| | mua o ka $200.00 o ka mahina hoo
kahi.
No na kanaka e lawe ana he mau
aelike kanu, elike ana no na po
maikai, a ina hoi he mau aina hoo
limalima kou, e lawe ae i ka uku
hoolimalima, a e loaa no na hoike
o na loaa i ke kanaka e hoohana
ana i lo eka.
Ma ka hoike hoi a ka lunahoo-
hanaui o ka Hui Halakahiki o Lib-
by, ke olelo mai nei oia," ua hiki loa
i ke kane ame ka wahine e malama
a e hoohana i na eka aina halaka
hiki he 20 ahiki aku i ke 30, ina
he mau keiki kekahi e hiki ana e
kokua mai. A o ka hana nui o ka
ohi ana i na halakahiki i ke oo ana
Ma keia ohi ana, ua hiki no i kela
ame keia kane ame wahine e noho
ana me keia mau eka, e kii aku
i mau kokua, a he mau pule helu
walo no keia, a o ka pau ae Ia no ia
o na hana. O na pomaikai nae ua
hiki e papaluaia iho.
Nawai ole no hoi e komo nui ia ke
ia oihana e na kanaka o ko na aina
e i keia mau la. Aka, o ka mea nui
nae ia kakou e ka lahui, no ka ike
ana iho eia keia mau eka he 3,500
i kupono no keia oihana ma ko ka
kou mau ipuka ke waiho mai nei,
o ke kiiia aku e kakou. He mau
eka hoi he hookahi wale no dala ka
hoolimalima, a e paa ana oe ame
kou ohana i keia mau eka no 99
makahiki.
Ua ui ao nei ko oukou meakakau
ehia la kanaka Hawaii e ohi i na
loaa i hoikeia maluna ae no 15 eka
halakahiki? He kakaikahi wale. E
hana ana oe me ka ikaika, a e kali
ana o ka loaa mai o na hoomaikai
mai kou mau haku mai no ka hoo-
ikaika ana. A i ka hiki ana aku o
kou mau makahiki i ke oo ana
aole he wahi mea i ke mai a oe
Aka, ma keia noho ana maluna o
keia mau aina i hookaawaleia nou
e ke kanaka waiho iho ana na eka
elike no me kona mau, ina oe e
kanu ana i na mea e hiki ai e hoi-
hoi hou ia mai ka momona o ka
lepo, a e kau aku ana i kau mau
mamo, ina e makaala ana lakou
a e hoomau ana i na hana maikai
Aole hou aku he mau pomaikai i
oi i ko keia, a o keia nae ka mea
a na kanaka i hiki ole ke ike aku
a mao aku o ka loihi o ko lakou
ihu, o olelo nei he luakupapau keia
wahi o Molokai. Ae e ka lahui, e
hoomanao i kela mau olelo a e hoo-
manao i na kanaka nana i olelo.
He mau la pokole wale no koe, a e
ike ana ua poe ku-e nei i ke ahu
wale o ko lakou mau manao lili. MOOLELO HALAWAI A KE KO-
MISINA HOME HAWAII
IANUARI 23, 1923. Mahope o ke aponoia ana o ka
Moolelo o ka halawai a ke Komi-
sina o ka la 16 o Ianuari, 1923, ua
ku mai o Mr. Noa W. Aluli, Pere-
sidena o ka Ahahui Puuhonua, a
waiho mai i kekahi mau ninau, e
pili ana no ka manao ana o ke Ko-
misina e wehe i kekahi mau aina o
Molokai no ke kanu halakahiki ana.
Eia iho na ninau:
(1) E lilo ana anei ka manao
o ka Ahaolelo Nui i mea hoopili-
kia mai i ka hoohana ana i na
aina o na kanaka Hawaii ma Molo-
kai, oiai, ua olelo mai ke kanawai,
he elima makahiki e hoaoia ai na
hana, a iloko o keia mau makahiki
e maopopo ai ka holomua, ina e ko-
mo aku ana i ke kanu halakahiki
a poho paha.
(2) Aole anei o ka hoomau aku
no i ka mahiai ana i na mea ulu.
maikai ma na aina hoopulapula, ke
alanui e loaa ai ke ae ana mai a
ka Ahaolelo nui, a e hoopau ae
i keia manao kanu halakahiki?
(3) Aole anei ua lawa ka oukou
hana ma ka wehe ana o na aina
pa hale ma Panaewa ame ka hoo-
mau ana aku i na hana i hoomakaia
e oukou, no ke koena aku o na ma-
kahiki i koe (3½), a mamuli o keia
e hookoia ana ka holomua o na
hana?
Ua laweia mai na olelo a Mr.
Aluli, a ua hoomaka ke Komisina
e hoikeike aku, iaia ame Mr. Sam
King, na Komite Hooko o ka Ahahui
Puuhonua, aole i manaoia e wehe ko-
ke keia mau aina, aka, e imi ana
ke Komisina i na alanui apau e loaa
ai na oihana hoopomaikai mai i na
kanaka e lawe ana i na aina ma
Molokai, a oiai ua manaoia na
aina mauka o Palaau ame Hoolehua,
ua kupono no ke kanu halakahiki,
ua makemake ke Komisina e imi aku
i ke kupono io o keia oihana.
Ua ninauia aku o Mr. King e Mr.
Duncan, e kamailio mai i kona mau
manao a na hoike mai oia i kona
mau manao a ua hoike mai oia i
kona kanalua no keia oihana kanu
halakahiki, no ka mea ma Kane-
ohe ae nei ua loaa ole kahi e hoo-
lilo aku ai i ka halakahiki a kona
kaikoeke.
Ua manao oia aia no a kukulu
ke Komisina i hale hana kini na
akou, alaila, hiki e manaoia e loaa
ana. kekahi pomaikai i ka mea kanu
halakahiki | Ua koi aku ka Lunahoomalu ia
Mr. King e waiho mai i kona mau
manao ma keia mea ma ke kakau.
Na noi kulana mikanika. Ua
hoea mai he elua kanaka i makema-
ke e lawe i keia oihana, a ua waiho-
ia aku keia ninau ia Mr. Lyman,
nana e wae i kana kanaka i make-
make ai, a e hoopaneeia ka wae ana
a loheia mai ko Lyman manao.
Ua loaa mai na hoike hoolilo o
ke kahua mahiai hoao, a hoikeike,
na mea i koiia mai i ka halawai i
hala aku a ke Komisina a ua hoike
mai o Mr. Duncan i kana mau hoo-
maikai no keia mau hoike.
Ua haawiia mai kekahi mau ka-
koo i ka hoike a ke Kakauolelo,
no na hoolala ana i na hana e hele
aku ai imua o ka Ahaolelo e noho
mai ana, a ua haawiia aku kekahi
mau kope o keia mau hoike i na
Komisina.
Ua ninau mai o Mr. Duncan, ina
paha e hiki ana e koiia aku na
Lunakiai o Maui e kokua i ke kuku-
lu ana i ke alanui kaapuni o Mo-
lokai, oiai ke noi mai nei lakou
i kekahi heluna dala nui no Maui
walo no. Ua hoikeia aku ka luna-
hoomalu na koiia mai oia e apono
aku i kekahi hoaie ana no $300,00.-
00 no na alanui e hele la i Keanae,
a ua manao oia aole paha he mea
pono e koi aku no Molokai kekahi
i keia manawa.
Ua hoike mai ka Lunahoomalu he
hoike hapa no ka ninau makeke o
na mea kanu a na kanaka mahiai,
a e hoolawaia aku ana na lala me
keia mau kope.
Ua koi mai o Mr. Duncan e ae ia
oia e hoike mai i kana wehewehe no
na manao o Aluli. Mamuli o kona
lohe ana o hele mai ana o Aluli
imua o ke Komisina i keia la, ua
hele aku oia e hui me ia, no ka
ninau ana i ke kumu o kona hiki
mai. Ua hoao o Mr . Duncan e hoo-
maamaama aku iaia no na hana e ma-
naoia nei o ke Komisina:
(1). Ke kulana ina e hele mai
ana kekahi Komite Ahaolelo Nui
e nana i ka nee mua ana o na hana
ma na aina ma Panaewa.
(2). Na aina ma Kalamaula.
(3). Na aina halakahiki hoi.
Ka mua he kii o kekahi poe kana-
ka e hana ana me ka loaa ole o ka
nee mua ana; ka lua oia ano no,
aka, e pii iki ao ana nae paha, aka,
aole nae he mau hana hiki e ikeia
aku na pomaikai nui no mua; a o
ke kolu he poe kanaka e nana aku
ana o ka halakahiki ka lakou mea
kanu.
Ua hoike pu aku no hoi o Mr.
Duncan ia Mr. Aluli, aole ke Ko-
misina i manao e hoohana i keia
mea o ka oihana halakahiki a hala
elua paha makahiki, oiai e nui ana
na hana no ke kii ana i wai i keia
mau la.
Ma ka nana aku la hoi ua apono
mai o Mr. Aluli i keia mau ma
nao.
Ua hoike aku ke Kakauolelo ua
loaa mai he palapala mai ia Mr.
Mead mai, e hoike mai ana e hoo
una mai ana oia i kana hoike. Ua
loaa pu mai he palapala mai ia Prof.
Gilmore, e hoike mai ana ua hoo-
una mai oia he mau eke hua kanu o
na ano like ole i ke Komisina ma
ke noi a Mr. Mead.
Oiai aole he hana i koe, ua hoo-
panee ka halawai a noho hou i ka
Poalua, Ianuari 30, 1923.
GEO. P. COOKE,
Kakauolelo ame Lunamanahooko. KA WAIWAI O KE KOKO. I keia mau la o ka nui o ka na-
auao o na kanaka hanai holoholona,
i loaa mai mamuli o ka hoomaopopo
ana no kekahi mau makahiki, i ka
waiwai o ka hookomo ana mai i na
holoholona maikai o ke koko, i mea
e pii ae ai ke kulana o na holoholo-
na e hanaiia ana e oe, ua lilo keia
ninau i mea hookoia, aole, hoi ma
ke ano hoopaapaa aku paha, a i ole
kanaluaia paha. Ua pau na la o
ke kanalua no ka mea, ua maopopo
ka pomaikai o ka maikai o ke koko
o kau mau holoholona e hanai ai.
Ka Pipi. He mau makahiki lo-
hi ka hanai holoholona ana o keka-
hi poe, a aole nae i ike o ka hoo-
loli ana ame ka hoanohou ana i ke
koko o kana mau pipi ka mea e loaa
ai iaia na pomaikai oi ae. I keia
la, o ka naauao, ma na ninau apau,
ua ikeia o ke kino, e momona ana
a komo aku iloko o ka io o ka pipi
e makemake nui ia ana e ka poe
kuai. A o ka pipi palupalu o ka
io, a momona maikai ka io make-
makeia. Aole e loaa ana ka palu-
palu i ka io pipi, ina ua elemakule
kela kino pipi i kona manawa i
pepehiia ai. Aia wale no ka palu-
palu a he io opiopio. Mamuli o
keia, ua imiia na koko e hiki e nu-
nui koke, no ka mea o ka make-
make o ka mea hanai pipi, oia no
ka loaa ana o ke kino nui a kau-
maha ma kona aoao. No keia kumu
pu no hoi, ua imi na kanaka na-
auao i ka hanai pipi i na koko e
hiki ana e ulu hikiwawe, a e loaa
ke kaumaha ame ka palupalu o ka
io. I keia la, ua loaa io no kela
mau pipi. O ka pipi pookeokeo, o
keia ke koko e hanai nui ia mai nei, | aole wale no keia kumu, aka, no
ka mea he ikaika i ka huli ana i ka
mauu, a e nunui koke ana, a e hiki
ana e hooliloia aku i ka manawa no
he elua. makahiki mai ka hanau
ana.
I ka loaa io ana b ka pipi e mo-
mona ana a e opiopio ana no ke
kino, a e kaumaha ana i keia mau
makahiki wale no, ua loaa ae la ka
mea i makemakeia. A ke hele aku
kakou o nana ma na Makeke kuai
pipi e ike ana kakou, o keia mau
io palupalu a momona na io kuai
koke ia e ka mea ai pipi.
O ka loaa ana o ka pipi e hiki
ana e loaa ke kumukuai kiekie i
kona manawa he elua no makahiki,
e ike ana kakou, i na pomaikai o
ka hanai ana i na koko oia ano
Aole nae pela mamua aku nei o ka
loaa ana o keia ike. Ua piha eha
a elima no makahiki o ka pipi
mamua o ka hiki kupono ana e loaa
mai he uku kupono no kona kuai
ana aku. O ke kanaka hanai holo-
holona e hiki ana e hoolilo i kana
mau pipi no keia kumukuai kiekie,
a i elua wale no makahiki ana e
malama ai, e ike ana kakou e hoo- maka ana oia e imi e loaa iaia ke
koko pipi o keia ano. Aole keia
ike i loaa mai na buke mai, aka,
mai ka hookui ana o ke kanaka me
kona ikaika ame kona hoomanawa-
nui ana. Ua hoaoia na koko like
ole, a ua hoohuiia na koko like ole,
a mahope mai o kekahi mau ma-
kahiki loihi ua loaa iho la ka mea
i makemakeia. I keia la, aole no
i pau ka imi ana ma ka hoohuihui
ana i na koko like ole e ake ana e
oi ae ka maikai mamua o kana e
hanai nei i keia la.
A o ke kulana o ka aina kekahi
mea e komo nui mai ana iloko o
keia imi ana i na koko maikai. Ma
kekahi mau wahi o ke koko pipi
omolemole eleele ko koko oi aku
o ka pomaikai. Ma kekahi wahi
hoi elike me Aukekulia, ame Nu
Kilani, o ka pipi i kapaia he Short-
horn ka pipi i manaoia naa ia mau
wahi he pipi oi aku o ka pomaikai
i ka mea hanai. No ko kumu ua
Ioaa ae la kela mau mea i mea
makemakeia. Ka palupalu o ka io,
ka momona, ame ka hiki ana e nu-
nui kupono i kona manawa no e
opiopio ana, a e hiki ana hoi e hoo-
liloia i ka manawa he elua no ma-
kahiki a oi iki ae paha.
Ka Puaa. Ma keia holoholona
hoi, aole elike loa ana kona ano
me ko ka pipi. Aole e oi aku ma-
mua o hookahi a i ole 18 mahina
o ka puaa alaila hooliloia. Ua hiki
keia holoholona i kona elemakule
loa ana. Aka, i mea e loaa ai na
mea hoopomaikai mai i ka mea
hanai, ua imiia aku na mea i ma-
kemakeia o ka puaa. Ka mua, o
kona mau uha hope ua hooliloia
hame, a i kekahi manawa no hoi o
na uha mua kekahi e hanaia ana
i hame. O kona mau aoao ua ha-
naia i bacon, a o kona io e pili
ana i na iwi kuamoo i mau io pa-
laiia. No keia nui o na wahi like
ole o ka puaa i makemakeia, ua
imi aku ka mea hanai puaa i na
koko like ole e loaa ai keia mau
wahi me ka manoanoa, ka ikaika
o ka momona, ame ka lilii ana o na
iwi. Aole nae i loaa ka puaa hoo
kahi e hiki ana e hoolawaia mai
keia mau makemake. O ka puaa
nuku pokole eleele, birkshire, ma
Beritania ka loaa mua ana o keia
puaa, oia ka oi aku ma ka haawi
ana mai i na hame momona, io nui,
a kaumaha. O kona mau uha mua,
ua oi ae mamua o kekahi mau puaa
e ae. O ka aoao nae o ka bacon,
ua momona loa, a hiki pono ole ke
aiia, no ia kumu, ua lilo nui aku
na aoao o keia puaa i ka hana aila
puaa ia, a ua lilo aku ka manao o
na kanaka imi koko, i kekahi ano
koko e aku, a ua loaa, o ka puaa
kalakoa, he hookahi hapa keokeo
e holo ana ma na uhamua mahope
ki iho, oia ka puaa oi aku o ka
maikai no ka hana bacon ana, a ua
oaa kupono no hoi ka nunui o na
uha hope i ka hana hame. A ke
hanai nui mai nei kekahi poe i keia
ano puaa, no keia kumu. Ua loaa
loi i ka manao ana o kekahi poe
o ka puaa keokeo, ka oi aku o ka
maikai. A o na kanaka hanai puaa
ulaula, ke olelo mai nei hoi lakou,
o keia ke koko oi aku o ka maikai
hanai. Ma keia mau koko mamuli
o ka nui o na mea e makemakeia
ana mai ke kino mai o ka puaa,
ua like ole ka manao. Aka, o ka
maa e hiki ana e nunui koke kona
kino a e hiki e loaa mai ke kumu-
kuai oi aku, oia ke koko e make-
make nui ia nei i keia mau la. Ua
ike no me ka makemake o na ka-
naka hanai pipi, a i keia mau la
a loaa na puaa e hiki ana e loaa
na paona kaumaha i ka 10 no o na
mahina, a o keia na puaa e hanaiia
mai nei e na poe hanai puaa.
Ka Moa. O ka moa hoi, ua nui
o na mea i makemakeia. O ka
i aku e nui na hua e hoolueia mai
na eia moa. O ka lua e nunui a
kaumaha kona kino i ka manawa
piopio no" ka mea ua manao ia ka-
aka o ka hoolilo aku i mea ai ia
ke alanui o kona pomaikai. A no | keia mau kumu, ua nui ka imiia
ana o na koko e hiki ana e loaa
ka hanau nui ana, a ia manawa hoo-
kahi no e loaa ke koko e haawi
mai ana he mau kino nunui. I keia
imi ana, a he mau makahiki loihi
keia e imiia nei, ua loaa o ka leg-
horn, keokeo, a hauliuli me ka ou
o ka ula, o keia koko hookahi no
nae, ka oi aku o ka hanau hua ana,
aka, ua liilii nae ke kino. Mai
kela manawa mai i loaa ai keia
moa hanau nui, a ua hoea aku
kona mau hua i ka 240 o ka maka-
hiki, a ua pii aku a ka 310 o ka
makahiki i keia manawa, a ina ka-
kou e hoomaopopo iho, he 365 wale
no la o ka makahiki hookahi, e ike
mai ana kakou i ka nui o ka naauao
o ka imi ana i ke koko e hiki ana
e hanau mai i 310 hua iloko o 365
la. Ua loaa nae ke koko e hiki
e hanau mai i keia mau hua. Aka,
ua liilii ke kino. A ke imi mai nei
no. Ua loaa ka moa eleele, nunui o
ke kino, aole nae e hiki aku na
hua i keia heluna. Ua loaa ka moa
lehu, nunui o ke kino, aole nae i
loaa aku keia mau hanau hua ana.
Ua loaa he mau moa keokeo, aole
no nae i loaa aku keia mau hua.
No keia kumu, ke imi mai nei no na
kanaka hanai moa e ake ana e
loaa ko kino nui, ame ka nui pu o ka
hanau ana i ka hua.
O keia mau naauao apau e make-
makeia nei o loaa, mamuli mai no
ia o ke ake ana e loaa na pomai-
kai nui ae. Ua makemake ke ka-
naka me ka uuku loa o ka hana
e loaa na mea nui. A ua hiki ia
kakou e hoomaopopo i keia mea.
Ina he elima makahiki au e hanai
ai i kekahi pipi mamua o ka hiki
ana ia oe ke hoolilo aku no ke kumu-
kuai kupono au i manao ai no kou
luhi, a ua loaa hoi i kou hoa no e
noho mai ana ma kela aoao o ke
alanui he koko pipi i hiki e loaa
ke kaumaha o kau pipi, aka, iloko
wale no e elua makahiki e hanai ai,
e lilo ana oe i mea imi pu aku i mea
e hiki ai e hoemiia mai kou luhi
hanai ana, aka, e loaa ana nae ia
oe na pomaikai i like no a i kekahi
manawa i oi ae, mamuli o kou kii
ana i mau koko hou nau. Pela ana
no ka puaa, a pela no hoi na moa.
Eia kakou iloko o na makahiki nui
o ka naauao, a ke imi ikaika mai
nei na kanaka naauao i na mea e
hiki ai e loaa ka pomaikai no ka
uuku loa o ka hana ame ka luhi. NA HOOLOLI I KE KANAWAI
HOOPULAPULA. I keia la 25 o Ianuari, ua loaa mai
ka lono ua hooholo mai la ka Hale o
na Lunamakaainana o ka Ahaolelo
Lahui o Amerika, i ka Bila Hawaii,
e hoololi ana i ke Kanawai Hoopu-
lapula elike me na mea i makema-
keia e ke Komisina, a i hookomoia
aku hoi e ka Elele Baldwin. Ua
hala aku keia Bila no ke kakauinoa
mai o ka Peresidena, a e lilo ana i
Kanawai i keia mau la aku. Aole
paha he Bila i hikiwawe kona hoo-
holoia ana e loaa mai keia. I loaa
no mamuli o ka nui o na hoa o Ku-
hio e hana mai la ma Wakinekona.
Ua hoomanao ao kela poe alakai o
ka aoao, o ka Bila keia a ke Alii
Kuhio i makemake loa ai e hooholo-
ia, a i ka loaa ana aku o na hooia
ua makemakeia i mau hoololi i hiki
ai e loaa pono na mea i makemakeia,
ua komo aku keia aloha iloko o ko
lakou mau puuwai no ke Alii i hala,
a ua hikiwawe ko lakou imi ana i
na mea e holo koko ai keia Bila.
He mau hora wale no mahope o ka
holo ana o keia Bila, ua loaa mai
la ka lono no keia holo ana i Ha-
waii nei. I kela pule wale aku nei
no i loaa mai ai na lono ua holo i
ka Hale o na Senate. Hikiwawe no
Ma ka holo ana o keia mau hoololi
e hoihoi hou ia mai ana kela mau
loaa o $27,000.00 o ka makahiki i
hoihoi hou i'a aku iloko o ka wai-
hona laula o ke Teritore, mai na
loaa ae o ko Komisina.
Ma keia hooholoia ana mai la o
keia mau hoololi kakou e ike iho
ai i ka iini nui o kela" poe e kokua
i na Hawaii i keia manao e hoo-
pulapula hou ia ko kakou lahui. He
hooia ana mai keia, e loaa ana no
na mea i upuia e ka lahui, i ka hiki
ana mai o ka manawa e koi aku ai e
wehe hou ia na aina ma na Moku-
puni e aku mawaho o Molokai. He
elima mau makahiki ka pelena o
keia manawa i haawiia mai ai, aka,
e lilo ana na makahiki i koe 3½,
i mau makahiki ano nui i ka lahui
Hawaii. NA ANOAI. Ua loaa mai nei na leka a L. T.
Lyman e hoike mai ana i ke kulana
o na hana ma Molokai. He mau
mea kekahi e hooia mai ana i ka
nee mua ana o na hana apau. Ua
pauma hou ia mai nei na luawai a
ua ikeia ua lawa ka wai no na aina
o ka poe i loaa na aina ma kai o
Kalamaula. He mau hora i pauma-
ia ai, a ua hiki aku ke ana i ka
ekolu me hapa a hiki i ka eha mi-
liona galani o kela ame keia 24
hora. O ka ikaika paakai aole i
loli ae, he 57.4. | O kekahi mea hauoli i ka ike iho
i keia hoike oia no ka nele ana o
ka uhiia o ka aina i ka wai i kela
ino nui mai nei ma Molokai. O K
wahi i okiokiia mai nei no na Apa-
na mua, a i laweia mai nei hoi e
na kanaka mua, he aina maa mau
keia i ka uhiia e ka wai i ka mana-
wa ino, aka, i keia ino nui nae aole
he wahi wai maluna o ka aina ma-
waho ao o ka ua. O ko kup.. . ,
okiia he mau auwaha e lawe ai i
ka wai ma ke kai, a hoonui,. .
na aina i okiokiia. Hui ka n-. ,
me ka ikaika hana, ua lilo u,-
uhi mau ia e ka wai i niau ; : ,,
maloo. Ko koi mai nei keia mau lio;' ,
e kukuluia i hale waiho i na Hii:
ni hana, na palau, ame na kii ii':-, -,:,
i keia mau palaau. He hana nu;..:-, ,,
na ke Komisina ka ae ana a !-:-.; ,
kukulu i hale no keia mau mea. O
kekahi i ikeia iho, ke koi mai nei
i mikanika helu ekahi no ka li;,,,,
ana me Lyman no na mikini pihi,
Aia hou no ia hana naauao. ];;..
keia mau hana a na Komisina ,,
neo mua nei, a he mea pono no e
loaa kekahi kanaka mikanika i: ,
ekahi, a he nui wale o na kau
Hawaii i ike a i lawa no keia o
na. E hooko aku no ka pono. Ua hoike pu mai ka hoike eia he
$10,000.00 o na mea hoohana a ke
Komisina ke hele aku la i Molokai
oiai : ua kauohaia koia mau mea.
He mau dala nui keia a he mea
pono io no e loaa ke kanaka kupono
ma keia kulana. Aole o ka hooholo
ana he mea hiki wale no ia i na
keiki, aka, o ka hana ana i na wahi
i poino ka hiki ole, a aia wale no
mo ka mea i ike i ka hana ana i
keia mau mea e hiki ai. E haawi
aku elike me ke noi e koi ia mai la. Nui ka ua ma Molokai i ka pule
i hala aku, a na nui ka wai kahe.
O ka mea kamahao nae aole he wai
lana ma na aina i okiokiia mai nei
mamuli o ka loaa ana o ka auwaha
wai nana o lawe keia wai kahe i
ka moana. Ma ka aoao nae ma
Kaunakakai, mai ka pukapa aku o
na aina o ke Komisina, ua i nini:-:
pu ia me ka wai, a he ekolu hapaha
mile ke akea o keia wai o kahe ana
Ua lilo aku i ka wai na mea i hoo-
paa olo ia. Ua halana pu ia ke
Kulanakauhale o Kaunakakai. Hoo-
kahi wale no Apana i komo iki ' i
e ka wai oia no ka Apana 1, a iu
e hooloihiia aku ana ka pale wai
ma ka pau ana o ka palewai kahiko
e pau ana no keia pililua. Ma ka hoike a Albert Horner no
ka oihana kanu halakahiki, ua ;
maoli na pomaikai o loaa ana
ka mea kanu halakahiki. O ka ni ;
ki nae ke pau mai nei ka poe ku- i
halakahiki i ke poho, a o na hui
hana kini keia e waiwai mai nei.
Ma ka nana iho, i keia pii mau o na
pomaikai i na hale hana kini, aia no
kekahi mau mea i hiki ole o loaa
ke kumukuai kupono no keia oi-
hana. Ua like no mo ka oihana
kanu ko i ke au kahiko. Ua poi; ^
na kanaka kanu, a ua lilo aku i
pomaikai i na hale wili. E pui '
no kakou no kakou e nana oku n
ka imi ana aku, heaha la ka lo ,
i na hale hana kini i ke iona h.ni;-
kahiki hookahi, ehia la pahu e lo
ana me na hua hala, a heaha la i
oaa no ia mau pahu. Ke m.-u
nei au e hiki ana e koiia aku ;
hale hana kini e hoopii ae i ke 1 ;
mukuai o ke tona hookahi, a i '
e kukulu no ke Komisina i b
hana kini no na kanaka ma Molokai.
Eia he wahi hale hana kini hala-
kahiki ma Kaneohe ae nei, a ;;
ka nana aku, ke holomua nei no
kela hale, No keaha e hiki olo i
i na Komisina ke kokua ma k'-K
mea? Aole paha i hiki aku i !
$25,000.00 na lilo o ke kukulu ana
i kela hale ma Kaneohe. Eia i-
no ilalo. He 1,000 eka wale no ka nui o na
eka kanu halakahiki o Baldwin '
ma Kaanapali, aka, nae ua loaa 1 -
akou hale hana kini. Ma Molokai
hoi, ma na aina wale no o ke Ko-
misina, ua hiki aku na eka i !
3,000. He oiaio no paha aole
pau loa ana keia mau eka i 1 ,
kanuia i ka halakahiki, aka, ua
hiki e koho aku e hiki ana i k
1,500 a pii aku a ka 2,000 oka. M
keia mau eka, ua oi aku ka loaa
mamua o na eka ma Kaanapa ,
Maui. No keia kumu, ke manao
ikaika loa nei ko oukou meakakn
ua oi aku ka maikai e noho ona i
na kanaka ma Molokai e kanu lui.
ana, mamua o ka haawi ana a!
na hai e hana a e ohi mai na pomai-
kai nui ae, elike me na meu
ikeia nei i keia la, ma keia oihana
no, ame na hana oihana mahiko o -
la i hala aku. Aole maka'u ana i
e loaa mai ana ke kumukuai kup"
no ka halakahiki. Ma na hana h
lele o na kanaka kanu o keia ''
ke hoike mai nei aole he pomaikai
ma ke kanu aia na pomaikai i ka
mea hana kini. | |
