Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 1, 4 January 1923 — He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A i Ole Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili—He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha [ARTICLE]

He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A i Ole Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka Mea Lili—He Moolelo i Piha me na Wiliau o ke Aloha

"Ma ko'u aoao, aole a'u mea e ku-e aku ai, koe wale no ka haawi aku i ko'u mahalo me ka hoomaikai nui ia oe e Mr. Edino kau kono. a no kau mau hoolala ana apau, i wahi e hoopauia ae ai keia hana nui," wahi a Habaki Naika me ka piha hoihoi; oiai hoi o Keoni Naika, e noho haka-nu wale mai ana no me ka pane ole, koe wale no ke kunou ana mai, me he mea la e hoike mai ana i kona apono i na mea apau a kana keiki i kamailio ae ai. Ma kela wahi o na kamailio mawaena o Mr. Edimona, me kona mau hoa, ua huli hoi aku la oia no kona home, me ka maikai o ka noonoo, a iaia i hui aku ai me kona makuahine, hoakaka aku la i kana mau mea apau i hoolala ai, a noi aku la iaia. e komo pu_*nai ma ke kokua ana, i na mea apau e holopono ai ka hana hoolaule'a i na opio. Ma ka auwina la ana ae, hele aku la o Habaki no ka ike ana i kana wahine hoopalau ia Tiodora Lanada maloko o ke kula, a īa laua i hui ae ai, ua nana mai o Tiodora ia Habaki me ka helehelena hoihoi ole, ka mea a Habaki i ike ole ai iaia pela maniua, a o ia ka ua o Habaki o ka ninau ana a^u . •*Ea, aole anei he maikai o kou ola kino e liodora? wahi ana ma ka hana pono ana aku ma na maka o kana wahine hoopalau. "Aole o'u pilikia iki, he maikai ko'u ola kino, elike no me na manawa e aewahi a Tiodora, me kela ano hoihoi ole no. "Pehea, aole anei ou hauoli.''" i niele hou aku ai no o Habaki. "Ae. aole ia mea he hauoli me a'u," wahi a Tiodora, me ka halo'ilo'i ana mai o na waimaka ma kona mau lihilihi "He mea hookaumaha maoli keia i ka noonoo," i pane aku ai o I lahaki, me ka hoopinana ana ae i kona mau poohiwi iluna: a iaia i ike aku ai i ka nana pono loa mai o Tiodora iaia, pela hoi kona hoomanao ana mai no kela hui hope ana o laua, mahope o ko laua kamailio ana 110 Gai Wakona, ua kamailio Imu aku la oia: "Malia paha o ke kumu nui o kou pilikia, o ia no na mea a kaua i kamailio ai no ka pilikia mawaena o'u ame Gai, aole anei pela?" f "Nolaila no kekahi, a he kumu okoa ae no kekahi, i ka hoohuiia ana o kela mau mea'a elua, pela iho la i loaa ole ai ia'u ka hauoli." "Ke kaumaha loa nei au, no ko kaua hoolilo ana i kela kumuhana i mea e lioopilikia mai ai iko kaua ola ana. Ua hoike mua aku au ia oe, i ka nui o ko'u kaumaha, no ka hiki ole ana ia'u ke upiki i ko'u waha, ma kela po, i ala mai ai ka hoopoopaa mawaena o'u ame Gai Wakōha. Nou hoi, aole au i ike jki i kekahi kumu kupono loa, e hookomoia aku ai oe. iloko *o ke kaumaha. no ja mea, oiai ua kokoke loa mai i ka manawa, e hooiiloia ai maua i mau hoaloha maikai loa ma keia mua aku. Ua kono mai nei o Mr. Edimona, e hui aku au me Gai Wakona ma kona home, ma ke ahiahi o ka la apopo, nolaila e hoopauia ana kela pilikia me ka maalahi loa." "Pela i'o anei ka mea oiaio e Habaki?" wahi a Tiodora me ae.a=kona mau lima, mamua o kona umauma, he hnailona. no kona piha me na haawina o ka hoomaikai, no ka rc»ho aloha hou o na kanaka opio, a o ia kana i hoomau hou mai ai i kana ana: 'Aole e liilei ii'u ke hoakaka piha aku imua ou, i ke kaumaha maoli ame ka "maikai ole o ko/u noonoo, no kekahi manawa ]< i ; .hi. He oiaio. aole lie hoakaka mai o Josepine Wakona i kon3 manao ahewa nona imua o'u, oiai no nae ua ike au aia •nau 110 kona manao mahalo me-ke apono no kona kaikunane; a .iolc hoi e hiki ia'u ke hoahewa aku ia Gai W r akona imua ona, no ko'u aloha 110 iaia, me ko'ii makemake ole, e hoehaeha aku i k' «na noonoo: nolaila e ike mai oe, ua kupikipiki-o maoli na ale o ka moana, akahi nae a hoi mai ka.malie, ua hiki ia oe ke hana aku i ka mea e nohoalii mai ai ka maluhia ame ka maha." me ka hoike okoa ana mai o ua o Tiodora i ka hoihoi 0 kona nelehelena. "La pau ae la kekahi mahele o kou pilikia, a heaha hou ae īa :nahele o ka pilikia Owau no anei kekahi i owiliia aku ilok.> f-laila? v Pii ae la ka ula ma na papalina o Tiodora, me ka nana hoolalan ana aku i kahi e, a pane mai la: "iie leka ka'u o ka loaa sna mai ia Mr. Kelekolio mai ma r.chinei aku la." nie ka noke wale ana iho no i ka owiliwili iiia ke kihi o ka hainaka. "Ma ko'u manao, ua lilo i punahele ia Mr.. Kelekolio e kun niihmili. Pehea, ua noke mai nei nae paha oia i ka nuku ia oe ni_. ka uhauha ea, a i ole no kekahi mau hana e ae paha," me ka minoaka okoa ana aku o ua o Haba"ki Naika imua o kana aloha. "Aole oia i nuku mai nei ia'u; aka malia he oi aku ka pono, e holuhelu iho no oe i ka manao o ka leka ana i kakau mai rei. alaila hoike mai oe i kou manao ponoi," me ka unuhi ana ae o Tiodora i ka leka, a haawi mai la imua o Habaki. U keia na manao o ka leka a ke kanaka opio o ka heluheliij ana iho. "E kuu Tiodora aloha:—O na ninau au i waiho mai nei na'u e pane aku, he mau ninau ano nui loa ia, eia nae he mau ninau n • i hiki ke paneia iloko o ka wa pokole loa. "O kau ninau no ke kupono a kupono ole \ kekahi mea ke mare. ina aole he aloha iloko o kona puuwai, no ka mea ana 1 makemake ai e mare o ka'u pane pokole, aole he kupono e 'iooluiiia kela mau mea ma ka berita o ka mare. Ina nou pv":.nci ihe kau mea i kakau mai nei, o ia ka maopopo pono ole ia oe o ke ano o kou noho.ana aku ma aku, alaila o ka'u a'o wale no ia oe e kuu keiki, e noonoo me ke akahele loa. a mai pupuahulu i ka hooko ana aku i ka mare, ka mea a'u e upu aku nei, e hookoia ana ia iloko o ka manawa pokole loa. ina ma ia mareia ana, e hookaumahaia mai ana kou noonoo. a e loaa ana paha he mihi ana ia oe ma keia hope aku. "E waiho aku i na mea apau, na kou lunaikehala e alakai ia oe. ana keia mua aku no e nana nona iho. Ke kakau nei au i keia leka ia oe me ka pupuahulu loa; e hoea kino aku ana ar imua ou, iloko o keia mua la aku e hoea mai ana, a ia wa kaua e kamailio pu ai he alo a he alo, maluna o keia kumuhana ano nui. i pili aku i kou hauoli." I a hele ka helehelena o Habaki Naika a piha me ke kaumaha ame ka haikea pu, i ka wa i pau ai o kana heluhelu ana i ka leka, alaila opiopi ae la me ka hookomo ana iho iloko o ka wa-hi. a waiho aku la me ka malie nv ka u-ha o Tiodora, me ka nana ana aku hoi m ana maka o Tiodora e kulou la ilalo, a o ia kana o ka ninau ana mai: Auhea oe e Tiodora, aia anei he kanalua iloko o kou puuwai no ko u lawe ana mai ia oe i wahine mare na'u no keia mua aku?" He mau sekona kela no ka meha e halii la maloko o kela keena. ia Habaki e kakali aku la o ka lohe i ka Tiodora pane, aiaila aea ae la ke poo o ua kaikamahine nei iluna a pane mai la me ka leo haalulu: Ae. aia he manao kanalua nui iloko 011, no ka loaa ia kaua oka noho hauoli ana. Pehea aole anei ou ike iho, iloko o kou naau, no ke kupono ole o kekahi na kekahi?"

Aole loa o Habaki Naika i moeuhane mua, e waihoia aku ana kekahi ninau o kela ano imua ona e Tiodora, nolaila ua palaka pu maoli kona noonoo, me ka hoholo ana ae o ka ula ma kona mau papalina, eia nae aole e hiki iaia ke pane ae i ka haina, alaila kau mai la kekahi lima o Tiodora maluna o ka poohiwi o Hahaki, me ke kamailio ana mai: "Ke ike aku nei au, aole i nele ka loaa ana o ka manao kanalua iloko ou, elike no hoi me ia i loaa ai ia u; o keia no ka u mea i hoohuoi ai no kekahi manawa loihi. Nolaila e oluolu mai oe e Habaki, e kukakuka kaua i keia kumuhana me ka manao maikai. Aole anei ou manao e Habaki, he hana hewa loa ma ko kaua aoao, ka ae ana aku e hookoia ka aelike a ko kaua mau makua 1 hana ai, he mau makahiki lehulehu ae nei i hala, me ka noonoo ole i ko kaua manao no kaua iho i ko kaua wa e kanaka makua ai? Ke hopohopo loa nei au, aole i loaa ia kaua ke aloha oiaio maoli no kekahi i kekahi, elike me ka poe i makemake maoli e hoohui ia lakou iloko o ka berita 0 ka mare." "Ma ka'u noonoo iho, ua kaahope loa keia manawa, no ka hoala ana ae i kekahi ninau nui o keia ano," i pane aku ai o Habaki ma ke ano hoolalau. ,I No keia mau makahiki lehulehu, ko kaua kaa ana malalo o ka aelike mare a ko kaua mau makua i hana ai, a ua nana mai na kanaka ia kaua, ma ke ano, e lilo aku kekahi na kekahi, iloko o na pule helu wale* no i koe; ma ko kaua hooliloia ana i hookahi iloko o ke apo o ka mare, a hoi aku a noho maloko o ko kaua home ponoi." "Eia keia i ka umi-kumamawalu o ko'u mau makahiki e hele nei, a ke manao nei au, aole o'u makemake e mare i ke kane, ina aole o papa i hana i kekahi aelike, e hoopaa ana ia'u malalo o kekahi hana i kulike ole ai me ko'u noonoo. '!Ua lilo ko'u hoohala ana i na makahiki loihi maloko nei o keia kula, i mea hoohauoli loa mai i ko'u manao, a ina no ko'u j mare, a hele aku he wahi okoa e noho ai, e lilo ana ia i mea hookaumaha mai i ko'u noonoo, aka e huikala mai oe e Ha-, baki no keia mau olelo, ina ua lilo ia i mea hoehaeha aku iaj oe. Ke kamailio wale aku nei no au ia oe e Habaki ika mea oiaoi loa, nolaila e hoike mai i kou manao maoli, a mai hoao oe e huna. Pehea, aole anei ua ala mai kekahi noonoo iloko ou i kekahi manawa ae nei i hala, no ke kupono ole e hookoia ka aelike mare mawaena o kaua? Aole anei he mea ehaeha nou ka hoomanao ana ae, e hookoia ana ka mare ma ka la eiwa [o ka mahina o Mei e hoea mai ana? E pane mai oe i kau haina, no keia mau ninau!" No kekahi mau minuke lehulehu, aoīe e hiki ia Habaki ke j pane, o kela hoihoi ma kona helehelena, ua auhee aku ia, o ka haikea ke nohoalii Ia ma ia wahi, aia wale no iluna a>ka papahele kona mau maka kahi i nana ai. . No ka makahiki holookoa aku i hala, ua hoala mau mai no oia i kela mau ninau iloko o kona noonoo, me ka loaa ole o ka pane, a eia hoi keia ma ko Tiodora aoao, ka ninau aku iaia, aka nae aole he pono iaia ke noho hamau loa me ka pane ole mai, alaila aea ae la kona poo iluna, me ka nana ana mai ma na maka o Tiodora, me ke kaa mai nae ma ko Tiodora aoao ke kamailio mua ana: "Ma ke ano o kau nana ana mai e Habaki, ua maopopo loa ia'u, ua kulike kou manao me ko'u maluna o keia kumuhana, no ka mea pono a kaua e hana aku ai. • Ua maopopo mua no ia'u, e manaoio ana oe, o keia wale no ke alahele pono a kaua e hana ai." "Alaila e nana aku anei kekahi o kaua i kekahi me he mea malihini loa la?" wahi a Habaki, me ka aneane hiki ole iaia ke haalele aku i kana mau koi maluna o Tiodora, e lilo mai 1 wahine mare nana. "Aole pela, aka e lilo kaua i mau hoaloha pilipaa loa, ina ia he mea pono i kou manao. Aole i nele ka manao aloha iloko o'u nou e Habaki, he aloha nae o ke kaikuahine i ke kaikunane," me ka halo'ilo'i ana mai o na waimaka ma kona mau lihilihi. "Mai manao iho oe, ua piha au me ka lokoino, 110 ka hoike ana aku ia oe i keia mea, aole pela, ua ike au, aole i kupono kou lawe ana aku ia'u i wahine mare nau; ake paa nei kuu manao he manawa no e hoea mai ana ma'keia mua aku e loaa aiiā ia oe kekahi mea kupono loa, nana e hoohauoli aku ia oe, mamua o'u. Ke manaoio nei au, ina no eia ko kaua mau makua ke ola nei, a ike mai i ka lokahi ole o ko kaua mau manao, me ko laua, e ae ana no laua e hoopau i kela aelike mare i hanaia, mamuli o ka manaoio ana, aole e loaa ka noho hauoli ana ia kaua malalo o ia aelike." "Ke manao nei au, ua pololei oe e Tiodora," wahi a Habaki, me ka hoauheeia ana aku o kela ano haka*-nu mailoko aku ona. "He oiaio, ua komo mai no na noonoo o keia ano iloko o'u i kekahi manawa ae nei i hala, malia paha he wa no ma keia mua aku, e loaa ana ia kaua na manao mihi, no ko kaua ae ana aku e hooko i ka aelike i hanaia, me ko kaua apoiio mua ole. "I ka manawa nae o kela noonoo e oili ae ai iloko.o'u, e ike okoa iho ana 110 au,M ko'u pili i ka hewa, o ia ke pale i ke kauoha ame ka makemake o kuu makuakane; ke nana ae hoi ma kekahi ano, ua pili pu ia'u ka hewa ke hopko ole i kela aelike, oiai oe e nana mai an aia'u, ma ke ano o kau kane ana ia 'e mare mai ai; nolaila ua hoao mau au e pale aku i na noonoo 0 kela ano." "He oi aku ko kaua pili i ka hewa ame ke kumakaia i ko kaua mau makua, ina e hooko aku ana kaua i kela aelike mare 1 hanaia, me ko kaua ike maopopo no, he hana kuhihewa loa na kaua ka mare ana elike me ia a ko kaua mau makua i makemake ai, aole anei pela e Habaki?" "Pela no ko'u manao aka no ka maopopo mua ole ia'u o kou noonoo, pela wale no au i uumi malie ai, me ka loaa ole 0 ka manao koa iloko o'u, e hoakaka ae ai i ko'u manao maoli, ahiki i kou kamailio okoa ana mai nei, i kau mea i manao ai. "He hookahi nae mea kupaianaha a'u i ike, o ia no ke kulike loa o ko kaua manao, no ke kupono ole o ka aelike mare 1 hanaia e ko kaua mau makua, oiai iiae e mau aku ana kaua no kela la e hooliloia ae ai kekahi na kekahi. Malia paha, ina aole i hana mua ia ka hoopalau mare e ko kaua mau makua, aka ua hookuuia mai kaua e hana a e koho elike me ko kaua makemake iho, ina paha ua oi loa aku ka makee o kekahi no kekahi, aole hoi elike me ko kaua mau ano i keia wa." "Aole a kaua kamailio hou ana maluna o keia kumuhana, koe wale no ko kaua hoomaopopo iho, ke hana nei kaua i ka mea pololei loa, e hoopakele ana ia kaua mai ke komo ana aku iloko o kekahi mau hookaumaha ana. Mai keia manawa aku, e lilo kaua i mau hoaloha maikai loa, a e hoopoina kaua i ka noonoo ana ae, he mau mea kaua i hoopalauia." "La pololei hoi kena mau mea au e kamailio mai la e Tiodora, no ka mea aole loa o'u wahi noonoo iki, no ko kaua hoopalauia ana ahiki i kela mau la aku nei, i kuu manawa i haupu ae ai no ke komolima hoopalau, akahi no a loaa mai ka ike ia'u, aole a'u komo hoopalau i haawi aku ai ia oe, nolaila hele aku la au e kuai i kekahi komo, a ua paa pu mai nei no au, me ka manao, o keia ka la a'u e haawi aku ai ia oe, no ka hoopaa ana ia kaua i hookahi. Eia no ua komo nei!" Wehe ae la oia mailoko ae o ka pakeke o kona kuka, i kekahi wahi poki uuku, a i ka hemo ana ae o ke pani, aia hoi olino ae la ka onohi daimana, i okomoia iloko o kekahi komo g"ula, a o ia I<a ua o Habaki o ka hoomau hou ana mai i kana kamailio ana: E ku-e mai ana anei oe i ka lawe ana aku i keia komo, aole ma ke ano he hoike no ko kaua hoopalauia ana, aka no ko kaua noho hoaloha ana ma keia mua aku." (Aole i pau)