Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 49, 7 December 1922 — NA ANOAI. [ARTICLE]

NA ANOAI.

Ke ikeia aku nei ka nani o na aina i laweia e na kanaka Uawaii, ma Kalamaula Kai, mahope iho o ka henjo ana ae ntei o na kiawe- 'Eia ka aina i waiho wale no kekahi mau haneri makahiki, a i hoopihaia me ka lepo mai ke kuahiwi mai, a i keia manawa he 4 kapuai a oi aku ka hohonu o ka lepo momona; Ina e komo aku ana na kanaka e kpnu ko, aole e nele ka ohi i na pomaikai he nui wale. I keia malama a«, a i ole i ka malama mua paha o keia ae, e hoomaka aua ke auaia aua 0 na aina mauka o Hoolehua aine Palaau, i maopopo ai na wahi- kupo»o i ke kanu halakahiki. Ma kekahi mau wahi o Hoolehua, ua palauia he 40 a oi eka, a e hoaoia ana e kanu halakahiki, kulina, pineki, pi-uunui, ame kekahi mau mea okoa iho, ma ke ano e hoao ana ina paha e liiki e' ulu pono keia mau mea malaila. I ka manawa e ikeia ai na mea kanu e_hiki ana e hoouluia me ka holopoiio, alaila, e weheia aku ana kela mau aina, o aneane paha 4,000 eka no ke kanu ana ia mau mea. Eia ka oihana kanu halakahiki iloko o na liuia o ua Kepani. Ua hele mai lakou i Hawaii nei me ka ike mua ole i ka ulu ana o. keia mea o ka halakahiki. A o ka ike i loaa ia lakou, ua loatf ia mahope o ko lakou noho ana mai »ei me kakou. Aole no lakou na aina a lakou 1 lawelawe ai i keia oihana, aka, ua laweia mai lakou ma ke ano he mau lipiahana. Ina ua hiki i keia lahui ke hooikaika a ioaa kei& ike ia lakou maK'epe o ko lakou hiki ana mai i ko kakou aiua nei, pehea hoi e hiki ole ai i na kanaka Hawaii ke komo aku e lawelawe i keia oihana no lakou iho? Ke nuuao nei au, e hiki ana no. O ka mea wale no a kakou a na kanaka Hawaii e koi aku nei, oia no ka haawi ia mai o na ainp, ame ka loaa ia kakou o kahi e hooliloia aku ai na hua o ko kakou iuhi. Ke hoolalaia nei e. weheia na aiua o Hoolehua ame' ik'eia ka holopopo o keia iUau liaiia hoao, kanu halakahiki, kulina, pineki, ame pi-nunui. 0 na hoolala anp, oia no ka haawi ana mai i 30 eka a hiki i ke 40, ne ka ohana hookahi. Alaila, i 5 a 10 eka halakahiki, a o ke koena iho o na eka no kekahi mau mea okoa aku e ikeia ana ka holomua. Eia keia māu aiua mauka, e aneane ana e nana iho i kela aoao hikina o ka aina. Ua hoike mau kekahi poe jke i ka nana lepo, ua hiki e hologjua ka halakahiki ame ke kulinā.

Ke weheia keia mau aina, ke manei ko oukou meakakau e lawe i kekahi apana a e hoi iluna o ka aina, no ka hooiaio ana ajtu i na kanaka e kanalua mai nei, i ke kuhihewa, OHo lakou mau manao. He maaaolana ko ko oukou mea-kakau e wehe koke ia mai ana keia mau aina, a e ike mai na kaiiaka Hawaii i k-oia m6a> a i ka weheia ana mai 0 ka aina, ua komo iloko o lakou ka makemake, e waiho mai i ka lakou mau noi aijaa. O ka'u wale no e koi aleu nei i na kanaka Hawaii, e hoiliili i kahi waihona o keia mau la, a e waiho ma kahi e hiki ai e lilo ole a i k& weheia ana mai 0 na aina ma Molokai, e lalau aku na lima me ka hikiwawe no ka m,ea, ina. aole kakou e mdkaala ana, e nele ana oukou E hoomanao i ke ao a kahiko, "O ke kuli ka make, a 0 ka lohe ke ola". Ao}e e mau ana kahi hana e loaa nei ia oe. A ina no hoi oukou e nana iho ana, aole he walii koena maopopo o keia mau makahiki loihi 0 ka hana ana 110 kou mau haku. Nolaila 110 keaha lioi kakou e hoao ole aku ai e loaa_kekahi aina no ka imi ana aku i na pomaikai ma ia alhnui. Ina aole i hiki ia oe ke hoike mai i na pomaikai 0 kou hooikaika ana ma keia kulana au e paa nei, alaila heaha kau e makau neit Ina e hiki ena e hanaia mai na hana e ik£ia aku ai he pomaikai pili mau kekahi i ke kanaka e mahi ana i kona aina, alaila, ua hiki loa 1 ke kanaka ke komo aku e lawelawe i keia mau oihana. No ka aina, ke manao nei ko oukou mea-ka-kau aole he kanalua 0 ka ulu o na mea e kanuia aku ana. No ke kumu, ma kekahi aoao mai 0 keia mau aina, ua kanu ia e ka ohana Coo_ke no 12 makahiki he mau eka kulina mai ke 40 a hiki aku i ka 250. Ua ohi keia ohana i ke kulina m« ka holomua 0 na hana i hanaia. Ina ua hiki ia lakou ke lawelawo i keia oihana maluna o ka aina i kulike 110 mo na aina o sa kanaka Hawaii, a na na kanaka Hawaii no i kanu a i malama keia mau eka kulina, alaila, pehea iho la hoi e kanalua ai kakou i ka holomua o keia oihana ina he mau kanaka Hawaii no hoi ke lawelawe anaf