Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 51, 21 December 1922 — Page 1

Page PDF (1.64 MB)

View this newspaper issue

Learn more about this Article Text

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau

Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii

NA HELU APAU, 6535.

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., POAHA, DEKEMABA 21, 1922.

BUKE LXI HELU 51.

Mahalo na Malihini i ka Nani
o ka Paredaiso o ka Pakipika

Hoea Mai na Malihini Kaahele Honua a Haa-
lele Iho ia Hawaii Nei me na Hoomanao
Poina Ole i na Hiona Ku i ka Nani

Make he Aliikoa

Pelekane ma ka

Ulia Kaa Oto

Hu ke Kaa i Kula me ke Kahu-
li Ana ma ke Alanui o ka
Luaopele ma Hilo

PAA I KA HOPUIA KE

KIAKAA OTOMOBILE

Pakele Aku ke Ola o na Koa

e ae me ka Nui Nae o na

Palapu i Loaa

E hoakaka ana kekahi meahou mai Hilo mai, ma ke kelekalapa uwea ole o ka Poakahi nei, no ka make ana o kekahi aliikoa Pelekane nona ka inoa o J . F. Osbourne, ma ka po o ke Sabati aku, mamuli o kekahi ulia kaa otomobile, ma o ka hooku'i ana o ke kaa otomobile ana e kau ana me kona mau hoa, a kahuli ma ke alanui Luapele, ma kahi he eha mile.

He elua mau luina e ae i loaa i na poino kukonukonu maluna o ko laua mau kino, a pakele aku ka eha o na koa luina, me ke kiakaa, aole he mau palapu i loaa ia laua.

Na kekahi kaa otomobile okoa aku i hoihoi i na koa i eha kukonukonu no ka halema'i o Hilo, a oiai ka e hoihoiia ana no ka halema'i, i hooku'i aku ai kela kanaka, me ke kahi kaa otomobile okoa aku e hookeleia ana e ke Kepani, me ka loaa ana o ka aha i kela kiakaa Kepani.

I ka manawa i hu ai o ke kaa ma ka aoao o ke alanui, ua kahuli aku la ia ilalo ma kahi he umi kapuai ke kiekie, a no kela ulia poino, i make ai kela koa.

He poe koa kela noluna o ka mokukaua Pelekane Capetown, ma kela Poakahi i haalele aku ai ia Hilo, no Maui, me ka waiho ana no i na koa luina i eha maloko o ka halema'i; a ua kanuia aku hoi ke koa i make, ma ka ilina ma Alae.

Ua paa o Frank Correa, ke kiakaa o ke kaa otomobile, i ka hopuia, no ke kakali ana a pau na hana noii, ma ka aoao o na luna oihana o ke aupuni, no ke kumu o ka loaa ana o ka ulia poino i kona kua; ka mea hoi nana i hookau aku i ka make maluna o Osbourne ame kona mau hoa.

MAKE KE KEIKIKANE A HEM-
ENWAY I KA MA'I NUMONIA

Ma ka auwina la o ka Poaono i hala aku i aili ae ai ke keikikane hookahi wale no o 15 makahiki a Mr. ame Mrs. Charles R. Hemenway i kona aho hope loa maloko o ka Halema'i Moiwahine mahope o ke kaa ma'i aua, mamuli o ka ikaika o ka ma'i numonia i loohia ai oia.

Maloko o ka home o na makua i malamaia ai kona anaina haipule hoolewa, o na pilikana pili kokoke loaa wale no ka i akoakoa pu aku ma ia anaina, a ma ke Sabati mai kona hoomoeia ana aku ma ka ilina

o Nuuanu.

Ma ka oleloia o kekahi oia o na haumana holomua loa ma ka ike maloko o ke kula nui o Kapunahou, a. no kona oluolu ua nui kona mau hoaloha maloko o ia kula me ka lana mau o ka manao o na makua no kona lilo aku he kanaka naauao ma nei mua aku, make e aku la nae. Oia kekahi o na haumana o ka papa elua, a ina ka no kona ola nei e kau ana oia i ka papa ekahi i keia makahiki ae.

He puuku o Charles R. Hemen-

way, ka makuakane, no ka Hui o Alexander & Baldwin, a o ke keiki

i make aku la he moopuna kane oia
na ke Kauka L. H. Hemenway.

A IA HE WAAPA LAWAI'A E KE
AHI MAWAHO AE O LAEAHI

I kekahi waapa lawai'a Kepani me eiwa mau ohua e kau ana iluna e holo ana no Molokai i kp ki kao ma ka po Sabati nei, a i ke kaa pono ana mawaho ae o Kaimana Hila, ua pa-hu ae la ka ipu mahu a lala-

paia ae la ia waapa e ke ahi, o kahi aki ai o ka poe e kau ana o ia ka loaa ole ana i ka poino ame ko lakou hookauia ana aku iluna o kekahi waapa lawai'a Kepani okoa e lawaia ana ma kahi kokoko mai, ina la paha ua lana ka auae kahi haiki. O Fred Magellan ka wiliki o ia waapa. I ka loaa ana o kela ulia ua hoolei koke oia i ka heleuma iloko o ke kai a hookau aku la i na ohua iluna o kekahi waapa e lana kokoke mai ana, a hoomaka iho la e kinai i ko ahi. Ua hoopau wale ia ka manao holo i Molokai.

SAULT STE MARIE, Dec. 18.— He 23 poe mailoko ae o 27 i manaoia ai ua pau loa i ka make mai ka manawa mai o ka mokukolo Reliance i hooku'i ai i na aumokukaua pohaku ma ka Mokupuni Lizzard ma ka Poaha i hala i hoikeia mai ua hoopakeleia i keia la.

Hooku'i Elua Mau Kaa me ka Pakele o na Ola

Hopuia Nae Kekahi o na Kia-
kaa e na Makai no Kona

Hoohanaia ka Pahi Mahope o ke Ala Ana Mai o ka Hoopaapaa

Houia he Hapauea o Lunalilo Home i ka Pahi e

Kekahi no o Kona Mau Hoa ma ka Po

Sabati Nei—Hopuia ka Mea Houpahi

E Wehe Hou Aku Ana ka Ahahui Phoenix he Hoikeike ma Aala

Nui na Hoikeike Hoopihoihoi Noonoo o ka

Hoea Ana Mai Amerika Mai—E Haawi

Wale ia ana he Home i ka Mea Laki


	Me na manao mahalo i ka nani o ka Paredaiso o ka Pakipika, me ka minamina pu hoi, i ka nalohia ko- ke ana aku o na hiona nani uluwehi o Hawaii uuku, i haalele mai ai na malihini makaikai honua, he. eha haneri a oi, maluna o ka mokuahi pilikua ka Laconia, ma ka hora elima, me ka hapa o ke Sabati i hala, H nu aku la i ke kai loa no kana huakai aumoana no na aina o ka Hikina. Me na mokulele e hookikakaha ana iluna o ka lewa, i hoikeia aku ai na manao hookipa ohaoha a ko Honolulu nei mau makaainana, i ka wa a ka Laconia i hookokoke mai i.i i ke awa, ma ka auwina la o 1 Poaono nei, a oiai ua pau mua ka nana ana a na kauka i na ohua ma Hilo, aohe kalewa ana a kela mokuahi mawaho ae nei o ka nuku o ke awa, aka ua komo pololei mai la ia noloko nei, a hoopili ae la ma ka uwapo, me ka nui ole o ka hana. Na Malihini ma Hilo I ka hookokoke ana ae o kela mokuahi pilikua no Hilo, ma ka Poalima, aia na ohua he eha haneri a oi, ke hoonuu la i na hiona nani o kela mokupuni, e ake wale ana no e hehi ahu maluna o ka lepo o Hawaii nei. I ke ku ana o ka moku ma ke awa o Hilo, ua hoole ke kapena o kela moku, i ka hoopili ana i kona moku i ka uwapo, mamuli o na manao hopohopo, aole i lawa ka hohonu o ke kai, e hiki ai i ka mokuahi ke pili me ka maalahi, nolaila, ua ku no kela moku, ma kahi mamao mai ka uwapo aku. Oiai ma ke awa, i hoea aku ai na komite hookipa o na makaainana o Hilo, me na hope o ka hui mokuahi holo pili aina, no ka hookipa ana aku i na malihini, a mahope o na hooponopono ana no kekahi manawa, i kau aku ai na malihini, maluna o kekahi mau kao nunui, i hoomakaukauia, no ka hoohikihiki ana aku i na ohua nouka o ka aina. No k'e ano malihini paha hoi o kela ano o ka hoohikihiki ana i na ohua mai ka mokuahi aku, ua lilo ia i mea hoohauoli i ka manao o na ohua, me ko lakou olelo okoa ana ae, me he huakai kela a lakou no kekahi ahaaina. Aole he ulia i loaa, ma ka hoohikihiki ana i na ohua nouka o ka aina, aia hoi na kaa otomobile, i hiki aku ka nui ma kahi o ke kanahiku, e kuku mai ana me ka makaukau, e lawe hoomakaikai aku i kela mau malihini. Ma ka hoonohonoho ana, i maheleia ai ka huakai iloko o na mahele elua, o ia hoi, ua holo pololei ka mahele mua o ka huakai no ka hale o ka Luapele, a malaila i ai ai la-kou i ka aina ahiahi, oiai hoi ka mahele elua, i holo pololei aku ai no kahi o ka luapele. I ka maona ana o ka poe o ka	hokele o ka Luapele, ua kau hou lakou maluna o na kaa, a holo no ka luapele, a holo mai hoi ka poe i ike mua i ka luapele, no ka hokele, no ka ai ana i ko lakou aina ahiahi; ma kela ano iho la, na hoomamaia mai ka hanai ana i na malihini. Mahope o ka ike ana i ka Ma-dame Pele, ame ka hoopiiia ana i na meaai maikai i hoomakaukauia ma ka hokele, o ka luaopele, ua huli hoi mai la na mea apuu no ke kulanakauhale, a maloko o ka hale kiionioni, i hoonaneaia mai ai lakou me na himeni ame na hula Hawaii e Mrs. P. C. Beamer ame na puukani o Haili, me ka hoopihaia ana o na malihini, me na manao hauoli. no ko lakou lohe ana i na himeni Hawaii nani, pela hoi ka ike maka ana i ke ano o na mea a ko lakou mau maka i ike ai, a pela hoi na mea a ko lakou mau pepeiao i lohe ai. Haalele ia Hilo no Honolulu Ma ka hora umikumamalua o kola po, i hoohikihiki hou ia ai na ohua noluna o ka moku, iloko o ka nui o kela hana, he mea hauoli wale no nae ia i ka manao o na mea apau, oiai he hookahi mea nui, o ka ike hookahi mea nui, o ka ike i na mea apau i na malihini i ko lakou mau maka. Mamua o ka haalele ana aku o ka mokuahi ia Hilo, ua hoohauoliia mai na malihini, e na keiki himeni, maluna o na waapa, e kaapuni ana i ka moku, me ka loheia o na leo huro o na ohua mailuna aku o ka oneki. Ma ka hora elua o ka wanaao, i haalele aku ai ka Laconia ia Hilo, a hoomau mai la i kana huakai no Honolulu nei. Ua hele ka uwapo a piha i ka poe makaikai, i ka manawa i ku mai ai kela mokuahi me kana mau malihini makaikai honua, aia hoi na kaa otomobile, e kakali aku ana no ka lawe hoomakaikai ana ia la-kou, ma na wahi ano nui a elike no me ke ohahia ma Hilo, pela no ko lakou ano ma Honolulu nei, me ka lilo ole he hookahi minuku, i manawa no lakou e noho malie ai. Ma ke Sabati ae, ua nui na wahi a na malihini i hele makaikai ai, a ua nui pu no hoi ka lakou mau mea i kuai ai maanei, he mau mea Karisimaka na lakou i ka moana, i ka hoea ana mai ia manawa. Me na manao minamina i haalele iho ai lakou ia Hawaii nei, aka nae he heluna nui o kela mau malihini i hoakaka ae i ko lakou mau manao, no ka hoea hou mai i keia makahiki ae. He hoomaka wale ana no keia o ka huakai makaikai o keia ano, ma keia mau mahina aku, e hoea hou mai ana no he mokuahi o keia ano, me na haneri o na malihini makaikai honua, nolaila e ohi hou ana no o Hawaii nei i kekahi mau pomai-kai, mai keia mau malihini mai.


	Mahope iho o ke ala ana ae o ka hoopaapaa mawaena o Kealiihiwalani Ke-a, ame John Kekua, he mau hapauea no ka Home Lunalilo, i houia ae ai o Ke-a i ka pahi o Kekua ma ka hora eiwa, o ka po o ke Sabati aku la i hala, a o ka hopena o kela hana, o ia no ka hoihoi loa ia ana aku o Ke-a noloko o ka Halema'i Moiwahine, a paa hoi o Kekua i ka hopuia. I kulike ai me na mea i hoakakaia ae, e ka poe o ka Home Lunalilo, he hana mau no ka na kela mau kanaka ka hoopaapaa ana i kela ame keia manawa, a o keia wale no ka manawa mua loa, i oi aku ai ka laua hoopaapaa ana, ahiki i ka hoohana maoli ia ana o ka pahi. Ua hoohala o Ke-a i kona manawa ma kela Sabati ma ke kulanakauhale nei, a mamua ae o ka hora eiwa o ke ahiahi, i huli hoi aku ai oia no ka Home Lunalilo, a ma ka olelo a ka poo i ike i kona hoi ana aku, ua kahi 'ohi 'o ka oia, me kona hoi pololei loa ana noloko o, kona wahi e moe ai. Ua hoi kahiko no o Kekua e hiamoe, a i ka manawa i komo aku ai o Ke-a noloko o ka rumi, ua lohe aku la ka nui o na hapauea e nanea ana mawaho o ka lanai o ka Home, i ka nunui mai o na leo o kela mau kanaka maloko; a oiai ua maa no ko lakou lohe ana i ko laua hoopaapaa mau, aole i lilo kela nunui o ko laua mau leo, i kumu no lakou e hookahahaia ai. He manawa pokole nae mahope iho o ka hoopaapaa ana o kela mau kanaka, ua loheia aku la ko kaheu ana ae o kekahi i mau kokua, o ka wa ia i holo aku ai ka poe mawaho o ka lanai, a ike aku la lakou ia Ke-a e waiho mai ana iluna o	ka moe i hele a hauka'e i ke koko, a e moe ana no o Kekua, maluna o kona wahi moe; aka nao i ka ike ana mai i ke komo ana aku o kela poe, ala mai la oia a noho ilu- na. Ua ninauia aku kela mau kanaka, i ke kumu o kela pilikia, o ka laua pane, o ia no ka hooili ana i na ahewa ana aku maluna o kekahi; aka nae ma ka olelo nae a ka poe na lakou e malama ana i kela home, ua ae okoa aku o Kekua, oia ka mea nana i hou ia Ke-a i ka pahi. Ua hoihoiia mai o Ke-a noloko o ka halema'i o na poino ulia me ka hikiwawe loa, a mailaila aku no ka Halema'i Moiwahine, a ma ka nanaia ana o kona wahi i moku i ka pahi, ua hoomaopopoia, ua kukonukonu maoli kona pilikia. He kanaka o Kealiihiwalani Ke-a nona na makahiki he 79, a he 65 hoi makahiki o John Kekua. Ma ka Poaono, ka la 9 o keia mahina, ua iho mai o Kekua no ke kulanakauhale nei, ma ka ahaaina luau a na Demokarata i haawi ae ai ma ka uwapo, a aole oia i huli hoi koke aku no ka Lunalilo Home, ahiki i ka Poalua o kekahi pule, mai, a ma kana olelo imua o ka poe na lakou e malama ana i kela home he hookahi ka kumu o kona hoi koke ole ana aku, no kona maka'u o hoopilikiaia aku oia, e kekahi poe e ae o lakou maloko o kela home, a ma ka manaoio o na lunanui o kela home, aole he maikai o ko Kekua noonoo. No Ke-a hoi, he mau manawa lehulehu no kona e hele mai ai i ke kulanakauhale nei, a iaia e hoi aku ai no ka Home, e hoomaopopoia mai ana kona kahi 'ohi 'o, a iloko o kela kulana ona, e loaa mau ana ka pilikia mawaena o kekahi mau hapauea e ae ame ia.

Holonui i ke Kaa.

LOAA NO NAE KEKAHI
MAU PALAPU LIILII

Holo Kekahi Mau Ohua a Na-
lowale Mamua o ka Hoea
Ana Aku o na Makai

Mahope koke iho o ka hora, eono o ke ahiahi o ke Sabati aku la i hala, i hooku'i ae ai ke kaa otomobile, e hookeleia ana e H. W. Bourke, me kekahi kaa otomobile okoa aku, ma ke alanui Kalakaua, o kahi nae o ka laki, aole he mea i poino, ua loaa nae he mau palapu i kekahi poe, a ua paa o Mr. Bourke i ka hopuia no ka hewa holonui me ke kauia ana o kona bela ma kahi o ka elima haneri dala.

Ma ka hoakaka a na makai e hoo-kele ana o Mr. Bourke i kona kaa me ka puahia ma ke alanui Kalakaua nowaho o Waikiki, a iaia ka

o ka hoohuli ana ae i kona kaa, no
ka holo pololei ana ma ke alanui
John Ena, o ka wa hookahi no ia

i oili ae ai o kekahi kaa otomobile e hookeleia ana e C. L. Smith, mai ke alanui Lewis mai no ke alanui Kalakaua, a hooku'iia aku la ke kaa o Smith, me ka holo aoao ana aku nae o ko Mr. Bourke kaa no 43 kapuai, alaala kahuli aku la, me ka paa ana o ka poe oluna o kela kaa malalo.

Ma ka oleloia maluna pu o ke kaa o Mr Bourke kana wahine, eia nae mamua o ka hoea, ana aku o na makai, ua nalowale mua ka oia, me kekahi koa okoa, a o Mr Bourke, he hookahi koa, ame ke koa luina ka i paa i na makai.

Ma ka olelo a ka Hope Makai Nui Asch, iaia i hoea aku ai mahope koke iho o kela ulia, ua ike oia i kekahi omole i nahaha, he omole i manaoia, he okolehao ka


	Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Maui ma ke kakahiaka Poalua nei, i huli hoi mai ai o E. K. Fernandez, ke keiki kiionioni, mai Amerika mai me kekahi mau hui hanakeaka kaulana o ke ao nei, no ka hoikeike 'i-i nui a ka Ahahui Malu Jhoenix e weheia ana ma keia ahiahi Poaono '];" ma ka hora ehiku, ma Aala Paka. Mamua o ka weheia ana o na ipuka o o ke kahua o kela aha fea ma kela ahiahi, e malamaia ana he -.huakai ma ka auwina la, a ma : kaihuakai e ikeia ana kekahi mau hana hookahakaha o ke ano hou loa. Eia iwaena o keia puulu o ka poe hanakeaka o ka hoea ana mai nei kekahi o na kanaka kaulana o Ame-rika Huipuia, ma na hana aiwaiwa, ---.i ke kaulana a hoea loa aku i na .-.n o ka hikina loa. Mamuli o ke-i o kana mau hana aiwaiwa i --'.-iia ai oia o Satana iloko o ke ' -okonhi. Ma keia hoikeike e ike pu ia ana -ihi mea kino kanaka ukulii i -.u eepaia, he mea hoi nana i ^hili i ka noonoo o ka poe ka--: -kenkamai o ke no nei, a ua ka-: -: .i oi.i ka hoopaha'oha'o o na ' -..-ihu "olia'o. ; hoea pu mai nei na Hoahanau -; -.-nn. kekahi o na hui keaka lio . 7i.i o Amerika, me ko laua pu-a 'iilii Arabia, no lakou ka ike KU naauao a ku no hoi i ka . i kmilana ma na kihi eha o ke Aole o keia wale ae la no na mea '---'koike i hoea mai nei no kela ho-;:-. n^a, he nui wale aku. Aia koia kahua e ikeia ana kekahi ^mlii nona ka loihi o eiwa ka He moo keia nona kekahi --lo kupaianaha, a o ka poe e ::? ana malaila, e lohe ana la-kona moolelo. He moo keia nu a'o maikai ia ana, a o ke-o kana mea hialaai loa o ia . k;. hakoko ana me kona kahu. O kekahi o na hoikeike ano hou - . ,. ia no ka hoikeike a Poro-Eahl, kekahi o na poropeka - na ma ka hoolakalaka a a'o - ILI holoholona. Ua hoea mae .-'.-. me kekahi mau kakini o ka-	na mau Ukulele punahele, he poe Ukulele hoi i hiki ke paani popo ame kekahi mau ano paani e ae i kupono wale no na ka mea kino kanaka e paani. "O keia ana ka heke o na hoikeike apau, a no ka mea he mau mea ano hou wale no," wahi a Eddie Fernandez i hoike ae ai i kona mau hoaloha. "Aia iwaena o keia mau mea hoikeike e malamaia ana ma Aala Paka, kekahi mau mea hoonaauao kiekie loa, e kupono loa ai na opio e ike, i lilo ai ia i mau mea hoohalikelike ma kekahi mau haawina i pili aku i na ike akeakamai. O kekahi mea oi loa aku e ikeia ana ma ka hora 10 o ke kakahiaka nui o ka La Karisimaka, ma Aala Paka, o ia no kekahi Kumulaau Karisimaka Malihini e haawiia ana e keia ahahui no ka hoohauoli ana i na kamaiki. Ma na mea i hoomaopopoia i keia wa, he 5000 a oi poe opio e hoea ae ana ma kela kahua ma kela kakahiaka, no ka hauoli pu ana me lakou. He mau tausani o na makana like ole ke haawi makana ia mai ana e Santa Claus ia poe opio. Ma ka po hope loa e malamaia ai o keia aha fea, o ia hoi ka po Poakahi, Ianuari 1, 1923, e haawi makana ia ae ana kekahi home nani, nona ka waiwaiio o $5000. He nui ka poe i komo ae ma keia mea, a ina aole oe i komo ae iloko o keia mea maikai, he mea pono e komo koke ae ma o ka hele ana ae malaila, ma ka la e weheia ai o kela hoikeike fea, a i ole ia, e loaa no ke kuleana komo mai na lala mai o ka ahahui. O kekahi makana e haawi wale ia ana ma kela po hope, o ia no kekahi kaa otomobile nui Ford. I maopopo ai ia oe pehea la e lilo ai o oe kekahi e alualu i keia pomaikai e hele ae malaila, a i ka wa e loaa ai o kou kikiki ma ka puka komo, he mea pono e malama oe i ka hapa e haawiia mai ana ia oe e ke kiai puka. O keia Ahahui Phoenix o ia kekahi ahahui a na opio Hawaii e komo nui nei, mamuli o ka ike nui ia o na pomaikai e holo mau ana i kona mau lala iloko o ka popilikia. Aole i ua pomaikai wale no, aka, mamuli o ko lakou ike mau ia e malama ana i ka ihiihi o ka inoa hoahanau, a e noho mau ana iloko o ke apo ana a ke aloha. Eia keia ahahui ke noho poo ia nei e Eddie Boyd, kekahi o na pua Hawaii a o kona mau hope aku he mau Hawaii, he mau Pukiki u he mau Hikea.

ukana oloko.

Ua loaa no he manuhe'u ia Bour-

ke, a pela hoi i kona mau hoa, me ko lakou lapaauia. ana maloko o ka halema'i o na poino ulia, a ua hoihoi loa ia aku ke koa luina nolalo

o Puuloa, e na makai koa, a ua kaa aku hoi ke koa, malalo o na makai o ka oihana koa.

E KU AKU ANA HE HALEKULA
HOU NO SANA LUI.

Iloko o na makahiki elima, a malalo mai paha o kela manawa, e ike aku ana keia kulanakauhale, i kekahi o na kula nani a kilakila

i kukuluia ma Honolulu nei, o ia ke Kula o Sana Lui, ma kona kahua hou i hoolalaia ma Kaimuki.

Ma ka po o ka Poalima aku nei i hala, i akoakoa ae ai ma kalii o ka hookahi kaukani o na haumana kahiko o kela kula, ma ke Kula o Sana Lui, a ma ia akoakoa ana, i hoakaka ae ai ka Hope Makai Nui Asch, no ka makaukau o ka huina o $62,500 no ke kuai ana aku i kekahi aina o Bihopa ma, ma kahi o ka 204 eka ka nui, ma Kaimuki, i kahua hou no ke Kula o Sana Lui e kukuluia aku ai.

Wahi ana, o ke kumu wale no i ulolohi ai, ke kakauinoaia ana o na palapala kuai o kela kahua hou o ke kula, mamuli o ka pau pono ole

o ke anaia ana o na alanui, aka nae

i hakalia wale no i ka pau o kela hana, o ke kakauinoa ia no ia o ka palapala kuai, ma ka la 2 a i ole la 3 o ka mahina ae nei o Ianuari e hoea mai ana.

No kekahi mau makahiki lehulehu ae nei i hala, ka noonooia ana o kekahi mau kahua, i wahi e kukulu aku ai i ke kula hou o Sana Lui, a o kela aina o Kaimuki, o ka ekolu ia o na kahua i noonooia ai e ke komite, a i aponoia.

No ka hooikaika ana aku nae e loaa ka waihona kukulu hale, i kakau ae ai kekahi poe he kanaono ka nui i ko lakou mau inoa, ma ke ano he mau lala no ke komite, no ke komo ana iloko o na wahi like ole, a iwaena hoi o na hoaloha no ka haawi ana mai i ka lakou mau kokua no kela hana.

Aia keia kahua hou o ke kula o Sana Lui mauka o ke poo o ke alanui Kapahulu, he wahi kiekie kau iluna, me ke ahuwale o ke kulanakauhale holookoa ke nana mai, a o keia ana kekahi o na kahua nani, ina no ka paa o na hale apau i manaoia e kukulu malaila.

Mahope iho o ka hoohala ana i kekahi mau pule ma Kapalakiko i huli hoi mai ai ka Hon. E. K. Fernadez, ke keiki kiionioni, hia ka Maui o ka Poalua iho nei.


	NO KA WAIONA KA HOPU ANA PAA PU ME KA OPIUMA. He kakahiaka loa na ulia pomaikai, no ka pau elua i ka paa i ka wa hookahi, o ka mea nae ia i ikeia, ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, i ka manawa a John . F. Colburn, III me kona poe kanaka, i komo aku ai e hopu i ka waiona, maloko o kekahi hale mauka ae nei o Kapalama, no ka mea mawaho ae o ka waiona i loaa aku ia lakou maloko o kela hale, ua loaa pu aku ka opiuma, me na lako puhi opiuma, a kaa mai malalo o ka malu o na kanaka o ke aupuni. Ua loaa aku maloko o kela hale he hookahi ipulepo me ka rama Pake oloko he mau kini opiuma, ame na mea puhi opiuma, a he hookahi ka Pako, i loaa aku e ha'u ha'u opiuma ana no iloko, ua paa mai oia i ka hopuia, a waihoia aku malalo o ka malu o ka ilamuku Amerika. Malalo ne nei o Aiea, ma kekahi wahi hana o na Kepani, ma ia la hookahi no, i paa mai ai hookahi Kepani i ka hopuia, mamuli o ka loaa pono ana aku he 43 mau galani suaipa malalo o kona malu. Mawaho ae nei hoi o ke alanui Beritania, e kokoke ana i ke alanui Makiki he Kepani ka i hopuia, me ka loaa ana aku o kekahi mikini hana sake ame na galani sake malalo o kona malu. Ma ke alanui Kunawai ae nei hoi no ke kalewa maoli o kekahi Kepani i ka waiona, i ka poe makewai, i paa ae ai oia i ka hopuia, a noho ana i ke puhi. HOIKEIKEIA HE KULANA HOU. Maiwaena mai o na noi lehulehu i waihoia aku imua o ke komisina o na oihana o ka lehulehu, i waeia ae ai o Mr. James W. Lloyd, i lunahooia na kela komisina, ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, ma kahi o James T. Phillips, i waiho mai i kela kulana, no ka lawe ana ae i kekahi kulana okoa iloko o ka Royal Hawaiian Sale Company. No na makahiki he 12 ae nei i hala, i noho hana ai o Mr. Lloyd, maloko o ke keena o ka lu Hoooia, o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, maanei no kona wahi i hanauia ai, a ma ke kula o Sana Lui kona wahi i hoonaauaoia ai. I ka wae ana ae o ke komisina o na oihana o ka lehulehu ia Mr. Lloyd, no kela kulana, ua hookahua lakou i ka noonoo maluna ona, no kona kupono i lunahooia, malalo o ka loihi o kona lawelawe ana i ka oihana lunahooia, no ke aupuni kalana. "	Me kela kulana hou nae i hookauia mai la maluna ona, ua hoakaka ae ka Lunahooia Bicknell, e mau ana no ko Mr. Lloyd noho hana ana malalo ona, ahiki i ka la 15 o ka mahina ae nei o Ianuari. Ua lilo kela kikooia ana mai la o Mr. Lloyd e ke komisina o ka oihana o ka lehulehu, i mea hookaumaha aku i ka manao o ka Lunahooia Bicknell, no ka mea wahi ana, he nui na hana o kona keena iloko o keia manawa, a o ke kikooia ana mai o kona hope, no kekahi kulana oihana okoa, ua kau mai ke ko'iko'i o na hana maluna iho o kona hokua. Aole i maopopo iloko o keia manawa ka mea e hookohuia mai ana i pani ma kahi o Mr. Lloyd, aka nae o na mea i noonoo wale ia aku, e kaa aku ana kela hana ia Mr. Geo. C. Ross, kekahi mea e noho hana nei maloko o kela keena. MAKE MAMULI O KA ULIA MA WAIKIKI. No ka loaa ana o ka ulia i kekahi haole koa, iaia e auaukai ana mawaho ae nei o Waikiki, ma ka Poaha aku nei i hala, i haalele mai ai ka hanu ola iaia, ma ke kakahiaka o ke Sabati aku la i hala, maloko o ka Halema'i Tripler o ka oihana koa. O ka inoa o keia haole koa, oia o Irving Smith, a o keia iho la ka elua o ka manawa i loaa ai iaia o kela ulia hookahi no, ma keia hana ana nae hoi, i haalele mai ai oia i keia ola ana. Ma kela Poaha, ua hele aku la o Smith e auaukai mawaho ae nei o Waikiki, a no kona makemake, e luupoo, ua hele aku la oia ma ka uwapo mamua pono aku o ka Hokele Moana, a mailuna aku o kela uwapo i luupoo aku ai oia iloko o ke kai. Ma kela luupoo ana nae, ua hooku'i aku la kona poo ilalo o ka honua paa no ka mea he papa'u Ioa ke kai ma kela wahi, a na kekahi poe keiki hoopakele ola i luu a loaa kona kino. Ma kela wahi hookahi no, iloko o ka mahina o Aperila o ka makahiki aku nei i hala, i halawai ai no kela haole koa, me ka ulia poino, ma ka hooku'i ana o kona poo ilalo o ka papaku o. ke kai; he mau mahina kona o ka noho ana maloko o ka halema'i ahiki i ke ola ana; ma keia poino nae, ua hiki hou ole ke hoopakeleia kona ola. Ma ka Poalua nei ka piha ana o na makahiki he 25 o ke ku ana o ka Banako o Hawaii mai ka mana- wa mai o ka hoohuiia ana ae me ke aupuni.


	WAIHO O McCARTHY I KONA KULANA MA WAKINEKONA. Ma ka noho ana o ka halawai a ka Ahahui Kalepa o Honolulu nei, k.i Poakolu o ka pule aku nei ; : -,:.-,, i hoikeia ae ai ka leka a K --.nola C. J. McCarthy ke kiaaina - ---n n keia Teritore, e hoakaka ana, no kona waiho mai i kona hookohu ..'"i.-nn. ma ke ano he limahana na K ; ahahui kalepa, ke hoea aku i ka ia 30 o ka mahina o Iune o ka makahiki 1923. Malalo o kela manao, e waiho mai i kona kulana ma Wakinekona, ua hoole loa mai o Mr. McCarthy, aole ona makemake e paa hou i kela kulana, aka e huli hoi mai ana oia no Hawaii nei. Ua lilo kela kumuhana, waiho oihana i loaa mai i ka ahahui kale-pa i ninau ano nui loa, me ka hiki pono ole i na lala o ka ahahui ko hoakaka i ko lakou mau manao, a mahope o na kukakuka maikai ana, i hoopanee ia ai ka noonoo ana, i ka palapala waiho oihana a Mr. McCarthy, ahiki i ka manawa e malamaia ai ka halawai makahiki, i ka mahina ne nei o Ianuari. He heluna nui nae o na lala o -la ahahui, i manao, aole he mea pono ka hoomau hou ana aku i kekahi mea, e nohopaa ma Wakinekona e hana ai no ka ahahui kalepa, aka e ili aku ke ko'iko'i maluna o na hale oihana o keia kulanakau-hale ka hoomau ana aku i kekahi kanaka, ma Wakinekona ame ka ole. I wahi nae e loaa ai ka ike i na lala o na ahahui, i ka nui o na hui kalepa, e kokua nei, no ka waihona, no ka uku o kela kanaka, ua ikeia, o na hui kalepa no apau, i lilo ai ka poe o kela mau hui, he mau lala no ka Ahahui Kalepa, o na hui iho ia i lulu mai i kela waihona. O na kumu no keia waiho ana mai C. J. McCarthy, i kona kulana me ka Ahahui Kalepa ma Wakinekona aole i hoakakaia ae, aka nae, mamuli o ka paakiki loa o Mr. Mc- Carthy e waiho aku i kela kulana, ua manaoia aia kekahi kumu ano nui loa, aka nae e hoea mai ana no i ka wa e ikeia ae ai ia kumu i ka wa pono. TOKIO. Dec. 16.— Ua ola ke kei- kialii a hooilina o ke kalaunu Hiro- " ' ' mai ka ma'i ulalii ae ona i loo- ni oia ka ma'i nana i hoopoino -p.n ola ma ka pule i hala, a he - - i punia kona i nei manawa.	POWAIA KA BANAKO A LAWE- IA HE $200,000 PEPA E hoakaka ana ka lono meahou ma ka uweaolelo uweaole o ka loaa ana ae no ka powaia ana o ka Federal Reserve Bank ma Kolorado e kekahi poe powa koa loa a lilo aku he $200,000 pepa o ka laweia ana ae mai kahi hana dala ae a i ka banako, elike me ia malalo nei: DENVER, Colorado, Dec. 18.— Ua kiia aku a hoehaia kekahi kiai o kahi hana dala e kekahi mau kanaka powa ekolu a holo aku la me $200,000 pepa, he mau dala i laweia mai kahi hana dala ae a i ka Fed- eral Reserve Bank. I ka ike ana o na kiai ma na puka aniani mai o ka hale hana dala i ka powaia ana o ka banako ua ki aku la lakou i ka lakou mau pu raifela i ka poe powa, a mamuli o ka hiki- wawe ame ka eleu loa i ka hana ana a na kanaka powa ua holo aku la la- kou a pakelo maluna o ke kaa oto- mobile, me ka lua o na kaa otomo- bile i piha me na kanaka i uhiia na maka a paa e ukali uku ana mahope o na kanaka powa no ka hoopakele ana ia lakou. Eia ka puali makai holookoa ke huli nei i ka poe powa a pela me na luna aupuni malama maluhia ma na apana e hoopuni mai ana ua hui pu mai lakou ma ka huli ana. Ma ka olelo a kekahi poe i ikemaka i ka powaia ana o ka banako he ekolu mau kanaka a lakou o ka ike ana mai, a ma ka olelo hoi a kekahi poe he eha mau kanaka na lakou i ki i ke kiai a i powa i ka banako. Ma na bila $5 wale no kela huina nui apau ua kauia ka helu maluna o kela ame keia bila a ua hoopaaia ma ka buke. Ma ka hoakaka a na luna aupuni he hana hiki ole na ka poe powa ka hoolilo ana aku i na bila dala me ko lakou paa ole i ka hopuia. Hookahi o na powa i manaoia ua ku i ka pu no kona ikeia ana aku e kulou a e pupue ana maluna o ka papa ma ka aoao o ke kaa, a na kekahi poe e aku o lakou i huki aku iaia iloko o ke kaa. PERRL, Florida, Dec. 12.— O Arthur Young, he paele, i hopuia ai no ka hewa e pili ana i ka pepehiia ana o Miss Ruby Henry, ua kailiia aku oia me ka lima ikaika mai na lima aku o na makai ma ka po i hala e kekahi ahakanaka piha inaina, a liia iluna o ke kumulaau.


	PIHA KA 25 MAKAHIKI O KA BANAKO HAWAII. Ma ke Sabati aku la i hala, ka la 17 o Dekemaba nei, i piha ai na makahiki he 25 o ke ku ana o ka Banako Hawaii, mai kona kulana opiopio mai, ahiki i kona kulana kanaka makua i keia la. I ke au o ke aupuni Repubalika o Hawaii nei, i kukuluia ae ai keia banako, i ka manawa e noho peresidena ana o S. B. Dole no ka Repubalika, a o James A. King, ke kuhina kalaiaina, na laua i kakaunoa i ka palapala hoohui o keia banako me ke aupuni. He $300,000 ka waiwaiio o keia banako i kukuluia ai i kinoh P, aka keia la, ua hiki aku kona waiwaiio ma kahi o ka $1,500,000 . Ma ka manawa mua loa i kukuluia ae ai o ka Banako o Hawaii, ua kohoia o P. C. Jones i peresidena; o J. B. Atherton, ka hope peresidena ekahi; o E. A. Jones ka mea uku dala; o C. H. Cooke, ke kakauolelo, o Henry Waterhouse, F. W. Macfarlane, Tom May, C. Bosse ame E. D. Tenny na lala o ka papa hoo-ko, a o George R. Carter, ka lunahooia. Ma ka make aha aku o E. A. Jones iloko o ka 1898, ua kohoia o C. H. Cooke i mea uku dala, a i ka waiho ana mai hoi o P. C. Jones i kona noho peresidena ana no ka banako, ua kohoia o C. M. Cooke, ma kona wahi, a i kona make ana i ka makahiki 1909, i hookiekieia ae ai o C. H. Cooke, ma ke kulana peresidena, he kulana ana i paa ai	mai kela manawa mai ahiki i koia wa. Eia keia banako, ma ke kulana neemua loa i koia wa, no ka mea ua kaa mai ku banako o Hilo malalo ona, ma ke ano he banako lala no ka Banako Hawaii, ma ka la 1 iho nei o keia mahina. Aia he mau banako lala o keia banako ma Lihue, Kauai, ma Kealia, Kauai, a ma Waialua, Waipahu ame Puuloa, ma Oahu nei; ma Hilo, Honokaa, Kohala, Kealakekua ame Pahala, ma ka Mokupuni o Hawaii. Iloko o ka makahiki 1899, i hoi ae ai ka lawelawe ana o na hana o keia banako maloko o kona hale e ku nei, ma ke kihi o na alanui Kalepa mo Papu, mai ka uuku mai o kona mau keena, ahiki i ka palahalaha loa ana, a ma keia mua aku, ke paa kona hale hou, e hoolalaia mai nei no ke kukuluia aku, ma ke kihi o na alanui Bihopa me Moi, alaila e hoi ae ana ia maloko olaila. O keia kahua hou o ka Banako Hawaii e ku aku ai, maluna o ka aina o Bihopa ma, i lilo ma ke kuai i ka banako, no ka huina o $260,000 a nona hoi ka nui o 12,000 kapuai kuea. VALLETA, Maila, Dec. 12.— Elua mau kanaka i hopuia no ka hewa e pili ana me ke kiia ana o Mason Mitchell, ke kanikela Amerika maanei, e noho mai nei me ka eha ma kekahi wahi o kona kino, he eha i manaoia aole e lilo ana i kumu make nona. He kanikela Amerika o Mitchell ma Apia, Samoa, mamua a ma Changkink ma Kina.