Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 45, 9 November 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

"Ua kono mai ko'u lunaikehala ia'u e hoike i ka mea oiaio wale no, pela iho la au e hoike nei i keia rnea, a ma keia mua aku auanei, e loaa ana ka maha i kuu uhane. a e loaa ana hoi ia'u ka moe oluolu ana i ka po. Ua maopopo ia Mr. Nikola ke ano o ka'u mau mea apau i hana ai, nolaila o ka mea oiaio ea, o ka nui o ko'u mau waiwai e waiho mai nei, mamuli mai no ia o na dala o ka lua waiwai o kou makuakane. "Eia ko'u manao hope; e hoihoi aku ana au i ka huina dala piha, i loaa mai ia'u ma ke kuai hoolilo ana aku i ka lua waiwai o kou makuakane ia oe, me ka ukupanee pu o kela niau dala mai ia manawa mai ahiki i keia la, no ka mea o oe wale no ka i kuleana ia mau dala pu. Nolaila o oe kekahi o na kaikamahine waiwai loa e Beka Kamerona." "Aole ana e hiki ia'u ke lawe mai i kela mau dala he nui, no ka mea aole he maopopo o ka mea e hana aku ai," wahi a Beka me ka leo o ka mea i piha me ke kahaha. "Aole ia he hana paakiki, no ka niea ua noonoo au i ke alahele pololei e hooponopono ai i keia mea i keia mea i hanaia e a'u. E hana ana au i kekahi palapala hoolilo ia oe, ma ke ano makana, na ko'u loio e hoomakaukau i kekahi palapala e hoakaka ana, he kahu malama wale iho no au no kau mau dala, ma kela ano, aole e ike mai ana ko ke ao nei, i ka'u mea i hana aku ai me ka waiwai o kou makuakane." "Ua nui maoli kena mau hana maikai au e hoakaka mai nei no ko'u pono," wahi a Beka, me ka hoomaikai iloko ona, no ka oluolu maoli o Mr. Makuaia iaia. "Aohe au mau mea e hoomaikai mai ai ia'u, a ina ua kupono iho la keia mau mea, i kou manao ea, alaila, e noho hamau loa kaua, ahiki i ka pau ana o ka palapala no e hoakaka ae 110na iho." "Ina i kou makemake ia e Mr. Makuaia, alaila aole no au e kamailio wale ana i keia mau mea au e hoakaka mai nei ia'u." "Ke manaoio aku nei au i kena mau olelo e Beka; a ina o ka nui o ke dala ke kumu, e loaa ai ka hauoli ia oe, ua makaukau loa au ma na ano apau e kokua aku elike me ka mea hiki ia'u." "Ke haawi hou aku nei au i ka'u mau mahalo ana ia oe, a i ka nana aku, me he moeuhane la ka'u mau mea apau e hoomaopopo nei, a i ole, ua like paha me kekahi moolelo kaao kupua." "Pehea, mamuli o kou lohe ana aku nei i na mea oiaio apau |i hanaia e a'u, e huikala mai ana anei oe i ko'u hewa?" "Ae, ke huikala aku nei au ia oe ma na ano apau, pela no auanei ke Akua o ka lani, e huikala pu mai ai, me ka uhi ana i na hewa o ka wa i hala, a holoi loa hoi i kou mau hemahema apau, ma na mea i pili i ko'u makuakane. O ka'u wale no nae e nonoi aku nei ia oe e Mr. Makuaia, e hoopau ko kaua kamailio ana maluna o keia kumuhana." Hopu mai la o Mr. Makuaia i na lima o Beka Kamerona, a hoopili ae la ma kona mau lehelehe, me kona ku pu ana ae iluna, me ka naau i hoomamaia, alaila pane mai la: "Na ke Akua, e hoomaikai mai ia oe e kuu kaikamahine, a ia kaua pu no hoi. o ke aloha no kou e Beka; o ka'u fco kalokalo imua o na Lani, e haawi mai i ke ola.kino maikai ia oe, a e papahi.mai hoi i na la apau o kou ola ana, me na haawina kilakila loa, o ka hauoli." Me kela mau olelo maluna ae, i haalele iho ai o Mr. Makuaia ialoko o ka rumi o Beka, a huli hoi aku la no kekahi wahi okoa aku oloko o kona home, a ke nana aku iaia, he kanaka ano hou oia, he kanaka, aole o kela mau ano haka-nu, a elemakule, aka he kanaka me ke kino ikaika, maloeloe a hiehie o kona kulana. MOKUNA XXIII. Elike me ka ke kauka, i ae mai ai ia Beka, e ike ia Nikola, iio kekahi mau minuke elua wale no, ua hookoia ia hana, mamuli o ka hele ana mai o Beka, e ike i kana aloha, mahope iho o ka pau ana o ka aina awakea, eia nae, ma kahi o ka elua minuke ua loihi maoli ko laua noho pu ana, aole nae he mau walaau loihi i kamailioia mawaena o laua, koe wale no ka nana aku o kekahi maluna o kekahi me na manao aloha, no na poino i kau mai maluna o laua, ma o ka epa la, a kekahi kanaka ino i manao ai e hooko, 110 kona pono ponoi iho. Aole no he makemake o Beka, e haalele iho i kona wahi e noho ana ma ka aoao o ka moe o kana aloha, aka mamuli no o ke koi paakiki a ke kauka, me ka hotfia pu ana aku, e loaa hou he manawa iaia e hele mai ai ma kekahi la ae e hui pu me Nikola i huli hoi aku ai o Eeka noloko o kona rumi. Ma kekahi la ae, ua ano oluolu maikai loa ua o Beka, a noi mai la ia Mr. Makuaia, e hookuu ku iaia e hoi no kona home, aole nae he ae iki o kela keonimana, ua au'a paakiki no oia, ahiki i ka ae ana mai o Beka, a ua lilo kela noho hou ana aku 0 Beka, i mea e hoohauoliia aku ai ko Mr. Makuaia manao. Oiai o Nikola e waiho la iloko o kona kulana kupilikii, ua pahola hikiwawe ae la ka lohe ma na wahi apau, no ko Niko la kulana oiaio maoli, he koko alii ke holo la iloko ona, a he Duke hoi oia no Rusoa, na Mr. Biere i hoike ae ia mea i ke akea, mahope iho o kona lohe ana i na mea apau ma kahi olopapa, i ka wa i ulu ae ai ka haunaele mawaena o na kanaka hana ame Nikola. Ua hoea aku lohe imua o Mr. Makuaia ame Mrs. Begena, me ka lohe ole nae o Beka, oiai aole he kamailioia aku iaia, o kela nuhou, a mamuli no hoi kekahi o na kauoha mai ia Nikola ponoi aku, oia ponoi no ka mea e hoike aku ia Beka, e pili ana no kona kulana ame kona ano oiaio. Nolaila ua noho poulipuli loa o Beka, no ke kulana oiaio o kona aloha, ahiki i ka piha ana he elua la mahope mai, a iaia 1 komo aku ai noloko o ka rumi o Nikola, ike aku la oia, i ka hoi pono mai o ka ula ma kona mau papalina, ua auhee aku hoi ka haikea, ame ka hohoma, a i ka ike ana mai o Nikola, i kela komo ana aku a Beka, nana mai la oia me ka minoaka ma na papalina, a pane mai la: "Manao au la, aole oe e hele hou mai ana e ike ia'u, i kou hoea koke ole mai hoi." "He ko'u makemake e hele mai e ike ia oe, o ka ae ole mai nae oke kauka, pela iho la au i hoea mua ole mai 11. l'ehea oe i keia manawa?" "Ke pii mau ae nei ko'u maikai i kela ame keia hora, a o V. \ manawa oi loa o ka maikai, o ia no kou wa e noho mai ai imu?. o'u. Pehea hoi oe e Beka?" "O, he maikai no au, aole o'u pilikia i koe." Nana pono loa mai la o Nikola maluna o Beka, me ka hoohuli kunihi ana nae i kona poo, a i mai la: "Pehea, manao no anei oe, e hiki ana ia oe ke hoomanawanui, ma ka hoolohe ana mai i kekahi moolelo ano hookaumaha noonoo, e pili ana no'u?"

Minoaka iho la o Bcka, no ka mea ke ■ hoomaopopo .. v aole he mea hookaumaha iloko o ka moolelo a kana aloha ( mailio mai ana, oiai ke ike la oia, ua hoi hou mai kela an-i p. (>> kolohe o Nikola, elike no me ke ano mau o kana kama,:., ana mai, i ka manawa i halawai ole ai oia me ka poino mamu.i aku a o ia kana o ka i ana aku. "Manao au, aole he pilikia o kou hoike ana mai i kuu lelo, 110 ka mea ke manaoio nei au, aole ia he moolelo e h kaumahaia ai ka manao." "Ke hoomanao nei no anei oe i kou hoike ana mai in'u j kahi manawa ae nei i hala, ua makaukau oe e mare mai - c ,v u me kou nana ole no ko'u mau ano, mamua ae o ko katia kanu' aina ana?" "Ae, aole loa au i hoopoina iki ia mau mea a'u i hoike r.ku V a he o ia mau no ka paa o ia mau no ka paa o ia manau o'u i keia wa. Me kou mau ano no a'u e nana aku nei ia o<\ -P ~ ••• 1 • M ano no au e lawe mai ai īa oe 1 kane nau. "O ka mea oiaio loa e Beka, aole o keia ano maoli o'u elike me kau i ike ma.u mai ai, ko'u ano oiaio, aka eia au ke pee nei malalo o kekahi koloka hoonalonalo. Aole o Pita Nikola ko'a inoa pololei, aka o Pita Nikolaviki." "Alaila he kanaka Rukini anei oe? He Rukini anei kuu hui oiaio loa? w Luliluli ae la ke poo o Nikola, a pane mai la: "He hapaRukini au, a ua noho au ma Rusia, ma kahi i kapaia k.i :noa o Zukovo. Oka mea ano nui a'u i makemake ai e hoike .ika ia oe, o ia no ko'u kipakuia ana mai e na kanaka o keia w.ihi no ko lakou makemake ole e hoomau aku i ka noho ana ir,.ilaila." "Ea, aole he kuleana iki o na kanaka Rukini e kipaku mai ai ia oe, a ina owau kekahi ma kela wahi, e ike ana kela puo ; ko lakou pau i ka hahaoia maloko o ka halepaahao, no ko iakuu kuleana ole, e kipaku wale mai ai no i kekahi mea," uahi 3 Beka, me ka hoikeike okoa ana ae i kona hele a piha i ka hnha. "Ina 110 oe malaila, aole no e lilo kau mau hooikaika ana i mea waiwai. Ua hoao no au e hoakaka aku imua o lakuu. i ka hewa o ka lakou mau mea i manao ai e hana mai no'u, a-le nae he hooloheia mai. O ka lakou i hana ai, o ia no ke j»uhi ana i ko'u h'ome i ke ahi, a ki mai la i ka lakou mau pu ia'u. a ma na ulia pomaikai wale 110, i pakele mai ai ko'll ola, a iv!o mai la au no Amenka nei e noho ai, ka aina o ke kuokoa." "He keu maoli ka kela a ka poe kanaka ino, a aole 110 'nr>i e nele ka nui o na kaumaha ame na hoehaeha au i auamo ai 110 keia manawa loihi; aole anei pela e Nikola?" "Aohe o'u nana ia mau kaumaha ame na ehaeha; 110 ka mea ma ia ano wale no i hoea mai ai au no Amerika nei, a h.iiawa, pu ilio la kaua, ina aole kela mau popilikia i loaa ia'u, iua*.e paha aia 110 au i Rusia kahi i nolio ai, a he mea okoa aku, ka mea nana oe e kaili aku a lilo i ipo aloha nana." "Ina pela, alaila ke hauoli loa nei au, no ke kipaku ana :r,ai 0 kela poe kanaka ia oe, no ka mea ua loaa oe ia'ti," wahi a Beka ma ke ano hoomakeaka. Pehea, aole anei i komo na manao hoohuoi iloko ou. no ke kumu i makemake ai kela poe kanaka e kipaku ia'u, inai ka noho hou 'ana aku ma Rusia?" ' L'a komo no kekahi manao iloko o'u pela, aka t nae ina no he mau hana ino kekahi au i lawelawe ai, aole no o'u nana ia mau mea." Hopu okoa mai la o Nikola i ka lima o kana aloha, a hoopili aku la ma kona mau lehelehe, alaila kamaiilio m&1 15':^ "Aole he mau hana ino ka'u i lawelawe ai e Beka, aka mamuli o na hana a ko'u mau kupuna ame ko'u mau makua, pela 1 pii ai ka huhu'o kela poe kanaka, eia nae owau iho la ka il.vra o ko lakou huhu. . "Heaha auanei ke kohu o ko lakou huhu wale mai no ia .-e, oiai aole i pili ka hewa a kou mau makua i hana ai maluna ou?" Noke okoa ae la o Nikola i ka akaaka, a pane mai la: "Ua komo aku ko'u ohana iloko o na hana kalaiaina ma Kusia, a he kulana ano nui a ko'iko'i ka kekahi o ko'u mau hoahanau e paa ana,.he hana i hiki pono ole iaia lee lawelawe ka holopono, o keia ka mea oiaio a'u e hoike aku nei iniua 011." me ka hekau ana iho o ka nanaina kaumaha maluna ona, 110 ka hoomanao ana ae i na hana i hookauia mai maluna o kc:ia ohana, e na makaainana o Rusia. Heaha iho la auanei ka pili mai o ka hana nui a kela ii'ahanau ou ia oe?" E hoomanao hoi paha oe, maluna o kela hoahanau o'n ka inaina ana o na kanaka, ua komo pu aku nae makou apau, ma 0 ka pili ohana, pela ka manaoio ona kanaka. Nolaila ika iranawa i lawelawe ai kuu hoahanau i kekahi mau hana, a na kanaka i manao ai, aole pono iaia ke hana pela, ua manamo loa.na kanaka, ua like pu no ko'u ano me ia, o keia iho la ke kumu nui o ko lakou inaina ia'u." \ Ea, he keu aku maoli kela a ka poe kanaka aloha ole. a ua haiki maoli ko lakou noonoo, o ka hoohalikelike wale ana aku no \ ke ano o ka hana a kekahi kanaka me ka kekahi." Noke hou ae la o Nikola i ka akaaka, me kona nana ana iiuna o kaupoku, alaila i mai la: L'a like no ko u manao me kou e Beka e kamailio mai ne:; a ua hoike maoli aku au ia mea imua o kela poe; ua hoau ak;: ma na ano apau, e hiki ana ia'u, ma ka hooponopono ana. 1 wahi e hoopauia ae ai ko lakou kuhihewa, a e kokua aki; h- i no ko lakou pono, aohe nae he wahi mea, a maliu ia nia: ka'ū mau uwalo ana aku imua o kela poe. O ka lakou mea i lia::a mai ai, o ia no ke puhi ana i ko'u liome i ke ahi, a no ka !i0..;.a--kele ana i ko'u ol& iho, i haalele aku ai au ia Rusia, a h /lu "'.?-i la no Amerika nei." "Ua nui maoli kou pilikia e Nikola. Pehea, he hale nnr.i a: ci kela a na kanaka i puhi ai i ke ahi?" "Ae, he hale nani ia, a he kakela ka olelo ana ma kekahi ar ku ana ia iwaena o kekahi ululaau, i hoopuniia koiv. aoao apau e na kumulaau paina. He home kela na'u i loa ai; a eia mku no ka minamina iloko o'u e noho nei, 110 ka home o ko'u mau la kamalii." l!2 WaU pu kekahi e minamina aku la i kela hale e kuu Owai hoi ia mea minamina ole, no ka mea o ka hale . īookahi kela ma Rusia, me na kii nani, e kau ana jna ko; ~ - paia na buke leo mele, ame kekahi piano nani loa." O, e kau aku i kou mau manaolana e kuu aloha, no h . ou īa oe he hale nani, ahe piano nani, no ka mea aole 1 -L' newa kou aloha ana mai ia'u." I hea aku auanei e loaa hou ai ia'u he hale naniame piano nanir "°wau ka mea nana e haawi aku ia oe, a mawaho ae ' mau mea, p loaa pu ana ia oe na kii nani kau paia, ame m • leo mele, o na mele kaulana loa o ka honua nei." Nana pono loa mai la o Nikola ma na maka o kana a!oh . :f na manao hoohuoi, 110 ke kumu a Beka, i hoakaka aku a: no ka hale nani ame na mea nani e ae, a o ia kana i ninan ; ' 1 ai: . Alaila ua kamailio mai kā paha o Mr. Makuaia ia oe no waiwai o kou makuakane ea?" Ae, ua maopopo mua ia'u na mea apau e piil ana i ī:n waiwai o kou makuakane, i aihueia i e Mr. Makuaia ame Kenede, a ma nehinei koke aku la no i hoea mai ai o Mr. kuaia noloko nei o kuu rumi, a hoike mai la i na mea ana i lfc>aaku ai imua ou, no kana mea i hooholo ai e hana mn» kou pono." -Aole anei he keu aku keia aka mea kupaianaha," wn 1 beka, 1 hawanawana malie mai ai'ma kekahi pepeiao o Nik A°le ane, he mea hauoli no kaua, ka hiki ana ia'u ke 1 kekah, mea nou e hauoli ai?" me ka lele okoa ana aku 0 ua o Beka e honi i kana aloha. (Aole i pau)