Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 46, 16 Nowemapa 1922 — HE MEA PONO KE HOINOIA MAI I KEKAHI WA! [ARTICLE]

HE MEA PONO KE HOINOIA MAI I KEKAHI WA!

Ina no he lahui palaualelo a piha naaupo iloko o ka ike ole i ka malama aina kakou e Hawaii kuauli, elike me na kumu ku-e a na enemi i keia kanawai Hoopulapula, imua o na komite aina ma ka hale kaukanawai o Amerika Huipuia; a ina he piha kakou me na hana ha'iha'i kanawai a pau e hoopilikia ana i ke ola o na lahui e, e noho nei iloko o ko kakou aina, ina ua hooi loa ia aku ka pono o keia noi e hoopulapula hou i keia lahui. O na kumu hoopii a ku-e a na i keia kanawai, e lilo loa ia mau hoopii i mea ano ole loa imua o ka manao o k« kahua o na kanawai kumu o Amerika i ku ai, "Iloko o ke Akua ko makou hilinai ana." O ke kahua keia o na pou kihi o AmeHka i ku ai, e ku nei, a e ku m&u loa aku no. O ka manao maoli o keia, oia ka hoola i ka lehulehu o na ohana i]oko o ka'aina. E ike ae kakou i k« kulana o ke ola ana 0 ka lahui nona na paemoku i kapaia, "Ka Paredaiso o Hawaii"; mai ka lako mai lakou a nele, i ka nele a ilihune loa i na aina, na aina hoi a na kupuna i waiho iho ai no ko lakou mau hooilina, oia kakou i keia la, ma o ka lawe ana ae o Amsrika i keia paemoku ma ka makahiki 1898. Ua noho mai kakou me ka maopopo ole i ka kakou mea e liana aku ai imua o ke aupuni o Amerika ma na wa mua loa o ke kalaiaina Amerika, a hiki wale mai ma kela mau makahilei iho la i hala, ua loaa ae la he wahi uiuiki o ka malamalama e ikeia aku &i o mua. Me ia wahi malamalama iki iloko o ke kalaiaina i hoohanaia i puka ae ai he la, nona ka malamalama e ku nei i keia mau la ma Molokai, na aina hoopulapula. O keia hoopulapula ana ka mea i 01 loa o ka maikai a me ka pono no kakou, ka Jahui Hawaii, mamuli ona kumu hoopii na enemi i waiho aku ai imua o ka ahaolelo o Amerika. Aole wale e alo ae ai, mai ka oiaio mai o ke kupono e hoopulapula hou ia keia lahui; aka, ua ike no kakou aole pela ko kakou inoino loa elike me na olelo ae ana onemi maluna'e. No ka pono hoi o ka kakou mau kumu pale e olelo ae hoi kakou, he oiaio ia mau hoakaka a na enemi.

E nana aku kakou ma na mpolelo o na Paele o ka hema o Amerika Huipuia, i ke ano o ko lakou hana ino ia ana o na ilikea, —e hoomaopopo poqo i keia, na ilikea o ka Hema,-r-na ala mai na ilikea o ka Akau a paio aku i ko lakou mau ohana ilikoa e noho ana ma ka Hema, no ka hoopilikia wale ana aku i ke ola oia lahui (Paele), a ua pakele io mai ia hoopilikia ia ana a lanakila maoli i keia la.

Aole e nalowale ka oni mai o ka makia o ke aupuni i kona wa, ine ka- nana ole i ka manao a me ka hana a na kanaka kupa oia aupuni. elike me ia i hoakakaia maluna'o "Iloko o ko Akua ko makou hilinai ana." Ua ala io a uhau me ka ikaika no ka hoopakele ana ia lahui haole eleele. Ua lohulehu na kanaka naauao a hanohano o na aina o ka Hema i ku-e ae i keia hookuu laula ia o na hāole eleele, imua o na alakai o ka Akau, aka ua hiki ole ke loaa mai ka ae ana o ka Akau, a nolaila, lawalawe kaua maoli, a ua ikeia ka hopena.

No keia poe eleele hoi no ka aina e mai lakou a noho mai ma Amerika, ua loaa ka pono no lakou. A i keia la ala mai kekahi o na kanaka naauao e kokua ana i na hookele aupuni ana, mai waena mai o keia poe. Ua komo pu aku iloko o na kaua hahana o ke ao nei no ka pono o ke ola lahui o kekahi mau aupuni e aku.

Aka, no ko kakou aina nei a n.e ko kakou lahui, ua lelo oi loa aku ko kakou mau kumu hoohalahala no ko kakou mau pono aina imu?i o kela ae la maluna'e. O ka mea kupanaha nae ke kanana pono iho kakou i ke kulana o na kanaka i ku-e mai ia kakou ma ka ahaolelo, mai Hawaii aku nei, aia he ano kulike me kela ae la i na poe eleele « ka Hema, he ano Bemokarata. Ala ka hoohalike ana e moakaka ai ia kakou. Ma keaha ka ho./maopopo loa ia ana? Ma ka Mr. Pittman, .he Demokarata i hoounaia aku nei e Mr. Carter o Waimea, Hawaii, no ka paio ku-e i kanawai hoopulapula. Oia kekahi i i keia mau kumu ano ino no kakou ma Wakinekona.

Ina no i pa-umi ia iho ke ino, o ka oi loa aku ia o ka oi o ka pono no keia koopulapula ana; a no keia kumu, he kumu hoi i ikeia e na mea apau, "Ma kawahi o ke ino malaila ka hooponopono ana;" aole hou nei ma ka hoopuiapula ana. kakou i na pono likg ole, ina aole o ae ia mal keia hoopulapula; aka no ka ikaika o pa hoakaka i ke ino o keia lahui o kakou, pela i oi aku ai ka ponp e hoopulapula koko ia koia Inhui kanaka me ka hoohakalia ole aku.

Ma kei? wahi la, e Ike iho no kakou i ka hawawa o ua loio i helo aku nei e ku-e i keia kanawai

ma Amerika. Ina o Mr. Robikana me Mr. Pittman i hoonui ae i ku kakou pono na ano apau imua 0 kela komite ma ka ahaolelo, o Amerika, ina ua puikaika ka loaa mai o keia mau aina aupuni o kakou nei ma ka hoopulepule ana. Aole, no ka nui o na hoinoino ana, ua ala maoli ae olelo, ka makia o ke aupuni o Amerika a uhau me ka ikaika, i ka i ana ae, e haawi aku na aina o na kanaka Hawaii i laweia mai, i aina e hoopulapula hou ai ia lakou. A loaa mai la ua mau aina nei, noho iho la kakou a walaau ae la 1 na olelo kulike me ka na loio i hoolimalimaia e ku-e aku i keia manao nui e ola ai o Hawaii lahui. He ano e no kakou i ka hoonui ma ka olelo a oi aku mamua aku o ka hana. O ka hana ka mea e pono ai kakou. Aia kekahi hana, e hanaia ana a pau no i ka la hookahi. Eia ae no ua hana e pau i ka hanaia i ke anahulu. Aka, no keia haua he kaau a kaau ana paha o na maleahiki kaupono aku na hana hoola i ke kiekiena i makemakeia. A nolaila, oiai kakou na makua, i keia la, e aloha ana i na leeiki no ko lakou ola ana o keia mua aku, he mea pono e ala like knJiou a e hana i na hana a pau e ku ana imua o kakou, no ka pono o na keiki a kakou, i moe kakou me ka hauoli.