Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 1, 4 January 1923 — HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manoa Lili [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ALIKA A I OLE Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi Mamuli o ka Manoa Lili

:iv.!i ino mai la o Elioka ihope, a ike mai la i ive ku aku o A;:ka, ua holoi mai ua kaikamahine nei i J<ona maka, a ua kahi ī ka lauoho, a hoopaa me ka lipine mahope o ke poo, e • ana hoi oia i kekahi lole keokeo ma kona hele-.<->::a, e hoike mai ana i kona piha hoihoi, me he mea la ua ; e; e ia a makemake loa e loaa kekahi hana nana e lawelawe "Ea. aole oe o Alika kahiko, aka he Alika hou *oe a'u e ike nei!" i pane mai ai o Elioka Hakoka, ma ke ano hooma-kf-aka. mahope iho o kona - kilohi pono ana mai ia Alika, mai:r.a mai o ke poo ahiki ilalo o na wawae. "Ina ua makaukau i e. alaila he manao ka'u e waiho aku ana imua ou." "£ noi mai oe i kau mau mea apau i makemake ai, e loaa nr> ia ia oe, ina no ia o ka hapalua o kuu aupuni/' wahi a Alika. me ka noke okoa ana ae i ka akaaka. '■( > oe kekahi o na kaikamahine akamai loa, aka nae he hookahi wale no a'u wahi mea e noi aku ana i kou oluolu, he | v- ahi mea liilii loa, aole hoi elike me kau haawi, he lilo no ka hara3r.a o ke aupuni." "; ieaha ia mea au i makemake ai a'u e haawi aku ai ia oe?" "E hoomanawanui iho oe pela, ahiki i kou ike pono ana, i'aila ia wa oe e haawi ai i kau olelo.hooholo o ke kaulike. O ka hana a'u i makemake ai, he hana ia o ke ano hoao wale r ? o. a e noi aku ana au ia oe, e lilo ia hana i meahuna mawaena k.:::a wale iho no, me ka ike ole mai o ka lehulehu." "Auwe no ka hoi e! Nani maoli ka piha o kou puuwai me a liauoli, mamuli o ka ike ana iho, o kaua wale no ke ike iho * a*ia ia meahuna; aole hoi o ka nui me ka lehulehu." "l'a piha eu maoli no oe e Alika," i pane mai ai o Elioka me : hiki ole iaia ke uumi iho i kona aka. "E hele mai oe maanei ;e ka noho malie ana no hookahi minuke, alaila hoakaka aku imua ou i ka'u hana i makemake ai; a ina aole oe e noho - alie ana, alaila e hoonohoia aku ana oe e a'u, ma ke kihi o <eia keena, ahiki i ko hooia ana mai imua o'u, aole oe e hoo- ' ,;ī hou, alaila aeia oe, 'e haalele i kela wahi." līele aku la ua o Alika, a kalele aku la kekahi lima, ma- ! :na o ka noho o Elioka, me ka nana ana mai ma na maka o : h'oka. ma kela ano kolohe no, me he kaikamahine uuku la ia, a ke nana aku i ua o Alika, e kalele la, he keu aku a ka \:'i me ka pane okoa ana mai o Elioka: "Ua maopopo no anei ia oe e Alika na mea e pili ana i ka helehelena?" "Heaha auanei ka pohihihi o ia mea," wahi a Alika me ka hōopinana ana ae i kona mau poohiwi a elua. "O na maka hoi, ka ihu, ka auwae, ka waha, a hoopiha aku me ka puna hehee o Parisa. Ua hoopoho mai oe e Elioka i ko'u mau ma;:ao!ana, no ka mea ma kahi a'u e kauka'i aku nei, no kou haawi mai i hana na'u e lawelawe ai, e hapala mai ana ka oe £i kuu mau maka me ka puiia." Xoke okoa ae la o Elioka i ka akaaka, no ke ku maoli no o iia oielo a Alika ! ka hoomakeaka, a o ia _kana o ka pane ana nai: "Makaukau mau maoli no kou mau lehelehe e Alika, me na lelo e hiki, ole ai ia'u ke uumi iho i ko'u aka. O ka hana a'u : makemake ai, o ia no ke pena ana i kou helehelena no kekahi kii, aka ina no aole oe e aponcf mai ana, ua pau ae la no, aole "u makemake e hoehaeha aku i kou noonoo ma kekahi ano." "Heaha no hoi kou kumu i makemake ai, o ko'u helehelena ka mea e penaia aku no kela kii? Pehea no hoi oe i noi ole * ai ia Lola, o kona helehelena kau e pena ai no ke kii?" ' Aole e hiki ia'u ke hoakaka aku imua ou, i ke kumu o ko'u makemake ana i kou helehelena, koe wale no paha no kou . kamaaina loa ia'u. O ka mea oiaio ea, he mau hana hoao wale no keia a'u, no ka mea ua ku ke kino o kekahi kii, a o ka helehelena koe, a he nani hoi ia, ua hoole mai la no oe, no".ai.'a aole a kaua kamailio hou ana maluna o keia kumuhana. Pehea nae kou manao no keia kii?" me ke kuhikuhi ana aku o 'ioka. i kekahi kii pena nui ana e pena ana a hoea aku ai o A'.ika. Xo kekahi manawa pokole, aole e hiki ia Alika ke pane mai, aka hakilo pono mai la oia ma na maka o Elioka, alaila i mai • i. ' . "Ke ae aku nei au, o ko'u helehelena kau e pena aku ma--:-.na o ke kino o ko kii." "'Ke kanalua nei au i ke apono ana aku i kena manao ou, no kou ake wale ana mai no e hooluolu i ko'u manao," wahi a Llioka, me ka nana pono ana mai maluna o Alika. "Ke makemake i'o nei au, e nana aku i ko kii ke paa, pehea H ko'u helehelena, nolaila, mai manao mai oe, ke ake aku nei ōu e hooluolu i kou noonoo, aole pela, no'u maoli ae la no keia > : :akemake, a malia he mea ia e ike iho ai oe, i ke ano o kela '••■aha i makaukau mau ina olelo hoomakeaka, au i hoopaani : "ai nei." me ka nee okoa ana ae o ua o Alika i ka akaaka. I ka holopono ana o kela manao mawaena o na opio, hoomakn koke aku la no o Elioka i kana hana, me ka hoohala ana « Alika he mau minuke maloko o ke keena pena kii i kela ame keia la, a he hookahi pule mahope mai, oia e noho ana : :aloko o kona keena hana, lohe aku la oia i ka himeni o Alika • ua kaikamahine la, e hoi ana noloko o kona rumi, nolaila -;ahea aku la oia iaia e hele mai. , Me na hiona o ka hoihoi ma kona mau maka, me na minoaka hoi ma kona mau papalina, ninau mai la oia ia Elioka: "Ua paa anei kela kii au?" "Aole i holopono loa ka'u mau mea i manao ai e hana, aka :.ae ua pau no ka hapanui o ka hana, e komo mai iloko nei, e nana ai, i kou helehelena," alaila lalau mai la i ka lima o ke kaikamahine opio, a alakai aku la no kekahi aoao o ka rumi, m-a kahi o kekahi papa nui e ku mai ana, i hoohuliia i ka paia I ka manawa a Alika i nana aku ai i ke kii pena, aole e hiki iaia ke hoopuka ae* i hookahi huaolelo, i kau a mea o ka nani " ame ka u'i maoli o ka hanaia ana, me he mea la oia no e ku aku la, a o kēla kii, aohe he wahi lilo o kekahi i kekahi, o ka mea wale no i koe, o ka imo mai o na maka, a o ke kama ilio mai hoi o ka waha, i kekahi mau olelo. Xo kekahi manawa ka hakilo ana mai o Elioka i kona hoaloha, a iaia i ike iho ai, ua hala ae la paha na minuke o ke kahaha ame ka pihoihoi ia wa oia i ninau mai ai: "Pehea kou manao e Alika, no keia hana hoao'a'u?" "Aohe a'u mea e hoohalahala ai, koe wale no ka haawi aku i ko'u mahalo nui loa»ia oe, no ka nani ame ka Vi maoli o keia kii, a'u no e manao nei, ua hana oe pela, no ka hoohauoli ana mai i\o'u noonoo. Ina o kela maoli ke ano o ko'u helehelena ma ke!a kii, aole loa ia Anate Roke ke hoopahenehene hou mai ia'u. "O ke ano maoli iho la no ia o kou helehelena, a o oe kekahi o na kaikamahine huapala, a mai hoolohe iki oe i na olelo hoopahenehene a ko makuahine hanauna. Aole keia he mau olelo hoonui wale aku no na'u ia oe no kou law r e oe i kekahi mea nana e palulu aku i ka wela o ka la maj kou heleheljena * aku; a e akahele no hoi oe i ke ano o ke komo ana i kou lole.

Akahi au a hoike aku ia oe e Alika i ka mea oiaio loa, ua holopono ka'u mau mea apau i hoolala ai, a ua aie nui. loa au ia oe, i kou kokua ana mai ia'u, ma keia hana, no ka mea ma keia mua aku, owau ana kekahi o na kanaka waiwai, ma ka hana pena kii." Aea ae la ko Alika poo iluna a nana aku la ma na maka o Elioka, aia hoi mahope aku o kela mau huaolelo i kamailioia mai, e haale mai ana na kulu waimaka nunui, ma na lihilihimaka o ke kanaka opio kahakii. Me ka minoaka ma na papalina o ke kaikamahine opio, i hopu aku ai oia i kekahi lima o Elioka, a hoopili mai la ma kona mau lehelehe, me ke kilohi hou ana aku maluna o ke kii, e kau hoola'i mai ana, o kona huli hoi aku la no ia noloko o kona rumi, aole e hiki iaia ke noho hou aku maloko o kela keena, no ka mea ua hele kona puuwai a piha me ka olioli, 110 ka nani maoli o kela kii ona, i hanaia ai. MOKUNĀ 111. I kela hala ana mai o Alika, kii aku la o Elioka e uhi i ke kii me ka welu, alaila hoi ae la mamua o kekahi k« okoa aku, no ke pena ana, a e nanea ana no oia i ka hana, kikeke -ana no kekahi mea ma ka puka, i huli mai kona hana eia ka o Lola, me ke kahea ana mai iaia e komo aku iloko, me kona haalele ole aku i kona wahi e noho ana. "E noi mua aku ana au ia oe e Mr. Elioka, e huikala mai ia'u, no keia hoea ana mai la, e kahamaha aku i kau hana, no ka mea ua hele oe a paa maoii i ka hana i keia manawa," wahi a Lola me kona ku malie ana iho ma ka puka. "Aole e hoopilikiaia ka'u mau hana ma kou hoea an amai la, e komo fnai iloko nei!" "E hiki a'ia anei ia oe ke hookaawale ae i kekahi o kou manawa waiwai nui no ka'u hana hooluhi?" "Heaha auanei ka hooluhi, e hoike mai i kou pilikia, ua makaukau mau au i na manawa apau e hana aku nou," wahi a Elioka, me kona minoaka pu ana mai, e hoike mai ana i kona hoihoi. "I hele mai la au imua ou, no kou kokua ana mai ia'u ma kekahi pilikia i hiki ole ia'u ke hooponopono ae. E nana mai oe i keia kii a'u i kaha ai, ua ko'iko'i loa ka'u pena i hana ai ma keia mau wahi, ka mea nana i hapala*ae i ka u'i ame ka nani o ke kii, malia paha hoi, o hiki ia oe ke kuhikuhi mai ia'u i ka mea e hana aku ai, ahiki i ka hoopauia ana ae o keia pilikia." * Nana mai la o Elioka i ke kii pena, me ka helehelena kuoo, i kaokoa 3oa mai kela ano mai ona, ina o Alika ka mea maloko 0 kona keena, i ka hala ana o kekahi mau minuke o kona nana ana, akahi no oia a pane ae: "E haawi mai ana oe i ko peni, a penei oe e hana ai," o korta hoomaka aku la no ia e pena ma kela ame keia wahi ana e ike ana, he mea ia e hooiia ae ai ka u'i ame ka nani o ke kii, he oiaio, ma ia hanaia ana, ua kaokoa loa ua kii nei, mai kela manawa mai a Alika i lawe mai ai e hoikeike iaia. I ka holopono ana, o na hoololiloli a Elioka i manao ai, haawi hou mai Ia oia i ke kii ia Lola, me ka hopu ana aku i kana hulii : pena,,no ka makaukau aku e hoomau i ke pena ana i kana kii. "Me na mahalo he nui ia oe e Mr. Hakoka, no keia kokua ana mai la ou i ka'u kii. He keu maoli no kou paa loa i ka hana, aole paha ou manawa hoomaha iki, a ke ike nei au ia oe, me he mea la aole he maikai o kou olakino." "He maikai mau ko'u ano i na manawa apau," wahi a ke kanaka opio, eia nae ke hoomanawanui la oia i ka hoonalonalo ana ae i ke ano kaumaha o kona helehelena, alaila kamailio hou mai la, no ka hoolalau ana i kekahi mea okoa: "Ea heaha hoi keia ano loli mai nei o Alika? Ua kaokoa' loa oia i keia manawa mai kona ano kahiko mai." "Pela anei kau hoomaopopo aku iaia? No'u iho, aole o'u ike aku, ua loohia oia i kekahi ma'i," wahi a Lola, me ka hakilo ana aku i na manamanalima o Elioka, e lawe palanehe ana i ka hulu pena, iaia e hana ana i ka lau o kekahi kumulaau mapela. "Aole oia i loaa maoli i ka ma'i, aka he ano haka-nu kona 1 kekahi inanawa, aole kela ano kahiko, ka piha mau i ka hoihoi." "He keu maoli no ka u'i o kau kii," wahi a Lola; me he mea la, aole oia i lohe i na olelo a Elioka i kamailio mai ai iaia, no ka mea aia kona noonoo iluna o ke kii a ke kanaka opio e pena mai la. "He maemae maoli no ke ano o kau kii ke pena a o na waihooluu keia ua kulike loa, me na mea maoli a kakou e ike nei." • Minoaka iho la o Elioka, no ka mahaloia aku o kana kii, me ka oili ana ae o kekahi manao iloko ona, e hoikeike aku ia Lola i ke kii o Alika, ana i pena ai, aka noonoo hou iho la oia, aole kela he hana maikai, nolaila pane mai la oia i ka i ana mai: "He kii keia a'u e pena nei, no ka waiho ana aku imua o ke akea, ma ka hana hoikeike fea." "Ina no ka hoikeike kena kii ea, alaila i hoike e aku no au ia oe i ko'u manao maoli, e loaa ana ia oe na manao mahalo mai ka lehulehu mai." "Ina o ia wale iho Iya no ka'mea e loaa mai ana ia'u, alaila ua ahona ko'u hoopau ana i keia ano hana," wahi a Elioka, me ka leo kuoo. "E kuhihewa ana ka hoi au, o ke kaulana ka mea nui i na kanaka pena kii, mamua o na pomaikai mai- kelā hana mai." "Aole no a'u hoole ana aku, ina e loaa ana k'e kaulana ia'u ma keia ano hana, aka no keia manawa nae, aia ko'u hilinai nui ana, maluna o ka waiwai, no ka mea ina aole e loaa i kekahi kanaka ke clala/ua hooneleia mai oia, me na mea e hoohauoliia ai kona noonoo." "He mea oiaio no kena au e kamailio mai nei, aka nae i ka poe wale no e hoohana ana i ke elala, ma ano kupono, ia lakou i lilo ai ke dala i mea hoopomaikai mai, aka i ka poe uhauha, ua oi aku ka pono, e nele lakou ia mea maikai." | "Ina no ka loaa nei ia'u oka waiwai, me ka nui pu o ka'u dala, alaila ua ike no au i kahi kupono e hoohana aku ai ia j waiwai," me ka nee ana ae o Elioka i ka akaaka. "Alaila heaha kau mea e hana aku ana me kou waiwai, ina hoi aole keia ninau a'u, i lilo i mea hoopilikia aku i kou noonoo," wahi a Lola. "Ke loaa ka hoi ia'u ka waiwai, alaila me ia waiwai auanei, e loaa pu mai ai ia'u ka hauoli." "Ma ko'u manao, aole e lilo ka loaa ana o ka waiwai i kekahi mea, i kumu nona e hauoli ai, a o ka oi aku oia no oe," wahi a Lola, aia nae iloko o Elioka kekahi manao e nalu la, no ka maopopo ole i k'e kaikamahine opio ke ano o kana mau olelo i kamailio aku ai. "Aole no hoi e lilo i mea e hauoli ai, ka hoolilo ana aku i ka waiwai ma ke ano hoopomaikai ole aku ia ha'i, a ia oe iho paha," i hoomau hou aku ai no o Lola i kana kamailio ana. "He hookahi wale no mea e loaa ai ka hauoli oiaio loa, o ia no ka haawi ana aku i ka hauoli, i wahi e loaa mai ai ka hauoli." I "Ea, ke hoopohihihi mai nei oe ia'u e Lola Perekona. E oluiolu anei oe e hoakaka maopopo mai i ka manao o kena mau 'olelo?" Okoko ae la ka ula ma na papalina o ke kaikamahine opio, 1 no kona ninauia ana aku e hoakaka ae i kona manao maoli, a o ia kana o ke kikoo ana aku i ka pane a lesu, imua o ke kakau- ! olelo, i hoakakaia ma ka Palapala Hemolele. "'E hele aku oe a kuai lilo aku i kou mau waiwai, a haawi aku na ka poe ili- | hune' " | (Aole i pau.)