Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 7, 15 February 1923 — He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope [ARTICLE]

He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope

Va ahiahi loa ma ko lakou manawa i hoea aku ai ke kaaahi -,jri::a. a laweia aku la lakou maluna o ke kaa oto i kekahi o na hokele nui a nani o ia kulanakauhale, a kauoha aku la i ka haku o ka hokele e hookaawaleia i elua rumi no lakou, alaila, komo ak« la iloko o ke keenahana o ka hokele no ka hoopaa -r»a i kona inoa. Mahope o ka paa ana o kona inoa i ke kakau maloko o ka S<c. huli ae la kana nana ana ma kekahi aoao no kona makemake e ike i ka inoa o na malihini e noho ana maloko o ia - kele ia manawa. Ma ke poo maluna loa o kekahi o na aoao o ka buke, a ma- . o li"i o kekahi la o ka pule mamua aku, i ike aku ai oia i na : oa o kekahi poe ekolu nana i hoopihoihoi loa iaia me na ma- - r-r» u'i i»alicv»'a. a ike maoli iho la oia iaia iho i kona ano niua, V:c ano e maule iho ana. Oia mau inoa ana o ka ike ana aku oia keia: "Wīlīama Hita me ka waliine, Wile Hita opio ame ka wa~ h -e kauwa," wahi ana o ka heluhelu malie ana iho, a i kana riz ihr. me he mea la he mau huapalapala lakou i kuniia mai k ia lae nie he ahi la. keia o William Hita, ke kane a Vekinia i mare a i oki - V:a hoahanau keia ona i like loa ka inoa me ko ke kane - e'ike me ia au e hoomanao la, e ka makamaka heluhelu, * kekahi o na mokuna i hala, a mamuli o ia like loa o na inoa manaoio ai o Vekinia o ke kane no keia ana i mare aku ai ks wahine hou. a pii ka inaina wela me kona hooholo ana a-/ie e halawai aku me kekahi o laua. MOKUNA XXIX. Aole o Vekinia e Nele Ana i Kona Kuleana i ka Waiwai Ua hoea hou mai anei i Amerika ke kanaka ana i mare ai. --.e ka ukali pu ia mai e ka wahine i pani ai ma kona wahi? O ke keīkī pu kekahi a laua, he hooilina opio i ka nana aku, a eia lakou apau malalo o ke kaupaku like me ia. No kekahi manawa ka hoopoluluhi loa ia ana o kona noor ; o keia mea ana i ike iho la; a oiai oia e nalu nui ana :.:a ::'u ae la kekahi manao hewa hoao iaia e hopu hou aku r -a i ka peni a e kaha ae i kona inoa ponoi a e nee aku oia no •:ekahi hale okoa e noho ai. Aka mamuli o ke kaohi a kona lunaikehala alakai maikai, e papa ana iaia aole pono e hana ia hana e lilo ai oia i mea kamailioia a i ole hoopilikia mai paha iaia, hoopau loa ae la via :a manao. Ia manawa ua ike mai Ia ke kupakako ma kona helehelena aia kekahi n-,ea ano e iloko o kona noonoo a e ninau mai ana paha he ano maule kona a e makemaka ana paha oia i kiaha Nu kona ike mua ana o ko kupakako manao ia, uolaila. hooikaika wale # ae la no oia iaia iho no ka halawai ana xne ka hopena e hoea mai ana, heaha la ia hopena, oiai ke ike iho !a no oia iaia iho ia manawa me he mea la e lilo ana kona haiawai akn me ke kanaka i kapa mai iaia hē wahine nana he hana nona e make ai. I ukiuki hoi paha no ka ikemaka a hui kīno ole. Me keia mau o ka inaina iloko ona i hoi pololei aku ai oia noīoko o ka rumi i haawi ia mai ai iaia, a maloko olaila i hoopaa mau oia iaia iho me ka ike ole aku i kekahi poe malihini no elua ia. me ka paa o kona manao mahope o ka hala ana o ia mau la e nee hou aku ai oia i wahi okoa a e haalele iho ia hokek. laia maloko o ka hokele ua ike iho oia a ua hauoli nui no hoi no ka maikai a oluolu o na rumi i haawiia mai ai; e huli pono aku ana ia mau rumi i ka muliwai a i ka wailele o Niagara, a he nani no hoi na mea apau e ikeia aku ana mailaila aku, a he maopopo loa no hoi ka loheia aku o ka halulu o ka waikahe mailaila aku. lloko nae o ka nani ame ka hoohihi o kona naau ia mau mea apau ana e ike aku ana ua lilo ole iho la no ia mau mea apau i mea ole e umeia aku ai kona noonoo, no ka mea, ua loaa iho la ke ka mea nana e uneune iaia e hookaawale ma kekahi wahi e aku. Ma ia po iho, he mau hora pokole loa kona o ke kaia loa ia ana i ka hiamoe, a ma kekahi la ae he wahine opio oia i hoopilikia loa ia ka noonoo me ka ma'i pu. O na hana hewa apau i hanaia mai nona mamua i kana noonoo iho me he mea la ua ala hoii mai a ku mamua ona elike no me ia me mamua, kona makemake e ike i ke kumu o ko Wiliama Hita aa ana e holo hou mai i Amerika mahope iho o kona hana hewa loa ana mai iaia. Elike no me kela manawa mua a Wiliama Hita e kaahele ana maloko o Amerika me ka huna i kona inoa oia Sa Wiliama Hita. pela no ma keia manawa. laia i hoomanao ae ai a huli aieu la kana noonoo ana i na la i hala, na la hoi ana i olelo ae ai nie ka haaheo nui i ka nui o kona hauoli, oiai oia me Wilian«ā Hita kana kane e noho ana maloko o na rumi nani o ka hokele maloko o Nu loka, kela manawa ana i manaoia ai he wahine hanohano loa oia a e kau mau aku ana hoi ka manaolana no ka hoi aku i ka Hitadela ma ke ano he hakuwahine no ia home nani, he manaolana nae i poho loa mahope mai. Aka i nei manawa ua manaoio loa oia he w*ahine okoa ke noho moiwahine ana maloko oia home; he wahine u'i paha oia aole paha, eia nae eia ia wahine ma kahi kokoke loa e hiki ai iaia ke ike aku i kona helehelena; ua hoohuoi iki anei ia wahine i ka hewa a kana kane i hana ai i kana wahine mare mua? O kekahi mea ana i noonoo nui ai ua hooliio anei o Wiliama Hita i ka mare hoopunipuni mua i mare ku i ke kanawai mahope o ka loaa ana aku o ka hoike iaia no ke oki ana iaia mai iaia aku. 0 keia na manao uluahewa hoouluhua noonoo like ole e hana ana iloko ona ia manawa, ia la a po iluna wale no oia o ka moe me ka hoihoi ole e ala ae a e holoholo maloko iho o ka rumi a mawaho o ka lanai, me ka hoolonolono mau mai i ka halulu o na wawae o ka poe e maalo ae ana mawaho o ka puka o kona rumi: ma kona noonoo iho ua hiki iaia ke hoomaopopo i ke ano o ka Wiliama Hita hele ana oiai nae he umi makahiki keia a oi i hala mai kela ma'i ana i lohe hope loa. ai i ka halulu o na kaina wawae o ke kane. 1 ka uhi hou ana mai o na eheu o ka po ua luhi ke kino luhi pu ka noonoo i ka hana nui a ka manao, a me kana kai-. kamahine i pulikiia mai a pili i kona poli i hiamoe iho ai oia, me ka luhi, me he mea la ua hele wale a maopaopa i ka pii i ka piina ikiiki o Kipu, a i kona ala ana ae ma kekahi kakahiaka he kulana kona o ka mea i loaa ka ikaika, me ka mohala o kona

helehelena oia no oe o na pua i mohala ae i ke kakahiaka, aka nae o kona noonoo oia mau no ka lupeaia e na manao hoouluhua.

Me ia maikai no nae o kona helehelena aole ona makemake e iho ilalo i ka nimi aina, no kona maka'u o ike aku oia i ka nōho mai o kana kane me ka wahine hou a lilo ia i mea hoomahuahua loa mai i ka ehaeha o kona noonoo, oiai oia e noonoo mau ana o Wiliama Hita ana 1 ike ai i ka inoa maloko o ka buke o ka hokele o kana Wiliama Hita no ia i aloha ai. ' Kauoha aku la oia i ke kuene e laweia mai no ka lakou mau meaai maloko o kona rumi, no ka mea, wahi ana i ke kuene aohe maikai o kona ola kino; aohe ma'i maoli, no kona makemake ole e ike aku i ka punalua ana i manao kuhihewa ai, ka wahine ana i koho ai ua kailiku aku oia i ke kulana maloko o ka Hitadela i kupono loa oia ke noho ma ia wahi. Mahope o ka pau ana o ko lakou aina kakahiaka hookomo iho la i lole hou maemae no kana kaikamahine me na kahiko maemae loa ana e ike ana, a i ka paa ana, hookuu aku la iaia e hele e holoholo me kana kauwa wahine, irte ke kauoha pu ana aku i ka wahine kauwa e paa aku ia Vekinia iwaho elike me ka loihi ana e makemake ana i mea e loaa mai ai iaia ke ola hou oiai aohe maikai o kona ola kino, a ua makemake hoi oia e noho hookahi me ka hoonioni a walaau ole ia mai. Ua pono keia i ka manao o ke kauwa, a ia laua i u hala aku ai, haule hou aku la oia iluna o ka moe a hoao iho la e noonoo no ka mea maikai loa ana e hana aku ai, o ka haalele iho paha i ka hokele a huli aku i wahi hou no lakou e noho ai, ame ka ole. Ma ia hoauau ana ae i kona noonoo eia ka mea i ala mai iloko ona; e liiki ana anei iaia ke hele koke aku me kona ike ole ia mai? Ina no kona hele nei mai kahi aku o na manao hoowalewale e hoohalua mau mai ana iaia, oia hoi, kona ike hou aku i na maka o kana kane alohd, ka makuakane o kana kaikamahine, e hiki ana anei iaia ke hana me ka lilo ole i mea hoohuoi a kamailioia?

Ua maka'u oia he hana naauao ole nana kona hoololohi loa i ka noho ana malaila; o kona kaawale koke aku ka pono ? ua maopopo iaia ina 110 kona kaawale aku ma kekahi wahi mamao e loaa ana ka maluhia i kona noonoo a e hooikaika mau ana hoi oia e hoopoina, ina e hiki ana, me he mea la o Sa Wiliama Hita aiia i aloha paumako ai mamua me he mea la ua make oia iaia ia manawa. Ua palaka loa mai kona noonoo aku a pau keia mau mea hoouluhua lehulehu i ka manawa i kaia loa ia aku ai i ka hiamoe, a i puoho oia i ka noke o kana kaikamahine i ke kikeke mawaho mai o ka puka, me ka nui pu o kona leo i ke kahea: "E mama! E mama! Ē oluolu oe e wehe mai i ka puka no'u e komo aku ai. Makemake au e kamailio aku ia oe i kekahi mea!" No ka h'ookina loa mai la o ke kaikamahine i ke kikeke, a pela pu hoi me ka nui o kona leo, ala ae la ka makuahine a hele aku la e wehe i ka puka, a e ku papu mai ana ke kaikamahine mawaho mai ua hele kona a lamalama, a e lawelawe ana kona papale mahope o ke poo a i paa i ka lipine, a e lewalewa ana no hoi kona mau wili oho maluna o kona mau poohiwi. a ma kona aoao hema e ku ana he uuku poniponi o na onohimaka, he makahiki paha ke emi iho o kona mau makahiki i kona. "E mama," wahi ana me ka hoihoi o ia kamailio ana mai. "He manawa hauoli loa ka i loaa mai nei ia'u ma ka lanai malalo. He keonimana me kekahi lede u'i pu kekahi i noho mai nei malaila, he mau mea oluolu loa, maikai ko laua mau helehelena me ka laua olelo a o keia keikikane ka laua keiki. . "No kekahi manawa loihi ko maua paani pu atm mai nei me i nei maluna o ka lanai me kekahi mau pohaku keokeo, a he mau moolelo maikai no hoi kā kela lede o ke kamailio ana mai nei ia maua, a he mau himeni hoomakeaka hoi ka ke keonimana o ka himeni ana mai nei; nui ko makou akaaka iaia no kana himeni; ua hele aku nei laua i ka holoholo, a ua olelo mai nei iaia nei e pii mai iluna nei me a'u e paani pu ai no kekahi manawa. O Wile ko ia nei inoa." Me ka hoihoi wale no ke kaikamahine e kamailio mai ana, ke ano no hoi a kamalii e kamailio ai ke piha i ka hoihoi. I ka makuahine e hoolohe aku ana i na olelo a ke kaikamahine e ohiohi mai ana ua liele ae la kona helehelena 3. nananakea me ka pane ole aku i kekahi huaolelo; aia kekahi mea ana e ike aku ana ma na maka poniponi o kahi malihini opio e kau pono a'e ana na maka iluna i kona, me he mea la e ninau ae ana iaia i kona inoa a i ole me he mea la e mahalo ae ana paha i ka nohea ame ke onaona o na maka o ka wahine i malihini iaia, a naka ae la no kona kino me ka hoo- . huoi pu iloko ona, o ke keiki oia a ke kane ana me ka wahine ! hou. Kulou koke iho la oia ilalo a kokoke loa i ke keiki uuku e kau pono ae ana kona mau maka iluna iaia, a ninau iho la: "O Wile io anei kou inoa?" wahi ana o ka ninau ana iho me ka leo oluolu loa —oWile aha?" "O Wile Hita," i pane ae ai ke keiki ma ke ano me he mea la ua hele wale a kamaaina mamua aku, no ke ano hopohopo ole 0 ia pane ana ae ana. "Ae; pololei ia ? e mama, a aia kona home ma kela aoao o ka moana nui, kāhi a papa i hoi aku ai," a e hoomaka mai ana ke kaikamahine e kamailio hou eia nae kahamaha e aku la ka makuahine ma o kona pane koke ana aku: "Ua maopopo ia mea ia'u," wahi ana i ka manawa ana i ike ai i ke keiki, ua maopopo iaia kona mau makua ame ko laua wahi i hele mai ai, ua lilo keia mau huaolelo Wile Hita, me he anapu ana la na ka uwiia i lele pono mai me ka ikaika mamua ona a poniuniu ae la kona poo a paa koke ae la oia i ka puka i ole oia e hina iho ilalo. "O, e mama, ua eha hou anei ko poo, a ua loaa hou oe i i ke poniuniu i hooho ae ai ke kaikamahine, i ka manawa i ike ae ai i ka newa ana ae o ka makuahine a paa ae la kona lima i ke kikina puka, hopu koke mai la i ka lima o ka makuahine a hoopa ae la i kona mau lehelehe, a nana pu ae la me na maka i piha i ke aloha i ka makuahine i hele ka helehelena a aiai pu ia manawa. "Ae, ua eha hou kuu poo a ke makemake nei au e hooluolu 110 kekahi manawa; aka ina he makemake oe ame ko hoaloha malihini e komo mai iloko nei o ka rumi, komo mai," me ka hooikaika pu wale ae la 110 nae oia ia manawa i kamailio iho ai, a huli aku la hoi noloko o ka rumi no kahi o ka punee e waiho mai ana, aneane loa oia e hina iho iluna o ka papahele a maule. "Aole, e mama, e hele no maua iloko o ka holo e paani ai," no Wile Hita, aia mau kona mau maka maluna o Vekinia. "E kii aku ana au i kela pahu o na mea paani'au 1 kuai ai na'u i nehinei, alaila hele aku au me W'ile nei iloko o ka holo; aole maua e walaau a nui loa ka leo, fnahope oe kulikuli a 'hiki ole ke hiamoe. "He lōaa no newe paha kou makuahine i ka ma'i eha o ke poo?" i ninau ae ai oia i ke keiki. "Aole; o papa ka mea eha o ke poo i kekahi manawa; ina e loaa oia i ka ma'i eha o ke poo hoi oia a loko o ka rumi pouli a malaila e noho ai, me ka hoonakeke a walaau nui ole o ka poe oloko o ka hale," wahi a ke keiki. (Aole i pau.)