Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 8, 22 Pepeluali 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili-He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

"Aole au i loaa i kekahi ma'i, aka ua halawai au me kekahi pilikia, a na ia mea i hookau mai i keia ano maluna o'u, au e hoomaopopo mai la, a ua nui ka poe i manao, elike me kou, no ka ma'i mai ke kumu o ke emi o ko'u kino." "E huikala hou mai oe ia'u, ke hoihoi hou aku au i ka kaua kamailio ana no n ameakanu. Ina oe e oluolu mai ana, alaila e hele aku au e nana ma kou mau puka aniani. i hiki ai e loaa mai ka ike ia'u, no ka mea e hana aku ai a uliuli ko mau puka aniani ke nana aku, hoihoi no hoi na maka i ka mea maikai." Me kona kakali ole aku nae o ka ae mai o Gai. ku okoa ae la no o Mr. Kuene iluna, a hele aku la no kekahi piika aniani, me ka uu ana ae iluna, o ka hemo aku la no ia iwaho, a kau ana iluna o kaupoku o kekahi 01010 o ka hale, me ke kahea ana aku nae o Gai: "E hoi hou mai oe, o haule aku auanei oe ilalo!" "Mai hopohopo oe no'u, he hana keia na'u i lawelawe o ka pinana iluna o na'wahi nihinihi loa, o keia ka hoi, aole he pakika, na kamalii keia wahi e holo me ka pilikia ole. Ue keu aku maoli ka maikai o keia wahi owaho nei, a ke hooia aku nei au ia oe e kuu hoaloha, iloko o na la helu wale no mai keia manawa aku, e ike ana oe, i kekahi malapua nani ma kou mau puka aniani." "Ina e hoea i'o mai ana i ka hookoia ana o na mea au e hoike mai nei ia'u, alaila aole ia i loaa mai me kahi kumukuai uuku, no ka mea ua mauna maoli aku oe i kou ola, me ka noonoo ole ae 110 na poino e kau mai ana maluna ou." "Aohe keia he hana mauna i ke ola, oiai o ko'u huluaa loa ia o ka lawelawe i na hana m'a na wahi nihinihi, a e lilo ana no hoi i mea hoohauoli loa mai i ko'u manao, ke liana aku au i kekahi mea e hooluoluia aku ai o ha'i. I'na oe e huikala mai ana ia'u, alaila e noi aku ana au i kon oluolu, maanei iho la no kaua hookuu, me ko'u hoi hou ole aku noloko o kou rumi, a ma ke alapii e iho.aku ai ilalo, aka maluna aku nei no au o kaupoku e hele ai a hoea no ko'u mau rumi, he alahele pokole loa ia me ka nui ole o ka hana," o ka haawi mai la no ia o Mr. Kuene i kona aloha, a nalo aku la mai ka ike ana aku a Gai Wakona iaia. Ua hgle o Gai a piha maoli me ka menemene, iaia i nana aku ai i ka hoi o kona hoaloha malihini maluna o kaupoku o ka hale me ka maina, o ia no oe o kekahi popoki, a i kela nalo ana aku o Mr. Kuene, uu iho la oia i ka puka aniani ila10, me ka hoi ana mai no kahi o ke pakaukau, a hōomaka aku Ia e huli i kana mau haawina, me ka hoomamaia mai nae 0 kona noonoo, no ka loaa ana iaia o kekahi hoaloha maikai. Ma keia wahi e ka makamaka heluhelu, e hoihoi hou aku ana ka mea kakau moolelo ia oe i Welafika, no ka hoolauna ana aku 'ine kekahi kanaka malihini o ke kipa ana aku no kela kulanaauhale, oiai kaua e luakaha ana jiia Ladana, ma ka huakai hope a ka Rev. Edimona, i holo aku ai no ka ike ana ia Gai, elike me ia a kaua i ike ae nei mamua. Ua hoea aku keia kanaka malihini no Welafika, ma kekahi ahiahi, oiai ka la e iho aku ana ilalo o ka ilikai. He kanaka keia i kaokoa loa ae mai ke ano mai o ka poe e noho ana ma kela wahi, 110 ka mea o kona lole e komo ana, he lole i hanaia, elike me ko na kanaka o ke aukahiko, a o kona mau ano apau, aohe wahi lilo o na kanaka i ke au o'na kanaka paionia. Ua hōololoa kela kanaka i kona lauoho i hele a kuakea, a iaia i lele iho ai ilalo mailuna mai o kona k ¥ aa, ma kekahi hale hookipa, ua lilo oia i mea maikai nui ia e ka poe e noho ana ma kela hale, aohe nae ona nana aku i kela poe, aka hele pololei loa aku la oia a hoea imua o ke kakauolelo o ka hale hookipa pane aku la. "lle kanaka huli au i na mea pohihihi, a o ko'u inoa o Si- ' mona Kaapuni, a no ka hoike ana aku i ka mea oiaio ia oe ea, he kaapuni honua ka'u hana, elike no me ke ano o ko'u inoa, a no kekahi mau makahiki lehulehu ae nei i hala, ua kaaheleia e a'u na wahi like ole o ka honua nei, me ka nui no hoi o ka'u mau mea i ike ai, a no ka manao, e hoomaha, pela 1 iho la au i manao ai e hele mai a noho ma keia kulanakauhale. He hale hoolimalima kupono no anei kekahi e loaa ana ia'u ma kekahi wahi maikai?" ! "Ae, he nui na hale hoolimalima kupono e waiho mai nei ma j keia wahi," i pane mai ai ke kakauolelo, me ke kuhikuhi ana mai i ka hale hoolimalima o Mrs. Kewiki, he wahine kane-ma-ke. a o ka hale hoolimalima hookahi no hoi i noho ai o Keoni Naika. Me kona hooniii olelo ole aku, haalele iho la o Simona Kaapuni i ka hale hookipa, a hele mai la no kahi o ka hale hoolimalima, i kuhikuhiia mai ai iaia. Maloko no o Mrs. Kawika o kona keena oihana kahi i noho ai, a mahope o na kukakuka maikai ana, ua loaa mai la ko ia nei mau rumi hoolimalima, me ka hooia ana mai o ka ona hale, e loaa 110 iaia kana ma.« mea apau e makemake ai ma kela hale. Oiai nae, aole i makaukau na rumi no kona hoi koke aku e noho ma kela po, ua ku ae la ka malihini a huli hoi hou aku la o Simona Kaapuni no ka hale hookipa no ka hoaumoe ana no ia po mua, o ka noho ana ma kela kulanakauhale. E makaukau ana nae oia e puka mai iwaho o ka hale, ku ana no o Keoni Naika ma ka puka, i hele mai ai oia e hui pu me Mrs. Kawika no kekahi hana ana i makemake ai, nolaila ua hoolauna ae la o Mrs. Kawika i na keonimana, no ka hookamaaina ana ia laua. I kinohi, ua li-o ae la na maka o Keoni Naika, i ka ike ana mai i ke kanaka malihini, eia nae aole ana mau'mea e ike mai la, e hoike aku ana, he kanaka keia i maopopo i kona mau ano, a i ole, aia paha iloko o ka malihini kekahi ano o na kanaka, ana i kau mau ai ka weli, o ia no ka makaikiu. Ma kela halawai ana ae o ua mau kanaka nei, i hooia aku ai o Simona Kaapuni ua hauoli loa oia, i ka loaa ana o kekahi kupono nana e hoikeike mai i kekahi mau mea ano nu» o kela kulanai-auhale. Xo ka hoike ana mai hoi, aia na manao m3ikai iloko ona. no keia hui pu ana me ka malihini, hoakaka aku la o Mr. Naika, no kona hauoli loa, ma kela halawai ana, alaila nonoi* aku la i ka malihini e hookuu mai iaia, o ka haalele aku la no ia o ua o Mr. Naika, i ke keena o ka ona nona ka hale hoolimalima, a hoi aku la noloko o kona rumi. j "He keu aku o ke kaumaha maoli o ke kulana o Mr. Naika, I mahope mai o ka pilikia i kau aku maluna ona," i hoakaka ae ai ka wahine ona hale, imua o ke kanaka malihini, mahope j iho o ka hala ana aku o Mr. Naika. "Heaha ke ano o ka pilikia i loaa laia? L'a pili anei ia i ke da!a?" wahi o ka ninau hoomaoe a Simona Kaapuni. "Aole kela he wahi pilikia a uuku mai, aka ua oi loa aku, mamua o na pilikia apau. me he mea la. ua aneane maoli e naha kona puuwai. He keiki hanauna ka Mr. Naika, ua like pu

no nae me lie mea la, nana ponoi no kela keiki. ua pip | loa ka manao o ka makuakane no kana kei 'i, eia na , o ke kulana pohihi loa, ua pepehiia iho la ua keiki 1 . iloko koke aku nei no oka hooilo aua lilo kela »J ake a "■ kumu, e hookaumaha loa ia ai ka manao o ka m f kuak *' ' 0 ia kela ano au i ike aku ai maluna ona, aai a 10 mai la ka ona hale, e hoike ika mootelo piha o ea na ana o Hahaki Naika. elike 110 hoi me ia a kaua e ka makamaka heluhelu i ike mua ae nei ma na mokuna 1 hala. "Pehea, he kanaka anei o Mr. Naika e noho nei keia wahi, i mare ole i ka wahine?" i hooniele aku ai ka malihim. 1 ka \va i pau ai ka hoike ana mai o ka ona hale, 1 ka moolelo o ka nalowale ana o llabaki Naika. "He kanaka oia i mare ole i ka wahine. oiai nae he mau makahiki i hala ae nei, ua nui na mea i kamailioia 110 kona mare i kekahi wahine o Ladana, aole nae i ikeia ka oiaio < kela mau olelo, oiai ke noho nei no kela kanaka me ka wahm<> ole. iMa ka'u koho wale aku nae, me he mea la aole he noonoo o kela kanaka no ka marc wahine, a aole oai lohe hou 1 ke kamailioia, n okona hoopilipili me kekahi wahine. "He keu aku maoli a ka mea pohihihi. a ke hoomaikai aku nei au ia oe e ka madanc, i ka hoakaka ana mai la u. i keia mau mea, i pili loa aku i kuu hoaloha . O ka mea ano nui loa a'u e hoomanao nei, o ia no ka nalowale honua ana o ke kanaka opio, a he nani hoi ia e ana au 1 kekahi manawa ma ko oukou kulanakauhale nei, malia o loaa mai īa u kekahi mau hoakaka hou e pili ana no kela kanaka opio. 4\ "E hookuu mai oe ia'u, e hoi ae ai no ka hale hookipa, a malaila au e hoaumoe ai n okeia po, aia hoi a ke kakahiaka oka la apopo, ika manawa e makaukau ai ko ? u mau rumi, maloko nei o kou hale, alaila hoi mai au. Hc kanaka maa au i ka hiamoe ahiahi, o ka mea apiki nae, he lohi loa ko u ala ana mai i ke kakahiaka." Me ke kunou imua o ka ona nona ka hale, ua kau ae la o Simona Kaapuni i kona papale, a huli hoi aku la 110 ka hale hookipa. • MOKUNA XI. * . T ka hoea ana mai o ka mahine o lune, he wa hoomaha ia no na kula, ua huli hoi aku la na haumana o ke Kula Lovela no ko lakou mau home. No Josepine nae. aia iloko ona na noonoo ilke ole, iloko 9 keia wa oka hoomaha ana o ke kula. He oiaio, ua hoohauoli loa ia kona manao, no kona lilo ana he haumana no kela kula, no ka mea mawaho ae o ka naauao i loaa iaia, ua aha'i pu oia he ekolu mau makana helu ekahi, no kona aha'i ana i ke eo. ma kekahi mau haawina hookuku, a ua holo aku na ana a na kumukula apau i lilo ai oia he haumana malalo o ka lakou a'o ana. 0 kela manao e haalele iho i ke kula, he haawina kaumaha loa ia i kau aku maluna ona, no kona haalele iho ia Tiodora kona hoaloha mahope, eia nae ua hauoli no oia ma kekahi ano, no ka mea iaia e haalele iho ai i kona hoaloha, e hele aku ana oia e hooluolu i ka manao o kona kaikunane, e noho mai la malalo o ke aka o }<a hoohuoiia. no kekahi hana karaima ko'iko'i loa. Ma ka aoao nae o Tiodora, tia hookaumaha loa ia kona 1100-4 1100, iaia i hoomaopopo iho ai, e noho hōokahi iho ana oia, ke haalele mai kona hoaloha, a ua ike no na kumu i kela haawina. meko lakou liele mau mai e hoolana i kona mau manao, aole nae ia i lilo i kumu nona e hoihoi ai, no ka mea aia wale 110 kona noonoo nui 110 Josepine kona hoaloha oiaio. Ua lilo kela nalowale ana o Hahaki Naika, i kumu hookaumalia aku i ka manao o ke kaikamahine opio, aole ma kela ano he aloha o ka ipo i ka ipo, aka ma ke ano hoaloha, no ka mea ua kamaaina laua kekahi i kekahi mai ka manawa liilii mai ahiki wale i ke kanaka makua ana, a he mau manawa kana^ 1 hookahe aku ai i kona mau waimaka, no ka hoomanao ana ae, aole oia e ike hou ana i ka heleheleiia o ke kanaka opio. Aole nae o ka haawina hookaumaha wale no kela i kau maluna ona, aka ua hookaumaha pu ia kona noonoo, no na manao hoohuoi i kau aku maluna o Gai Wakona, ke kaikunane 0 kona hoaloha, ka mea ana i manaoio ole ai, ua hawahawa na'lima 0 kela kanaka opio, i ke karaima, i kahihi wale ia aku maluna ona. laia i noonoo ae ai no na mea a na kanaka e kamailio hele ai, no Gai Wakona ua hoopiiia mai kona inaina, po ka ili pu atia aku o na ahewa ana mai a ka lehulehu maluna o Josepinc,4 no ka mea a kona kaikunane i hana ole ai. 1 kinohi, i ka manawa i hoea mai ai )|<a lohe imua ona, 110 ka hua'iia ana ae imua o ka aha hookolokolo, ka meahuna a Gai Wakona, i hoike aku ai imua o kona kaikuahine, no kn haulehia ana o ua kanaka opio nei i ke aloha nona, ua hookahaha loa ia mai ko Tiodora manao, me ka maopopo ole o kana mea e hana ai, a holo okoa aku la oia imua o losepinc 1 kekahi la, a ninau aku la: * "Ea, lie oiaio no anei.na mea e kamailioia nei? E hoike mai oe ia'u e Josepine ina mea oiaio loa!" wahi ana me kona hele* maoli a piha i ke pihoihoi. "O ka mea hea keia au e ninau mai nei ia'u?" wahi a Josepine me ke komohia ana aku hoi o na manao hoohuoi iloko ona, no ke ano maoli o ka Tiodora mea i makemake ai e ike, oiai ua hele na maka o kona lioaloha a lamalama. Na mea hoi a na kanaka e kamailio nei no kou kaikunane ame a'u! He oiaio anei, ua hoike ae oia i kona manao aloha no'u?" alaila noho okoa iho la o Tiodora iluna o ka papahele me ke kulou ana iho o kona poo, iluna o ka u-ha o Josepine. a hookahe aku la i kona mau waimaka. Aole i pane koke mai o Josepine i kona hoaloha, ahiki i ka* hala ana he mau minuke mahope mai, e noonoo ana oia, i ka mea pono e hana ai, a i kona ike ana, he oi aku ka pono o ka hoike ana mai i na mea oiaio apau, kamailio mai la oia, i'ko Gai Wakona, hoike ana aku i )<ana meahuna imua ona, oia'hookahi wale no ka i maopopo i kela manao aloha o kona kaikunane no Tiodora, aka mamuli nae o na hana epa ku i ka hilahila ole a Keoni Naika, o ka hoolohe ana mai i „a olelo i kamailioia mawaena o laua. pela iho ]a i huaiia ae ai na olelo apau a kona kaikunane 1 kamailio mai ai iaia, i ke akea * ••Ca oi aku ka ehaeha o ko Gai manao, no kela meahunu a kona |Suuwa, ' hnpoi.ai nou, i ka manawa i hoikeia ae ai e Keon, .\aika ,n,ua o ka aha, no ka mea aole loa oia , makemake ,k, e ,1, aku na hookaumaha ana maluna ou, „ la kekahi i f n °' Ua kamall, ° wa ' e !" ai «'u i kana meahuna. me ."•'WO'"; owau wale.īho no. nalo ia mea, me ka lohe ole iamai e kekahi mea e ae, mawaho o maua "O ka mea oiaio no e Tiodora kiu, hoaloha oiaio loa „a 3 mal na 7 a " » "O'aila mai hookaumaha i 'kou - noonoo mamuh o ka ho.ke okoa ana ae o Gai i kona aloha nou, he haawina kela i loaa i na mea apau " Aole o Tiodora i P a„e ae no kekahi manawa loihi ke noho mal.e la no o,a ,luna o ka papah.ie, ,ne ka mau no o ke kul u o kona poo, ,H,na o ka u-ha o kona hoaloha, iloko nae o ke manawa hookah,, a,a ke hana la kona noonoo, i ka na mea e pane ae ai. na Tnca c I ke aea ana ae nae o kona poo iluna. nana aku la oia iwah,, o kapuka aniam, me ka nana o!e mai ia JosepinCi a] , (Aole i pau.)