| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | |
| | | Hoopukaia i na Kakahiaka Poaha Apau | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | |
| | | | |
| | | |
| | | BUKE LXII-HELU 1 NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H, POAHA, IANUARI 4, 1923. NA HELU APAU, 6537 | |
| | | |
| | | Hookomoia Ae
he Hoopii Hoao
i ke Kanawai Ala na Kula Olelo Kepani a Ku-e i ke Kanawai i Kaula no na Kula Olelo E EONO KULA I KOMO MA KELA HOOPII Kulike Ole ka Manao o Kekahi Poe Kepani no Kela Hoopii i Hookomoia i ka Aha No ka hoao ana i ka mana amo ka mana ole o ke kanawai i hooholoia e ka ahaolelo kuloko, ame na rula hooponopono i kakauinoaia e Kiaaina Farrington, i hookomoia ae ai iloko o ka aha kaapuni, he hoopii, e kekahi mau kula Kepani he eono ka nui, e kauoha ana i ka aha e kaohiia mai ka hookoia aku o kela kanawai, ame na rula hooponopono i kauia no na kula Kepani. I kinohi o ka hoalaia ana mai o ka ninau, no ka hookomo i ka hoopii iloko o ka aha, e ku-e ana i ke kanawai i hooholoia e pili ana i na kula olelo Kepani, o ke kula wale no ma Palama, ka i manao e hoopii no ka hoao ana i ke kanawai, aka mahope mai, ua hui pu mai la kekahi mau kula olelo Kepani e ae, he elima ka nui, a piha iho la na kula he eono, o ka waiho ana aku i ka hoopii hoohalahala, ma ka Poaono aku nei i hala. Ua lilo ka ninau no ke kauia ana o kekahi mau rula hooponopono, e
pili ana i na kula olelo Kepani, i
ninau kamailio nui ia iwaena o na
Kepani apuni keia Teritore, no ke-
kahi mau la ae nei i hala, me ka
hoea okoa ana aku o kekahi komite
e kukakuka pu me ke kiaaina. He heluna nui nae o na Kepani i manao he mea makehewa wale no
ka hookomo ana aku i kekahi hoo-
pii imua o na aha hookolokolo, aka
ma ka manao nae o kekahi mahele
o na Kepani, o ia na Kepani i pi-
pili mau ko lakou noonoo, me ko
lakou aupuni, aole he lokahi iki o
ko lakou noonoo, me na mea i ma-
naoia no na kula olelo Kepani; a o
lakou no ka poe i kokua nui ma keia
hoopii ana. O na Kepani opiopio e hoonaauao ia mai nei maloko o na kula aupu-ni, a hoea i ke Kula Kiekie o Hawaii, ua manaoio lakou, ua maikai ke kanawai i hanaia amo na rula hooponopono i hanaia, e ke keena o ka papa hoonaauao, a i kakauinoaia hoi e ke kiaaina, mamuli o ko lakou manaoio ana, he mea pono i ua keiki Kepani apau, e kaa malalo o na hoonaauao ana o ke ano Amerika, aole hoi o ke ano Kepani. Ma keia hoopii imua o ka aha hookolokolo, e koi ana ia i ka aha e hoopuka ae i kekahi kauoha, e kaohi ana i ka loio kuhina ame ka lunanui o ka oihana hoonaauao, mai ko laua hooko ana aku i ke kana wai. ELUA MAU KEPANI I HOPUIA
NO KA WAIONA Ma ke kakahiaka Sabati iho nei ka la hope o ka 1922, elua mau Ke pani hana waiona i hopuia e John F. Colburn III ame kona mau paa lalo maloko o kekahi mau hale inu waimomona maloko o keia kulanakauhale no ka loaa ana aku o ka lemuhao me kekahi mau ano waiona e ae maloko o ia mau hale. O ke kahi o na hale i komoia ai e hopu a i loaa aku ai hoi ka waiona maho-pe aku o ka hale o ka bana puhi ohe o ka Paka Aala, a o kekahi ma kahi kokoke i ke kihi o na alanui Moiwahine ame Iwilei. Ma kela pule wale aku la no ka hoomaka ana o ke Kepani nona ia hale e hana a e kuai waiona a o ka paa koke aku la no nae ia no ke ku o ka hohono he uwahi nui. UA HOLO AKU KA MOKUKAUA
PELEKANE. Mahope o ke ku ana o ka Mokukaua Pelekane Cape Town, ma keia awa no elua pule ua holo aku ia no na Mokupuni West Indies ma ke alahele aku o San Diego ma ka hora 5:30 o ka auwina la o nehinei mai ka Uwapo 10 aku ma ka la 21 o Dekemaba kona hoea ana mai i keia awa, a ua hoohalaia eia na la kulaia Kalikimaka me Nuia ma Hanolulu nei, a oiai ia moku e ku ana ianei ua lehulehu na wahi i hoikeike ia aku ia lakou me ka hookipa pu ia mai na aliikoa ame na kanaka o ia moku, me ko lakou laweia aku
e hoomakaikai ma na wahi ano nui
a kaulana o Oahu. Ma ka auwina la
Poakahi, a ma ke ahiahi iho ka La
Hapenuia, he anaina hoohauoli ka i haawiia e na aliikoa maluna o ka
mokukaua no ko ke kaona nei poe. | | |
| | | Imiia he Alahele e Hiki Ai ke
Ukuia Mai na Auhau o Kekahi Poe Hoakakaia ae he Mau Manao e na Luna Auhau no ke Koiia o ka Poe Noi i na Palapala Ae Mare e Uku Mua i ko Lakou Auhau | | |
| | | Ma Keia Sabati Ae e Malamaia Ai he Anaina Hoomanao no Kuhio Konoia na Luna Oihana Kiekie o ke Aupuni me na Aliikoa, Pela me na Ahahui, no ka Akoakoa Ana Ae ma ka Ilina o Maemae | | Komo ko ke Kulanakauhale Nei
Iloko o na Hauoli Makahiki Hou Malamaia ka Hulahula Alanui e ka Meia Wil- son me ke Komo Ana o ka Lehulehu ma na Hana Hoohauoli o ka Po Poaono Nei | | |
| | | Pau Ekolu i ka Make Iloko o ke Kai ma Maui Po'iia he Ekolu Mau Hoahanau | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | e ka Nalu a Lilo Lakou Apau i ke Kai ma Maliko HOOKAHI O LAKOU I LOAA KE KINO MAKE O ko Lakou Kaikuahine me ke
Kaikoeke na Ikemaka no ka Loaa Ana o Kela Poino Ma ke kakahiaka o ke Sabati aku la i hala, i halawai ai he ekolu mau hoahanau me ka make, mamu- li o ko lakou piholo ana iloko o ke
kai, mawaho ae o Maliko, ma Maui,
i kulike ai me ka lono kaumaha i
hoounaia mai i keia kulanakauhale
ia Mrs. Downey, ke kaikuahine o
kola mau hoahanau ekolu. O na inoa o kela mau hoahanau,
oia o Miguel Koani, ke kaikuaana
loa, nona na makahiki he 27, a he
mea hoi i mare i ka wahine; o
Samuel Koani, he mea i mare ole
i ka wahine, a nona na makahiki
he 23, ame James Kaoni, aole no
i mare i ka wahine, nona na makahi-
ki he 21. I kulike ai me kahi moolelo pokole
o ka loaa ana mai i Honolulu nei,
no ke ano o ka halawai ana o kela
mau hoahanau ekolu me ka make
poino, ua hele lakou i ka lawai'a,
ma Maliko, ma he kakahiaka o kela
Sabati. Ia lakou e nanea ana i ka lawai'a o ka manawa ia i po'i mai ai ke-
kuhi nalu nui, a lawe aku la ia
Miguel Kaoni, ka mua o kela mau
keiki, iloko o ke kai. I ka ike ana o na kaikaina, i ka poino o ko laua kaikuaana, ua hoao aku la o Samuel Koani e hana i kekahi mea e hoopakeleia ae ai ke ola o kona kaikuaana, aole nae i holopono kaua mau hooikaika ana e hoopakele i kona kaikuaana, no ka mea ua po'iia mai la oia e kekahi nalu hou, a lilo aku la iloko o ke kai. Ua koo hookahi iho la o James Koani; a i kona manawa i ike ai i ka poino i kau aku maluna o kona
mau kaikuaana, ua hoao aku la oia
e hana i kekahi mea no laua e
pono ai, ua loaa mai la oia i kekahi
nalu hou, a lilo aku la iloko o ke
kai. Ma ka manawa o ka hoounaia ana mai o ka lono kaumaha no ka poino i kau aku maluna o na hoahanau | | | | | | | | | Elike me na mea maa, iloko o na
la hope o ka makahiki, iloko o na
makahiki ae nei i hala, o ia ka ma-
lamaia he hulahula akea ma ke
alanui, a i lilo hoi i hana walea, ua
hookoia kela hana, ma ka po o ka
Poaono aku nei i hala, me ke kaa i
ka Meia Wilson ke alakai ana i ka
hulahula.
Ua hele ke kaona nei a piha i na
kanaka, iloko o ko lakou mau lole
maikai, na wahine, na kane ame
na kamalii, aia iloko o lakou apau
na manao hauoli, no ka hoea ana
mai i ka la hope o ka makahiki, a
oili mai ka la o ka makahiki hou
Oiai o ka po o ke Sabati, ka la
kulaia makahiki hou, ua hooliloia ka
po o ka Poaono i manawa, no na
mea apau e hoohauoli ai ia lakou
iho, no ia kumu, i umiia mai ai kow
na wahi apau, a akoakoa i ke kaona
nei.
Ma na hora o kela ahiahi, ua
hele na alanui a piha i na kanaka,
e hi-o ana, no ka nana ana i kekahi
hiona, i ike mau ole ia, oiai hoi ke-
kahi poe e hele ana no na hale kii-
onioni, a nolalo hoi o ka Aala Paka
kekahi poe, no ka nana ana i na
hana hoikeike a ka Ahahui Phoenix,
a o ka hapanui ae o na kanaka, aia
ko lakou noonoo o ka hoea mai i
ka wa o ka hulahula alanui.
Ua hoea ae ka bana puhiohe ma
ka Paka Bihopa, no ka hoonanea
ana i ka lehulehu, a malaila pu ae
ka Meia Wilson, ke kanaka ano nui
loa, i nanaia aku ai no ka hulahula,
no ka mea he hulahula ia na ka
Meia.
O ka hoa e hulahula pu ai me ka
Meia Wilson, o kekahi ia o na ninau
hoopohihihi i ka lehulehu, aka nae
i ka hoea ana ma ka hora ewalu o
kela po, ia mauawa i ikeia aku ai
ka Meia Wilson, i kona hele ana
aku a noi aku la ia Miss Piper o
Waimea, Hawaii, e hulahula pu me
ia, ua aeia mai ia leo noi me ka
maikai, o ko laua kukuilima pu mai
la no ia, no ke alanui kauaoao o ke
alanui Bihopa, a hoomaka aku la e
hulahula, me ke komo pu ana mai o
kekahi poe e ae e hulahula like,
oiai hoi ka poe makaikai e nana aku
ana, me ka haawi ana i na hooho o
ka hauoli, no ka hiehie ame ka nani
o ka hulahula ana a na mea apau.
Oiai ka poo hulahula e hookohe-
heo ana, ma na alanui kauaoao, aia
hoi kekahi poe, ke hookani la i na
pahupahu, me ke kiola ana i na ahi- | kao, a ma ka olelo pokole ana ae,
ua hoakoakoaia ae na hana hoopaia-
kuli pepeiao, me ka lilo nae o ia
mau hana apau i mau mea hoohauoli
i ka manao, aohe nanaia ae o na
pepa liilii e noke ia ana i ke kiola,
iluna o na wahine ame na kaikama-
hine opio.
He hookahi kumu o ka holopono
o na hana hoohauoli ma kela po, o
ia no ka malie, a hui pu iho no hoi
me ke konane o ka mahina, hele
loa i ka u'i, aohe mau mea nana e
hoopilikia mai i kela manao hoo-
hauoli.
Ua hele ke alanui Bihopa, mamua
mai o ka Hokele Iana, a kauluwela
i na kukui o na waihooluu like ole,
a pela no hoi me ka hokele ponoi
iho, e hoike mai ana kela mau hio-
na, aole loa he wahi e ae ma Ame-
rika a ma ka honua holookoa no
paha, i hoolilo i na hoomanao hau-
oli ana no ka makahiki hou, elike
me Honolulu nei.
Ua hele a na hora o ke aumoe,
akahi no a huli hoi na kanaka no
ko lakou mau wahi, me ka piha o
na kaa uwila, me na kaa otomo-
bile pu i ka halihali i na ohua.
Hala aku la na hauoli ana o kela
po Poono, a i ka oili ana ae o ka
la Sabati, e ikeia ana na mea apau,
e liuliu hoomakaukau ana, no na pa-
ina o ka makahiki hou, ua hele ka
makeke a lehau i na kanaka, i ke
kuai i na la-i kalua puaa, pela hoi
ke kuai ana i ka i'a ame na mea no
apau i maa ka ikeia no na paina
luau.
Ma ke ahiahi ana iho o kela Sa-
bati, ua ho-a na imu puaa a kekahi
poe, a ua malamaia na paina hau-
oli makahiki hou ma na hora o ke
ahiahi, me ke kakali ole a hoea mai
ka makahiki hou.
O ka hapanui nae o na home, ma
ka hora umi-kumamalua o kela po, i
malama ai i na paina, a ua mala-
maia na hauoli ana, ahiki wale i na
hora o ke kakahiaka.
Ua like ka Poakahi nei me kekahi
la Sabati, ka mehameha o na ala-
nui, e hoike mai ana kela ano i ka
noho ana o ka lehulehu ma na home,
no ka hoomaha ana, a no ka hoohau-
oli ana paha ia lakou, elike me ka
makemake o kela ame keia.
Ma ke ano nui ke olelo ae, ua hoo-
halaia ka hoomanao ana no ka ma-
kahiki kahiko e pau ana, pela hoi
ka makahiki hou e hoea mai ana,
iloko o na manao ulumahiehie o na
mea apau. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Ma ka Poaha o ka pule aku nei
hala i noho ae ai he halawai kuka-
kuka a na lunahelu me ohi auhau,
apuni ke Teritore nei, me ka Puuku
Hapai ame A. V. Gear, o ke keena
o ka lunahooia, no ka noonoo ana i
na alahele e hiki ai e ukuia na au-
lau kino, e kekahi mahele nui o na
kanaka i hoohemahema i ko lakou
uku aua i ka auhau.
He nui na kumuhana i hapaiia
mai no ka noonoo ana ma kela ha-
lawai a ua lunahelu me ohi auhau, o
kekahi o ia mau kumuhana, o ia
no ka hoohalikelike ana i ke ano
o ka ohi ana i na auhau, aole hoi
e kaokoa ka kekahi luna auhau mai
ka kekahi mai.
Ua ikeia ka hoao ana o kekahi
heluna nui o na makaainana, e alo
ae mai ko lakou uku ana i na auhau
kino, a ma kekahi mau hoakaka i
waihoia mai e kekahi mau lunahelu,
i hoomaopopoia ai, aia ma kahi o
ke 60 pakeneka o na kanaka maloko
nei o keia Teritore i uku ole i ko
lakou mau auhau, a o ke alahele e
hiki ai e ohiia mai kela mau auhau,
o kekahi ia o na ninau ko'iko'i i
noonooia.
Ma ka hoakaka a kekahi luna au-
hau, ua lilo i hana nui me ka po-
hihihi pu ka hiki ana iaia e ohi i ka
auhau o kekahi poe mahi halaka-
hiki ma Maui.
Ua kauia eia ka auhau maluna o
na waiwai o kekahi poe Kepani
kanu halakahiki, o ka mea apiki
nae, i kona wa i hele aku ai e ohi
mai i ka auhau aole iho la kela poe
Kepani mua i kuleana i na mahi
halakahiki aka ua kuai hooliloia
aku i ka mea okoa."
He hookahi ka Kepani mahi ha-
lakahiki i kuai hoolilo .aku i kona
mahi Halakahiki .^ek.-4' K^^i
okoa, a i kona .K: Miwa i huli pono
aku ai, ua loaa mai la kekahi ike
iaia, he eono manawa o ka hooli-
loia ana o ka mahi halakahiki, mai | kekahi Kepani a i kokahi, nolaila
na maopopo ole ka mea pololei e
POHO ni nana o uku i ka auhau.
Hoko o na kukakuka ana i hoa-
laia mai ai kekahi manao, he mea
pono e hanaia kekahi kanawai, e
papa loa ana i na noteri ame na
luua hooiaio palapala, aole e hooiaio
i kekahi palapala kuai hoolilo, ahi-
ki i ka loaa ana aku o ka ike iaia,
ua uku ka mea kuai hoolilo i kona
mau waiwai i na auhau apau i ke
aupuni.
Ua oili pu ae no hoi kekahi mau
manao hoakaka, no ka pono, e koiia
na kane o manao ana e mare i na
wahine e waiho ae i na hooia kupo-
no, imua o na luna haawi laikini
mare, no ko lakou uku mua ana i
na auhau, ina aole pela, e hooneleia
aku lakou i ka loaa ana o na pala-
pala ae mare.
Ua waihoia ae kekahi mau hoaka-
ko no ke kauoha maopopo loa aua o
ke kanawai e koi ana o ohiia i 25
pakeneka o ka ukuhana, o na luna
oihana ame na limahana o ke au-
puni, mailoko ae o ko lakou ukuha-
na ahiki i ka ukuia ana o ua auhau
i haule hope ka ukuia ana.
Ua pili kekahi kanawai i hooholo-
ia, a i hooko ole ia nae, i na haku-
hana ame na limahana, o ia ko ke
aupuni kikoo ana aku maluna o na
hakuhana no ka uku ana mai i na
auhau o na limahana, e noho hana
ana malalo o lakou a na na haku-
hana hoi e ohi aku i ka lakou mau
dala, mai ua limahana mai, aole nae
e oi aku i ka 25 pakeneka o ko la-
kou mau ukuhana, i kela ame keia
mahina, ahiki i ka uku piha ia ana
o na dala, a lakou i uku aku ai ao
na auhau i ke aupuni.
Oiai nae u.: hoohemahema wale
ia ka l'pnkoi-^lik-i 7^e"". kanawai
hope, me -^^E^'.Pwii keia'^nua
aku, o hana .7W^-"" ni^Hlna auhau
apau i ka nie^ke hiki oi^ ai i na
limahana ke nlopne mai li.i''M'in ana
i na auhau. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | O ke anaina haipule memoriala
mua loa no ke Keikialii Jonah Ku-
W'" Kalanianaole, ke alii ahonui a
^lloha makaainana, a o ka hope loa
B": o na alii o ka lalani alii Kala-
Beaun. . a o ka hooilina moi i manao-
ia ina no ka mau o ke aupuni moi,
i make ai ma ka la 7 o Ianuari o
ka makahiki i hala, ma keia Sa-
bati ae hora 11 o ke kakahiaka e
malamaia ai maloko o ka haleku-
papau o na alii i make ma Mauna-
ala.
Mai ka manawa mai o ka hoomoe-
ia ana aku o ke kino o ke Keikialii
iloko o ka luapao e hoea mau aku
ana ke Kamaliiwahine Elizabeth
Kalanianaole i ka halekupapau ane-
ane i kela ame keia Ia, a pela i ka
luapao kahi o ka pahu o ke Keiki-
alii, kana kane aloha i hoomoeia
eku ai, a mamuli o kona manao i
hoololiia ae ai ka halekupapau i
hale halawai kahi e malamaia ai
kekahi anaina haipule hoomanao no
na alii o ka lalani Kamehameha a
na alii o ka lalani Moi Kalakaua.
Na ka Bihopa e Malama Ana
L Na ka Bihopa John De La Mothe
B^i ka Ekalesia Enelani e lawelawe
ana i na hana o ke anaina haipule
hoomanao ma ia la, a ua hoopukaia
aku na palapala kono i ke Kiaaina
ame Mrs. Farrington ame Miss Far-
rington, ka Kia Adimarala ame
Mrs. Edward Simpson, ka Mekia | Kenerala ame Mrs. C. P. Summer-
all, ka Meia o ke Aupuni Kulana-
kauhale ame Kalana o Honolulu
ame Mrs. John H. Wilson, ke Ka-
kauolelo o ke Teritore ame Mrs. R.
C. Brown, ke Konela ame Mrs. John
Thorpe, ka Luna Nui o na Hana
Hou ame Mrs. Lyman H. Bigelow.
Mamuli o ka uuku a haiki o ka
hale kupapau i hoololiia ae i hale
halawai ua kaupalenaia ka nui o ka
poe i konoia. O na Ahahui Hawaii
i lilo ai ke Keikialii oia kekahi hoa,
o ia ka Ahahui Kamehameha, ka
Ahahui a na Keikikane ame Kaika-
mahine o Hawaii, ka Ahahui Mama-
ka Kaua, ame ika Ahahui a na Alii
Kiekie o Hawaii, o lakou wale no
ka i konoia, no ka mea he lala
kiekie loa oia iloko o keia mau
ahahui ao la, a mawaho ae o keia
na hoaloha kahiko kakaikahi.
Ua Hoonaniia Oloko o ka Hale.
O ka hale kupapau kahiko, kahi
9 na kino o na Alii Kamehameha
amo Kalakaua i kau ia ai mamua,
a mailoko aku hoi o ia hale i hoi-
hoiia aku ai noloko o na luapao ma-
waho, ua hoololiia ae i hale hala-
wai nani, mamuli o ko ko Kamalii-
wahine Kalanianaole hoonui mau
ana aku i na mea hoonani no ia
hale malalo o kona mau lilo ponoi.
He mau noho koa nani hou koloko i
nei manawa me na lako nani hou
he nui. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | NO HOOKAHI MEA POINO I KA-
HEAIA MAI AI ELUA
NAE I LAWEIA MAI
He hookahi mea ma'i i kaheaia mai ai o ke kaa lawe ma'i o ka
halema'i o na poino ulia ma ke ka-
kahiaka nui o ka Poakahi nei, i ka
hoi ana mai nao a ia kaa elua mau
mea ma'i ana o ka lawe ana mai.
O ka lua o na mea ma'i he Kepani
i manao mua ole e halawai ana me
ka poino mauwale nona ka inoa o
T. Yanagihara o ke alanui Moi, he
mila kona.
Ma ka moolelo a ka Makai Frank
Silva o ka hoihoi ana ae i ka hale-
wai, i ka manawa a ke kaa lawe
ma'i o ka halema'i o na ulia poino
i kaheaia mai ai e kii aku no ke-
kahi keiki ma'i ma Kalihi o ia ka
manawa a Yanagihara o ka hele
ana ae ma ke alanui Moi me ka
manao e kaa ma kekahi aoao, eia
nae, i kona ike ana mai i ke kaa
uwila ua emi aku la ihope a ma ia
^aemi hope hou ana i hooku'iia aku
ai oia e ka pale o ke kaa lawe ma'i
a hina ilalo a eha kona lima.
Ua hookauia ae oia iluna o ke
iaa lawe ma'i a hoomau aku la ke
kaa i ka holo ana no Kalihi no ka
hooko ana i ke kahea a kekahi keiki
nuku o elima makahiki nona ka
inoa o Keoki Kahanu no ka
Iawe ana mai ke alanui Kulika
mai. Ma ka uha kahi o ke keiki i
pepe. Mahope o ko laua lapaauia
pana na hookuuia aku laua e hoi no
ko laua mau home pakahi. EKOLU MAU HOOPII OKIMARE
I APONOIA KA HOOKAAWALE. Ma ka noho ana a ka aha hooko-
lokolo a ka Lunakanawai John R.
Desha ma ka Poalua nei e hoolohe
i na hihia okimare o ka hihia mua
loa i hoolohe a i aponoia ka hoo-
kaawale ana oia ka Mrs. Julia Puni-
hale e ku-e ana ia Daniel Punihale
no ka pepehi hoomainoino, a ua ae
pu ka aha i ke noi a Mrs. Julia
Punihale e hoihoi hou ia aku kona
inoa mua Julia Prestiage. Aneane
elua makahiki i hala aku nei ka
mareia ana o na Punihale a o ke
kaawale koke no ia. Ma ka hoa-
kaka a Mrs. Punihale imua o ka
laha, mahope iho o ka pule hookahi
m ko lana mahina meli i pepehi mua
ai o Punihale iaia, a komo aku la
o Punihale me ka oihana moana,
a mai ia manawa mai aole i lohe
hou ia kekahi mea nona.
O kekahi mau hihia okimare e
ae i hoolohe a i aponoia oia keia
malalo nei:
Ka hoopii a Mrs. Helen M. Mc-
Bride e ku-e ana ia Claudies M.
McBride no ka malama ole i ke ola
imo ka haalele wahi moe, ame ka
Herman Holmes hoopii e ku-e ana
ia Mrs. Mary Holmes no ka haalele
wahi moe.
Ka hoopii a Rafael Almondovar
e ku-e ana ia Mrs. Mercedes F. Al-
mondovar no ka hewa moekolohe.
Elua mau leta i kakauia ae e keka-
hi mau koa i ka wahine i helu-
heluia mai ka noho hoike ae. Ua
lawe ka aha i ka olelo hooholo ma-
lalo o ka noonoo ana no keia hihia. | APONOIA KE KOHO IKEIA NAE
UA KUHIHEWA. Ma ka weheia ana o na kohokoho,
no ka hana ame ka hooloihi ana i
ka uwapo Helu 12, ma ka Poakolu
o ka pule aku nei i hala, i ikeia ai,
o ke koho a D. B. Cummins, o ka
hookomo ana ae, me ka papa o na
komisina uwapo, ke koho haahaa
loa, ua like pu me $10,000 ka like
ole mawaena o kana koho, amo ke
koho maluna aku o kana.
I kinohi, aole o Mr. Cummins
i ike iki i ka pilikia o kana hua-
helu i hookomo ae ai ma kana ko-
ho, aka nae, i kona wa i ike ai, ua
haule ino loa kana koho ilalo, a ua
kiekie loa na koho e ae ekolu ma-
luna o kana, ua hookahahaia kona
noonoo, no ia kumu, i hoi hou ai oia
nolako o kona keena, a hoomaka
aku la e kuekaa i na itamu like ole,
ma ia hana ana, akahi no oia a ike
i kona kuhihewa.
Ua hoea kino aku o Mr. Cummins
imua o ke komisina o ka papa o na
uwapo, a hoike aku la i kona kuhi-
hewa, aole nae he hana hiki i kela
komisina ke kapae ana ae i kana
koho, koe wale no ka haawi ana
mai i na apono ana no kana koho,
ina ia he mea nona e poho ai a po-
maikai paha.
He kikoo dala o $600 kana i wai-
ho ae ai me ka papa komisina uwa-
po, elike no me ka poe koho e ae;
ina e hooko ole ana o Mr. Cummins,
i ka aelike no ka hana ana i kela
uwapo, e lilo wale ana kela eono ha-
neri dala i ke aupuni, aka e aho nae
ia, mamua o kona lawelawe maoli
ana aku i ka hana o ka uwapo, e
hiki aku ana kona poho ma kahi o
na kaukani dala lehulehu.
Ua ui ia aku ka loio kuhina no
kona manao kanawai, e pili ana i
ka hemahema i ikeia ma ka aoao o
ka mea koho, o kana pane, aole he
mo hiki ke hoololiia, koo wale no
ka haawi aku i ka hana ia Mr. Cum-
mins, a ina aole oia o hooko ana i
ka aelike, alaila e lilo ke kikoo dala
o eono haneri i ke aupuni. HOOHANAIA KA PAHI MAHO-
PE O KA HOOPAAPAA ANA. Ma ka po o ka Poaono aku la i
hala, i hoea ae ai o Joe Palenapa
o ka Helu 1419 o ke alanui Liliha,
me ka moku pahi ma kona umauma
hema, noloko o ka halema'i o na
poino ulia, a malaila i lapaauia mai
ai oia, no kela eha, i loaa iaia.
Ua hoea pu ae no hoi iloko o ia
manawa hookahi he Paele nona ka
inoa o R. Cushenberry, ka mea nana
i hou ia Palenapa i ka pahi, no ko-
na lapaauia mai, o ia kekahi eha
ma kona poo, ame koha ku 'eku 'e
lima i ma-ui.
I kulike ai me ka hoike a na
makai, na ikeia kela mau kanaka
elua i ko laua hoopaapaa, a ma-
hope iho o kela hoopaapaa ana, i
unuhi ae ai ka Paele he pahi, a hou
aku la ia Palenapa.
Iloko paha o kela aumeume ana
o laua, i loaa ai ka ma-ui i ka lima
o ka Paele, a pela hoi ka eha ma
kona poo.
No kela hou ana nae i ka pahi i
hopuia ae ai ka Paele, me ka lapaau
pu ia nae o kona mau palapu. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | HE LAWEOLA KE KUMUHOOPII
NO JOE CORREA. Ma ka Poaono o ka pulo i hala
aku la ka hopuia ana mai la o Joe
Correa, kekahi o na kalaiwa kaa
otomobile hoolimalima o Hilo, e ka
makai Cicero Bento ma o kekahi
palapala hopu la i hoopukaia mai
ko keena oihana aku o ka Loio Ka-
lana William H. Beers, e hoopii ana
ia Joe Correa, no ka hewa he la-
weola ma ke degere ekahi, elike
me ka hoakaka a ka lono o ka loaa
ana ae mai Hilo mai. Ua paaia
o Joe Correa iloko o ka halepaahao
ahiki i kona bona ia ana ae i ka
huina o $2500.
Ua hopuia o Correa mahope iho
o ka noho ana a ka aha nieniele a
ke koronero no ka ninaninau ana
i ke kumu i make ai o C. F. Osborne
kekahi o na aliikoa o ka mokukaua
Pelekane Cape Town, ke aliikoa i
make ai ma kekahi ulia kaa otomo- bile ma ke Sabati Dekemaba la 17.
Elua mau luina e ae o ka mokukaua
Cape Town, oia o Edward Powell
ame Eales i eha kukonukonu loa
ma kela ulia otomobile, a i hoihoiia
ae i ka halema'i a mai la manawa
mai i laweia ae ai laua no ka hale-
ma'i ko laua uoho ana no ka lapaau-
ia ana mai.
O Osborne, ka mea i make ame
eha mau luina e ae, ua hoolimalimaia
e lakou o Correa no ka lawe ana ia
lakou i kaluaopele, he 30 mile ka
mamao mai ke kaona aku o Hilo.
Ma ka oleloia ua ona o Correa ma
ka manawa i loaa ai ka ulia, eia nae,
ma ka manawa o ka aha nieniele
kumu make a ke koronero o ka noho
ana ua like ole na oleloike, ua olelo
kekahi poe aohe o Correa i ona, a
i ka hiki ole ana ia Correa ke hoo-
paa i ka holo o ke kaa ua haule
aku la ia i ka auwaha mahai o ke
alanui a hooku'i aku la i kekahi
pou kelepona ma kahi he ewalu
mile mai Hilo aku.
E hoakaka hou ana ka lono ma
ka la 10 o Ianuari e noho ai ka aha
a ke kiure kiekie, a ua manaoia me
he mea la ma ia manawa e lawe
ai ia aha i ka hana e pili ana i ka
ninaninau ana no keia hihia. DES MOINES, Dec. 26.— He kau-
oha ka i hoopukaia aku e ka Makai
Nui John B. Hammond i keia la o
ka poe apau e hopuia ana no ka ona
e pa'iia ko lakou kii. I ka manawa
e pau ai ka ona e hoikeia aku iaia
kona kii i kona wa ona. Ma ko ka
Makai Nui Hammond manao he
mea kokua aku ia i ka hoopau ana
i ka ona. | PAA HE WAHINE KEPANI KU-
AI SUAIPA. I ka Ilamuku Amerika Oscar P.
Cox, e hoi ana no kona home ma
Waialua maluna o ke kaa oto me ka-
na kaikamahine, Miss Lydia Cox ma
ke aumoe o ka po Sabati, no ka ma-
lama ana i ko lakou kulaia Hape
Nuia, a i ko laua hookokoke ana aku
i ka Hokele Haleiwa, ma ia wahi
i halawai aku ai laua mo kekahi
puulu kanaka ma ke alanui e kuka-
halake ana ma ka aoao o ko ala-
nui, i ka ike ana mai nae a ia puu-
lu kanaka o ka Ilamuku ka i holo
aku a ku iho la ia ua pau aku la ua
puulu kanaka kahiohio la i ka pu-
hee a nalowale, a koe he wahine
Kepani o Seki Omai ka inoa, a
malalo o kona malu i loaa aku ai
he 10 galani suaipa a ia wahine o
ke kaIewa ana mai no ka poe e ma-
kemake aku ana. Ua paa oia i
ka hopuia malaila, a ma ka manawa
o ka hooloheia ana o kona hihia
maloko o ka aha federala ma ka
Poalua nei, ua hoopa'iia mai oia o
ka Lunakanawai John De Bolt he
$25 me na koina o ka aha.
Ekolu ka minuke i koe a kani ae
ka hora aumoe oia ka manawa i ho-
puia ai ka wahine Kepani, ka hope
loa o ka makahiki 1922. AOLE NUI LOA NA ULIA O KA
MAKAHIKI HOU. Ma ka hoomaopopo ana, mamuli
o ka poe i hoea ae no ka halema'i
o na poino ulia, no ka lapaauia
aku o kekahi mau wahi i eha o ko
lakou mau kino, ua ikeia, ke emi
loa mai o na ulia, ma ka la mua
o keia makahiki, i ko ka makahiki
aku nei i hala.
Ma ka la mua o ka makahiki 1922
aku nei i hala, he 27 ka nui o ka
poe i lapaauia maloko o ka halema'i
o na poino ulia, ma ka la mua hoi
o keia makahiki 1923, he iwakalua
wale no, ua Iike pu me ehiku ke omi
iho o na poino ulia, o keia makahi-
ki, i ko ka makahiki i hala.
Ma ka hoakaka a Kauka Ayers,
o ka halema'i o na poino ulia, o ka
waiona mai ke kumu o ka loaa ana
i ka hapanui o ka poe i hoea aku
no ka halema'i, o na ulia poino,
me ka ona no kekahi poe o ka la-
paauia ana mai, me ka hiki ole ia
lakou ke hoakaka ae, i ke ano o ka
loaa ana o kela mau poino ia lakou.
Mailoko nua o kela mau ulia he
iwakalua, he hokahi wale no ulia,
mamuli o ke kaa otomobile, o na
ulia e ae, no na kumu lehulehu; o
ka mea laki nae, aole he ola i poino. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | ekolu, e hoakaka ana ia, no ka loaa ana aku o ke kino make o Miguel Koani, mahope mai, aka no kona mau kaikaina aole i loaa. Mawaho ae o na hoahanau ekolu o ko lakou kaikoeke ame ko lakou kaikuahine, na mea i ike pono a kela ulia poino; ua manao no ka ke kaikoeke, e hele aku o hoopakele, o ka mea wale uo nana i kaohi mai i kona hooko ana aku ia manao,
o ia ka papa ana mai o Samuel Ko-
ani iaia, aole e au iloko o ke kai. No kela lono kaumaha o ka loaa ana mai ia Mrs. Downey, ke kaikuahine o na hoahanau ekolu i make, o ke alanui Gulika, Kalihi ae nei, i kau aku ai oia ma ke Kilauea o
ka Poakahi nei, me kana mau keiki
elima, a holo aku la no Maui. LILO IA W. NAPOLIONA KA
AINA ME KA HALE MAKANA. Mailoko mai o na tikiki he mau kaukani, i kuaiia e ka lehulehu, iloko o na la ame na po, e malamaia ana o na hana hoikeike a ka Ahahui Phoenix, malalo ae nei o Aala Paka, no ka pule holookoa, na kaa aku ia W. Napoliona, o ka Helu 687, alanui Iolani, ka helu laki loa, ma o ka lilo ana iaia o ka makana a ka ahahui, he aina me ka hale, i hiki aku ka waiwaiio ma kahi o ka elima kaukani dala. O ka elua o na makana haawi wale, he kaa otomobile, ua lilo i ka helu 10954, a mamuli o ka hoea ole ana ae o ka mea nona kela helu, ma ka po o ka Poakahi nei, ua haawiia iaia he umi la, e hele ae ai e koi i kela kau, a ina e hala ana kela manawa, alaila e haawiia ana ua kaa nei, i ka mea nona ka helu 1705. Ma ka oleloia, o keia hoikeike a ka Ahahui Phoenix, i haawi ae ai ma Aala Paka, kekahi o na hoikeike holomua loa, mamuli o ka maikai ame ka maemae o na hana hoikeike, i laweia mai e Eddie Fernandez i Honolulu nei mai Amerika mai, e piha mau ana na la apau, mai ka weheia ana o na hana hoikeike ahiki i ka pau ana, ma ka po o ka Poakahi nei. | | |
| | | | | | | | | | ELUA MAU ULIA ANO KUPAI-
ANAHA. Maiwaena mai o na ulia poino
lehulehu i ikeia no ka la mua o
ka makahiki, he elua mau ulia, ku
i ke ano kupaianaha loa, a i maa-
mau ole hoi ka ikeia i na wa ae
nei i hala.
O ka mua o kela mau ulia, o ia
no ke ku ana o ka wawae o kekahi
keiki opio o Daniel Nahole ka inoa
i ka poka, oiai oia e hiamoe ana,
a o kekahi ulia hoi, o ia no ke na-
huia ana o ka manamanalima o ke-
kahi Pilipino e ka i'a i paa i kana
makau.
Ma ka moolelo e pili ana i ka ulia
i loaa ia Daniel Nahole, e hiamoe
ana ka oia maloko o ka pu e pili
pu ana me kona hale, mauka ae
nei o Kalihi, a i puoho oia i kekahi
eha konikoni, ma kona u-ha akau,
mawaena o ke ku'eku'e wawae ame
ke kuli.
Ma kona ala ana ae a nana i ke
kumu o ka loaa ana o kela eha i
kona wawae, aole ona ike ae i ke-
kahi mea, a i kona nana pono ana
iho i kela eha, me he mea la, ma-
luna iho ke kiia ana o ka poka,
a ku i kona wawae, me kona ike
ole nae, i ka hoea ana aku o kekahi
mea ma kela wahi, a ki i kana pu.
I ka hoihoiia ana ae o kela keiki
opio no ka halema'i o na poino ulia,
no kona lapaauia mai, ua koho wale
ia, me he mea la na kekahi mea,
e hoohauoli ana i ka makahiki hou,
i ki i kana pu iluna o ka lewa,
a mailuna iho ka poka i haule mai
ai, a ku i ka wawae o Nahole. Aole
i kukonukonu ka poino i loaa i kona
wawae.
No ka ulia hoi i loaa i ka Pilipi-
no, penei no ia: Ua hoohala kela
Pilipino i kona hauoli makahiki hou,
ma ka hele ana e lawai'a, ma na
uwapo ao nei ma kela Poakahi. Ua
loihi no ka kona lawai'a ana, me
ka loaa ole he i'a iaia, a e makau-
kau ana oia e huki mai i kana aho,
no ka hoi ana no kona wahi, ia wa
oia i ike iho ai i ke konikoni o ke-
kahi mea i kaua makau, nolaila
hoololo iho ia oia i ke aho, a iaia | i koe mai ai, na hoomaka aku la
ka i'a e huki, o kona hooikaika no
ia, ahiki i ke kau ana mai o kekahi
i'a nui iluna o ka uwapo, me ke
komo loa nae o ka makau iloko o
ka waha.
No ka wehe ana mai nae i ka
makau, hookomo aku la oia i kona
manamanalima iloko o ka waha o
ka i'a, a iloko o kona nanea, i upo'i
iho ai ka waha o ua i'a nei, a komo
na niho iloko o kona manamanalima,
me ka nui o ka eha i loaa iaia,
ahiki i kona hele okoa ana no ka
halema'i o na poino ulia, no ka la-
paauia mai.
KOIKOI NA HOOPA'I DALA I
KAUIA MAI. Ekolu mau kanaka o ka moku ha-
lihali ukana o ka oihana kaua Ame-
rika Meigs, ka moku i hoea mai ai
ianei ma ka la 27 o Dekemaba mai
ka Hikina mai, i ae ae i ko lakou
hewa maloko o ka aha federala a
ka Lunakanawai John De Bolt ma
ka Poalua nei, no ke ku-e i na ka-
nawai hookapu waiona, a i kauia
mai, ka hoopa'i koikoi maluna o
lakou.
He $250 me na koina o ka aha
ka hoopa'i i kauia mai maluna o
Opie C. Radford no ka loaa ana aku
he 42 kuaka waiseke, eiwa kuaka
kini, 12 kuaka barani, 1 kuaka cu-
racao, 1 kuaka vermouth ame 1 ku-
aka waina malalo o kona malu. He
$100 me $14.80 na koina o ka aha
ka hoopai i kauia mai maluna o
Samuel B. Purdy no ka loaa ana
aku o kekahi mau omole rama ma-
lalo o kona malu, a he $25 ka hoo-
pa'i me na koina o ka aha i kauia
mai maluna o Wilfred Sterling
Wood, ua emi loa kona hoopa'i no
ka hookahi wale no o ke kuaka wai-
seke i loaa aku malalo o kona malu. MONTREAL, Dec. 26.— O na hale-
pule Katolika apau maloko o keia
kulanakauhale ua kiaiia e na makai
mamuli o na lono hauwawa he hana
ka i hoolalaia e hoohaunaeleia ana
iloko o ka manawa e malamaia ai
ke anaina haipule ma ke aumoe. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
