ikaika, 110 lea hoolawa ana aku i na kanaka, a mai leeia manu aku e pii mahuahua aku ai na pomaikai no keia mua aku. Ua lawa aoi aku ka wai no ka liana apau, a maloko 0 ke kai, ua lawa i, na ano like ole. Ma kau nana aku, e holomua ana keia ninau me ka hoopaapaa ole, a ma kekahi ano paha, ua ike e ia no kona holomua i kbia la, a e oi aku ana ma keia nee ana aku 0 ka manawa." O kh. hoike like no keia ke loaa mai nei mai na kanaka manao maikai i hele aku e ike i na hana ma kei.i mau aina ma Molokai. Aolo makou e hewa ke olelo ae, ua holoīnua keia mau hana, a e oi aku aua

elike Di.e ka nee inua ana aku o ka manawa. Eia 1.0 mau tausani eka i koe e makemukeia nei e wehe aku no na kanaka Hawaii ma Molokai. 0 ka ninau walo no o ka loaa o ka wai. Vole.no ka nele o kela mokupuni i ka wai, aka, no ke kii ana aku a hoolawa i na k&naka. E loaa ana i keia makahiki ae he wehe hou ia ana o kekahi mau aina o Palaau ame Hoolehua, a ia manawa e loaa hou aku ai i na kanaka Hawaii keia mau aina nani a waiwai nui no ko lakou lawe ana ae i mau home no lakou. O ka loaa i na kanaka he aoia ana i ke ano o ka mahi ana amo ka ioaa ana he ana like o na mea ulu, kekahi mea nui o leeia mau la e nee nei. O ia hoi, ina .palia he halakahiki kai makemakeia e hoouVa. O ka pilikia n\n e ikeia mai nei e na kanaka lawelawe i na hale hana kini, o ia iio ka like ole o na hua, e nunui loa ana kekahi a e liilii loa ana kekahi. 0 na hua nunui loa, e niii ana ke okiia ana i mea e komo u'- iloko o na kini; a o na hua liiliī loa lioi, aole e hiki ana e okioki apanapana ia no ke kumu, ua liilii loa iho la malalo o na kini i hoomakaukauia no keia mau hua. Aka, ina e loaa ana ke ao -a mai, a e ike na kanaka i ke ano o hooulu ana elike ai ka nunui o ra hua, e ike aku ana kakou i na pomaikai oi aku no na kanaka kanu i keia mea o ka halakahiki. Pela no na huamoa. " Aole na knnaka e makemake nei e kuai huamoa e ho'ohuileauia na hua nunui me na hua liilii. Ina e loaa ke anaia ana o keia mau hua, a kaawale na hua nunui, iloko o na pahu like ole, a o na huamoa liilii iloko 0 ko lakou mau pahu, e lilo ana keia ana ana i mea e loaa ai i ke kanaka kuai he awalike no kana mau dala, a e ike ana oia i kana mea i makemake ai. Ina la i hala aku, oka makemake o ka mea huamoa, o ka lilo o kana māu hua. Aka, aole i noonoo ia ka aoao o ke kanaka kuai mai. I keia mua aku, ke Koiia mai nei na kanaka hanai moa e hookaawale i na hua liilii, a pela no hoi na hua nunui. He hana naauao keia, a he hana no hoi e elakai aku ana i na kanaka ma keia oihana e haawi mai i na mea ma ko lakou aoao, me ke kaulike. O keia mau naauao, e haawiia mai ana i na kanaka ma Molokai, a ke manao nei makou, e ike aku ana ho kakou i ka waiwai o keia ike e makemakeia mai nei. hoomanaT»anui ka kakou e imi aku me ki īkaika, a na keia mua e hoike mai 'ki pololei o keia mau manao. 1 nui ke aho.