| | He Moolelo no KA MEAHUNA POHIHIHI A I OLE Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka
Mea Lili— He Moolelo i Piha me na
Wiliau o ke Aloha "Ma ko'u aoao, aole a'u mea e ku-e aku ai, koe wale no ka haawi aku i ko'u mahalo me ka hoomaikai nui ia oe e Mr. Edimona, no kau kono. a no kau mau hoolala ana apau, i wahi e hoopauia ae ai keia hana nui," wahi a Habaki Naika me ka piha hoihoi; oiai hoi o Keoni Naika, e noho haka-nu wale mai ana no me ka pane ole, koe wale no ke kunou ana mai, me he mea la e hoike mai ana i kona apono i na mea apau a ona keiki i kamailio ae ai. Ma kela wahi o na kamailio mawaena o Mr. Edimona, me kona mau hoa, ua huli hoi aku la oia no kona home, me ka maikai o ka noonoo, a iaia i hui aku ai me kona makuahine, hoakaka aku la i kana mau mea apau i hoolala ai, a noi aku a iaia. e komo pu mai ma ke kokua ana, i na mea apau e holopono ai ka hana hoolaule'a i na opio. Ma ka auwina la ana ae, hele aku la o Habaki no ka ike ana i kana wahine hoopalau ia Tiodora Lanana maloko o ke kula, a ia laua i hui ae ai, ua nana mai o Tiodora ia Habaki me ka helehelena hoihoi ole, ka mea a Habaki i ike ole ai iaia pela mamua, a o ia ka na o Habaki o ka ninau ana aku : "Ea. aole anei he maikai o kou ola kino e Tiodora?" wahi ana ma ka hana pono ana aku ma na maka o kana wahine hoopalau. "Aole o'u pilikia iki, he maikai ko'u ola kino, elike no me na manawa e ae," wahi a Tiodora, me kela ano hoihoi ole no. "Pehea, aole anei ou hauoli?" i niele hou aku ai no o Habaki. "Ae. aole ia mea he hauoli me a'u," wahi a Tiodora, me ka halo'ilo'i ana mai o na waimaka ma kona mau lihilihi "He mea hookaumaha maoli keia i ka noonoo," i pane aku ai o Habaki, me ka hoopinana ana ae i kona mau poohiwi iluna: a iaia i ike aku ai i ka nana pono loa mai o Tiodora iaia, pela hoi kona hoomanao ana mai no kela hui hope ana o laua, mahope o ko laua kamailio ana no Gai Wakona, ua kamailio nou aku la oia: "Malia paha o ke kumu nui o kou pilikia, o ia no na mea a kaua i kamailio ai no ka pilikia mawaena o'u ame Oai, aole anei pela?" "Nolaila no kekahi, a he kumu okoa ae no kekahi, i ka hoohuiia ana o kela mau mea a elua, pela iho la i loaa ole ai ia'u ka hauoli." "Ke kaumaha loa nei au, no ko kaua hoolilo ana i kela kumuhana i mea e hoopilikia mai ai i ko kaua ola ana. Ua hoike mua aku au ia oe, i ka nui o ko'u kaumaha, no ka hiki ole ana ia'u ke upiki i ko'u waha, ma kela po, i ala mai ai ka hoopoopaa mawaena o'u ame Gai Wakona. Nou hoi, aole au i ike iki i kekahi kumu kupono loa, e hookomoia aku ai oe. iloko o ke kaumaha. no ia mea, oiai ua kokoke loa mai i ka manawa, e hooliloia ai maua i mau hoaloha maikai loa ma keia mua aku. Ua kono mai ne: o Mr. Edimona, e hui aku au me Gai Wakona ma kona home, ma ke ahiahi o ka la apopo, nolaila e hoopauia ana kela pilikia me ka maalahi loa." "Pela i'o anei ka mea oiaio e Habaki?" wahi a Tiodora me ka puliki ana ae o kona mau lima, mamua o kona umauma. he hoailona. no kona piha me na haawina o ka hoomaikai, no ka noho aloha hou o na kanaka opio, a o ia kana i hoomau hou mai ai i kana kamailio ana: "Aole e hiki ia'u ke hoakaka piha aku imua ou, i ke kaumaha maoli ame ka maikai ole o ko'u noonoo, no kekahi manawa loihi. He oiaio. aole he hoakaka mai o Josepine Wakona i kona manao ahewa nona imua o'u, oiai no nae ua ike au aia mau no kona manao mahalo me -ke apono no kona kaikunane a aole hoi e hiki ia'u ke hoahewa aku ia Gai Wakona imua ona no ko'u aloha no iaia. me ko'u makemake ole, e hoehaeha aku i kona noonoo: nolaila e ike mai oe, ua kupikipiki-o maoli na ale o ka moana, akahi nae a hoi mai ka malie, ua hiki ia oe ke hana aku i ka mea e nohoalii mai ai ka maluhia ame ka maha." me ka hoike okoa ana mai o ua o Tiodora i ka hoihoi o kona helehelena. "Ua pau ne la kekahi mahele o kou pilikia. a heaha hou ae ia mahele o ka pilikia Owau no anei kekahi i owiliia aku iloko olaila?" Pii ae la ka ula ma na papalina o Tiodora, me ka nana hoolalau ana aku i kahi e, a pane mai la: "He leka ka'u o ka loaa ana mai ia Mr. Kelekolio mai ma nehinei aku la." me ka noke wale ana iho no i ka owiliwili ma ke kihi o ka hainaka. "Ma ko'u manao, ua lilo i punahele ia Mr. Kelekolio e kuu milimili. Pehea, ua noke mai nei nae paha oia i ka nuku ia oe no ka uhauha ea, a i ole no kekahi mau hana e ae paha," me ka minoaka okoa ana aku o ua o Habaki Naika imua o kana aloha. "Aole oia i nuku mai nei ia'u; aka malia he oi aku ka pono e heluhelu iho no oe i ka manao o ka leka ana i kakau ma nei. alaila hoike mai oe i kou manao ponoi," me ka unuhi ana ae o Tiodora i ka leka, a haawi mai la imua o Habaki. O keia na manao o ka leka a ke kanaka opio o ka heluhelu ana iho. "E kuu Tiodora aloha: — O na ninau au i waiho mai nei na'u e pane aku, he mau ninau ano nui loa ia, eia nae he mau ninau no i hiki ke paneia iloko o ka wa pokole loa. "O kau ninau no ke kupono a kupono ole i kekahi mea ke mare ina aole he aloha iloko o kona puuwai, no ka mea ana i makemake ai e mare o ka'u pane pokole, aole he kupono e hoohuiia kela mau mea ma ka berita o ka mare. Ina nou ponoi iho kau mea i kakau mai nei, o ia ka maopopo pono ole ia oe o ke ano o kou noho ana aku ma keia hope aku, alaila o ka'u a'o wale no ia oe e kuu keiki, e noonoo me ke akahele loa. a mai pupuahulu i ka hooko ana aku i ka mare, ka mea a'u e upu aku nei, e hookoia ana ia iloko o ka manawa pokole loa. ina ma ia mareia ana, e hookaumahaia mai ana kou noo-noo. a e loaa ana paha he mihi ana ia oe ma keia hope aku. "E waiho aku i na mea apau, na kou lunaikehala e alakai ia oe. a na keia mua aku no e nana nona iho. Ke kakau nei au i keia leka ia oe me ka pupuahulu loa ; e hoea kino aku ana au imua ou, iloko o keia mua la aku e hoea mai ana, a ia wa kaua e kamailio pu ai he alo a he alo, maluna o keia kumuhana ano nui. i pili aku i kou hauoli." Ua hele ka helehelena o Habaki Naika a piha me ke kaumaha ame ka haikea pu, i ka wa i pau ai o kana heluhelu ana i ka leka, alaila opiopi ae la me ka hookomo ana iho iloko o ka wa-hi a waiho aku la me ka malie me ka u-ha o Tiodora, me ka nana ana aku hoi m ana maka o Tiodora e kulou la ilalo, a o ia kana o ka ninau ana mai: "Auhea oe e Tiodora, aia anei he kanalua iloko o kou puuwai no ko'u lawe ana mai ia oe i wahine mare na'u no keia mua aku?'' He mau sekona kela no ka meha e halii la maloko o kela keena. ia Habaki e kakali aku la o ka lohe i ka Tiodora pane, alaila aea ae la ke poo o ua kaikamahine nei iluna a pane mai la me ka leo haalulu: "Ae, aia he manao kanalua nui iloko o'u, no ka loaa ia kaua o ka noho hauoli ana. Pehea aole anei ou ike iho, iloko o kou naau, no ke kupono ole o kekahi na kekahi?" | Aole loa o Habaki Naika i moeuhane mua, e waihoia aku
na kekahi ninau o kela ano imua ona e Tiodora, nolaila ua
palaka pu maoli kona noonoo, me ka hoholo ana ae o ka ula
ma kona mau papalina, eia nae aole e hiki iaia ke pane ae
ka haina, alaila kau mai la kekahi lima o Tiodora maluna o
ka poohiwi o Habaki, me ke kamailio ana mai:
"Ke ike aku nei au, aole i nele ka loaa ana o ka manao ka-
nalua iloko ou, elike no hoi me ia i loaa ai ia'u ; o keia no ka'u
mea i hoohuoi ai no kekahi manawa loihi. Nolaila e oluolu
mai oe e Habaki, e kukakuka kaua i keia kumuhana me ka
manao maikai. Aole anei ou manao e Habaki, he hana hewa
oa ma ko kaua aoao, ka ae ana aku e hookoia ka aelike a ko
kaua mau makua i hana ai, he mau makahiki lehulehu ae nei
hala, me ka noonoo ole i ko kaua manao no kaua iho i ko
kaua wa e kanaka makua ai? Ke hopohopo loa nei au, aole i
oaa ia kaua ke aloha oiaio maoli no kekahi i kekahi, elike me
ka poe i makemake maoli e hoohui ia lakou iloko o ka berita
o ka mare."
"Ma ka'u noonoo iho, ua kaahope loa keia manawa, no ka
hoala ana ae i kekahi ninau nui o keia ano," i pane aku ai o
Habaki ma ke ano hoolalau. "No keia mau makahiki lehule-
hu, ko kaua kaa ana malalo o ka aelike mare a ko kaua mau
nakua i hana ai, a ua nana mai na kanaka ia kaua, ma ke ano,
lilo aku kekahi na kekahi, iloko o na pule helu wale no i koe;
ma ko kaua hooliloia ana i hookahi iloko o ke apo o ka mare,
a hoi aku a noho maloko o ko kaua home ponoi."
"Eia keia i ka umi-kumamawalu o ko'u mau makahiki e hele
nei, a ke manao nei au, aole o'u makemake e mare i ke kane,
ina aole o papa i hana i kekahi aelike, e hoopaa ana ia'u ma-
lalo o kekahi hana i kulike ole ai me ko'u noonoo.
"Ua lilo ko'u hoohala ana i na makahiki loihi maloko nei o
keia kula, i mea hoohauoli loa mai i ko'u manao, a ina no ko'u
mare, a hele aku he wahi okoa e noho ai, e lilo ana ia i mea
hookaumaha mai i ko'u noonoo, aka e huikala mai oe e Ha-
baki no keia mau olelo, ina ua lilo ia i mea hoehaeha aku ia
oe. Ke kamailio wale aku nei no au ia oe e Habaki i ka mea
oiaoi loa, nolaila e hoike mai i kou manao maoli, a mai hoao
oe e huna. Pehea, aole anei ua ala mai kekahi noonoo iloko
ou i kekahi manawa ae nei i hala, no ke kupono ole e hookoia
ka aelike mare mawaena o kaua? Aole anei he mea ehaeha
nou ka hoomanao ana ae, e hookoia ana ka mare ma ka la eiwa
o ka mahina o Mei e hoea mai ana? E pane mai oe i kau haina,
no keia mau ninau!"
No kekahi mau minuke lehulehu, aole e hiki ia Habaki ke
pane, o kela hoihoi ma kona helehelena, ua auhee aku ia, o
ka haikea ke nohoalii la ma ia wahi, aia wale no iluna o ka
papahele kona mau maka kahi i nana ai.
No ka makahiki holookoa aku i hala, ua hoala mau mai no
oia i kela mau ninau iloko o kona noonoo, me ka loaa ole o ka
pane, a eia hoi keia ma ko Tiodora aoao, ka ninau aku iaia,
aka nae aole he pono iaia ke noho hamau loa me ka pane ole
mai, alaila aea ae la kona poo iluna, me ka nana ana mai ma
na maka o Tiodora, me ke kaa ana mai nae ma ko Tiodora
aoao ke kamailio mua ana:
"Ma ke ano o kau nana ana mai e Habaki, ua maopopo loa
a'u, ua kulike kou manao me ko'u maluna o keia kumuhana,
no ka mea pono a kaua e hana aku ai. Ua maopopo mua no
ia'u, e manaoio ana oe, o keia wale no ke alahele pono a kaua
e hana ai."
"Alaila e nana aku anei kekahi o kaua i kekahi me he mea
malihini loa la?" wahi a Habaki, me ka aneane hiki ole iaia
ke haalele aku i kana mau koi maluna o Tiodora, e lilo mai
i wahine mare nana.
"Aole pela, aka e lilo kaua i mau hoaloha pilipaa loa, ina ia
he mea pono i kou manao. Aole i nele ka manao aloha iloko
o'u nou e Habaki, he aloha nae o ke kaikuahine i ke kaikuna-
ne," me ka halo'ilo'i ana mai o na waimaka ma kona mau lihi-
lihi.
"Mai manao iho oe, ua piha au me ka lokoino, no ka hoike
ana aku ia oe i keia mea, aole pela, ua ike au, aole i kupono kou
lawe ana aku ia'u i wahine mare nau ; a ke paa nei kuu manao
he manawa no e hoea mai ana ma keia mua aku e loaa ana ia
oe kekahi mea kupono loa, nana e hoohauoli aku ia oe, ma-
mua o'u. Ke manaoio nei au, ina no eia ko kaua mau makua
ke ola nei, a ike mai i ka lokahi ole o ko kaua mau manao, me
ko laua, e ae ana no laua e hoopau i kela aelike mare i hanaia,
mamuli o ka manaoio ana, aole e loaa ka noho hauoli ana ia
kaua malalo o ia aelike."
"Ke manao nei au, ua pololei oe e Tiodora," wahi a Habaki,
me ka hoauheeia ana aku o kela ano haka-nu mailoko aku ona.
"He oiaio, ua komo mai no na noonoo o keia ano iloko o'u i
kekahi manawa ae nei i hala, malia paha he wa no ma keia
mua aku, e loaa ana ia kaua na manao mihi, no ko kaua ae ana
aku e hooko i ka aelike i hanaia, me ko kaua apoho mua ole.
"I ka manawa nae o kela noonoo e oili ae ai iloko o'u, e ike
okoa iho ana no au, i ko'u pili i ka hewa, o ia ke pale i ke kauo-
ha ame ka makemake o kuu makuakane; ke nana ae hoi ma
kekahi ano, ua pili pu ia'u ka hewa ke hooko ole i kela aelike,
oiai oe e nana mai an aia'u, ma ke ano o kau kane ana ia e
mare mai ai ; nolaila ua hoao mau au e pale aku i na noonoo
o kela ano."
"He oi aku ko kaua pili i ka hewa ame ke kumakaia i ko
kaua mau makua, ina e hooko aku ana kaua i kela aelike mare
i hanaia, me ko kaua ike maopopo no, he hana kuhihewa loa
na kaua ka mare ana elike me ia a ko kaua mau makua i ma-
kemake ai, aole anei pela e Habaki?"
"Pela no ko'u manao aka no ka maopopo mua ole ia'u o
kou noonoo, pela wale no au i uumi malie ai, me ka loaa ole
o ka manao koa iloko o'u. e hoakaka ae ai i ko'u manao maoli,
ahiki i kou kamailio okoa ana mai nei, i kau mea i manao ai.
"He hookahi nae mea kupaianaha a'u i ike, o ia no ke kuli-
ke loa o ko kaua manao, no ke kupono ole o ka aelike mare
i hanaia e ko kaua mau makua, oiai nae e nana mau aku ana
kaua no kela la e hooliloia ae ai kekahi na kekahi. Malia paha,
ina aole i hana mua ia ka hoopalau mare e ko kaua mau ma-
kua, aka ua hookuuia mai kaua e hana a e koho elike me ko
kaua makemake iho, ina paha ua oi loa aku ka makee o kekahi
no kekahi, aole hoi elike me ko kaua mau ano i keia wa."
"Aole a kaua kamailio hou ana maluna o keia kumuhana
koe wale no ko kaua hoomaopopo iho, ke hana nei kaua i ka
mea pololei loa, e hoopakele ana ia kaua mai ke komo ana
aku iloko o kekahi mau hookaumaha ana. Mai keia manawa
aku, e lilo kaua i mau hoaloha maikai loa, a e hoopoina kaua
i ka noonoo ana ae, he mau mea kaua i hoopalauia."
"Ua pololei hoi kena mau mea au e kamailio mai la e Tio-
dora, no ka mea aole loa o'u wahi noonoo iki, no ko kaua hoo-
palauia ana ahiki i kela mau la aku nei, i kuu manawa i haupu
ae ai no ke komolima hoopalau, akahi no a loaa mai ka ike
ia'u, aole a'u komo hoopalau i haawi aku ai ia oe, nolaila hele
aku la au e kuai i kekahi komo, a ua paa pu mai nei no au
me ka manao, o keia ka la a'u e haawi aku ai ia oe, no ka hoo-
paa ana ia kaua i hookahi. Eia no ua komo nei!"
Wehe ae la oia mailoko ae o ka pakeke o kona kuka, i kekahi
wahi poki uuku, a i ka hemo ana ae o ke pani, aia hoi olino ae
la ka onohi daimana, i okomoia iloko o kekahi komo gula, a
o ia ka ua o Habaki o ka hoomau hou ana mai i kana kamailio
ana:
"E ku-e mai ana anei oe i ka lawe ana aku i keia komo, aole
ma ke ano he hoike no ko kaua hoopalauia ana, aka no ko ka-
ua noho hoaloha ana ma keia mua aku."
(Aole i pau) | He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino— Kau i ke Aki i ka Manawa Hope "He ma'i anei kou a i ole ua hoopapau loa paha oe i ka
hana, akahi ka hoi ka hele o kou nanaina a nananakea me ke
ano malohai?" i ninau mai ai o Mr. Naita. "Aole pono ia oe
e hoopaa mau ia oe maloko o ka hale, aole no hoi e hoopapau
oa i ka hana, mahope auanei ma'i mai oe a pilikia ka hana
a kaua."
"O, he makemake au i ke aala, o ka loaa mai a nui oia ko'u
makemake, e Mr. Naita, no ka pono o kuu kaikamahine o
nei mua aku ko'u kumu hooikaika mau i ka hana, a ke hoahu
nei au i ka'u mau dala apau e loaa nei ma kekahi wahi nana,
loaa ai iaia ka pomaikai ma nei mua aku"
"A pehea, ina oe e haawi ana i kou noonoo ame kou ikaika
apau me kou noonoo ole no kou ola kino e halawai aha oe me
ka pilikia, a he oi aku ia o ke ino mamua o ke (lala e loaa mau
ole aku ana ia oe me ka hikiwawe?"
"Aole o'u manao e halawai ana au me kekahi poino. Eia
kekahi, he oi aku ko'u hauoli ke paa mau au i ka hana o ke
kumu, ina e lilo loa ko'u noonoo no ka hana ea poina. na mea
e ae aole au e noonoo nui loa."
"Noonoo nui loa no ke aha?" i ninau mai ai o Mr. Naita.
"No na mea lehulehu he nui," i pane aku ai o Vekinia me
ea pokole loa.
"O, e pono e oi aku kou maikai mamua o ka hooluolu wale
ia ana no o kou noonoo no kou paa mau i ka hana, no ka mea
aole o ka nui wale no o ke dala e loaa aku nei ia oe aka, ua
oaa pu aku ka mahaloia a nui ia oe. Ua lilo ka inoa Alekane-
dero i inoa kaulana loa i nei manawa."
No keia mau olelo a Mr. Naita ua pii ae la ko Vekinia wahi
kai a nanakee aku la i kona hoakamailio, a pii pu ae la ka ula
ma kona mau papalina, a me kahi leo liilii, i aku la:
"Aohe o'u makemake i ke kaulana, a ke hopohopo pu nei
au no ko'u lawe ana i ka inoa Mrs. Alekanedero, a kapa ia'u
iho ma ia inoa, oiai o ko'u inoa pololei loa e kapaia mai ai o
Mrs. Hita. I hana au pela me ka noonoo ole i ka hopena
ame ka hikiwawe loa mamuli o kekahi manao hewa, o ka ulu
ana ae i mea no'u e nalowale ai," i pane aku ai o Vekinia.
"Ua hana au ia me ka, noonoo ole ame ka hikiwawe loa."
I ka hooki ana iho ona i kana kamailio ana ua hoike aku oia
i ka maikai ole o kona noonoo me ka pii ae la o ka ula ma kona
mau papalina, a he helehelena hoi o ke kaumaha ame ka ma-
ka'u pu ma kona mau maka no kona ae ana iaia iho e hoike
ae nona iho a oi aku mamua o ke kupono.
No kekahi manawa ko Mr. Naita nana ana mai iaia me ka
naau kahaha, me kona kilo loa mai i ka nanaina, a oiai oia e
baka pono mai ana maluna o ka helehelena nohea o ka lede
opio, ua loaa koke iaia kekahi manao o ke ala ana ae me ka
hikiwawe loa, a i mai la :
"E kala mai oe ia'u," me kona hina ana mai imua ia mana-
wa a kokoke loa ia Vekinia, "ma kau mau olelo i hoakaka mai
nei ua hoomalamalamaia mai au ma ka mea e pili ana i kahi
mea nana i hoopohihihi i ko'u noonoo mai kela manawa mua
mai a'u i halawai ai me oe. O oe anei ke kaikamahine a Ale-
kanedero Abota i nalowale honua ai me ka pohihihi loa mai
keia kulanakauhale aku he mau makahiki lehulehu i hala aku
nei."
"Ae, owau; a he oiaio kau mea i ninau mai la?" i hoike aku
ai o Vekinia me ka oiaio, me ke kulou o kona poo ame ka
ula hoi o na papalina.
"E Mr. Naita, e noi aku ana au ai oe, nani hoi ia ua lohe
pono aku la oe, e oluolu oe mai hoike aku i kekahi mea okoa
e loaa aku ai; ka manao hoohuoi i kekahi no ko'u inoa pololei,
ina paha e hiki ana ia mea ke uumiia iho.
"E kau iho oe i inoa okoa maluna o ka'u mau buke, a i ole
pela, mai kau no oe i kahi inoa maluna o lakou.
"No ka pono o kuu makuakane i hala, no ka pono o kona inoa
maikai, aole o'u makemake e lilo ko'u ikeia ana ae i mea e
kamailioia ai oia e ka lehulehu a pela pu me a'u."
"Piha noonoo maoli no oe, e kuu hoaloha opio. Ua kama-
aina au i kou makuakane, a no kona kulana keonimana a hoo-
pono ua nana aku au iaia me ka mahalo nui iloko o'u no kona
kulana hanohano, he kanaka nona ka hanohano ame ka inoa
maikai i hiki ole ke hoohewahewa a ke imihala wale ia."
"A, alaila, ke ike aku la au aole oe i maopopo, aole oe i ike
i kekahi hewa e pili ana nona!"
"O, ua maopopo ia'u na mea a pau e pili ana i ka mea i hau-
wawaia ae nona, a i lilo ai i kumu poino nona ame kekahi
poe lehulehu e ae, aka i hai aku au ia oe ke manaoio mau nei
au aole oia i hewa a p na hapala wale ana aku a pau maluna
ona he hana hewa loa ia."
"Alaila, ua nana aku oe iaia me ka manao maikai mamua
o kekahi poe e ae," i pane aku ai o Vekinia, me kona aneane
loa e uwe iho no kona lohe ana aku i ke kupaleia o kona ma-
kuakane mai ka hewa ae i hooili wale ia aku maluna ona.
"Ke maka'u nei au aia no he poe kakaikahi i manaoio ole ua
hana kuu makuakane i kekahi hewa elike me kou manaoio."
"Me ke kanalua ole ke olelo ae, oia maoli ka mea oiaio, o
ko'u manaoio mau ahiki i keia la a kaua e kamailio nei o kela
kanaka nana e haawi ke dala o ka banako oia ka mea i ha-
wahawa ka lima i ke dala, oia ka mole o ka hewa. E kala mai
nae oe ia'u no keia kamailio o'u ma ke ano maopopo loa e
hooili aku ana i ka hewa maluna ona, no ka mea, ua maopopo
ia'u o kela kanaka nana e haawi ke dala o ka banako a'u i
kamailio ae la he pilikoko oia no Mr. Abota, a he inoa hoi
kona i kuleana a i waiwai ole e kauia aku maluna ona."
"Eia hoi paha, ma ka hoakaka a na nupepa ua owili pu ia
o Mr. Abota ka peresidena o ka banako me ke kanaka haawi
dala iloko b ka hewa apuka," i pane aku ai o Vekinia.
"Ua maopopo ia mea ia'u," wahi a Mr. Naita, "a i ka nana
aku ma ka hiohiona o ka mea i hanaia i kinohi he helehelena
maoli no oia ano, he mea maa mau ia no kela i ke koho wale
ia aku, aka ma ka mea oiaio aole i lihi launa aku o Mr. Abota
iloko o kela hihia, ua mamao loa oia mai ia hewa mai.''
"Eia nae, o ka papa mau (iala a pau i ka banako ua hoolilo
aku oia no ke pani ana i ka huina i laweia." "Ae, ua pani
oia aole no kona hewa, aka no kona minamina i kona inoa
maikai, eia nae, oia huina ana i pani ai he emi loa iho ia ma-
lalo o ka huina i aihueia, no ia kumu i loaa ai ka manao hoo-
huoi i ka lehulehu, a i kona nalowale honua ana me ka mao-
popo ole o kana wahi i hele aku ai, ua loaa ia lakou ka manao
i hele aku oia no ka mahele ana i ke dala i aihueia mawaena
ona ame ka mea nana i aihue, oia kela kanaka haawi dala o
ka banako.
"Nou iho ahiki no i nei manawa, eia mau ka manaoio iloko
o'u aole o Mr. Abota i komo pu iloko o kela karaima, he ka-
naka hoopono oia i hiki ole ke hoopaapaaia."
"O. he olelo hoomama loa mai kena i ko'u noonoo no ka lohe
ana aku la ia oe e kamailio mai ana me kena," wahi a Vekinia
o ka pane ana aku, a halo'ilo'i mai la na waimaka ma kona | mau lihilihi. "Ua hookaumaha mau ia oia mamuli o kona
noonoo mau ua manaoio na mea apau he kanaka epa oia a
aohe ona hoaloha hookahi ma keia ao, koe wale no au kana
kaikamahine, ka mea i manaoio iaia he kanaka hoopono oia."
"E Mrs. Hita, ua hana ko makuakane i kekahi hana kuhi-
hewa a hemahema loa ma o kona haalele koke ana ia Kapala-
kiko nei, ina oia i noho iho no maanei me ka hoomanawanui
a uumi i kona hailukuia mai oiai no oia e ike iho ana aole i
hawahawa kona mau lima i na dala o ka banako, ina ua loaa
no iaia ka hilinaiia mai e ka lehulehu mahope o ko lakou huli
pono ana i ka mea oiaio ma kekahi manawa," wahi a Mr.
Naita o ka pane ana mai.
"O ! ina no hoi e laiki ana ke holoiia ae na kiko eleele mai
kona inoa ae i nei manawa nani maoli, he haawi ana mai ia
ia'u i ka maha o ko'u noonoo!" i kani iho ai ka Vekinia uhu.
"Aohe o'u makemake e hoehaeha aku i kou noonoo, aka.
i hoakaka aku la au i keia mea nou e ike mai ai i ko'u hilinai
iaia, no kau mea i kamailio mai la, oia hoi, ka holoiia ae o kela
inoa hewa mai iaia ae he hana hiki ole ia ke hanaia me ka
holopono i nei manawa, koe wale no a hoike ae kela kanaka
nana e haawi ke dala o ka banako i kekahi hoike piha oiaio
nana i lawe ke dala he hana paakiki no nae ia i ka nana aku.
"Eia hou, o ke kolohe wale ana iho no hoi paha la o kela
kanaka me kona ike no he mea pili loa no hoi oia ia Mr. Abota.
a e loaa pu aku ana no hoi kona ukuhana kiekie loa ia mana-
wa, aka, he haawina no nae ia i kuluma i kekahi poe," wahi
hou a Mr. Naita.
Alaila nana pono aku la o Vekinia iaia ma na maka ma ke
ano ua haupu ae la oia no kekahi mea a i aku la :
"Ua ike au i ke kanaka au i kamailio mai la maanei maloko
o keia kulanakauhale i ka makahiki aku la i hala aku nei."
"He mea hiki ole paha ia iaia ka hoike mai oiai oia e huliia
ana maanei, a e mau ana no hoi ka manao hoohuoi me ka ina-
ina o na kanaka iaia. Oia anei ka mea oiaio?" i pane mai ai
ke kanaka aoo ma ke ano puiwa no ko Vekinia olelo ana aku
ua ike oia i ua kanaka la.
"Ke manaoio nei au aole au i kuhihewa, ua maopopo loa
ko'u ike ana iaia," alaila hoakaka aku la oia i kona halawai
ana me ua kanaka la ma ke kihi o kekahi mau alanui, a pela
hoi ka hahai ana mai mahope ona, a pela hoi me kona ike
ana i ka hoolaha maloko o ka nupepa elua la mahope iho o
kona ike ana, e noi mai ana ma kana hoolaha no kona makemake
iaia e hui aku me ia, elike me ia au e ka makamaka heluhelu,
i ike mua ae nei ma kekahi o na mokuna i hala.
"Ke manao nei au ua hana kuhihewa loa oe i keia manawa.
Ua hui anei oe me ia a kamailio pu?"
"Aole ;" wahi a ka Vekinia pane me ka pokole loa.
"Kahaha! Mai oi aku ka maikai ina oe i hooko i kana noi
ma ka hoolaha, ina la i keia la ua hoopauia ae kou mau manao
kaumaha apau no ko makuakane; aole oia wale, e loaa pu
mai ana ia oe kekahi mau hoakaka a mau pomaikai paha mai
iaia mai. O kou hui kino pu ana me ia ka oi loa aku o ka
maikai ina e maopopo ana ia oe kona wahi e loaa aku ai."
"No ko'u maka'u no hoi me ke konakona pu iaia ke kumu o
ko'u makemake ole ana e hui a kamailio pu me ia, o kekahi
aole o'u manaoio e hiki ana iaia ke hoike mai i kahi mea e po-
maikai ai au."
"Aole oia -e hoopoino mai ana ia oe, a malia e hoike mai ana
paha oia ia oe i kekahi mea e waiwai ai ka ike ana. Eia ka'u
noi ia oe, e hoohiki mai oe, ina e ike hou aku ana oe i ua kana-
ka la e hoike koke mai oe ia'u. Ina e hiki ana ke hopuia oia
malia, ma ia ano e koiia aku ai oia a hoike mai i ka mea oiaio
nana i aihue i ke dala o ka banako, a ma ia hoike ana e holoiia
ae ai na manao ahewa apau a ka lehulehu maluna o ko makua-
kane."
Ua hoahewa loa iho la o Vekinia iaia iho ia manawa no
kona hooko ole ana i ka makemake o ke kanaka, me kona milu
i kona hemahema a maka'u wale ana, ma kela manawa a ke
kanaka i makemake mai ai e hui me ia, aka he mihi hope keia.
No ke noi nae a Mr. Naita ua haawi aku la oia i kona ae me
ka manao maikai, oiai nae ia manawa hookahi ke noonoo mau
la no oia he uku kona halawai hou aku me ua kanaka Ia, a
laki no hoi ka loaa o kekahi manawa maikai e hui hou ai,
elike me kela hui mua ana o laua.
"A oiai ua naha ae la ka hau i nei manawa, oia hoi, ua ikeia
ae la na meahuna a ua maopopo iho la hoi oe ia'u, nolaila, e
oluolu e hoakaka piha mai i ka moolelo o kou ola ana mawaena
o na mauna o Nevada, kela aina waonahele a ano hihiu. Ma
ka'u ike a hoomaopopo iho he wahi inea a mehameha loa kela
o ka noho ana a kekahi kaikamahine elike me oe," wahi a
Mr. Naita o ke noi ana mai.
"He mea oiaio no hoi ia au i olelo mai la aka nae, he wahi
maluhia a kuakapu o ka noho ana aohe mea nana e hoopioloke
i ka noonoo," i pane aku ai o Vekinia me ke kani pu ana iho
o ke uhu oiai oia i noonoo ae ai no na la ino i halawai mai me
ia mai ia manawa mai.
"Mai kela mau lua maina mai i lilo ai ia papa ua nui ka po-
maikai i loaa iaia, ua nui ke dala i loaa iaia, a i ka hala ana
o kekahi mau makahiki o ko maua noho ana malaila ua ku
a maa a kamaaina maoli me ka hauoli mau o ka noonoo aohe
mau mea hookaumaha mai, koe wale no ke ano mehameha o
ka noho ana ame ke ano uluhua no hoi i ka nana mau ae ma
o a maanei he mau kuahiwi wale no e haawe mai ana ma ke
kua, a e alai mai ana ma ke alo, koe wale no ka moana akea
oia wale no kahi akea e nana aku ai."
"A eia nae, oia mau aina a me ia mau lua maine ana ua
pau loa aku i ka hooliloia, oia paha, ea? O, aloha ino oe e
ke kaikamahine i hooneleia i ka waiwai," wahi a Mr. Naita,
o ka pane ana mai me ka piha i ke aloha no ka wahine opio
i halawai me na popilikia he nui.
"He hookahi a'u mea e mahalo nui ae nei oia hoi, ka loaa
ana ou ia'u, a ke manaoio nei au ua hooiaio mai oe he kanaka '
maikai a hoopono oiaio kuu makuakane. a oia kekahi o na ka-
naka hiki ke hilinaiia ma keia ao," i pane aku ai o Vekinia
ma ke ano e haawi aku ana i kona mahalo ia Mr. Naita.
"Aole loa au e hoopoina ana iloko o na la apau o kuu ola
ana i ka nui o kau mau hana lokomaikai ia'u e Mr. Naita;
ua lilo oe he hoaloha oiaio loa no'u iloko o keia manawa a'u
e noho nei me ka nele i kekahi hoaloha; ke hoomaopopo nei
au i ka mea i olelo mau ia o ka hoaloha. oiaio o ia ka mea
kokua mai i kekahi iloko o ka manawa nele a nawaliwali a
pilikia o oe ia, a ke haawi aku nei au i ko'u mahalo nui ia oe "
Alaila, ku ou mai la ke keonimana aoo imua, hopu mai Ia i
na lima o Vekinia a paa aku la iloko o kona, no ka mea ua
lilo na olelo a Vekinia o ka pane ana aku i mea hooni ae la i
ka manaolana iloko ona, a i mai la:
"E ae mai oe e lilo au i mea oi aku mamua o ka hoaloha wa-
le no noi. E ae mai oe na'u e malama aku ia oe ame ko bebe
ma keia mua aku, oiai he wahine oe i kaawale loa mai na hoo-
hihia mai a pau a ke kanawai i nei manawa. Ua ike au no'u
iho , ka o, loa aku o ko'u mau makahiki mamua o kou-ua
elemakule pela paha oe e olelo iho ai, ua kupono e lilo i ma-
kuakane nou aole hoi i hane. aka nae e ike mai oe i ke kumu
o ko'u hoike ana aku Ia i keia manao he mehameha ka noho
ana o ko'u home, aohe a'u mea aloha, owau wale no
He umi makahiki i hala aku nei ka haalele ana mai o ko'u
kokoolua ia'u oia hoi ka'u wahine, a mai ia manawa mai ko'u
noho mehameha ana. Aohe a'u mau keiki oia hoi kekahi
kumu o ka mehameha, i ahona i na kauwa a ua pololi maoli
ko'u puuwai no kekahi mea na'u e aloha aku ai"
(Aole i pau) | |
